Ворша: кветкі на месца расстрэлу паўстанца 1863 года

Аршанскі краязнаўца Віктар Сьцяпанаў, сябра Партыі БНФ Алесь Камінсскі, мастак Микола Купава

Ігнат Будзіновіч, камандзір аднаго з паўстанцкіх атрадаў, быў захоплены ў палон і расстраляны ў аршанскай вязьніцы.
Яна месьцілася ў адрэстаўраваным цяпер езуіцкім калегіюме, на прыступкі якога і ўсклалі кветкі аршанскія дэмакратычныя актывісты.

Атрад інсургентаў пад кіраўніцтвам Ігната Будзіловіча дзейнічаў на тэрыторыі цяперашняга Лёзьненскага раёну Віцебшчыны і быў разьбіты расейскім войскам недалёка ад вёскі Пагосьцішча. Сам Ігнат Будзіловіч трапіў у аршанскую вязьніцу і быў расстраляны 28 жніўня 1863 году (9 верасьня па новым стылі).

Дэмакратычныя актывісты вырашылі ўшанаваць памяць Ігната Будзіловіча на месцы яго страты, кажа кіраўнік моладзевага аб’яднаньня «Зьвяз» Ігар Казьмярчак:

«Гэты год — юбілейны, мы адзначаем 150-я ўгодкі паўстаньня пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага. Ігнат Будзіловіч быў выбітнай асобай, і ягоны лёс трагічна зьвязаны з нашымі мясьцінамі: у Воршы, пасьля 4-х месяцаў утрыманьня ў палоне, яго расстралялі. Вязьніца месьцілася тады ў езуіцкім калегіюме. Да Дажынак у 2008 годзе будынак быў адрэстаўраваны, і пакуль вяліся будаўнічыя працы, рабочыя даставалі зь зямлі чалавечыя косткі. Відавочцы апавядалі, што былі тры ўзроўні пахаваньняў: ніжэйшы ўзровень — гэта манаскія пахаваньні, якія былі тут з часу пабудовы калегіюма ў 16-м стагодзьдзі. Тыя косткі ляжалі роўненька, пахаваньні былі акуратныя. А ўжо зьверху былі пахаваньні пачатку і сярэдзіны 19-га стагодзьдзя, калі ў кляштары ўжо была турма. Тут, відавочна, былі і парэшткі інсургентаў, удзельнікаў паўстаньня Кастуся Каліноўскага. Ідэнтыфікаваць іх ужо было немагчыма, але парэшткі Ігната Будзіловіча таксама былі тут — бо тут яго і расстралялі. І ўжо верхні ўзровень пахаваньняў — гэта ахвяры сталінскіх рэпрэсіяў, таксама вязьняў аршанскай турмы, якая дзейнічала ажно да 1990-х гадоў».

Разам з аршанскімі актывістамі памяць Ігната Будзіловіча ўшанаваў і мастак Мікола Купава. Ён ураджэнец Воршы, і якраз гэтымі днямі ў горадзе экспанавалася выстава ягоных карцін «Сьвятло Бацькаўшчыны». Сярод іх — і творы, прысьвечаныя гістарычнаму паўстаньню 1863–64 гадоў.

Напрыканцы жніўня — на пачатку верасьня актывісты Віцебшчыны плянуюць паездку па Лёзьненшчыне — па тых мясьцінах, дзе аршанскі атрад паўстанцаў пад кіраўніцтвам Ігната Будзіловіча ваяваў з царскім войскам.