“Я – не паляк, не літовец, не расеец, і хачу абараніць сваю доктарскую ў сябе дома. Па-беларуску”
Яўген Бяласін, Берасьце: “Якія пэрспэктывы ў беларускай вышэйшай школы?”
Голубеў: “Сыстэма беларускай нацыянальнай адукацыі можа быць толькі пры падтрымцы дзяржавы. На жаль, калі яна адступіла ад гэтага прынцыпу, справа трошкі замарудзілася. Але калі людзі хочуць нешта рабіць, яны робяць. Так, ня зьніклі – жывуць Беларускі гуманітарны ліцэй, Эўрапейскі гуманітарны ўнівэрсытэт. Больш за тое: дома апошні працаваў на рускай мове, а зараз у Вільні – на беларускай, рэальна становіцца яшчэ адным асяродкам беларускасьці”.
Спадар: “Ці дадуць вам абараніць доктарскую дысэртацыю?”
Голубеў: “Спадзяюся да канца году аддаць яе ў Інстытут гісторыі Акадэміі навук. Не баюся. Па-першае, упэўнены ў высокай якасьці сваёй працы. Па-другое, калі мы пасьля працы выходзім на мітынг, мы там можам быць палітыкамі, а на працы мы навукоўцы. Мне ўжо былі прапановы абараняцца ў Польшчы, Літве, Расеі. Але я – не паляк, не літовец, не расеец, і хачу абараніць сваю працу ў сябе дома. Па-беларуску”.
“Улады пакуль не дайшлі яшчэ да таго ўзроўню, каб мець сьмеласьць прызнаць свае памылкі”
Галіна Сініцына, Ворша: “Чаму некаторыя маюць спадзяваньні на збліжэньне Беларусі з Эўропай, калі ў свой час Лукашэнка адназначна заявіў, што ён “сваю” краіну за цывілізаваным сьветам не павядзе? Навошта тады ілюзіі?”
Голубеў: “Усе кіраўнікі дзяржаваў дапускаюць памылкі, якія часам адгукаюцца гадамі. Так і тут. Вось сёньня мы бачым якраз спробу цяперашніх уладаў як-небудзь цывілізавана выйсьці якраз на эўрапейскі шлях. Хоць адкрыта тое і не дэкляруюць, але крокі для гэтага робяцца. На жаль, улады пакуль не дайшлі яшчэ да таго ўзроўню, каб мець сьмеласьць прызнаць свае памылкі”.
Сініцына: “Чаму тады нават на адпаведны ўнутраны дыялёг з апазыцыяй ня йдуць, як прапаноўваў Мілінкевіч?”
Голубеў: “Інэрцыя ранейшых памылак. А зь іншага боку, трэба прызнаць: размова павінна адбывацца хоць бы збольшага паміж роўнымі партнэрамі. Аднак цяперашні дэмлягер такі слабы, што зь ім можна не размаўляць. Таму апазыцыя і не прапаноўвае пайсьці на перамовы, а – просіць: “Ну давайце, зрабіце, пайдзіце з намі на дыялёг...” А ўлады ня хочуць ўздымаць праз сваю згоду апазыцыйны рэйтынг”.
Сініцына: “Згодная з вамі. Але ці здольны Лукашэнка наагул дамаўляцца?”
Голубеў: “Я лепш ведаю яго па сумеснай дэпутацкай працы – тады зь ім можна было знайсьці кансэнсус у любой праблеме. Але ж і сёньня беларусам ёсьць пра што дамаўляцца. А прэзыдэнт мусіць знаходзіць агульную мову з усімі, у тым ліку і апазыцыяй. Усё магчыма: беларусы разумныя людзі. І Пазьняк у свой час сьцьвярджаў, і Лукашэнка цяпер сьцьвярджае: самае галоўнае – Беларусь і беларусы, каб мы не пасварыліся, не пабіліся, не пралілі кроў”.
“Цяперашнія дэмакраты такія слабыя, што ўлады ігнаруюць іх”
Алег Думчанка: “Ці сапраўды “Эўрапейскі марш” здолее аб’яднаць апазыцыю?”
Голубеў: “Ён для іншага прадэкляраваны: убачыць, наколькі грамадзтва гатовае падтрымаць вядомы лёзунг аб’яднаных дэмсілаў пра эўрапейскасьць і выйсьці на вуліцу. Аднак не адзін я бачу недахоп пратэставай актыўнасьці ўжо цяпер, не адзін я заўважаю недахоп грамадзкага жаданьня прайсьціся па праспэкту зь не зусім зразумелымі заклікамі. Жадаць жыць у новай Эўропе – гэта не абавязкова пайсьці на марш, дзе можна атрымаць дубінкай па галаве, быць арыштаваным, страціць працу... А вось каб улады далі дазвол на такі марш, каб нехта ад іх выступіў, тады б гэта магло стаць аб’яднаўчым актам для ўсёй нацыі, магло б стымуляваць дыялёг паміж Беларусьсю і Эўропай, вэртыкальлю і апазыцыяй”.
Сяргей Вавуля, Баранавічы: “Як пазбавіць людзей ад палітычнага прыстасаванства?”
Голубеў: “Прыстасаванства для чалавека – натуральная зьява. Як толькі ён пачаў вылучацца са сьвету жывёлаў, пачаў прыстасоўвацца да новых умоваў – да пячораў, потым да агню, далей да лепшага жыцьця і гэтак далей. Усё залежыць ад канкрэтнага чалавека. Але чаму я не магу зразумець тых, хто ня хочуць быць такімі радыкаламі, як зацятыя “маршаўцы”? Як навучылі ў сям’і, якая атмасфэра ў грамадзтве, такія і масавыя паводзіны. У Польшчы падчас ваеннага становішча інтэлігенцыя дэманстратыўна выходзіла на вуліцы ўвечары выгульваць сабачак ды коцікаў, калі па тэлевізіі ішлі афіцыйныя інфармацыйныя праграмы. Тым самым паказвалася непрыняцьце ідэалёгіі рэжыму. Вось каб беларусы гэтаксама масава маглі паўтарыць польскі досьвед, тое была б акцыя! Але мы бачым іншыя паводзіны народу, інтэлігенцыі – ідзе прыстасаваньне грамадзтва пад рэаліі краіны. У гэтых умовах выбіраць нейкіх асобных людзей тут не даводзіцца”.
“Новая хваля беларускага нацыянальнага адраджэньня гэтым разам пойдзе не зь нізоў, а зьверху”
Васіль Аўраменка, Магілёў: “Ці магчымы паўтор нацыянальна-дэмакратычнага ўздыму пачатку 1990-х?”
Голубеў: “У Беларусі было некалькі такіх хваляў: напрыканцы XIX стагодзьдзя – “нашаніўская”, потым падчас і пасьля першай усясьветнай вайны, якая завяршылася ўтварэньнем БНР і працягнулася савецкай беларусізацыі пачатку 1920-х гадоў. Яе прыпынілі прымус і насільле органаў НКВД. А замацавала спыненьне гэтай хвалі другая ўсясьветная вайна. Тады вялікую шкоду ўсім эўрапейскім адраджэнцам нанесла нямецкая ідэалёгія. Яна хітра выкарыстоўвала ўсё тое, што ў апошнія гады забаранялі. Хоць тое была Францыя ці Беларусь альбо Расея. Тут і мова, і сымболіка, і традыцыі... А калі па-новаму ўмацаваўся камуністычны рэжым, яму было вельмі зручна вось гэта выкарыстоўваць – паколькі немцы падтрымлівалі, значыцца, мы маем поўнае права тое забараняць! Тады і пачалі зьвязваць нацыянальнае з фашысцкім, што ў найноўшай гісторыі вельмі некарэктна, мякка кажучы, скарыстаў спадар Азаронак у фільме “Дети лжи”. Апошняя хваля адраджэньня пачатку 1990-х гадоў была натуральнай, заўважце, не інсьпіраванай ніякімі партыямі – людзі самі патрабавалі беларускасьці: школаў, садкоў, рэклямы, дзяржаўнай мовы. Пад гэтым ціскам беларускае слова зрабіў дзяржаўным яшчэ цалкам камуністычны Вярхоўны Савет 11-га скліканьня! І каб потым некаторыя прыслужнікі не спрабавалі занадта актыўна паскорыць гэты працэс, ён бы нікому не прынёс ніякіх адмоўных эмоцыяў.
Новую хвалю беларускага нацыянальнага адраджэньня я чую проста нутром! Як і тое, што яна пойдзе гэтым разам ня зь нізу, а – зьверху. Я проста бачу, што палітычнай сыстэме, рэжыму, які называе сябе беларускім, нельга працаваць без беларусаў і без беларускай мовы”.
Марыя Шыманоўская, Гомель: “Ці магчымая, на вашу думку, другая магутная асьветніцкая хваля беларускай мовы, як напачатку 1990-х?”
Голубеў: “Гэта можа адбыцца так проста – абы Рыгоравіч загаварыў па-беларуску. Тады праз тры дні ўсе тыя чыноўнікі, якія нібыта ня ведалі мовы, загавораць. Усе настаўнікі самі ў школах пяройдуць на беларускую – гэта хваля проста папрэ, даруйце за такі дзеяслоў. Проста я адчуваю набліжэньне ўсяго гэтага! Бо ўсім ужо відаць: ідзе разбурэньне нацыянальнай інфармацыйнай прасторы, нацыю прымушаюць праз рускамоўныя радыё, тэлебачаньне цалкам думаць на мове чужой нацыі. Суседняй. Брацкай. Але – чужой. І я ўпэўнены, што кіраўніцтва дзяржавы ня можа гэтага не заўважыць і не зрабіць правільныя высновы. Калі зьявіцца магчымасьць зрабіць у гэтай краіне дзяржаўную, палітычную, эканамічную кар’еру на роднай мове, да яе пацягнуцца. Аднак на сёньня палітычныя эліты паказваюць прынцыпова іншае”.
“Чалавек хоча галасаваць за таго, хто ня створыць яму ў пэрспэктыве праблемаў”
Сьцяпан Казьбярук, Кобрын: “Вы адзін са стваральнікаў БНФ. Ацаніце яго пэрспэктыву?”
Голубеў: “Гэта была першая антыкамуністычная структура ў найноўшай гісторыі БССР. І пакуль яна была шырокім народным рухам, то прыцягвала да сябе масу людзей: беларуска- і расейскамоўных, тых, хто займаліся культурай ці эканомікай... Але з пачаткам структурызацыі палітычнага поля Фронту таксама давялося ператварацца ў палітычную партыю. Сёньня ж літаральна ва ўсіх беларускіх партыях з розных прычынаў людзей вельмі і вельмі мала. Больш сталае пакаленьне з савецкіх часоў не прымае тып палітычнага кіраўніцтва паводле прынцыпаў КПСС-КПБ. А моладзь прагматычна хоча дасягнуць посьпеху ў бізнэсе, зарабіць грошы, зрабіць сабе жыцьцё – партыі ж гэтаму ў Беларусі, на жаль, не спрыяюць. Таму рэзэрву росту партыйных шэрагаў сёньня я ня бачу”.
Казьбярук: “А руху? Напрыклад, Мілінкевіча?”
Голубеў: “У яго рух атрымаўся сам па сабе. Гэтую моцную асобу падтрымала значная частка людзей, якія б хацелі пэўных зьменаў у краіне, якія ня ёсьць падпарадкаваныя волі партыйных кіраўнікоў”.
Спадарыня Ірына: Дзякуючы якім памылкам, дэмакраты прайгралі ў 1994 годзе?”
Голубеў: “Тады Лукашэнка са сваёй камандай падавалі сябе дэмакратамі. Разам зь Леанідам Сініцыным і Аляксандрам Фядутам яны больш выказваліся за ўсходнюю арыентацыю, за рускую мову ў жыцьці і, на жаль, здолелі знайсьці больш пунктаў сутыкненьня з грамадзкасьцю, чым мы, каманда Зянона Пазьняка. Нам нельга было адштурхваць тых людзей, якія хацелі гаварыць па-беларуску, але пакуль яшчэ не гаварылі. Сам чуў: “Навучыцеся спачатку размаўляць на матчынай мове, а ўжо потым у Фронт прыходзьце!” – гэта была памылка. Як і заявы пра тое, што ўсе вайскоўцы – не электарат БНФ, што ня наш электарат і ўсход Беларусі. Бяздумна пра Расею тады нельга было гаварыць ні слова, але – з трыбун неслася такое...
Зразумейце: чалавек хоча галасаваць за таго, хто ня створыць яму ў пэрспэктыве праблемаў. Ці дасьць лепшае, ці хаця бы ня зробіць дрэннае. Шараговы выбаршчык так разважаў: кандыдат падабаецца, але ёсьць небясьпека, што мне асабіста стане горш, тады я ў лепшым выпадку ўстрымаюся... На жаль, тады мы гэтага не разумелі і не працавалі так, як трэба”.
Ірына: “А хіба шмат чаго з вамі пералічанага не паўтараецца і сёньня? Як скажам, нехта ня хоча на мітынгі хадзіць, усё – “ня наш”. Яшчэ й кляймяць за тое...”
Голубеў: “Я адмоўна стаўлюся да ўсіх выпадкаў, калі нехта кагосьці хоча прынізіць, абразіць ці сказаць, што ён разумнейшы, лепшы за іншага. Канешне, кожны хоча мець прыхільнікаў больш. Аднак як ты ня ўмееш пераканаць, што твае ідэі лепшыя, калі цябе не прыходзяць падтрымліваць, значыцца, ты сам нешта ня так робіш. Людзі ня могуць пастаянна хадзіць на мітынгі, асабліва тыя, якія пабачылі, што ад тых “паходаў” яны нічога не набылі. Кожнага Бог стварыў як асобу, і кожны мае права паводзіць сябе так, як ён лічыць патрэбным. Толькі каб гэта ня шкодзіла іншым”.
Яўген Бяласін, Берасьце: “Якія пэрспэктывы ў беларускай вышэйшай школы?”
Голубеў: “Сыстэма беларускай нацыянальнай адукацыі можа быць толькі пры падтрымцы дзяржавы. На жаль, калі яна адступіла ад гэтага прынцыпу, справа трошкі замарудзілася. Але калі людзі хочуць нешта рабіць, яны робяць. Так, ня зьніклі – жывуць Беларускі гуманітарны ліцэй, Эўрапейскі гуманітарны ўнівэрсытэт. Больш за тое: дома апошні працаваў на рускай мове, а зараз у Вільні – на беларускай, рэальна становіцца яшчэ адным асяродкам беларускасьці”.
Спадар: “Ці дадуць вам абараніць доктарскую дысэртацыю?”
Голубеў: “Спадзяюся да канца году аддаць яе ў Інстытут гісторыі Акадэміі навук. Не баюся. Па-першае, упэўнены ў высокай якасьці сваёй працы. Па-другое, калі мы пасьля працы выходзім на мітынг, мы там можам быць палітыкамі, а на працы мы навукоўцы. Мне ўжо былі прапановы абараняцца ў Польшчы, Літве, Расеі. Але я – не паляк, не літовец, не расеец, і хачу абараніць сваю працу ў сябе дома. Па-беларуску”.
“Улады пакуль не дайшлі яшчэ да таго ўзроўню, каб мець сьмеласьць прызнаць свае памылкі”
Галіна Сініцына, Ворша: “Чаму некаторыя маюць спадзяваньні на збліжэньне Беларусі з Эўропай, калі ў свой час Лукашэнка адназначна заявіў, што ён “сваю” краіну за цывілізаваным сьветам не павядзе? Навошта тады ілюзіі?”
Голубеў: “Усе кіраўнікі дзяржаваў дапускаюць памылкі, якія часам адгукаюцца гадамі. Так і тут. Вось сёньня мы бачым якраз спробу цяперашніх уладаў як-небудзь цывілізавана выйсьці якраз на эўрапейскі шлях. Хоць адкрыта тое і не дэкляруюць, але крокі для гэтага робяцца. На жаль, улады пакуль не дайшлі яшчэ да таго ўзроўню, каб мець сьмеласьць прызнаць свае памылкі”.
Сініцына: “Чаму тады нават на адпаведны ўнутраны дыялёг з апазыцыяй ня йдуць, як прапаноўваў Мілінкевіч?”
Голубеў: “Інэрцыя ранейшых памылак. А зь іншага боку, трэба прызнаць: размова павінна адбывацца хоць бы збольшага паміж роўнымі партнэрамі. Аднак цяперашні дэмлягер такі слабы, што зь ім можна не размаўляць. Таму апазыцыя і не прапаноўвае пайсьці на перамовы, а – просіць: “Ну давайце, зрабіце, пайдзіце з намі на дыялёг...” А ўлады ня хочуць ўздымаць праз сваю згоду апазыцыйны рэйтынг”.
Сініцына: “Згодная з вамі. Але ці здольны Лукашэнка наагул дамаўляцца?”
Голубеў: “Я лепш ведаю яго па сумеснай дэпутацкай працы – тады зь ім можна было знайсьці кансэнсус у любой праблеме. Але ж і сёньня беларусам ёсьць пра што дамаўляцца. А прэзыдэнт мусіць знаходзіць агульную мову з усімі, у тым ліку і апазыцыяй. Усё магчыма: беларусы разумныя людзі. І Пазьняк у свой час сьцьвярджаў, і Лукашэнка цяпер сьцьвярджае: самае галоўнае – Беларусь і беларусы, каб мы не пасварыліся, не пабіліся, не пралілі кроў”.
“Цяперашнія дэмакраты такія слабыя, што ўлады ігнаруюць іх”
Алег Думчанка: “Ці сапраўды “Эўрапейскі марш” здолее аб’яднаць апазыцыю?”
Голубеў: “Ён для іншага прадэкляраваны: убачыць, наколькі грамадзтва гатовае падтрымаць вядомы лёзунг аб’яднаных дэмсілаў пра эўрапейскасьць і выйсьці на вуліцу. Аднак не адзін я бачу недахоп пратэставай актыўнасьці ўжо цяпер, не адзін я заўважаю недахоп грамадзкага жаданьня прайсьціся па праспэкту зь не зусім зразумелымі заклікамі. Жадаць жыць у новай Эўропе – гэта не абавязкова пайсьці на марш, дзе можна атрымаць дубінкай па галаве, быць арыштаваным, страціць працу... А вось каб улады далі дазвол на такі марш, каб нехта ад іх выступіў, тады б гэта магло стаць аб’яднаўчым актам для ўсёй нацыі, магло б стымуляваць дыялёг паміж Беларусьсю і Эўропай, вэртыкальлю і апазыцыяй”.
Сяргей Вавуля, Баранавічы: “Як пазбавіць людзей ад палітычнага прыстасаванства?”
Голубеў: “Прыстасаванства для чалавека – натуральная зьява. Як толькі ён пачаў вылучацца са сьвету жывёлаў, пачаў прыстасоўвацца да новых умоваў – да пячораў, потым да агню, далей да лепшага жыцьця і гэтак далей. Усё залежыць ад канкрэтнага чалавека. Але чаму я не магу зразумець тых, хто ня хочуць быць такімі радыкаламі, як зацятыя “маршаўцы”? Як навучылі ў сям’і, якая атмасфэра ў грамадзтве, такія і масавыя паводзіны. У Польшчы падчас ваеннага становішча інтэлігенцыя дэманстратыўна выходзіла на вуліцы ўвечары выгульваць сабачак ды коцікаў, калі па тэлевізіі ішлі афіцыйныя інфармацыйныя праграмы. Тым самым паказвалася непрыняцьце ідэалёгіі рэжыму. Вось каб беларусы гэтаксама масава маглі паўтарыць польскі досьвед, тое была б акцыя! Але мы бачым іншыя паводзіны народу, інтэлігенцыі – ідзе прыстасаваньне грамадзтва пад рэаліі краіны. У гэтых умовах выбіраць нейкіх асобных людзей тут не даводзіцца”.
“Новая хваля беларускага нацыянальнага адраджэньня гэтым разам пойдзе не зь нізоў, а зьверху”
Васіль Аўраменка, Магілёў: “Ці магчымы паўтор нацыянальна-дэмакратычнага ўздыму пачатку 1990-х?”
Голубеў: “У Беларусі было некалькі такіх хваляў: напрыканцы XIX стагодзьдзя – “нашаніўская”, потым падчас і пасьля першай усясьветнай вайны, якая завяршылася ўтварэньнем БНР і працягнулася савецкай беларусізацыі пачатку 1920-х гадоў. Яе прыпынілі прымус і насільле органаў НКВД. А замацавала спыненьне гэтай хвалі другая ўсясьветная вайна. Тады вялікую шкоду ўсім эўрапейскім адраджэнцам нанесла нямецкая ідэалёгія. Яна хітра выкарыстоўвала ўсё тое, што ў апошнія гады забаранялі. Хоць тое была Францыя ці Беларусь альбо Расея. Тут і мова, і сымболіка, і традыцыі... А калі па-новаму ўмацаваўся камуністычны рэжым, яму было вельмі зручна вось гэта выкарыстоўваць – паколькі немцы падтрымлівалі, значыцца, мы маем поўнае права тое забараняць! Тады і пачалі зьвязваць нацыянальнае з фашысцкім, што ў найноўшай гісторыі вельмі некарэктна, мякка кажучы, скарыстаў спадар Азаронак у фільме “Дети лжи”. Апошняя хваля адраджэньня пачатку 1990-х гадоў была натуральнай, заўважце, не інсьпіраванай ніякімі партыямі – людзі самі патрабавалі беларускасьці: школаў, садкоў, рэклямы, дзяржаўнай мовы. Пад гэтым ціскам беларускае слова зрабіў дзяржаўным яшчэ цалкам камуністычны Вярхоўны Савет 11-га скліканьня! І каб потым некаторыя прыслужнікі не спрабавалі занадта актыўна паскорыць гэты працэс, ён бы нікому не прынёс ніякіх адмоўных эмоцыяў.
Новую хвалю беларускага нацыянальнага адраджэньня я чую проста нутром! Як і тое, што яна пойдзе гэтым разам ня зь нізу, а – зьверху. Я проста бачу, што палітычнай сыстэме, рэжыму, які называе сябе беларускім, нельга працаваць без беларусаў і без беларускай мовы”.
Марыя Шыманоўская, Гомель: “Ці магчымая, на вашу думку, другая магутная асьветніцкая хваля беларускай мовы, як напачатку 1990-х?”
Голубеў: “Гэта можа адбыцца так проста – абы Рыгоравіч загаварыў па-беларуску. Тады праз тры дні ўсе тыя чыноўнікі, якія нібыта ня ведалі мовы, загавораць. Усе настаўнікі самі ў школах пяройдуць на беларускую – гэта хваля проста папрэ, даруйце за такі дзеяслоў. Проста я адчуваю набліжэньне ўсяго гэтага! Бо ўсім ужо відаць: ідзе разбурэньне нацыянальнай інфармацыйнай прасторы, нацыю прымушаюць праз рускамоўныя радыё, тэлебачаньне цалкам думаць на мове чужой нацыі. Суседняй. Брацкай. Але – чужой. І я ўпэўнены, што кіраўніцтва дзяржавы ня можа гэтага не заўважыць і не зрабіць правільныя высновы. Калі зьявіцца магчымасьць зрабіць у гэтай краіне дзяржаўную, палітычную, эканамічную кар’еру на роднай мове, да яе пацягнуцца. Аднак на сёньня палітычныя эліты паказваюць прынцыпова іншае”.
“Чалавек хоча галасаваць за таго, хто ня створыць яму ў пэрспэктыве праблемаў”
Сьцяпан Казьбярук, Кобрын: “Вы адзін са стваральнікаў БНФ. Ацаніце яго пэрспэктыву?”
Голубеў: “Гэта была першая антыкамуністычная структура ў найноўшай гісторыі БССР. І пакуль яна была шырокім народным рухам, то прыцягвала да сябе масу людзей: беларуска- і расейскамоўных, тых, хто займаліся культурай ці эканомікай... Але з пачаткам структурызацыі палітычнага поля Фронту таксама давялося ператварацца ў палітычную партыю. Сёньня ж літаральна ва ўсіх беларускіх партыях з розных прычынаў людзей вельмі і вельмі мала. Больш сталае пакаленьне з савецкіх часоў не прымае тып палітычнага кіраўніцтва паводле прынцыпаў КПСС-КПБ. А моладзь прагматычна хоча дасягнуць посьпеху ў бізнэсе, зарабіць грошы, зрабіць сабе жыцьцё – партыі ж гэтаму ў Беларусі, на жаль, не спрыяюць. Таму рэзэрву росту партыйных шэрагаў сёньня я ня бачу”.
Казьбярук: “А руху? Напрыклад, Мілінкевіча?”
Голубеў: “У яго рух атрымаўся сам па сабе. Гэтую моцную асобу падтрымала значная частка людзей, якія б хацелі пэўных зьменаў у краіне, якія ня ёсьць падпарадкаваныя волі партыйных кіраўнікоў”.
Спадарыня Ірына: Дзякуючы якім памылкам, дэмакраты прайгралі ў 1994 годзе?”
Голубеў: “Тады Лукашэнка са сваёй камандай падавалі сябе дэмакратамі. Разам зь Леанідам Сініцыным і Аляксандрам Фядутам яны больш выказваліся за ўсходнюю арыентацыю, за рускую мову ў жыцьці і, на жаль, здолелі знайсьці больш пунктаў сутыкненьня з грамадзкасьцю, чым мы, каманда Зянона Пазьняка. Нам нельга было адштурхваць тых людзей, якія хацелі гаварыць па-беларуску, але пакуль яшчэ не гаварылі. Сам чуў: “Навучыцеся спачатку размаўляць на матчынай мове, а ўжо потым у Фронт прыходзьце!” – гэта была памылка. Як і заявы пра тое, што ўсе вайскоўцы – не электарат БНФ, што ня наш электарат і ўсход Беларусі. Бяздумна пра Расею тады нельга было гаварыць ні слова, але – з трыбун неслася такое...
Зразумейце: чалавек хоча галасаваць за таго, хто ня створыць яму ў пэрспэктыве праблемаў. Ці дасьць лепшае, ці хаця бы ня зробіць дрэннае. Шараговы выбаршчык так разважаў: кандыдат падабаецца, але ёсьць небясьпека, што мне асабіста стане горш, тады я ў лепшым выпадку ўстрымаюся... На жаль, тады мы гэтага не разумелі і не працавалі так, як трэба”.
Ірына: “А хіба шмат чаго з вамі пералічанага не паўтараецца і сёньня? Як скажам, нехта ня хоча на мітынгі хадзіць, усё – “ня наш”. Яшчэ й кляймяць за тое...”
Голубеў: “Я адмоўна стаўлюся да ўсіх выпадкаў, калі нехта кагосьці хоча прынізіць, абразіць ці сказаць, што ён разумнейшы, лепшы за іншага. Канешне, кожны хоча мець прыхільнікаў больш. Аднак як ты ня ўмееш пераканаць, што твае ідэі лепшыя, калі цябе не прыходзяць падтрымліваць, значыцца, ты сам нешта ня так робіш. Людзі ня могуць пастаянна хадзіць на мітынгі, асабліва тыя, якія пабачылі, што ад тых “паходаў” яны нічога не набылі. Кожнага Бог стварыў як асобу, і кожны мае права паводзіць сябе так, як ён лічыць патрэбным. Толькі каб гэта ня шкодзіла іншым”.