Юрыя Дракахруст, Прага Пратэсты апазыцыі ў Кіргістане працягваюць пашырацца. Учора сілы міліцыі і спэцназу выдалілі маніфэстантаў з будынкаў мясцовай адміністрацыі ў гарадах Джэлалабад і Ош, але пазьней прыхільнікі апазыцыі ізноў занялі адміністрацыйныя будынкі ў гэтых гарадах. У рэгіёнах, ахопленых хваляваньнямі, апазыцыя стварае паралельныя органы ўлады. Сёньня прэзыдэнт Аскар Акаеў заявіў пра неабходнасьць расьсьледаваньня інфармацыі пра парушэньні падчас нядаўніх парлямэнцкіх выбараў. Ці адбудзецца ў Кіргістане рэвалюцыя?
Учора раніцай кіргіскія сілы правапарадку паспрабавалі выдаліць з будынкаў абласных адміністрацыяў у Джэлалабадзе і Ошы прыхільнікаў апазыцыі, якія ўтрымлівалі будынкі аблаадміністрацыі амаль два тыдні.
Ня менш як 30 чалавек патрапілі ў шпіталі з раненьнямі рознай ступені цяжкасьці, дзясяткі людзей былі арыштаваныя. Паведамлялася і пра забітых, але гэтая інфармацыя пакуль не пацьверджаная.
Пазьней удзельнікі маніфэстацыяў, перагрупіраваўшыся, пайшлі на штурм будынкаў – яшчэ ўчора яны ізноў узялі пад свой кантроль джэлалабадзкую абласную адміністрацыю, сёньня – ошскую. У Джэлалабадзе маніфэстанты падпалілі будынак гарадзкой управы ўнутраных справаў, узялі пад кантроль аэрапорт і мясцовую тэлестанцыю.
Гаворыць кіраўнічка апазыцыйнай партыі “Бацькаўшчына”, былы міністар замежных справаў Роза Атунбаева.
(Атунбаева: ) “Мы ў 11 гадзінаў ўзялі кантроль над ошскай адміністрацыяй, над ўпраўленьнем унутраных справаў. Супрацоўнікі міліцыі, іншыя сілавыя структуры пераходзяць на наш бок. Гістарычныя падзеі адбываюцца ў нас ў ошскай вобласьці”.
У большасьці выступы пратэсту ахапілі пакуль поўдзень Кіргістану, хаця масавыя выступы апазыцыі назіраюцца і на поўначы, напрыклад у горадзе Талас.
Параўноўваючы падзеі ў Кіргістане з рэвалюцыяй ружаў у Грузіі і аранжавай рэвалюцыяй ва Ўкраіне, экспэрты адзначаюць, што кіргіскія ўлады кантралююць сталіцу Бішкек, дзе няма прыкметаў хваляваньняў.
Гэта падвышае шанцы кіргіскіх уладаў атрымаць перамогу і падавіць масавыя пратэсты. Аднак аглядальнік кіргіскай службы нашага радыё Эсэнбай Нарушаў падкрэсьлівае, што пратэст ў Кіргістане ня мае нейкага рэгіянальнага характару.
(Нарушаў: ) “Я не магу пагадзіцца з тым, што гэта адбываецца паводле рэгіянальных ці радавых падставаў. Элемэнты гэтага ёсьць, але на мой погляд асноўная прычына палягае ў тым, што народ і на поўдні і на поўначы жыве за мяжой беднасьці. Беднасьць, галеча – галоўны фактар, які вывеў народ на вуліцу”.
Апазыцыя патрабуе скасаваньня вынікаў нядаўніх парлямэнцкіх выбараў, якія яна лічыць сфальсыфікаванымі, а таксама дамагаецца адстаўкі прэзыдэнта Аскара Акаева.
Роза Атунбаева сьцьвярджае, што апазыцыя не задаволіцца дасягнутым.
(Атунбаева: ) “Учора ў Джэлалабадзе быў масавы пераход сілавікоў на наш бок. Міліцыянэры здымалі форму, пераапраналася ў цывільнае і станавіліся ў нашыя шэрагі. І сярод кіраўніцтва праваахоўных органаў мы маем дастатковую падтрымку. Мы ўжо ўзялі палову рэспублікі, поўдзень рэспублікі, будзем рухацца далей”.
Дэвід Льюіс зь міжнароднай крызыснай групы, якая працуе ў Бішкеку, мяркуе, што найгоршым варыянтам разьвіцьця падзеяў зьяўляецца выхад сытуацыі з-пад кантролю абодвух бакоў.
(Льюіс: ) “Магчымы сцэнар – гэта выхад сытуацыі з-пад кантролю. Зараз выглядае, што яна кантралюецца ці ўладай, ці апазыцыяй. Самы небясьпечны сцэнар – гэта страта кантролю абодвух бакоў. Магчыма, апазыцыя паспрабуе перанесьці свае акцыі ў Бішкек і дамагацца адстаўкі Акаева”.
Аглядальнік Радыё Свабода Эсэнбай Нарушаў гаворыць пра асаблівасьць падзеяў у Кіргістане, якія адрозьніваюць іх ад грузінскай і ўкраінскай рэвалюцыяў, а менавіта пра стварэньне ў кантраляваных апазыцыяй рэгіёнах паралельнай улады.
(Нарушаў: ) “Гэта ўзьнікла ў Джалабадзе. Там некалькі дзён адбываліся шматлікія мітынгі, але ніхто з прадстаўнікоў улады не пайшоў на перамовы зь іх удзельнікамі. Пасьля гэтага ўдзельнікі мітынгаў вырашылі, што трэба стварыць ўласныя органы ўлады. Потым гэтую ідэю джалабадцаў падхапілі ўсе – і ў Таласе, і ў Коч-Коры і на Ісык-Куле. Нарэшце ўчора ў Ошы было абвешчана, што ўся паўната ўлады пераходзіць да народнай ўлады. Паводле апошніх дадзеных на яе бок перайшло кіраўніцтва ўнутраных справаў”.
Пакуль на думку апазыцыі выйсьцем з крызысу зьяўляюцца наўпроставыя перамовы з уладай. Да гэта заклікаюць АБСЭ і Злучаныя Штаты.
Гаворыць лідэр Народнага руху Кіргістану, былы прэм’ер-міністар Курманбэк Бакіеў.
(Бакіеў: ) “Як выходзіць з гэтай сытуацыі? Для гэтага трэба, каб наш прэзыдэнт спадар Акаеў нарэшце сасьпеў для размовы з апазыцыяй, каб разрадзіць гэтую напружаную сытуацыю”.
Пра гэтым апазыцыя бачыць сваім партнэрам па перамовах толькі кіраўніка дзяржавы. Гаворыць супрацоўнік кіргіскай службы Радыё Свабода Эсэнбай Нурушаў.
(Нарушаў: ) “Прэм’ер Танаеў прапанаваў неадкладна пачаць перамовы, але лідэры апазыцыі пакуль адхіляюць гэтую прапанову. Яны кажуць, што гатовыя мець справу толькі з прэзыдэнтам Акаевым. Адзін зь лідэраў апазыцыі Курманбэк Бакіеў сказаў, што весьці размовы з падначаленымі прэзыдэнта – гэта марнаваньне часу”.
Намесьнік кіраўніка прэзыдэнцкай адміністрацыі Балот Джаназакаў тлумачыць пазыцыю ўладаў наступным чынам:
(Джаназакаў: ) “Зразумела, прэзыдэнт гатовы да перамоваў, прэм’ер-міністар гатовы да перамоваў. Але каб весьці перамовы, патрэбныя пэўныя ўмовы. Калі людзі захопліваюць будынкі, робяць разбурэньні і падпалы, як можна весьці перамовы? Гэтыя дзеяньні павінны быць спачатку спыненыя, тады будзе магчыма весьці перамовы”.
А вось погляд на сытуацыі лідэра партыі “Бацькаўшчына” Розы Атунбаевай:
(Атунбаева: ) “У нас зараз няма прадмету для перамоваў. Мы патрабуем адстаўкі прэзыдэнта”.
