Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Рэстаўрацыі «беларускага Вэрсаля» перашкаджае недахоп сродкаў (+ТОП цікавостак)


Сродкаў на рэстаўрацыю Ружанскага палацу няма
пачакайце

No media source currently available

0:00 0:01:41 0:00

Сродкаў на рэстаўрацыю Ружанскага палацу няма

Працы па аднаўленьні тэатральнага (усходняга) флігеля палаца Сапегаў у Ружанах вядуцца нерэгулярна — толькі калі выдзяляюцца сродкі. Пра гэта кажуць тутэйшыя працаўнікі. Тым ня менш рэстаўрацыя вывела аб’ект з аварыйнага стану.

Цяпер будаўнічыя працы ў тэатральным корпусе Ружанскага палаца не вядуцца — перапынак на зімовы пэрыяд ды чаканьне чарговага фінансавага траншу ад дзяржавы. Аднак сьцены ўсходняга флігеля цяпер не ўяўляюць ранейшай небясьпекі — цагляную кладку значна абнавілі, спарахнелыя цаглінкі замянілі на новыя.

У будынках адноўленай брамы палаца Сапегаў месьціцца музэй
У будынках адноўленай брамы палаца Сапегаў месьціцца музэй

Працы ідуць, калі выдзяляюцца грошы

Ружанскі палац аднаўляецца паводле рэспубліканскай праграмы «Замкі Беларусі», у якую ён быў уключаны ў 2012 годзе. Да гэтага, у 2008–2011 гадах, аднавілі браму палаца. Цяпер там музэй.

Хрысьціна Карабейка
Хрысьціна Карабейка

Усходні флігель, у якім стагодзьдзі таму месьціўся ўнікальны сапегаўскі тэатар, аднаўляецца з 2012 году. Скончыць працы над ім першапачаткова меркавалася ў 2018 годзе. Аднак штогод рэстаўрацыя сутыкалася з усё большымі фінансавымі праблемамі, кажуць працаўнікі музэю. Таму цяпер дата заканчэньня рэстаўрацыі няпэўная:

«Крызіс у краіне. А ў нас дзяржаўная праграма — колькі грошай дадуць, столькі і будуць рэстаўраваць. Збольшага (усходні корпус. — РС) ужо не разбураецца, але калі будзе доўга стаяць, то, вядома, пачне разбурацца. Таму што даху няма. А так працы ня спыненыя, проста кожны год выдзяляецца нейкая пэўная сума, прыяжджае брыгада, гэтую суму асвойвае і зьяжджае. Таму цяпер няма грошай — і няма брыгады. Але едуць штогод. Павольна, але праца ідзе», — кажа Хрысьціна Карабейка, малодшы навуковы супрацоўнік музэю Сапегаў.

Як казаў БелаПАН (http://naviny.by/article/20161113/1479019287-restavraciya-belorusskih-zamkov-bol-i-bednost) дырэктар музэю палаца Сапегаў Раман Жыткоўскі, летась на рэстаўрацыю было выдзелена ў эквіваленце 300 тысяч даляраў.

Ва Ўсходнім корпусе мяркуецца аднавіць тэатар на старажытны ўзор

Усходні корпус палаца Сапегаў
Усходні корпус палаца Сапегаў

Аднаўленьнем усходняга корпусу палацавага комплексу займаецца «Брэстрэстаўрацыя». Гэтую арганізацыю адмыслоўцы характарызуюць як найлепшую ў рэгіёне ў галіне аднаўленьня помнікаў архітэктуры. Працуючы над палацам Сапегаў, адмыслоўцы «Брэстрэстаўрацыі» прымяняюць цэглу, якая вырабляецца на замову паводле арыгінальных памераў.

Мяркуецца, што ў адноўленым усходнім корпусе будуць разьмешчаныя тэатар, рэстарацыя ды гатэль. Прычым, як кажуць супрацоўнікі музэю, тэатар будзе ўнікальны — на ўзор аналягічнага тэатру ХVIII стагодзьдзя, які ёсьць у Чэхіі ў горадзе Чэскі-Крумлаў.

Паводле пашпарту аб’екта скончыць аднаўленьне тэатральнага корпусу мяркуецца ў 2018 годзе, аднак цяпер у гэтым тэрміне сумняюцца
Паводле пашпарту аб’екта скончыць аднаўленьне тэатральнага корпусу мяркуецца ў 2018 годзе, аднак цяпер у гэтым тэрміне сумняюцца

Актуальнае пытаньне — рэстаўрацыя асноўнага корпусу палаца Сапегаў, але пра тэрміны яго аднаўленьня супрацоўнікі не бяруцца нават разважаць.

«Чаму абралі ўсходні корпус [для цяперашняй рэстаўрацыі]? Таму што яго лягчэй рэстаўраваць. А галоўны корпус — нашмат складаней. І грошай трэба нашмат болей», — кажа Хрысьціна Карабейка.

