Свабода сабрала 10 найлепшых беларускіх выданьняў, якія дырэктарка менскай «Акадэмкнігі» Вольга Глухоўская рэкамэндуе падарыць на Новы год і Каляды.
Хоць скептыкі кажуць, што папяровыя кнігі ўжо нямодныя, усе перайшлі на «лічбу», электронныя ці аўдыёкнігі, сапраўдныя бібліяфілы ўсё адно шануюць і цэняць друкаваную кнігу, якую можна «памацаць», перагарнуць старонку, вярнуцца назад.
1. Альбом «Беларусь. Храм і краявід». Культавая архітэктура Беларусі
У альбом увайшлі 152 унікальныя фатаздымкі Дзяніса Раманюка, на якіх 86 храмаў і мноства краявідаў. Кожны здымак храма суправаджаецца падрабязным апісаньнем з дзьвюх частак. У першай частцы, напісанай вядомым гісторыкам архітэктуры Сяргеем Харэўскім, пададзена дакладная навукова-гістарычная інфармацыя.
Другая частка, лірычная, Дзяніса Раманюка.
«З выявай сьвятыні краявід становіцца асаблівым. І гэты бліскучы дуэт, пад акампанэмэнт мастацкай фатаграфіі і падрабязных апісаньняў, загучаў у маёй новай кнізе. На яе старонках я сабраў з розных куткоў Беларусі найлепшыя прыклады ўнікальнай архітэктурнай спадчыны, якія выглядаюць яшчэ больш эфэктна на фоне маляўнічых відарысаў», — адзначае аўтар.
Альбом трохмоўны: на беларускай, расейскай і ангельскай. Дзяніс Раманюк працаваў над праектам амаль 20 гадоў. Здымкі беларускіх храмаў рабіліся ў розныя поры году з выкарыстаньнем розных тэхналёгій.
2. «Смак беларускай кухні»
Багата ілюстраванае падарункавае выданьне.
Аўтарка тэксту — шэф-кухар Алена Мікульчык, фуд-стыліст — Андрэй Шчукін, выдавец — Дзяніс Раманюк.
Больш за дзесяць гадоў аўтарка езьдзіць у кулінарныя экспэдыцыі па Беларусі і блізкім замежжы, дзе жывуць суайчыньнікі, з мэтай знайсьці і запісаць унікальныя рэцэпты.
У кнізе рэцэпты страў зь сялянскай, гарадзкой, карчомнай, шляхецкай і каралеўскай кухняў. Алена Мікульчык прапануе старадаўнія стравы, пададзеныя ў сучаснай аўтарскай апрацоўцы, арыентаванай на тое, каб кожны мог паўтарыць рэцэпт. Тут гульбішнік, цярцюха, пячыста, стронга. Некаторыя рэцэпты яна пакінула бязь зьменаў, асучасьніўшы апісаньне тэхналёгіі і інгрэдыентаў. У рэцэпты астатніх страў унесла праўкі, каб наблізіць смак да цяперашніх уяўленьняў пра «смачнае». Ёсьць і рэцэпты старажытных беларускіх напояў — ня толькі крамбамбулі і хранавухі, але і памяранцаўкі, ядлоўцаўкі, каляднай наліўкі «ратафія».
3. Міхал Анемпадыстаў. Дызайнэрскі альбом «Колер Беларусі»
«Колер Беларусі» стаў апошняй вялікай працай дызайнэра, філёзафа, паэта, фатографа Міхала Анемпадыстава.
Шыкоўная візуальная частка кнігі суправаджаецца аўтарскімі тэкстамі, якія апісваюць галоўныя беларускія колеры — паходжаньне, іх назвы, гісторыю распаўсюду на асобных тэрыторыях, сымбалічную інфармацыю і тыя чыньнікі, што ўплывалі на ўсталяваньне пэўных калярыстычных прэфэрэнцый і стыляў. Дасьледуючы колер як фэномэн культуры і маркер традыцыі, аўтар паказвае гісторыю стыляў і задае пэўны ракурс для разуменьня ўласнай ідэнтычнасьці.
4. Айчына. Маляўнічая гісторыя Ўладзімера Арлова і Паўла Татарнікава
Кніга для кожнай беларускай сям’і, захапляльнае падарожжа ў часе. Хаця адрасаваная яна найперш дзецям і падлеткам, прачытаць яе карысна і дарослым: бацькам, дзядам і бабулям, настаўнікам.
Першая частка ахоплівае пэрыяд ад старажытнасьці да канца XVIII стагодзьдзя. З Полацкай зямлі эпохі Рагвалода і Рагнеды, Усяслава Чарадзея і Эўфрасіньні чытач трапляе ў іншыя старажытнабеларускія княствы — Смаленскае і Тураўскае, а затым у Вялікае Княства Літоўскае. У магутнай дзяржаве ад Балтыйскага да Чорнага мора панавала беларуская мова, якая была дзяржаўнаю. На ёй гаварылі вялікія князі ды магнаты, на ёй пісалі законы і вялі дыпляматычнае ліставаньне, складалі летапісы і друкавалі кнігі.
5. «Залатая шарсьцінка, срэбраная павуцінка»
Беларускія народныя казкі з ілюстрацыямі Паўла Татарнікава.
Шыкоўна аздобленая кніга для дзяцей.
Пад вокладкай — 14 народных казак, упершыню запісаных дасьледчыкамі ў ХІХ стагодзьдзі, а для гэтай кнігі пераказаныя пісьменьнікам Уладзімерам Ягоўдзікам. Большасьць казак малавядомыя.
Ілюстратар кнігі Павал Татарнікаў — адзін з трох у сьвеце мастакоў, які двойчы атрымліваў прэстыжную міжнародную ўзнагароду для ілюстратараў «Залаты яблык».
6. «Калядны гном для Фіндуса» швэдзкага пісьменьніка Свэна Нурдквіста з ілюстрацыямі аўтара
Сапраўдны калядны раман з 17 частак.
Галоўны герой кнігі Пэтсан паабяцаў коціку Фіндусу, што да іх на Каляды прыйдзе Калядны гном. Але ж Пэтсан ведае, што ніякага Каляднага гнома не існуе. І ён вырашае сам змайстраваць гнома, які б рухаўся і размаўляў. Але трэба зрабіць гэта так, каб Фіндус ні пра што не здагадаўся. Аднак вельмі хутка Пэтсан разумее, што гэта вельмі складана і амаль немагчыма. Стары ўвесь час нешта робіць у сваёй майстэрні, і коціку здаецца, што на яго зусім забыліся. Калі Каляды ўрэшце надыходзяць, Пэтсан вельмі хвалюецца, як усё спрацуе. Але здараецца цуд.
7. Каляндар «Не маўчы па-беларуску» на 2020 год
Гэтым разам каляндар прысьвечаны важнай тэме — экалёгіі. Усе ведаюць, што такое бажан, скрыпень, віхраслуп, Птушыная дарога ці Зорны кол?
З календара вы даведаецеся, як па-беларуску правільна называюцца зьявы прыроды і сузор’і, птушкі, жывёлы, расьліны і многае іншае. Гэта сакавітыя беларускія словы, праілюстраваныя 366 арыгінальнымі малюнкамі на кожны дзень. Кожны месяц адзначаны адмысловай прыказкай. Каляндар складаецца з 40 невялікіх гісторый, збольшага пададзеных у форме «тыдняў».
8. Антуан дэ Сэнт-Экзюпэры. «Маленькі прынц» (з малюнкамі аўтара, у перакладзе Ніны Мацяш)
«Маленькі прынц» — філязофская казка, якая выйшла ў 1943 годзе ў Нью-Ёрку і з таго часу была перакладзена больш як на 250 моў і выдадзена мільёнамі экзэмпляраў па ўсім сьвеце.
На беларускай мове ўпершыню кніга пабачыла сьвет у 1989 годзе ў перакладзе Ніны Мацяш. Пазьней перакладчыца дапрацоўвала і рэдагавала тэкст. Кнігу перавыдалі ў 2017 годзе. І сёлета, праз 30 гадоў, кніга па-беларуску выйшла ўжо трэці раз. Гэтая казка даўно ўжо разышлася на цытаты:
«Відушчае толькі сэрца. Сама галоўнага вачыма ня ўбачыш». «Ты заўсёды ў адказе за ўсіх, каго прыручыў. Ты ў адказе за сваю ружу...»
9. Ніл Гілевіч «Мая муза — беларусачка» (сэрыя «100 вершаў»)
Зборнік адкрываецца творам, напісаным у 1947 годзе, — «Першая клятва (Родная мова)». А завяршаецца кароткім вершам 2000 году:
Вы, пэўна, лічыце, што ў гэты сьвет
Я і прыйшоў для баявога чыну.
О не, сябры! Мне Божы запавет
Быў іншы — славіць сонца і жанчыну.
Але Радзімы ўкрыжаваны лёс,
І для самога Бога неўспадзеўку,
Маю душу на барыкады ўзьнёс,
Дзе і трапечацца яна на дрэўку.
10. Генадзь Бураўкін «Ніці лёсу» (сэрыя «100 вершаў»)
У кнігу ўвайшлі лірычныя вершы, многія зь якіх даўно сталі клясыкай беларускай літаратуры. Яна аздобленая карцінамі вядомага мастака Леаніда Шчамялёва з фондаў Нацыянальнага мастацкага музэю.
Я веру:
нешта ў сьвеце застанецца.
Застанецца
на роднай зямлі грудок.
Застанецца
на роднай мове радок...