На пэрспэктывы перамоўнага сцэнару скептычна глядзіць і замежны экспэрт Дэвід Льюіс.
(Льюіс: ) “Я мяркую, што кампрамісу зараз вельмі цяжка дасягнуць, асабліва ў пытаньні палітычнага лёсу Акаева. Гэта цяжка таму, што невядома ці здолее апазыцыя пераканаць удзельнікаў акцыяў пратэсту прыняць такі кампраміс. Гэта кепская сытуацыя для пачатку любых сур’ёзных перамоваў”.
Ня менш як 30 чалавек патрапілі ў шпіталі з раненьнямі рознай ступені цяжкасьці, дзясяткі людзей былі арыштаваныя. Паведамлялася і пра забітых, але гэтая інфармацыя пакуль не пацьверджаная.
Пазьней удзельнікі маніфэстацыяў, перагрупіраваўшыся, пайшлі на штурм будынкаў – яшчэ ўчора яны ізноў узялі пад свой кантроль джэлалабадзкую абласную адміністрацыю, сёньня – ошскую. У Джэлалабадзе маніфэстанты падпалілі будынак гарадзкой управы ўнутраных справаў, узялі пад кантроль аэрапорт і мясцовую тэлестанцыю.
Гаворыць кіраўнічка апазыцыйнай партыі “Бацькаўшчына”, былы міністар замежных справаў Роза Атунбаева.
(Атунбаева: ) “Мы ў 11 гадзінаў ўзялі кантроль над ошскай адміністрацыяй, над ўпраўленьнем унутраных справаў. Супрацоўнікі міліцыі, іншыя сілавыя структуры пераходзяць на наш бок. Гістарычныя падзеі адбываюцца ў нас ў ошскай вобласьці”.
У большасьці выступы пратэсту ахапілі пакуль поўдзень Кіргістану, хаця масавыя выступы апазыцыі назіраюцца і на поўначы, напрыклад у горадзе Талас.
Параўноўваючы падзеі ў Кіргістане з рэвалюцыяй ружаў у Грузіі і аранжавай рэвалюцыяй ва Ўкраіне, экспэрты адзначаюць, што кіргіскія ўлады кантралююць сталіцу Бішкек, дзе няма прыкметаў хваляваньняў.
Гэта падвышае шанцы кіргіскіх уладаў атрымаць перамогу і падавіць масавыя пратэсты. Аднак аглядальнік кіргіскай службы нашага радыё Эсэнбай Нарушаў падкрэсьлівае, што пратэст ў Кіргістане ня мае нейкага рэгіянальнага характару.
(Нарушаў: ) “Я не магу пагадзіцца з тым, што гэта адбываецца паводле рэгіянальных ці радавых падставаў. Элемэнты гэтага ёсьць, але на мой погляд асноўная прычына палягае ў тым, што народ і на поўдні і на поўначы жыве за мяжой беднасьці. Беднасьць, галеча – галоўны фактар, які вывеў народ на вуліцу”.
Апазыцыя патрабуе скасаваньня вынікаў нядаўніх парлямэнцкіх выбараў, якія яна лічыць сфальсыфікаванымі, а таксама дамагаецца адстаўкі прэзыдэнта Аскара Акаева.
Роза Атунбаева сьцьвярджае, што апазыцыя не задаволіцца дасягнутым.
(Атунбаева: ) “Учора ў Джэлалабадзе быў масавы пераход сілавікоў на наш бок. Міліцыянэры здымалі форму, пераапраналася ў цывільнае і станавіліся ў нашыя шэрагі. І сярод кіраўніцтва праваахоўных органаў мы маем дастатковую падтрымку. Мы ўжо ўзялі палову рэспублікі, поўдзень рэспублікі, будзем рухацца далей”.
Дэвід Льюіс зь міжнароднай крызыснай групы, якая працуе ў Бішкеку, мяркуе, што найгоршым варыянтам разьвіцьця падзеяў зьяўляецца выхад сытуацыі з-пад кантролю абодвух бакоў.
(Льюіс: ) “Магчымы сцэнар – гэта выхад сытуацыі з-пад кантролю. Зараз выглядае, што яна кантралюецца ці ўладай, ці апазыцыяй. Самы небясьпечны сцэнар – гэта страта кантролю абодвух бакоў. Магчыма, апазыцыя паспрабуе перанесьці свае акцыі ў Бішкек і дамагацца адстаўкі Акаева”.
Аглядальнік Радыё Свабода Эсэнбай Нарушаў гаворыць пра асаблівасьць падзеяў у Кіргістане, якія адрозьніваюць іх ад грузінскай і ўкраінскай рэвалюцыяў, а менавіта пра стварэньне ў кантраляваных апазыцыяй рэгіёнах паралельнай улады.
(Нарушаў: ) “Гэта ўзьнікла ў Джалабадзе. Там некалькі дзён адбываліся шматлікія мітынгі, але ніхто з прадстаўнікоў улады не пайшоў на перамовы зь іх удзельнікамі. Пасьля гэтага ўдзельнікі мітынгаў вырашылі, што трэба стварыць ўласныя органы ўлады. Потым гэтую ідэю джалабадцаў падхапілі ўсе – і ў Таласе, і ў Коч-Коры і на Ісык-Куле. Нарэшце ўчора ў Ошы было абвешчана, што ўся паўната ўлады пераходзіць да народнай ўлады. Паводле апошніх дадзеных на яе бок перайшло кіраўніцтва ўнутраных справаў”.
Пакуль на думку апазыцыі выйсьцем з крызысу зьяўляюцца наўпроставыя перамовы з уладай. Да гэта заклікаюць АБСЭ і Злучаныя Штаты.
Гаворыць лідэр Народнага руху Кіргістану, былы прэм’ер-міністар Курманбэк Бакіеў.
(Бакіеў: ) “Як выходзіць з гэтай сытуацыі? Для гэтага трэба, каб наш прэзыдэнт спадар Акаеў нарэшце сасьпеў для размовы з апазыцыяй, каб разрадзіць гэтую напружаную сытуацыю”.
Пра гэтым апазыцыя бачыць сваім партнэрам па перамовах толькі кіраўніка дзяржавы. Гаворыць супрацоўнік кіргіскай службы Радыё Свабода Эсэнбай Нурушаў.
(Нарушаў: ) “Прэм’ер Танаеў прапанаваў неадкладна пачаць перамовы, але лідэры апазыцыі пакуль адхіляюць гэтую прапанову. Яны кажуць, што гатовыя мець справу толькі з прэзыдэнтам Акаевым. Адзін зь лідэраў апазыцыі Курманбэк Бакіеў сказаў, што весьці размовы з падначаленымі прэзыдэнта – гэта марнаваньне часу”.
Намесьнік кіраўніка прэзыдэнцкай адміністрацыі Балот Джаназакаў тлумачыць пазыцыю ўладаў наступным чынам:
(Джаназакаў: ) “Зразумела, прэзыдэнт гатовы да перамоваў, прэм’ер-міністар гатовы да перамоваў. Але каб весьці перамовы, патрэбныя пэўныя ўмовы. Калі людзі захопліваюць будынкі, робяць разбурэньні і падпалы, як можна весьці перамовы? Гэтыя дзеяньні павінны быць спачатку спыненыя, тады будзе магчыма весьці перамовы”.
А вось погляд на сытуацыі лідэра партыі “Бацькаўшчына” Розы Атунбаевай:
(Атунбаева: ) “У нас зараз няма прадмету для перамоваў. Мы патрабуем адстаўкі прэзыдэнта”.
На пэрспэктывы перамоўнага сцэнару скептычна глядзіць і замежны экспэрт Дэвід Льюіс.
(Льюіс: ) “Я мяркую, што кампрамісу зараз вельмі цяжка дасягнуць, асабліва ў пытаньні палітычнага лёсу Акаева. Гэта цяжка таму, што невядома ці здолее апазыцыя пераканаць удзельнікаў акцыяў пратэсту прыняць такі кампраміс. Гэта кепская сытуацыя для пачатку любых сур’ёзных перамоваў”.