Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Чаго баіцца ўлада?


Графіці ў Менску з заклікам да байкоту
Графіці ў Менску з заклікам да байкоту

Чаму ўлады ўвялі цэнзуру тэлевыступаў кандыдатаў у дэпутаты? Чым тлумачыцца атака на апазыцыйныя суполкі ў сацыяльных сетках? Ці спрыялі ўдзельнікі выбарчай кампаніі новаму прысуду Зьмітру Дашкевічу? Гэтыя пытаньні ў «Праскім акцэнце» абмяркоўваюць каардынатар кампаніі «Эўрапейская Беларусь» Аляксандар Атрошчанкаў, адзін з кіраўнікоў кампаніі «Гавары праўду» Сяргей Вазьняк і намесьнік старшыні Аб’яднанай грамадзянскай партыі Леў Марголін

«Улада баіцца і байкоту, і ўдзелу»


Дракахруст: Выбарчая кампанія выйшла на фінішную прамую. Але сюрпрызы ня скончыліся. Выбарчыя камісіі ўвялі цэнзуру выступаў кандыдатаў — зь іх выразаюць агітацыю за байкот. Паводле ЦВК «за дзяржаўныя сродкі забаронена весьці антыдзяржаўную агітацыю». Таксама на гэтым тыдні былі затрыманыя мадэратары апазыцыйных суполак у сацыяльных сетках« — пераважна тых, якія выступалі за байкот. Што азначаюць гэтыя крокі? Улады спалохаліся байкоту?

Аляксандар Атрошчанкаў
Аляксандар Атрошчанкаў
Атрошчанкаў: Так. Зразумела, што ўлады баяцца байкоту і ўсе гэтыя рэпрэсіўныя крокі кажуць аб тым, як насамрэч улады ставяцца да гэтай кампаніі. Гэта кампанія не мае нічога супольнага з народам, з воляй народу, з воляй палітыкаў, гэта прапагандысцкая кампанія ўлады, і кампанія «Байкот», маладыя людзі, якія падтрымліваюць байкот, выступаюць як пагроза для гэтай кампаніі. Гэтыя выбары, яны больш падобныя на нейкі парад, што праводзяць трэцяга ліпеня, чым на сапраўдныя выбары. І таму менавіта гэтыя крокі ўлады таксама кажуць аб тым, што стратэгія тых, хто падтрымаў байкот, была верная, што байкот сапраўды пагражае ўладзе.

Дракахруст: Сяргей, вы згодны з калегам Аляксандрам, што ўлада баіцца байкоту?

Сяргей Вазьняк
Сяргей Вазьняк
Вазьняк: Я згодны, што ўлада баіцца байкоту, але ўлада баіцца не толькі байкоту, улада баіцца любога актыўнага дзеяньня, яна аказвае ціск не толькі на актывістаў кампаніі «Байкот», але і на актывістаў, якія ўдзельнічаюць у выбарах, у тым ліку ў якасьці кандыдатаў і іх давераных асоб, на сябраў каманд. І такіх прыкладаў дастаткова, таму, я думаю, не трэба вырываць з кантэксту таго, што адбываецца, толькі «Байкот», адну тэму, адзін складнік, таму што зараз ціснуць ўсіх. Наш прэтэндэнт Дзяніс Дашкевіч у Рагачове, якога суткі пратрымалі ў КДБ і імітавалі допыт, каб ён толькі скаргу не падаў у ЦВК. У нас Валянціну Каляку, якая ў Смалявічах падымала людзей на барацьбу супраць кітайскага тэхнапарку, не зарэгістравалі і таксама аказвалі ціск. Да Сашы Солапа ў Слуцку на вуліцы пазаўчора падышоў невядомы (зразумела, якія органы ён прадстаўляў) і сказаў: «Калі будзеш далей працягваць, мы табе нешта падкінем і сядзеш у турму».
Таму праблема шырэй. Усе, хто дзейнічае, усе, хто праяўляе неляяльную да ўлады актыўнасьць, іх ціснуць.

Юры Дракахруст
Юры Дракахруст
Дракахруст: Леў, а з кім з нашых калегаў вы згодны? Улада баіцца ўсё ж такі найбольш байкоту ці ўлада баіцца (ці ёй непрыемна) любая грамадзянская актыўнасьць хоць за байкот, хоць за ўдзел?

Марголін: Я думаю, на самай справе, што ўлада баіцца любой актыўнай дзейнасьці, але усё ж такі тое, што зараз больш турбуе ўладу — гэта байкот. Тое, што нашых сьпікераў не пускаюць у эфір — гэта цалкам зразумела, бо адзін такі выступ з заклікам да байкоту можа нарабіць вельмі шмат непрыемнасьцяў для ўлады. Я не думаю, што ад гэтага можа залежыць вынік выбараў, бо яны ўжо добра навучыліся фальсыфікаваць усё і выдаваць патрэбныя вынікі, але ўсё ж такі нейкая перастрахоўка для іх патрэбная і вось таму такія дзеяньні супраць усіх актывістаў, вядома, але ў першую чаргу супраць тых, якія агітуюць за байкот.

Хто вінаваты ў новым тэрміне Дашкевічу?


Дракахруст: Таксама на гэтым тыдні прайшоў суд над палітвязьнем Зьмітром Дашкевічам. Ён павінен быў выйсьці на волю 18 сьнежня сёлета. Але яго абвінавацілі ў парушэньні рэжыму і далі яшчэ год турмы. Таксама, здаецца, навацыя. Справа Дашкевіча стала аргумэнтам у спрэчцы наконт байкоту і ўдзелу, які працягваецца ў апазыцыйных шэрагах. Палітык Віталь Рымашэўскі і журналістка, грамадзкі дзеяч Натальля Радзіна абвінавацілі сваіх калег, якія ўдзельнічаюць у выбарах, у прамой адказнасьці за новы прысуд Дашкевічу. Ці згодны вы з такім абвінавачваньнем? Салідарны байкот апазыцыі палепшыў бы становішча палітвязьняў? Чаму, на ваш погляд, далі новы тэрмін старшыні «Маладога фронту»?

Леў Марголін
Леў Марголін
Марголін: Я думаю, што калі пазыцыя апазыцыі (выбачайце за таўталёгію), калі б гэтая пазыцыя была супольная, то гэта, на самой справе, палепшыла б становішча палітычных вязьняў. Я не хачу сказаць, што іх бы адразу вызвалілі, але ўсё ж такі, гэта быў бы больш моцны ціск. Не магу выключаць таго, што ўлада можа неяк на яго б і адрэагавала, але калі ёсьць трыста кандыдатаў у дэпутаты, ёсьць плюралізм, ёсьць дэмакратыя, як яе бачыць улада, то няма ніякай патрэбы сёньня нешта рабіць з палітвязьнямі. А такія людзі, як Дашкевіч, як Статкевіч — яны вядома, вельмі небясьпечныя для ўлады, і таму яны будуць іх старацца трымаць да апошняй магчымасьці. Толькі калі ўжо не будзе такой магчымасьці, ці будзе такая крайняя патрэба ўзнавіць стасункі з Захадам, тады іх можа выпусьцяць, а так у нашых умовах узнаўляць прысуды адзін за адным ніякіх цяжкасьцяў няма.

Дракахруст: Аляксандр, а як вы глядзіце на гэту сытуацыю? А можа тут іншыя прычыны? Вось частка апазыцыі практыкуе байкот, улада, як вы кажаце, вельмі яго баіцца, і ў «параксізьме» гэтай боязі, страху вот і пасадзіла Дашкевіча яшчэ на адзін тэрмін. Так можа якраз тыя, хто байкот вядзе, вінаваты ў гэтым?

Атрошчанкаў: Найлепшы сродак вызваленьня беларускіх палітвязьняў — гэта моцная, дамоваздольная, сур’ёзная беларуская апазыцыя. Удзел часткі беларускай апазыцыі ў парлямэнцкіх выбарах якраз кажа аб тым, што апазыцыя такой не зьяўляецца. Яшчэ летам мінулага году была заключаная дамова паміж асноўнымі палітычнымі сіламі Беларусі, што калі не будзе сур’ёзных зьменаў у выбарчым працэсе, калі палітвязьні ня будуць вызваленыя, беларуская апазыцыя ня пойдзе на гэтыя так званыя «выбары». Зараз мы бачым, што гэтая частка апазыцыі наплявала на ўсялякія дамовы і, я не ведаю чаму, але ідзе на выбары. Можа, яны маюць нейкае меркаваньне аб мэтазгоднасьці іх дзеяньняў, але гэта тое, з-за чаго беларуская апазыцыя выглядае несур’ёзнай і недамоваздольнай. І ўлада бачыць, што апазыцыя не дамоваздольная, ня можа бараніць сябе, таму і адбываюцца гэтыя рэпрэсіі. Згодны са Львом — Дашкевіч і Статкевіч вельмі небясьпечныя для ўлады на волі, і, вы ведаеце, вельмі агідна выглядае, калі тыя, хто сёньня ідуць на выбары, прыкрываюцца імем Статкевіча. Так, Статкевіч і яго паплечнікі не пагадзіліся са стратэгіяй байкоту, але гэта вельмі мужныя людзі, для якіх удзел у выбарах гэта проста спосаб нагадаць аб тых людзях, якія знаходзяцца за кратамі. У мяне няма абсалютна ніякага сумневу ў тым, што яны здымуцца з выбараў пасьля таго, як выкарыстаюць абмежаваныя магчымасьці агітацыі ў гэтай кампаніі. Я маю на ўвазе паплечнікаў Статкевіча, якія ідуць на выбары, каб расказаць беларусам аб палітвязьнях і іншых праблемах.

Дракахруст: Аляксандр, скажыце, а хіба досьвед самога Статкевіча, які сам палітвязень і сам выказаўся за выбары, нават паспрабаваў балятавацца, не зьяўляецца контраргумэнтам да вашых меркаваньняў?

Атрошчанкаў: Я абсалютна не разглядаю гэта як контраргумэнт, я разглядаю гэта як спробу Статкевіча, спробу яго паплечнікаў, спробу іншых сумленных людзей нагадаць пра палітвязьняў. Зразумела, што не было аніякага шанцу, што ініцыятыўная група па вылучэньні Статкевіча будзе зарэгістраваная. Гэта не быў сапраўдны ўдзел у выбарчай кампаніі. Мы можам сказаць, што гэта была проста форма байкоту, таму што, зразумела, яны не былі бы зарэгістраваныя. Гэта была проста спроба нагадаць і ўладам, і чыноўнікам, і простым беларусам аб тым, што у Беларусі ёсьць палітвязьні, аб тым, што кандыдат у прэзыдэнты, за якога прагаласавалі сотні тысяч беларусаў, знаходзіцца ў турме.

Дракахруст: Сяргей, вам давядзецца адказаць усім вашым крытыкам: і тым, якія вось тут у нас за гэтым круглым сталом віртуальным, і спадару Рымашэўскаму, і спадарыні Радзінай.

Вазьняк: Што тычыцца Дашкевіча, таго, чаму яму далі яшчэ год турэмнага пакараньня, то я не бачу тут сувязі з удзелам у выбарах ці байкотам, незалежна ад таго, што Аляксандр Атрошчанкаў за байкот, Леў Марголін за тое, каб паўдзельнічаць і потым зьняцца, а Вазняк за тое, каб удзельнічаць да канца. Дзіма не за гэта атрымаў дадатковы год, ён атрымаў яго за тое, што ў турме застаўся чалавекам, за тое, што ён там не ламаецца, не ідзе на саступкі і не жадае выконваць патрабаваньні адміністрацыі, незаконныя і нечалавечыя. Ён проста там застаўся чалавекам і яму помсьцяць, і гэта рашэньне не залежыць ад таго, хто тут з нас ўдзельнічае, хто не ўдзельнічае, хто байкатуе, хто не байкатуе.

Што тычыцца пазыцыі Мікалая Статкевіча — гэта вядома пазыцыя за ўдзел ў выбарах, і мы правільна робім, што апэлюем да яго. Аляксандр Атрошчанка не мае рацыі, калі кажа, што прыхільнікі Статкевіча будуць здымацца з выбараў. Прыхільнікі Статкевіча, некалькі чалавек, зьвярнуліся да нас у кампанію «Гавары праўду», паколькі яны не маглі вылучацца ад партыі (яна не зарэгістраваная), зараз ёсьць кандыдаты, у тым ліку і зарэгістраваны кандыдат, які ідзе пад брэндам кампаніі «Гавары праўду». Наколькі я ведаю гэтага кандыдата, ён не зьбіраецца здымацца з выбараў, ён будзе ісьці да канца і будзе працягваць працаваць з людзьмі і пасьля 23 верасьня, пасьля заканчэньня выбараў. Мы лічым памылкай байкот таму, што не выкарыстаныя агітацыйныя магчымасьці, якія прадстаўляюцца выбарчым кодэксам, у тым ліку для таго, каб людзям распавядаць, што ў нас ёсьць у краіне палітвязьні, што трэба дамагацца іх вызваленьня. Нават на этапе збору подпісаў мы ўжо праводзілі пікет у абарону Мікалая Статкевіча і іншых палітвязьняў. Тэма палітвязьняў уключаная ў праграму ўсіх нашых кандыдатаў, якія будуць надрукаваныя ў дзяржаўных сродках масавай інфармацыі. Мы працуем. Мы лічым, што лепш выкарыстоўваць месяц збору подпісаў, месяц агітацыі, у тым ліку для таго, каб распавесьці людзям пра праблему палітвязьняў. І мы лічым, што робім правільна, а нашы калегі, якія за байкот, яны проста робяць палітычную памылку

Дракахруст: Сяргей, Аляксандар закінуў вам абвінавачваньне (дарэчы, ня ён адзіны), што і ў мінулым годзе і, здаецца, на пачатку гэтага году, былі нейкія агульныя апазыцыйныя нарады, і там гаварылася, нават падпісваліся нейкія паперы наконт таго, што пакуль у краіне будуць палітвязьні, трэба выбары байкатаваць. А зараз вы здрадзілі сваім абавязаньням.

Вазьняк: Калі літаральна чытаць гэтыя дамоўленасьці, аб якіх Аляксандр кажа, то мы казалі, што пакідаем за сабой права зьняць кандыдатаў на выбарах, калі ў краіне застануцца палітвязьні. Цяпер мы гэтае пытаньне абмяркоўвалі з самімі кандыдатамі. У нас створаная рада кандыдатаў, у якую ўваходзяць 27 чалавек. Гэта тыя, якія падавалі на рэгістрацыю ініцыятыўных груп. 25 груп было зарэгістравана, яны зьбіралі подпісы. І вось зараз 13 зарэгістраваных кандыдатаў. Але ўсе 27 ўваходзяць у гэтую раду. Мы гэтае пытаньне аддалі на разгляд гэтым людзям. Ні Някляеў, ні Фядута, ні Дзьмітрыеў, ні Вазьняк не прымаюць рашэньні, удзельнічаць ім да канца, здымацца або байкатаваць, а самі гэтыя прэтэндэнты. Ужо нават 13 кандыдатаў ёсьць. Гэтыя людзі лічаць, што трэба ўдзельнічаць. Яны лічаць памылкай не выкарыстоўваць магчымасьці агітацыйнага пэрыяду: выступ па тэлебачаньні, выступ па радыё, тэле-і радыёдэбаты, магчымасьць правядзеньня пікетаў, сустрэчы з выбаршчыкамі для працы з насельніцтвам, у тым ліку і для таго, каб распавядаць насельніцтву аб наяўнасьці палітвязьняў у краіне. Таму нашы кандыдаты самі лічаць, што здымацца з выбараў не трэба. І нават тыя нашы прэтэндэнты, якія не зарэгістраваныя, яны сёньня будуць працягваць працу з выбарцамі ў сваіх выбарчых акругах. І будуць яе працягваць і пасьля 23 верасьня, у тым ліку адной з тэм працы з насельніцтвам, будзе тэма палітвязьняў.

«Байкот ужо адбыўся»


Дракахруст: Спадарства, вам у гэтыя тыдні даводзіцца сустракацца з вялікай колькасьцю людзей у межах кампаній байкоту ці ўдзелу. Якія ў вас ўражаньні ад настрояў людзей? Што іх хвалюе, ці давяраюць уладзе, ці зьбіраюцца ісьці на выбары?

Марголін: Вельмі многае залежыць ад пазыцыі партыі, ад саміх кандыдатаў. Вось я нядаўна сустрэўся з адным сваім знаёмым у Барысаве. Ён сказаў, што не зьбіраўся ісьці на выбары, але як даведаўся, што вы балятуецеся, то вырашыў ісьці. Я сказаў, што ня буду прымаць удзел у самім галасаваньні. На што мой знаёмы адказаў, што калі так, то ён ня пойдзе на выбары. Тое, пра што казаў спадар Вазьняк, то гэта такая падмена паняцьцяў, бо калі мы гаворым пра выбары, пра магчымасьці агітацыі- гэта ўсё зразумела. А калі мы гаворым пра апошні этап галасаваньня, то тут у мяне да гэтага часу ёсьць пытаньне. У нас быў дыспут са спадаром Калякіным. Адзін аргумэнт, які я ад яго пачуў за ўдзел у галасаваньні- гэта тое, што мы павінны зафіксаваць парушэньні на ўсіх этапах выбарчага працэсу, і ў тым ліку на апошнім. На маю думку, калі мы зафіксавалі парушэньні на чатырох важных этапах, то ці будуць гэтыя парушэньні на пятым этапе і ці зафіксуем мы іх, будзе ня так важна.

Мае назіраньні гавораць аб тым, што цікаўнасьці да выбараў няма. Няма іх ні у Менску, ні ў Барысаве. Няма цікаўнасьці да выбараў нават і ў вёсках. Другая справа, што шмат хто з людзей пойдзе на выбары па звычцы. Бо хадзілі ў савецкія часы, калі ведалі, што ніякіх выбараў няма, што гэта проста такі рытуал. Хадзілі на пачатку 90-х, ходзяць і зараз. Але ўсё ж такі людзей, якія лічаць, што не пайсьці на выбары — гэта выказаць нейкае стаўленьне да сёньняшняй улады і да сёньняшняй сытуацыі, то такіх людзей, на мой погляд, робіцца ўсё больш. Таму ў некаторых гарадах, асабліва ў вялікіх гарадах, на мой погляд, будзе стаяць пытаньне, ці зможа забясьпечыць улада яўку на гэтыя выбары.

Дракахруст: Леў, можа быць, я прашу адкрыць вас апазыцыйную таямніцу, але спадарыня Ярмошына ўжо агучыла вынікі яўкі. У адным са сваіх шматлікіх інтэрвію яна сказала: паводле маіх меркаваньняў прыкладна 55% будзе яўка ў Менску, 70% — па Беларусі. Я думаю, што прыкладна такія лічбы яна і агучыць. Ці зьявяцца, скажам, ў той жа дзень ці на наступны дзень на падставе нейкіх назіраньняў, экзіт-полаў, я ня ведаю чаго, але па меншай меры па значнай колькасьці ўчасткаў у Менску (ці ня ў Менску) іншыя лічбы? Вот па ўчастку такім-та насамрэч яўка такая, а не такая, як кажа Ярмошына. І колькі будзе такіх участкаў? Ці гэта будзе так: Ярмошына агучыць афіцыйныя лічбы, а прадстаўнікі партый, якія так актыўна выступаюць за байкот, будуць казаць: «Ведаеце, а ў нас адчуваньне, што людзей прыйшло значна менш. Я быў на ўчастку і там нікога не было.» Якая будзе рэакцыя? Першая — будуць агучаныя альтэрнатыўныя лічбы па канкрэтных участках, хаця бы па некалькіх? Ці будзе сказана — ў нас адчуваньне, што людзі не прыйшлі?

Марголін: Вядома, будуць агучаны сапраўдныя лічбы. Таму ўсе значныя палітычныя сілы ўдзельнічаюць у кампаніі «За справядлівыя выбары». Мы сканцэнтравалі ўсе высілкі ў гэтым накірунку. І тыя, хто выступае за байкот, і тыя, хто выступае за ўдзел да апошняга. Менавіта для таго, каб мець рэальныя лічбы ўдзелу ў галасаваньні. Вядома, гэты ня будзе не 50% участкаў і нават не 30%. Але гэта будзе тое, што сацыёлягі называюць рэпрэзэнтатыўнай выбаркай. Гэта будзе дастатковая лічба, каб можна было зрабіць высновы аб тым, ці адбыліся на самой справе выбары ці не.

Атрошчанкаў: Тое, што я бачу зараз, што адчуваю, калі размаўляю з людзьмі на вуліцы — што байкот ужо адбыўся. Людзі не цікавяцца гэтымі выбарамі. Яны пра іх не размаўляюць. Ім абсалютна не цікава. Тое, што мы бачым у інтэрнэце — прыкладна 20% за ўдзел у выбарах, астатнія супраць. Так, інтэрнэт — гэта не рэпрэзэнтатыўная выбарка, гэта адукаваныя пасьпяховыя, разумныя людзі. Я з гэтым не спрачаюся, але чаму не арыентавацца на гэтых людзей — на разумных і адукаваных? Гэтыя людзі разумеюць, што выбараў у Беларусі няма, і што выбары- гэта падман беларускага народу.

Дракахруст: Аляксандр, вы спыталі, чаму не арыентавацца на гэтых людзей. Але магчыма таму, што вы паставілі перад сабой арытмэтычную мэту. Калі б вы сказалі, што ваша мэта — гэта змабілізаваць разумных, прыстойных, адукаваных, «інтэрнэтаваных» людзей, то тады зразумела. Але вы ставіце мэту- сарваць выбары, каб быў байкот, каб прыйшло менш за 50%. Я проста памятаю сваё адчуваньне і адчуваньне маіх знаёмых 1994 году: «Хто за яго галасаваў, пакажыце мне гэтага чалавека!» А высьвятляецца, што вось мы ў сваім коле варымся, у нас тут усё кіпіць, мы амаль як Швайцарыя. Але, насамрэч, ня намі ўсё вычэрпваецца.

Атрошчанкаў: Я разумею гэтае пытаньне. З самага пачатку, калі мы пачалі зьбірацца і размаўляць на тэму байкоту, то мы адразу вызначылі, што ў нас ёсьць «праграма мінімум» і «праграма максымум». «Праграма мінімум»- гэта каб беларусы не пайшлі на выбарчыя ўчасткі і не галасавалі. «Праграма максымум»- гэта, каб тыя, хто не пайшлі на выбарчыя ўчасткі, зрабілі гэта сьвядома, каб байкот быў ня проста ляжаньнем на канапе, а — грамадзянскім учынкам. І ў гэтым сэнсе кампанія байкоту не сканчаецца 23 верасьня. Мы ведаем, што лёс Беларусі будуць вырашаць не гэтыя 9 мільёнаў людзей, які ляжаць на канапе, яго вызначаць некалькі сотняў тысяч разумных, адукаваных і матываваных людзей, якім вельмі надакучыла жыць у гэтым грамадзтве. Таму для нас вельмі важна, што кампанія байкот — маральна правільная. Тое, што беларусы не пойдуць на выбарчыя ўчасткі сумленна — гэта абсалютна зразумела сёньня. Пытаньне ў тым, колькі беларусаў зробяць маральны выбар. Няхай яны зробяць яўку 60%, таму што 30% будуць прымусова сагнаныя. Тыя, хто быў загнаны на выбары, хто паставіў гэтую птушку ў бюлетэні, ён таксама можа зрабіць маральны выбар для сябе.

Дракахруст: Сяргей, а якія вашы назіраньні за настроямі, за грамадзкай «тэмпэратурай» кампаніі? І які ваш прагноз — атрымаецца байкот і ці будзе ён зафіксаваны, калі атрымаецца?

Вазьняк: Па-першае, я хачу пагадзіцца з ацэнкамі, якія далі Леў і Аляксандр з нагоды настрояў у грамадзтве і адносінаў людзей да выбараў і да інстытутаў улады наагул. Калегі цалкам правільна адзначылі, што давер да ўлады падарваны, многія людзі сапраўды не хочуць удзельнічаць у выбарах, і не пойдуць галасаваць. Я проста хачу перасьцерагчы ўсіх нас ад адной памылкі. Будзе частка людзей, якія сьвядома не пойдуць на выбары, але будуць людзі, якія не пойдуць на выбары не таму, што яны прыхільнікі байкоту, а з-за сваёй абыякавасьці да ўсяго таго, што адбываецца ў палітычным жыцьці краіны, а прыхільнікі байкоту запішуць апошніх да сябе ў актыў. І мы зоймемся самападманам.

Разумееце, чаму я не зьяўляюся прыхільнікам байкоту? Байкот — гэта ўсё-такі заклік людзей да пасіўнасьці. А мы настроеныя на тое, каб мабілізаваць людзей на нейкае дзеяньне. Можна прыйсьці на выбарчы ўчастак і прагаласаваць за дэмакратычнага кандыдата, а там, дзе яго няма, прагаласаваць супраць усіх кандыдатаў. Гэта ўжо для чалавека ўчынак. Гэта маральны і мужны ўчынак. Я ўпэўнены, што ў шматлікіх акругах на выбары не прыйдзе 50% выбаршчыкаў. І ўлады прыйдзецца «хімічыць» з бюлетэнямі: укіды, прыпіскі і гэтак далей. Па афіцыйных дадзеных яны ўсюды пакажуць яўку.

Пытаньне ў тым, ці атрымаецца ў нас, у дэмакратычных сілаў, і ў тых, хто будзе назіраць, зафіксаваць парушэньні. Для гэтага неабходна аб’яднаць свае сілы і прыхільнікам байкоту, і прыхільнікі ўдзелу. Я думаю, што можа быць такія рэчы нам усё ж такі ўдасца зафіксаваць. У прыватнасьці, наша кампанія «Гавары праўду» і «Рух за свабоду» выступілі з ініцыятывай паспрабаваць тэхналягічна правесьці байкот у адной асобнай акрузе. Такая акруга ўжо абраная — гэта 101-я акруга Менску. Давайце правядзем «Байкот-101».

Вось мы палічылі, што для таго, каб закрыць усе ўчасткі на гэтыя 6 дзён — 5 дзён датэрміновага галасаваньня і асноўны дзень галасаваньня — трэба мінімум 300 чалавек. Каб брацца за ўсе 110 акругаў, неабходна амаль 400 тысяч чалавек. Зараз да ініцыятывы «Байкот-101» далучылася партыя БНФ, партыя «Справядлівы сьвет», мабыць, і сацыял-дэмакраты далучацца. На зьдзіўленьне, прыхільнікі байкоту адмовіліся увайсьці ў гэты штаб, каб паспрабаваць на прыкладзе адной акругі даведацца, што такое байкот. Паспрабуем безь іх. Паспрабуем з тымі, хто хоча ўдзельнічаць. Можа быць, у гэтай 101-й акрузе атрымаецца зафіксаваць і рэальную яўку. Я спадзяюся, што гэтая кампанія будзе праведзеная пасьпяхова хаця б у адной акрузе.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG