Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Ад «Уроку беларускай мовы» да фільму Nexta. Што забаранялі ў Беларусі пад маркай экстрэмізму

абноўлена

Суд прызнаў экстрэмісцкім фільм блогера Nexta «Лукашэнка: крымінальныя матэрыялы». Свабода сабрала 10 «экстрэмісцкіх матэрыялаў», якія трапілі пад афіцыйную забарону раней.

  1. Асобныя выданьні «Майн Кампфаў», партрэт Адольфа Гітлера, выявы і рэчы зьвязаныя з нацызмам.
  2. Дыск «Урок беларускай мовы».
  3. Дыск з канцэртам «Салідарныя зь Беларусьсю».
  4. Альбом «Прэс-фота Беларусі 2011».
  5. Асобныя анархісцкія суполкі і матэрыялы.
  6. Асобныя словы і словазлучэньні па-ангельску і па-украінску.
  7. Асабістыя старонкі людзей, на якіх знайшлі нешта экстрэмісцкае.
  8. Чорныя фуфайка з надпісам «Воля або смерть».
  9. Матэрыялы сайту «Спутник и погром». Асобныя сказы блогера Эдуарда Пальчаса.
  10. Крычалку «Хто ня скача, той м...ль».

Што такое экстрэмізм?

Закон «Аб супрацьдзеянні экстрэмізму» ўступіў у сілу ў 2007 годзе. Паводле яго, гэта дзейнасьць або заклікі да дзейнасьці, накіраванай на:

  • гвалтоўную зьмену канстытуцыйнага ладу або тэрытарыяльнай цэласнасьці;
  • захоп або ўтрыманьне дзяржаўнай улады неканстытуцыйным шляхам;
  • ажыцьцяўленьне і спрыяньне тэрарыстычнай дзейнасьці, у тым ліку фінансаваньне і нават дапамога сродкамі сувязі;
  • стварэньне незаконнага ўзброенага фармаваньня;
  • распальваньне расавай, нацыянальнай, рэлігійнай або іншай сацыяльнай варожасьці;
  • арганізацыю масавых беспарадкаў, хуліганскіх дзеяньняў і актаў вандалізму з матываў расавай, нацыянальнай, рэлігійнай або іншай сацыяльнай варожасьці; палітычнай або ідэалягічнай варожасьці;
  • прапаганду выключнасьці, перавагі або непаўнавартасьці грамадзянаў паводле прыкметы сацыяльнай, расавай, нацыянальнай, рэлігійнай або моўнай прыналежнасьці; перашкоды законнай дзейнасьці дзяржаўных органаў (у тым ліку выбарчых камісіяў) з ужываньнем гвалту, падману, подкупу або пагрозай гвалту, ужываньнем гвалту да блізкіх службовым асобам людзей;
  • і іншае, пазначанае ў законе.

Даведацца, якія матэрыялы ў Беларусі лічацца экстрэмісцкімі, можна з закону «Аб процідзеяньні экстрэмізму» або са сьпісу экстрэмісцкіх матэрыялаў на сайце Міністэрства інфармацыі.

За выраб, распаўсюд ці нават перавозку экстрэмісцкіх матэрыялаў (у тым ліку падабайку і рэпост) паводле арт. 17.11 КаАП РБ можа пагражаць штраф да 50 базавых велічыняў (1225 рублёў) і канфіскацыя, напрыклад, кампутара ці тэлефону, зь якога ставілася падабайка і адміністрацыйны арышт.

Тэксты Ўладзіміра Леніна ня лічацца ў Беларусі экстрэмісцкімі, хоць ён заклікаў да клясавай барацьбы і быў «правадыром» палітыкі палітычных рэпрэсіяў, якая мела афіцыйную назву «чырвоны тэрор». А пашкоджаньне статуі Леніна, як на фота, караецца
Тэксты Ўладзіміра Леніна ня лічацца ў Беларусі экстрэмісцкімі, хоць ён заклікаў да клясавай барацьбы і быў «правадыром» палітыкі палітычных рэпрэсіяў, якая мела афіцыйную назву «чырвоны тэрор». А пашкоджаньне статуі Леніна, як на фота, караецца

Пяць «Майн Кампфаў», партрэт Гітлера і манэта. Але не «Хайль Гітлер!»

Аўтабіяграфічная кніга Адольфа Гітлера «Майн Кампф» ўваходзіць у сьпіс экстрэмісцкіх матэрыялаў пяць разоў, але экстрэмісцкімі кожны раз прызнаюцца канкрэтныя выданьні кнігі, а ня іхны тэкст.

Забарона на нацысцкую сымболіку асобна прапісаная ў беларускім Кодэксе аб адміністрацыйных правапарушэньнях — у артыкуле 17.10.

Аднак такія цацкі з Гітлерам свабодна прадаваліся ў Беларусі, за іх распаўсюд нікога не судзілі:

Дыск «Урок беларускай мовы»

Гэта першы па парадку пункт у сьпісе забароненых за экстрэмізм матэрыялаў. Але дакладна невядома, што маецца на ўвазе пад CD-R-дыскам «Урок беларускай мовы». Такую назву маюць:

  • дакумэнтальны фільм 2006 году, які расказвае пра прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі і вучняў выгнанага беларускімі ўладамі Коласаўскага ліцэю;
  • фільм тэлеканалу «Белсат» 2011 году.

Дыск з канцэртам «Салідарныя зь Беларусьсю»

Як і ў папярэднім выпадку, экстрэмісцкім прызнаны ня запіс канцэрту, а дыск пад такой назвай. На канцэрце беларускія і польскія музыкі сьпявалі польскія гіты 1980-х у перакладзе на беларускую.

Канцэрты «Салідарныя зь Беларусьсю» праводзілі і пасьля таго, як запіс аднаго зь іх прызналі экстрэмісцкім. На фота — канцэрт 2012 году
Канцэрты «Салідарныя зь Беларусьсю» праводзілі і пасьля таго, як запіс аднаго зь іх прызналі экстрэмісцкім. На фота — канцэрт 2012 году

У вольным доступе зь Беларусі застаюцца як запісы з таго канцэрту, так і з наступных пад такой назвай. Музыкаў з канцэрту за нейкія незаконныя заклікі не каралі.

Альбом «Прэс-фота Беларусі 2011»

Экстрэмісцкім прызнанае друкаванае выданьне альбому пераможцаў фатаконкурсу менавіта 2011 году. Ці ёсьць экстрэмісцкімі асобныя здымкі, ці яны становяцца такімі толькі разам у форме альбому, невядома.

Амаль усе фота з альбому паасобку дасяжныя на сайце конкурсу, а матэрыялы з сайту (як і выданьні папярэдніх і наступных альбомаў «Прэс-фота Беларусі») не прызнаваліся экстрэмісцкімі агулам.

Здымак з «экстрэмісцкага» альбому «Прэс-фота Беларусі 2011»: «Пошукі сваякоў у сьпісах затрыманых пасьля Плошчы-2010». Фота Віктара Драчова
Здымак з «экстрэмісцкага» альбому «Прэс-фота Беларусі 2011»: «Пошукі сваякоў у сьпісах затрыманых пасьля Плошчы-2010». Фота Віктара Драчова

Гэта не адзіная кніга, з назвы якой цяжка здагадацца, што яна экстрэмісцкая. Напрыклад, у сьпісе ёсьць расейскамоўная кніга гомельскага сьвятара пад назвай «Православным о православии. Популярное богословие, или Богословие для чайников», якая вольна прадаецца ва Ўкраіне.

Анархісты, але ня тыя, у гонар якіх названыя вуліцы

Суполкі анархістаў фігуруюць у сьпісе экстрэмісцкіх матэрыялаў хіба не часьцей за нацыстаў.

Леў Талстой, дазволены ў Беларусі анархіст. Агулам анархісты ў Беларусі не забароненыя — некаторыя ідэолягі анархізму нават ушаноўваюцца: вуліца Крапоткіна ў Менску, вуліца Бакуніна ў Гомлі.
Леў Талстой, дазволены ў Беларусі анархіст. Агулам анархісты ў Беларусі не забароненыя — некаторыя ідэолягі анархізму нават ушаноўваюцца: вуліца Крапоткіна ў Менску, вуліца Бакуніна ў Гомлі.

Экстрэмісцкімі лічыцца нават ня ўсё, зьвязанае з названымі супольнасьцямі, а толькі матэрыялы з канкрэтных суполак і публічных старонак у сацсетках, асобныя кнігі, налепкі і відэазапісы. Шэраг тых старонак заблякаваны, некаторыя ж закінутыя. Шмат якія супольнасьці анархістаў проста стварылі новыя старонкі, якія працягваюць заставацца ў вольным доступе.

Падобная сытуацыя — экстрэмізм у матэрыялах са спасылкамі, блякаваньне канкрэтных суполак пры магчымым стварэньні новых — з супольнасьцямі беларускіх нацыяналістаў, «антыфа» і «рускаміраўцаў» (але ня ўсіх «рускаміраўцаў»: суполка «Віцебская народная рэспубліка» ў сьпісе, «Гомельская» — не), а таксама ўкраінскай Тактычнай групы «Беларусь».

Некаторыя словы на замежных мовах

З «анархісцкага сьпісу» выбіваецца супольнасьць Revbel: ня толькі матэрыялы зь іхных старонак, але і адрасы двух (ня ўсіх) сайтаў супольнасьці экстрэмісцкія, «незалежна ад носьбіта інфармацыі»: на сьцягах, транспарантах, эмблемах, стыкерах, значках ды іншым.

Беларус Станіслаў Ганчароў, вядомы пад мянушкай «Тэрор-машына», быў асуджаны на 7 гадоў калёніі ўзмоцненага рэжыму — але ня толькі за распальваньне варожасьці, але і за аcабліва злоснае хуліганства, рабаваньне і распаўсюд порна
Беларус Станіслаў Ганчароў, вядомы пад мянушкай «Тэрор-машына», быў асуджаны на 7 гадоў калёніі ўзмоцненага рэжыму — але ня толькі за распальваньне варожасьці, але і за аcабліва злоснае хуліганства, рабаваньне і распаўсюд порна

Забароненыя незалежна ад носьбіту і надпісы на ангельскай мове, якія перакладаюцца як «клясавая вайна» і «тэрор-машына». І надпісы па-ўкраінску са шматлікімі памылкамі, якія значаць «Курыш ці п’еш? Хутчэй памрэш! Трымай кроў чыстай» і «Ня важна, маскаль ты ці не. Галоўнае, каб не маскаль».

Старонкі некаторых людзей

Побач з тым у сьпісе экстрэмісцкіх матэрыялаў больш як два дзясяткі спасылак на асабістыя старонкі людзей у сацсетках. Што было экстрэмізмам на такіх старонках, у сьпісе не ўдакладняецца, ды й большая частка такіх старонак выдаленая або закрытая.

Нехта публікаваў нешта экстрэмісцкае на сваіх старонках. Што — ужо не даведацца, але за распаўсюд гэтага чагосьці вас могуць пакараць. © Shutterstock
Нехта публікаваў нешта экстрэмісцкае на сваіх старонках. Што — ужо не даведацца, але за распаўсюд гэтага чагосьці вас могуць пакараць. © Shutterstock

Чорныя фуфайка з надпісам «Воля або смерть»

Асобным пунктам экстрэмісцкімі прызнаюцца фуфайкі чорнага колеру са згаданымі англамоўнымі надпісамі «клясавая вайна» і «тэрор-машына», а таксама чорная фуфайка з надпісам па-ўкраінску «Воля або смерть». Калі першыя два надпісы пазьней былі прызнаныя экстрэмісцкімі ў любым выглядзе, то трэці прынамсі пакуль не прызнаны такім.

Такія майкі (фуфайкі?), як на хлопцах, не экстрэмісцкія: за графіці «Беларусь мае быць беларускай» іх судзілі, але не за экстрэмізм, а за хуліганства
Такія майкі (фуфайкі?), як на хлопцах, не экстрэмісцкія: за графіці «Беларусь мае быць беларускай» іх судзілі, але не за экстрэмізм, а за хуліганства

Матэрыялы сайту «Спутник и погром». Асобныя сказы блогера Эдуарда Пальчаса​

З сайту расейскіх «імпэрцаў» «Спутник и погром» былі прызнаныя экстрэмісцкімі ўсе матэрыялы, то доступ да яго быў заблякаваны цалкам. Зь беларускім блогам 1863x сытуацыя іншая: ён застаецца дасяжным, экстрэмісцкімі прызнаныя толькі асобныя матэрыялы з сайту.

Аўтар блогу Эдуард Пальчыс быў прызнаны вінаватым у распаўсюдзе экстрэмісцкіх матэрыялаў, правёў за кратамі ў чаканьні прысуду 10 месяцаў, але быў вызвалены ў залі суду.

Эдуард Пальчыс на выхадзе з суду, 28 кастрычніка 2016 году
Эдуард Пальчыс на выхадзе з суду, 28 кастрычніка 2016 году

Крычалка «Хто ня скача, той м...ль»

Суд Цэнтральнага раёну Менску летась у верасьні прызнаў экстрэмісцкай крычалку «Хто ня скача, той м...ль». Невядома, ці ёсьць экстрэмізмам тэкст ці толькі цэлая крычалка ў харавым выкананьні. Да таго экстрэмісцкімі прызнаваліся асобныя (але ня ўсе) відэа з выкананьнем крычалкі.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG