Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Імёны Свабоды: Вячаслаў Селях-Качанскі 25.12.1885, Лагойск — 8.9.1976, Саўт-Рывэр, штат Нью-Джэрзі, ЗША. Пахаваны ў Саўт-Рывэры.


Уладзімер Арлоў, Менск На беларускіх могілках у амэрыканскім Саўт-Рывэры можна вывучаць шмат якія разьдзелы гісторыі Беларусі ХХ стагодзьдзя. Тут знайшлі свой апошні спачын некаторыя са слуцкіх паўстанцаў, палітык Радаслаў Астроўскі, пісьменьнік Юрка Віцьбіч... Дзякуючы наведваньню гэтага нэкропалю я ўпершыню пачуў імя Вячаслава Селяха.

Пры паступленьні ў 1901-м у Маладэчанскую настаўніцкую сэмінарыю ён ўразіў экзамэнатараў, засьпяваўшы магутным барытонам “Спасі, Госпадзі, людзі Твая”. Празь некалькі гадоў Вячаслаў Селях, апантаны жаданьнем зрабіцца прафэсійным опэрным сьпеваком, едзе ў Пецярбург. З адзнакай закончыўшы кансэрваторыю, ён бярэ ўдзел у конкурсе-іспыце на права выступаць у славутым Марыінскім тэатры. З 365 канкурэнтаў камісія пакідае двух. Адзін зь іх – Селях, якому адразу быў прызначаны дэбют — галоўная роля ў опэры “Князь Ігар”.

Нядаўні лагойскі хлапчук трапляе на музычны Алімп. Як прэм’ер-барытон ён сьпявае ў Марыінцы разам з Шаляпіным, Алчэўскім, Сьмірновым ды іншымі зоркамі. Найбольш удалымі з 25 ягоных роляў крытыка называе Барыса Гадунова, князя Ігара й Рыгалета... Здавалася, што далей Вячаслава чакалі толькі ружы й авацыі.

Але ў сярэдзіне 1920-х, зьдзівіўшы шмат каго з калегаў, Селях прымае прапанову тагачаснага старшыні Інстытуту беларускай культуры Ўсевалада Ігнатоўскага і пераязджае ў Менск, каб дапамагчы маладой рэспубліцы ў падрыхтоўцы музычна-тэатральных кадраў.

У 1927-м на сцэне БДТ-1 (сучаснага Купалаўскага тэатру) адбылася прэм’ера “Русалкі” А. Даргамыскага — першай опэры на беларускай мове. Селях прычыніўся да прэм’еры ў дзьвюх іпастасях — як рэжысэр і як выканаўца ролі Млынара. У тым самым годзе ён узначальвае БДТ-1 і выводзіць яго ў лік трох, на думку крытыкі, найлепшых тэатральных калектываў краіны, куды разам зь беларусамі трапляюць таксама Маскоўскі тэатар імя Вахтангава і Грузінскі імя Руставэлі.

Аднак гэтыя посьпехі не былі паратункам ад пагрозы з боку ўсемагутнага ведамства, у якім, напэўна, імкнуліся мець дасье на кожнага жыхара краіны, ня кажучы ўжо пра творчую інтэлігенцыю. Пагатоў, за Селяхам вадзіліся не абы-якія “грахі”. Ён упарта адмаўляўся ўступаць у камуністычную партыю. Насуперак загаду Наркамасьветы ня зьняў з рэпэртуару “падазроныя” спэктаклі “Кастусь Каліноўскі” і “Каваль-ваявода”.

Каб уратавацца ад арышту як “нацдэм”, ён у 1933-м пакідае Беларусь і вяртаецца ў Менск толькі ў 1941-м, ужо ў часе акупацыі. Праца кіраўніком аддзелу культуры й мастацтва і дырэктарам менскага гарадзкога тэатру абумовіла ад’езд Селяха ў 1944-м на Захад.

Блукаючы па сьвеце, ён не пакідаў галоўнай справы свайго жыцьця. У Нямеччыне стварыў Беларускі драматычны тэатар імя Галубка, у ЗША заснаваў тэатральную студыю, дзе ставіў Францішка Аляхновіча і Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча. Вялікае значэньне ў жыцьці эміграцыі меў арганізаваны і ўзначалены ім Беларускі нацыянальны хор. У 1975-м спадар Вячаслаў падрыхтаваў “Сьпеўнік беларускага жаўнера”, да якога сам напісаў шмат музыкі. Селяху ішоў ужо дзесяты дзясятак...
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG