Амбасадары Кітаю ў Рызе, Вільні і Таліне мусяць зьявіцца ў панядзелак, 24 красавіка, у МЗС Латвіі, Літвы і Эстоніі адпаведна. Прычынай выкліку дыпляматычных прадстаўнікоў КНР сталі скандальныя заявы, зробленыя паслом Кітаю ў Францыі Лу Шаэ, наконт сувэрэнітэту дзяржаў на постсавецкай прасторы, піша Deutsche Welle.
Тэлежурналіст Дарыюс Рашэбен у этэры каналу навін La Chaîne Info папрасіў пасла растлумачыць яго пазыцыю па Крыме, прама адказаўшы на пытаньне: ці належыць тэрыторыя паўвострава Ўкраіне?
«Гэта залежыць ад таго, як вы ўспрымаеце праблему», — адказаў дыплямат і дадаў, што Крым быў «расейскім першапачаткова», пасьля чаго Мікіта Хрушчоў перадаў яго Ўкраіне.
На пярэчаньне журналіста, што міжнароднае права прызнае Крым як тэрыторыю Ўкраіны, Лу Шаэ заявіў, што дзяржавы з постсавецкай прасторы нібыта ня маюць статусу ў дзейным міжнародным праве, паколькі «няма міжнароднага пагадненьня, якое канкрэтызавала б іх статус як сувэрэнных краін».
На заявы кітайскага дыплямата імгненна адрэагаваў пасол Украіны ў Францыі Вадзім Амельчанка.
«Або ёсьць відавочныя праблемы зь геаграфіяй. Альбо такія заявы ідуць насуперак з пазыцыяй кітайскай сталіцы «адносна намаганьняў па аднаўленьні міру ва Ўкраіне на аснове міжнароднага права, мэтаў і прынцыпаў Статуту ААН», — напісаў украінскі прадстаўнік у сваім Twitter.
У сваю чаргу кіраўнік МЗС Літвы Габрыелюс Ландсбэргіс заявіў, што інтэрвію кітайскага дыплямата выдатна тлумачыць, чаму Пэкін ня можа быць пасярэднікам у перамовах па ўстанаўленьні міру ва Ўкраіне.
«Калі камусьці ўсё яшчэ цікава, чаму краіны Балтыі не давяраюць Кітаю як „пасярэдніку ў дасягненьні міру ва Ўкраіне“, дык вось — кітайскі пасол, які сьцьвярджае, што Крым зьяўляецца расейскім, а межы паміж нашымі краінамі ня маюць ніякіх прававых падстаў», — напісаў кіраўнік дыпляматычнага ведамства.
Паўвостраў Крым, які Расея анэксавала ў 2014 годзе, належыць Украіне згодна зь міжнародным правам. Расея доўга валодала паўвостравам, але не выпадае казаць аб тым, што так было спрадвеку. У розныя стагодзьдзі паўвостраў належаў розным дзяржавам, мяняўся і этнічны склад насельніцтва, як натуральным, так і гвалтоўным чынам. Часткай Расеі Крым упершыню стаў толькі ў 1783 годзе.
Расея русыфікавала паўвостраў, аднак на ім дзейнічала як украінская грамада, так і арганізацыі іншых народаў, якія яго насялялі — крымскіх татараў, габрэяў, баўгараў, карімаў, армянаў і іншых. Пры кіраўніку СССР Хрушчове Крымскую вобласьць перадалі Украінскай ССР, пры гэтым у склад РСФСР перадалі частку іншых тэрыторый, забраўшы іх ва УССР.
Рэспубліка Беларусь, нягледзячы на словы Лукашэнкі пра жаданьне прыехаць у Крым і іншыя заявы і дзеяньні ў падтрымку расейскай інвазіі ва Ўкраіну, афіцыйна Крым часткай Расеі не прызнала. Супраць Масквы за анэксію Крыма і акупацыю часткі іншай тэрыторыі Ўкраіны ўвялі міжнародныя санкцыі. Абмежаваньні ўвялі і супраць Менску за дапамогу расейцам у вайне.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
