Як паведамляе ВВС, 16 жанчын і 7 мужчын патрабуюць выканаць закон ад 1991 году і рашэньне Канстытуцыйнага суду Расеі ад 2019 году, якія гарантуюць ім права вярнуцца дадому. Гэта першы ў Расеі калектыўны пазоў аб невыкананьні рашэньня Канстытуцыйнага суду.
Закон РФ «Аб рэабілітацыі ахвяр палітычных рэпрэсій» ад 1991 году абавязвае расейскія ўлады пакрыць страту тым, хто каго адправілі ў ссылку або лягеры ГУЛАГу (Галоўнае ўпраўленьньне лягераў НКВД СССР), а таксама дзецям, якія нарадзіліся ў гэтых месцах.
Большасьць з рэпрэсаваных ужо памерлі, і амаль праз 30 гадоў пад дзеяньне закону трапляюць толькі дзеці ГУЛАГу. Яны маюць права вярнуцца на ранейшае месца жыхарства бацькоў і атрымаць ад дзяржавы сацыяльнае жытло. Але рэалізаваць гэтае права амаль немагчыма, паколькі Дзярждума РФ перанесла выкананьне закону з фэдэральнага на рэгіянальны ўзровень і ня выканала адпаведнага рашэньня Канстытуцыйнага суду.
- У Беларусі, паводле афіцыйных дадзеных, былі рэпрэсаваныя каля 600 тысяч чалавек. Незалежныя дасьледчыкі называюць значна большую лічбу — звыш 1,4 мільёна.
- У 1990 годзе Вярхоўны Савет БССР стварыў адмысловую парлямэнцкую камісію для спрыяньня ў гарантаваньні правоў ахвяраў палітычных рэпрэсій і ўвекавечваньні іх памяці, яе ўзначаліў былы міністар унутраных спраў Віктар Піскароў. Цягам 1990–1994 гг. быў прыняты шэраг заканадаўчых актаў у справе рэабілітацыі і матэрыяльнай кампэнсацыі і льготаў ахвярам і іхным сем’ям.
- Ільготы ахвярам палітычных рэпрэсій 1920–1960 гадоў былі адмененыя Аляксандрам Лукашэнкам. Доступ дасьледчыкаў у архіў КДБ фактычна спынены.
- Прадстаўнікі беларускай грамадзкасьці неаднаразова ўздымалі пытаньне пра неабходнасьць аднаўленьня працэсу рэабілітацыі (да гэтага часу, напрыклад, не рэабілітавалі выдатную паэтку Ларысу Геніюш) і аднаўленьня льготаў ахвярам і іх сем’ям, ушанаваньня памяці ахвяраў, аднак безвынікова.
