Уладзімер Арлоў, Менск (12.3.1914, в.Краснадворцы цяперашняга Салігорскага раёну – 14.11.1978, Лёс-Анжэлес, ЗША)
Таўклі чырвоным каты ботам
Алеся Звонака й Чарота.
Спаткаў таксама лёс свой чорны За кратамі паэт Кляшторны.
Далёкі Ўсход, нямы і дзікі, Закрыў зямлёй шкілет Хадыкі.
За недагляд якогась слова Душыў забойца Маракова...
Прыйшлося й мне ў юнацкім ранку Паспрабаваць “амэрыканку”.
Гэта радкі зь верша Ўладзімера Клішэвіча “Менская турма”, які мае падзагаловак “1937-мы, 20-годзьдзе Кастрычніка”. Новы, 1938 год былы студэнт Менскага пэдінстытуту сустракаў у высылцы на Калыме.
Ягонае вяртаньне ў Беларусь не назавеш сьветлым і радасным: маладога літаратара везьлі пад канвоем у тую самую менскую турму на дадатковае расьсьледаваньне справы. З савецкай вязьніцы вызваліла толькі вайна.
У 1944-м нядаўні рэдактар “Газэты Случчыны” апынуўся на Захадзе.
Клішэвіч рэдагаваў часопіс “Беларус у Амэрыцы”, выкладаў у каледжы ў Індыяне, рыхтаваў скрыпты для радыё “Вызваленьне”. Але за вонкавай, здавалася б, уладкаванасьцю хаваўся глыбокі душэўны разлад. Уладзімер не хацеў назаўсёды губляць магчымасьць вяртаньня ў Беларусь.
Пасьля таго, як ён паслаў свае выдадзеныя ў вольным сьвеце кнігі ў Дзяржаўную бібліятэку БССР імя Леніна, Клішэвіча запрасілі ў Менск. Убачанае на радзіме, дзе квітнеў “разьвіты сацыялізм” ды стваралася “новая этнічная супольнасьць – савецкі народ”, наўрад ці сталася для госьця вялікім шчасьцем. Пагатоў, яму нават не дазволілі наведаць родную вёску. Тым ня менш, у 1973 годзе клапатліва апекаваная Камітэтам дзяржбясьпекі газэта “Голас Радзімы” выдала ў сваёй бібліятэчцы кніжачку Клішэвіча “Сьняцца дні мне залатыя”. Эміграцыйны друк абвінаваціў Уладзімера ў супрацоўніцтве з камуністамі. Калегі азваліся бязьлітаснымі эпіграмамі. Урэшце ягонае сэрца ня вытрымала.
Даводзілася сустракаць меркаваньне, што гэтая сьмерць не пазбаўленая сумнеўных акалічнасьцяў. Але дзьве рэчы не падлягаюць сумневу: Уладзімер Клішэвіч быў паэтам і пранізьліва любіў Беларусь.
Запавет на чужыне такі Ад бацькоў пераходзіць дзецям: Іншаземныя маякі Тваю ноч не асьвецяць.
Шмат хто зь ягоных заакіянскіх знаёмых лічыў гэтае credo безнадзейна наіўным...
Спаткаў таксама лёс свой чорны За кратамі паэт Кляшторны.
Далёкі Ўсход, нямы і дзікі, Закрыў зямлёй шкілет Хадыкі.
За недагляд якогась слова Душыў забойца Маракова...
Прыйшлося й мне ў юнацкім ранку Паспрабаваць “амэрыканку”.
Гэта радкі зь верша Ўладзімера Клішэвіча “Менская турма”, які мае падзагаловак “1937-мы, 20-годзьдзе Кастрычніка”. Новы, 1938 год былы студэнт Менскага пэдінстытуту сустракаў у высылцы на Калыме.
Ягонае вяртаньне ў Беларусь не назавеш сьветлым і радасным: маладога літаратара везьлі пад канвоем у тую самую менскую турму на дадатковае расьсьледаваньне справы. З савецкай вязьніцы вызваліла толькі вайна.
У 1944-м нядаўні рэдактар “Газэты Случчыны” апынуўся на Захадзе.
Клішэвіч рэдагаваў часопіс “Беларус у Амэрыцы”, выкладаў у каледжы ў Індыяне, рыхтаваў скрыпты для радыё “Вызваленьне”. Але за вонкавай, здавалася б, уладкаванасьцю хаваўся глыбокі душэўны разлад. Уладзімер не хацеў назаўсёды губляць магчымасьць вяртаньня ў Беларусь.
Пасьля таго, як ён паслаў свае выдадзеныя ў вольным сьвеце кнігі ў Дзяржаўную бібліятэку БССР імя Леніна, Клішэвіча запрасілі ў Менск. Убачанае на радзіме, дзе квітнеў “разьвіты сацыялізм” ды стваралася “новая этнічная супольнасьць – савецкі народ”, наўрад ці сталася для госьця вялікім шчасьцем. Пагатоў, яму нават не дазволілі наведаць родную вёску. Тым ня менш, у 1973 годзе клапатліва апекаваная Камітэтам дзяржбясьпекі газэта “Голас Радзімы” выдала ў сваёй бібліятэчцы кніжачку Клішэвіча “Сьняцца дні мне залатыя”. Эміграцыйны друк абвінаваціў Уладзімера ў супрацоўніцтве з камуністамі. Калегі азваліся бязьлітаснымі эпіграмамі. Урэшце ягонае сэрца ня вытрымала.
Даводзілася сустракаць меркаваньне, што гэтая сьмерць не пазбаўленая сумнеўных акалічнасьцяў. Але дзьве рэчы не падлягаюць сумневу: Уладзімер Клішэвіч быў паэтам і пранізьліва любіў Беларусь.
Запавет на чужыне такі Ад бацькоў пераходзіць дзецям: Іншаземныя маякі Тваю ноч не асьвецяць.
Шмат хто зь ягоных заакіянскіх знаёмых лічыў гэтае credo безнадзейна наіўным...