Сёньня ўвечары ў сядзібе БНФ адбылася прэзэнтацыя дакумэнтальнага фільму “Слуцкі збройны чын”. Яго зьняў рэжысэр Сяргей Ісакаў па сцэнары Уладзімера Халіпа. Навуковым кансультантам фільму быў гісторык Уладзімер Ляхоўскі — аўтар кнігі “Слуцкі збройны чын у дакумэнтах і матэрыялах”.
Фільм пачынаецца расповедам пра вандроўку купкі людзей па мясьцінах антыбальшавіцкага супраціву случакоў у лістападзе-сьнежні 1920-га. З вуснаў падлетка Вітаўта гледачы даведваюцца, як шануецца на Случчыне памяць пра тыя падзеі ды іх удзельнікаў.
“Гэта — Слуцак, дом пана Вайніловіча, таго самага, які пабудаваў у Менску касьцёл Сымона і Алены. Я недзе чытаў, што цар Мікалай прапанаваў яму стаць міністрам у Расеі, але адмовіўся тады пан Вайніловіч. Цяпер тут — краязнаўчы музэй, але нас туды не пусьцілі. Ня надта тут хочуць узгадваць, што ў гэтым доме адбыўся той з’езд, які абвясьціў Слуцкі збройны чын”.
У фільме некалькі герояў-юнакоў распавядаюць пра антыбальшавіцкі супраціў на Случчыне. Частка расповеду ідзе ад імя ўдзельніка тых падзеяў Лявона Рыдлеўскага, які адным з апошніх пасьля паразы паўстаньня перайшоў раку Лань на польскі бок і ўжо ў эміграцыі стаў віцэ-прзыдэнтам Рады БНР. Шмат кінахронікі і рэдкіх фота таго часу.
Зьняць фільм пра Слуцкі збройны чын кінасцэнарыст Уладзімер Халіп хацеў яшчэ за савецкім часам. І нават на студыі “Летапіс” такі фільм быў зроблены. Але ў ліку падобных ён ляжыць пад замком. Таму калі цяпер надарылася мажлівасьць, спадар Халіп ажыцьцявіў сваю мару яшчэ раз з новым рэжысэрам. Што праўда, не без праблемаў падчас здымкаў на мясьцінах непасрэдных падзеяў.
“Калі мы прыехалі туды, то нас адразу сустрэлі міліцыянты. Яны не выпускалі нас з-пад увагі ўвесь час, пакуль мы знаходзіліся на Случчыне: у Вызьне, у Грозаве — усюды, дзе мы толькі зьяўляліся, тут жа стаялі міліцыянты”.
Публіка фільм прыняла. Гаворыць 83-гадовы глядач, якому дзяды і бацькі распавядалі пра тыя падзеі:
“Канечне, глядзець вельмі балюча. Баліць душа, сэрца, што ўсё так атрымоўвалася, калі нашу тэрыторыю Беларусі дзялілі чужакі і з усходу, і з захаду — акупанты”.
А вось ўражаньні двух юнакоў:
“Шкада, што гэткія старонкі гісторыі большасьці беларусаў ці тых, хто імі называецца, невядомыя. Але спадзяюся, усё ж такі раней ці пазьней амаль кожны будзе пра гэта ведаць. Гэты фільм будзе добрым інструмэнтам для таго”, — сказаў першы.
А ў другога — асабістае зацікаўленьне, бо ў яго маці са Слуцку:
“На жаль, з асабістай гісторыі я ня ведаю, што ў той час у маёй сям’і адбывалася. Але я мяркую, што мае продкі таксама нейкім чынам датычныя да тых падзеяў, і праз гэты фільм я хацеў бы даведацца пра гісторыю маёй сям’і ў той час”.
У фільме выкарыстаны фрагмэнты кінастужкі Віталя Панамарова “На чорных лядах”, зьнятага больш за дзесяць гадоў таму паводле двух апавяданьняў Васіля Быкава.
Фільм пачынаецца расповедам пра вандроўку купкі людзей па мясьцінах антыбальшавіцкага супраціву случакоў у лістападзе-сьнежні 1920-га. З вуснаў падлетка Вітаўта гледачы даведваюцца, як шануецца на Случчыне памяць пра тыя падзеі ды іх удзельнікаў.
“Гэта — Слуцак, дом пана Вайніловіча, таго самага, які пабудаваў у Менску касьцёл Сымона і Алены. Я недзе чытаў, што цар Мікалай прапанаваў яму стаць міністрам у Расеі, але адмовіўся тады пан Вайніловіч. Цяпер тут — краязнаўчы музэй, але нас туды не пусьцілі. Ня надта тут хочуць узгадваць, што ў гэтым доме адбыўся той з’езд, які абвясьціў Слуцкі збройны чын”.
У фільме некалькі герояў-юнакоў распавядаюць пра антыбальшавіцкі супраціў на Случчыне. Частка расповеду ідзе ад імя ўдзельніка тых падзеяў Лявона Рыдлеўскага, які адным з апошніх пасьля паразы паўстаньня перайшоў раку Лань на польскі бок і ўжо ў эміграцыі стаў віцэ-прзыдэнтам Рады БНР. Шмат кінахронікі і рэдкіх фота таго часу.
Зьняць фільм пра Слуцкі збройны чын кінасцэнарыст Уладзімер Халіп хацеў яшчэ за савецкім часам. І нават на студыі “Летапіс” такі фільм быў зроблены. Але ў ліку падобных ён ляжыць пад замком. Таму калі цяпер надарылася мажлівасьць, спадар Халіп ажыцьцявіў сваю мару яшчэ раз з новым рэжысэрам. Што праўда, не без праблемаў падчас здымкаў на мясьцінах непасрэдных падзеяў.
“Калі мы прыехалі туды, то нас адразу сустрэлі міліцыянты. Яны не выпускалі нас з-пад увагі ўвесь час, пакуль мы знаходзіліся на Случчыне: у Вызьне, у Грозаве — усюды, дзе мы толькі зьяўляліся, тут жа стаялі міліцыянты”.
Публіка фільм прыняла. Гаворыць 83-гадовы глядач, якому дзяды і бацькі распавядалі пра тыя падзеі:
“Канечне, глядзець вельмі балюча. Баліць душа, сэрца, што ўсё так атрымоўвалася, калі нашу тэрыторыю Беларусі дзялілі чужакі і з усходу, і з захаду — акупанты”.
А вось ўражаньні двух юнакоў:
“Шкада, што гэткія старонкі гісторыі большасьці беларусаў ці тых, хто імі называецца, невядомыя. Але спадзяюся, усё ж такі раней ці пазьней амаль кожны будзе пра гэта ведаць. Гэты фільм будзе добрым інструмэнтам для таго”, — сказаў першы.
А ў другога — асабістае зацікаўленьне, бо ў яго маці са Слуцку:
“На жаль, з асабістай гісторыі я ня ведаю, што ў той час у маёй сям’і адбывалася. Але я мяркую, што мае продкі таксама нейкім чынам датычныя да тых падзеяў, і праз гэты фільм я хацеў бы даведацца пра гісторыю маёй сям’і ў той час”.
У фільме выкарыстаны фрагмэнты кінастужкі Віталя Панамарова “На чорных лядах”, зьнятага больш за дзесяць гадоў таму паводле двух апавяданьняў Васіля Быкава.