Асноўны корпус палаца Сапегаў у заняпадзе
Асноўны корпус палаца Сапегаў у заняпадзе

Апроч таго, што цэнтральны корпус вельмі разбураны, пад ім знаходзяцца яшчэ чатыры падземныя паверхі, дзе ў часы Сапегаў былі вялікія склады правіянту і зброі.

Сёлета ў палацы пройдзе чарговы фэст «Ружанская брама»

Штогод музэй палаца Сапегаў наведваюць каля 15–20 тысяч чалавек, сярод якіх шмат замежнікаў. Гэтая статыстыка ня ўлічвае тых турыстаў, якія не купляюць квіток у музэй, а проста заходзяць на тэрыторыю.

Як апавяла Хрысьціна Карабейка, музэй аказвае дадатковыя платныя паслугі. Карыстаюцца папулярнасьцю тэатралізаваныя вясельлі.

«Супрацоўнікі музэю пераапранаюцца ў адзеньне часоў Сапегаў, і з тэатралізаванай сцэнкай расьпісваем маладых проста ў нашым музэі. Гэта вельмі папулярная паслуга, асабліва ўлетку, як для мясцовых жыхароў, гэтак і для суседніх гарадоў. Былі нават менскія і берасьцейскія вясельлі ў нас. Нават з Салігорску аднойчы прыяжджалі. У адрозьненьне ад іншых палацаў, як Мірскі ды Нясьвіскі, у нас нашмат таньнейшая гэтая паслуга», — кажа супрацоўніца музэю.

Від на Ружаны з валу, на якім стаіць галоўны корпус палаца. Пад ім — 4 падземныя паверхі
Від на Ружаны з валу, на якім стаіць галоўны корпус палаца. Пад ім — 4 падземныя паверхі

На тэрыторыі палацавага комплексу праводзіцца фэст «Ружанская брама». Чарговы павінен адбыцца сёлета. Супрацоўнікі музэю кажуць: дакладная дата пакуль ня вызначаная, але мяркуецца, што фэст пройдзе ўлетку.

Палац у Ружанах быў збудаваны на пачатку XVII стагодзьдзя канцлерам Вялікага Княства Літоўскага Львом Сапегам. Пасьля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай Сапегі перайшлі ў апазыцыю да расейскага царскага ўраду. У выніку паўстаньня 1831 году іх уладаньні канфіскавалі на карысьць казны, а Ружанскі палац здалі пад ткацкую фабрыку.

У 1914 годзе ў палацы здарыўся пажар, частка муроў абвалілася. У 1930-х адбывалася частковая рэстаўрацыя, тады ж палац вярнулі роду Сапегаў. У часе Другой усясьветнай вайны ў 1944 годзе палац быў пашкоджаны. Пасьля вайны савецкія ўлады не рамантавалі комплекс, і ён заняпаў. Мясцовыя жыхары пакрыху разьбіралі палац на цэглу дзеля ўласных патрэбаў.

Працы ва ўсходнім корпусе палаца часова прыпыненыя
Працы ва ўсходнім корпусе палаца часова прыпыненыя

Топ-7 цікавостак пра Ружанскі палац

• Пад Ружанскім палацам Сапегаў — 4 падземныя паверхі.

• У 1644 годзе Ружаны наведаў кароль Рэчы Паспалітай Уладзіслаў IV Ваза разам з каралевай.

• У розныя пэрыяды Сапегі то сябравалі, то варагавалі з наймагутнейшым родам Вялікага Княства Літоўскага — Радзівіламі. У XVII стагодзьдзі ў выніку паходу аб’яднанага войска Радзівілаў ды іншых магнатаў Ружанскі палац Сапегаў быў значна разбураны.

• У калекцыі роду Сапегаў у палацы захоўвалася цэлая сэрыя прац знакамітага вэнэцыянскага мастака ХVI стагодзьдзя Паолё Вэранэзэ. Частка гэтых карцін цяпер у расейскім Эрмітажы, частка — у эўрапейскіх калекцыях.

• У час вайны з Расеяй 1654–1667 гг., калі расейскія войскі акупавалі Вільню, сталіцу ВКЛ, у Ружаны перавезьлі раку з мошчамі аднаго з найбольш шанаваных на той час каталіцкіх сьвятых — сьвятога Казімера. Ён лічыўся нябесным заступнікам як самога Вялікага Княства Літоўскага, так і Ружанаў. Ад наданьня Магдэбурскага права Ружанам у 1637 годзе яго выява — на гербе мястэчка.

• У Ружаны ня раз прыяжджаў апошні кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. У тутэйшым тэатры ён глядзеў балет.

• Ружанскі палац Сапегаў часам называюць «беларускім Вэрсалем», таму што яго пляніроўка нагадвае францускі Вэрсаль — сымбаль магутнасьці Людовіка XIV.

«Беларускі Вэрсаль» аднаўляюць пасьля заняпаду савецкіх часоў
«Беларускі Вэрсаль» аднаўляюць пасьля заняпаду савецкіх часоў
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG