Валер Карбалевіч, Менск Новая перадача сэрыі “Экспэртыза Свабоды”.
Удзельнікі: журналістка газэты “Белорусы и рынок” Тацяна Манёнак і кіраўнік Цэнтру Мізэса Яраслаў Раманчук.
Валер Карбалевіч: “Хоць цэны на газ сёлета павысіліся ўдвая, Беларусь плаціць за расейскія газавыя пастаўкі толькі 55% — то бок, прыкладна такую суму, як і мінулым годам.
Афіцыйная вэрсія беларускага ўраду такой сытуацыі зводзіцца да наступнага: нашай эканоміцы трэба паўгоду, каб адаптавацца да новых цэнаў на газ. Як вы пракамэнтуеце гэта?”
Тацяна Манёнак: “З самага пачатку беларускі бок заяўляў, што будзе аплачваць газ толькі грашыма й не згаджаўся на аплату акцыямі “Белтрансгазу”.
Але “Газпрому” больш выгадны менавіта ўзаемазалік, то бок ён хацеў бы акцыі аплачваць газам.
Але цяпер у Беларусі зьявіліся праблемы з грашыма. Летась меркавалася стварыць Фонд нацыянальнага разьвіцьця на 600 мільёнаў даляраў. Але, паводле маіх зьвестак, ён так і не сфармаваны. Нават, калі гэты фонд і будзе запоўнены, то, мне здаецца, урад пакладзе гэтыя грошы ў запас.
Таму цяпер і ўзьнікла праблема з аплатай газу. У беларускага боку ёсьць два варыянты: альбо пагадзіцца на ўзаемазалікі, альбо атрымаць у Расеі крэдыт і гэтым грашыма аплачваць газ”.
Яраслаў Раманчук: “Зьвяртае на сябе ўвагу дзьве акалічнасьці. Па-першае, нізкая якасьць дамоўленасьцяў паміж Беларусьсю і Расеяй. Толькі тры месяцы таму падпісалі газавае пагадненьне, а ўжо столькі праблемаў узьнікла.
Другая акалічнасьць — разгубленасьць беларускіх уладаў. Высьветлілася, што яны дрэнна ўмеюць пралічваць наступствы сваіх рашэньняў і дзеяньняў.
У канцы мінулага году структуры беларускага ўраду падрыхтавалі тры сцэнары магчымых наступстваў ад павышэньня цэнаў на газ. Паводле іх, павышэньне цэнаў да 100 даляраў за 1 тысячу кубічных мэтраў не павінна выклікаць значных праблемаў.
І вось цяпер высьвятляецца, што няма грошай, каб плаціць за газ. Гэта дзіўна, бо прафіцыт бюджэту за мінулы год склаў 2,2% валавога ўнутранага прадукту.
Думаю, што “Газпром” ня будзе надта спрачацца, каб не разбурыць усё пагадненьне аб прыватызацыі ім 50% “Белтрансгазу”. Абодва бакі сочаць, каб партнэр не ашукаў іх. Таксама думаю, што расейскі крэдыт павінен вырашыць праблему аплаты газу”.
Карбалевіч: “Сапраўды дзіўна, як хутка ўзьнікла праблема недахопу грошай. Пры тым, што ёсьць і прафіцыт бюджэту, і Фонд нацыянальнага разьвіцьця. Да таго ж большасьць прадпрыемстваў рэгулярна аплачвае “Белтрансгазу” пастаўкі газу — прычым паводле большых тарыфаў, чым тыя, за якія Расея пастаўляе газ. То бок, грошы ў “Белтрансгазу” павінны быць.
Ёсьць і другая вэрсія: Беларусь чакае, пакуль “Газпром” выплаціць 625 мільёнаў даляраў за 12% акцыяў “Белтрансгазу” і зрабіць узаемазалік. Але віцэ-прэм’ер Сямашка ўчора абверг гэтую вэрсію, ён сказаў, што ўся сума грошай “Газпрому” пойдзе ў беларускі бюджэт.
Расейскі экспэрт Андрэй Суздальцаў выказаў вэрсію, што беларускія ўлады сьвядома банкрутуюць “Белтрансгаз”, каб праз чатыры гады, калі 50% ягоных акцыяў пяройдуць “Газпрому”, той стаў поўным банкрутам.
На карысьць гэтай вэрсіі працуе і ліквідацыя гандлёвай унутранай нацэнкі 18 даляраў, якую дасюль Беларускі канцэрн у паліве і газыфікацыі плаціў “Белтрансгазу”. Вось, так бы мовіць, вы хацелі прыватызаваць нашу кампанію, атрымлівайце. Як вам такая вэрсія?”
Манёнак: “Фінансавая сытуацыя ў Беларусі складаная, асабліва з улікам новай сытуацыі з пастаўкамі нафты. Урад шукае крэдыты. Што тычыцца заявы Сямашкі, які адкінуў схему ўзаемазаліку, то думаю, гэтая праблема стане прадметам гандлю.
Ня думаю, што кіраўніцтва Беларусі імкнецца збанкрутаваць “Белтрансгаз”. У адказ на прэтэнзіі з боку “Газпрому” аб ліквідацыі гандлёвай нацэнкі беларускія прадстаўнікі вылучаюць сустрэчную прэтэнзію: чаму “Белтрансгаз” запоўнены толькі напалову ягонай магутнасьці.
Ацэнка ж кампаніі давалася з улікам яе магутнасьці. А “Газпрому” больш выгаднае пракачваньне газу праз свой газапровад Ямал — Эўропа. Прадстаўнік “Газпрому”, які прыехаў у Менск, заявіў, што расейская кампанія будзе выконваць усе дамоўленасьці зь Беларусьсю.
Беларускі ўрад шукае магчымасьці, каб аптымізаваць наступствы павышэньня цэнаў на газ. Адсюль і адмена гандлёвай нацэнкі для Беларускага канцэрну ў паліве і газыфікацыі, таксама шукаюцца магчымасьці для льготаў канцэрну Белэнэрга.
І дарэчы, прадпрыемствы аплацілі за люты дзесьці каля паловы спажыванага газу”.
Раманчук: “Я ня веру ў тое, што ў беларускім урадзе ёсьць такія стратэгі, якія б маглі на 2—3 гады наперад распрацаваць і ажыцьцявіць такую апэрацыю банкруцтва. Для гэтага трэба мець добрае бачаньне будучага. Я ж у дзеяньнях ураду бачу хаос.
Калі разважаць тэарэтычна, то ўрад можа не збанкрутаваць “Белтрансгаз”, бо гэта пагражае непрыемнымі калізіямі, а перавесьці плыні й актывы. Напрыклад, у Беларускі канцэрн паліва і газыфікацыі, альбо стварыць для гэтага новую структуру.
Мэта такой апэрацыі — дэвальваваць кошт “Белтрансгазу” і такім чынам зьнізіць жаданьне “Газпрому” прыватызаваць гэтую беларускую кампанію. Але гэта ня ўдасца.
Але праблема з грашыма для разьліку за расейскі газ існуе. Вось тут казалі пра Фонд нацыянальнага разьвіцьця, у якім ёсьць грошы. Але гэтыя грошы ўжо выдаткоўваюцца на пасяўную кампанію, на будаўніцтва”.
Карбалевіч: “Якая можа быць рэакцыя “Газпрому” на такія дзеяньні беларускіх уладаў? З аднаго боку, расейская кампанія пагадзілася на тое, каб Беларусь плаціла за газавыя пастаўкі толькі 55% кошту.
А зь іншага боку, “Газпром” пратэстуе супраць адмену ў Беларусі ўнутранай гандлёвай нацэнкі на газ. Дык, можа, праблема ў тым, што расейская кампанія ўвогуле ня можа ўплываць на працэсы ў Беларусі?”
Раманчук: “З аднаго боку, “Газпром” будуе газаправод па Балтыйскім моры, каб мець манэўр. А зь іншага боку, ён будзе цярпліва настойваць на выкананьні газавых пагадненьняў зь Беларусьсю.
“Газпром” — важны інструмэнт у стратэгіі Расеі ў дачыненьні Беларусі. Таму ён будзе чакаць, пакуль беларускі бок сасьпее для таго, каб можна было ўстанавіць расейскі кантроль над газатранспартнай сыстэмай”.
Манёнак: “Аб’ектыўна эканамічная сытуацыя ў Беларусі будзе пагаршацца. Прагматычныя беларуска-расейскія дачыненьні больш выгадныя Маскве. Бо беларуская эканоміка не падрыхтаваная да такіх дачыненьняў.
Думаю, мэнэджары “Газпрому” разумеюць, як моцна Беларусь прывязаная да Расеі, і цягнуць час. Думаю, праз 3—4 гады “Газпром” атрымае кантрольны пакет “Белтрансгазу”.
Валер Карбалевіч: “Хоць цэны на газ сёлета павысіліся ўдвая, Беларусь плаціць за расейскія газавыя пастаўкі толькі 55% — то бок, прыкладна такую суму, як і мінулым годам.
Афіцыйная вэрсія беларускага ўраду такой сытуацыі зводзіцца да наступнага: нашай эканоміцы трэба паўгоду, каб адаптавацца да новых цэнаў на газ. Як вы пракамэнтуеце гэта?”
Але “Газпрому” больш выгадны менавіта ўзаемазалік, то бок ён хацеў бы акцыі аплачваць газам.
Але цяпер у Беларусі зьявіліся праблемы з грашыма. Летась меркавалася стварыць Фонд нацыянальнага разьвіцьця на 600 мільёнаў даляраў. Але, паводле маіх зьвестак, ён так і не сфармаваны. Нават, калі гэты фонд і будзе запоўнены, то, мне здаецца, урад пакладзе гэтыя грошы ў запас.
Таму цяпер і ўзьнікла праблема з аплатай газу. У беларускага боку ёсьць два варыянты: альбо пагадзіцца на ўзаемазалікі, альбо атрымаць у Расеі крэдыт і гэтым грашыма аплачваць газ”.
Другая акалічнасьць — разгубленасьць беларускіх уладаў. Высьветлілася, што яны дрэнна ўмеюць пралічваць наступствы сваіх рашэньняў і дзеяньняў.
У канцы мінулага году структуры беларускага ўраду падрыхтавалі тры сцэнары магчымых наступстваў ад павышэньня цэнаў на газ. Паводле іх, павышэньне цэнаў да 100 даляраў за 1 тысячу кубічных мэтраў не павінна выклікаць значных праблемаў.
І вось цяпер высьвятляецца, што няма грошай, каб плаціць за газ. Гэта дзіўна, бо прафіцыт бюджэту за мінулы год склаў 2,2% валавога ўнутранага прадукту.
Думаю, што “Газпром” ня будзе надта спрачацца, каб не разбурыць усё пагадненьне аб прыватызацыі ім 50% “Белтрансгазу”. Абодва бакі сочаць, каб партнэр не ашукаў іх. Таксама думаю, што расейскі крэдыт павінен вырашыць праблему аплаты газу”.
Карбалевіч: “Сапраўды дзіўна, як хутка ўзьнікла праблема недахопу грошай. Пры тым, што ёсьць і прафіцыт бюджэту, і Фонд нацыянальнага разьвіцьця. Да таго ж большасьць прадпрыемстваў рэгулярна аплачвае “Белтрансгазу” пастаўкі газу — прычым паводле большых тарыфаў, чым тыя, за якія Расея пастаўляе газ. То бок, грошы ў “Белтрансгазу” павінны быць.
Ёсьць і другая вэрсія: Беларусь чакае, пакуль “Газпром” выплаціць 625 мільёнаў даляраў за 12% акцыяў “Белтрансгазу” і зрабіць узаемазалік. Але віцэ-прэм’ер Сямашка ўчора абверг гэтую вэрсію, ён сказаў, што ўся сума грошай “Газпрому” пойдзе ў беларускі бюджэт.
Расейскі экспэрт Андрэй Суздальцаў выказаў вэрсію, што беларускія ўлады сьвядома банкрутуюць “Белтрансгаз”, каб праз чатыры гады, калі 50% ягоных акцыяў пяройдуць “Газпрому”, той стаў поўным банкрутам.
На карысьць гэтай вэрсіі працуе і ліквідацыя гандлёвай унутранай нацэнкі 18 даляраў, якую дасюль Беларускі канцэрн у паліве і газыфікацыі плаціў “Белтрансгазу”. Вось, так бы мовіць, вы хацелі прыватызаваць нашу кампанію, атрымлівайце. Як вам такая вэрсія?”
Манёнак: “Фінансавая сытуацыя ў Беларусі складаная, асабліва з улікам новай сытуацыі з пастаўкамі нафты. Урад шукае крэдыты. Што тычыцца заявы Сямашкі, які адкінуў схему ўзаемазаліку, то думаю, гэтая праблема стане прадметам гандлю.
Ня думаю, што кіраўніцтва Беларусі імкнецца збанкрутаваць “Белтрансгаз”. У адказ на прэтэнзіі з боку “Газпрому” аб ліквідацыі гандлёвай нацэнкі беларускія прадстаўнікі вылучаюць сустрэчную прэтэнзію: чаму “Белтрансгаз” запоўнены толькі напалову ягонай магутнасьці.
Ацэнка ж кампаніі давалася з улікам яе магутнасьці. А “Газпрому” больш выгаднае пракачваньне газу праз свой газапровад Ямал — Эўропа. Прадстаўнік “Газпрому”, які прыехаў у Менск, заявіў, што расейская кампанія будзе выконваць усе дамоўленасьці зь Беларусьсю.
Беларускі ўрад шукае магчымасьці, каб аптымізаваць наступствы павышэньня цэнаў на газ. Адсюль і адмена гандлёвай нацэнкі для Беларускага канцэрну ў паліве і газыфікацыі, таксама шукаюцца магчымасьці для льготаў канцэрну Белэнэрга.
І дарэчы, прадпрыемствы аплацілі за люты дзесьці каля паловы спажыванага газу”.
Раманчук: “Я ня веру ў тое, што ў беларускім урадзе ёсьць такія стратэгі, якія б маглі на 2—3 гады наперад распрацаваць і ажыцьцявіць такую апэрацыю банкруцтва. Для гэтага трэба мець добрае бачаньне будучага. Я ж у дзеяньнях ураду бачу хаос.
Калі разважаць тэарэтычна, то ўрад можа не збанкрутаваць “Белтрансгаз”, бо гэта пагражае непрыемнымі калізіямі, а перавесьці плыні й актывы. Напрыклад, у Беларускі канцэрн паліва і газыфікацыі, альбо стварыць для гэтага новую структуру.
Мэта такой апэрацыі — дэвальваваць кошт “Белтрансгазу” і такім чынам зьнізіць жаданьне “Газпрому” прыватызаваць гэтую беларускую кампанію. Але гэта ня ўдасца.
Але праблема з грашыма для разьліку за расейскі газ існуе. Вось тут казалі пра Фонд нацыянальнага разьвіцьця, у якім ёсьць грошы. Але гэтыя грошы ўжо выдаткоўваюцца на пасяўную кампанію, на будаўніцтва”.
Карбалевіч: “Якая можа быць рэакцыя “Газпрому” на такія дзеяньні беларускіх уладаў? З аднаго боку, расейская кампанія пагадзілася на тое, каб Беларусь плаціла за газавыя пастаўкі толькі 55% кошту.
А зь іншага боку, “Газпром” пратэстуе супраць адмену ў Беларусі ўнутранай гандлёвай нацэнкі на газ. Дык, можа, праблема ў тым, што расейская кампанія ўвогуле ня можа ўплываць на працэсы ў Беларусі?”
Раманчук: “З аднаго боку, “Газпром” будуе газаправод па Балтыйскім моры, каб мець манэўр. А зь іншага боку, ён будзе цярпліва настойваць на выкананьні газавых пагадненьняў зь Беларусьсю.
“Газпром” — важны інструмэнт у стратэгіі Расеі ў дачыненьні Беларусі. Таму ён будзе чакаць, пакуль беларускі бок сасьпее для таго, каб можна было ўстанавіць расейскі кантроль над газатранспартнай сыстэмай”.
Манёнак: “Аб’ектыўна эканамічная сытуацыя ў Беларусі будзе пагаршацца. Прагматычныя беларуска-расейскія дачыненьні больш выгадныя Маскве. Бо беларуская эканоміка не падрыхтаваная да такіх дачыненьняў.
Думаю, мэнэджары “Газпрому” разумеюць, як моцна Беларусь прывязаная да Расеі, і цягнуць час. Думаю, праз 3—4 гады “Газпром” атрымае кантрольны пакет “Белтрансгазу”.