«Горда ўзвышаецца на галоўнай плошчы Альторфу бронзавая статуя Вільгельма Тэля — ёй няма чаго баяцца ні гістарычнай крытыкі, ні суду маралістаў,» — напісаў швайцарскі гісторык Антуан Гэсьлер. А што ён яшчэ мог напісаць — з такім прозьвішчам? Бо, кажуць, той самы нягоднік-ляндфогт, немец, які ў чатырнаццатым стагодзьдзі прымусіў Тэля рызыкаваць жыцьцём свайго сына, таксама меў хвамілію Гэсьлер або Гіслер (тут як з Гітлерам, прозьвішча продкаў якога таксама мела некалькі варыянтаў). Вось і давялося гісторыку выбачацца за магчымага продка. Які мала таго, што быў начальнік, дык яшчэ і фэтышыст — што не асабліва вітаецца народам яшчэ з часоў Калігулы і Нэрона.
Бо той сярэднявечны Гэсьлер, як вядома, любіў капелюшы. Як іншыя любяць радзіму, маму і мамбу. Цудоўным восеньскім днём 1307 году ляндфогт павесіў на альторфскай плошчы свой прыгожы капялюш і шчыра не разумеў, чаму тутэйшыя жыхары як адзін адмаўляюцца кланяцца такой выкшталцонай рэчы. «Я ж шмат не прашу! — надрываўся ён, раздаючы направа і налева высьпяткі і аплявухі. — Проста пакланіся і ідзі далей! Ну харошая ж рэч!» Давялося павесіць у прыдачу да капелюша некалькі чалавек, каб астатнія пранікліся хараством гэсьлеравага ўбору.
І вось 18 лістапада Гэсьлер сядзіць ля акна, хутаючыся ў футра, і задаволена ківае: гэты пакланіўся, гэты пакланіўся, і гэтая, і той, праўда неяк непачціва, але нахіліў галаву... А гэты — дык ажно ў пояс, хаця ніхто і не прасіў. Так і хочаца сказаць: ты што, ня бачыш, каму паклоны б’еш? Гэта ж капялюш! Зусім ужо годнасьці няма ў гэтых швайцарцаў. Яшчэ адзін пакланіўся, і яшчэ, і яш...
«Гэй, ты што, ня месны?» — крыкнуў Гэсьлер з акна нейкаму селяніну, відаць, паляўнічаму, бо за сьпінай у таго быў лук і калчан са стрэламі. — «Чыіх будзеш? Зь якога раёну? Чаму раней ня бачыў?»
Селянін спыніўся і задраў галаву.
«Ты, ты! — крыкнуў Гэсьлер. — Ідзі суда! Ты што, тэлевізар не глядзіш? Усе, хто тут клэпае, мусяць пакланіцца гэтаму калялюшыку! Чуеш? Усе!»
Селянін апусьціў галаву і засьмяяўся. Сьмех ягоны быў такі шчыры і гучны, што на яго, здавалася, азірнуўся ўвесь Альторф.
«Ты чо, не дапёр? — Гэсьлер зрабіў зьверскі твар. — Зараз я спушчуся, і ты зразумееш, як трэба родзіну любіць!»
Праз гадзіну страла, пушчаная Вільгельмам Тэлем, прабівае яблык гатунку «50 гадоў кантону Уры», які ляжыць на галаве ў ягонага роднага сына, пазычанага ім у аднаго шматдзетнага альторфца. Страла забівае дванаццаць чарвякоў і надзеі Гэсьлера на сатысфакцыю. Празь некалькі месяцаў іншая страла Тэля трапляе проста ў шчырае, падобнае да зімовага капелюша сэрца дзяржаўнага службоўца Гэсьлера, якому заманулася пайсьці аднаму ў горы, як Баскервілю на балоты. Празь некалькі гадоў жыхары кантону Уры падымаюць паўстаньне і скідваюць новага імпэратарскага намесьніка. Больш іх тут ня зьявіцца. Бо, як той казаў, што гэта такая за незразумелая краіна, у якой нават яблыкі гатовыя загінуць сьмерцю храбрых, але ня даць зямлі, дзе яны вырасьлі, уступіць у Эўразьвяз? І якая страла ляціць даўжэй за ўсё? — тая, якая трапіла ў цэль.
Бо той сярэднявечны Гэсьлер, як вядома, любіў капелюшы. Як іншыя любяць радзіму, маму і мамбу. Цудоўным восеньскім днём 1307 году ляндфогт павесіў на альторфскай плошчы свой прыгожы капялюш і шчыра не разумеў, чаму тутэйшыя жыхары як адзін адмаўляюцца кланяцца такой выкшталцонай рэчы. «Я ж шмат не прашу! — надрываўся ён, раздаючы направа і налева высьпяткі і аплявухі. — Проста пакланіся і ідзі далей! Ну харошая ж рэч!» Давялося павесіць у прыдачу да капелюша некалькі чалавек, каб астатнія пранікліся хараством гэсьлеравага ўбору.
І вось 18 лістапада Гэсьлер сядзіць ля акна, хутаючыся ў футра, і задаволена ківае: гэты пакланіўся, гэты пакланіўся, і гэтая, і той, праўда неяк непачціва, але нахіліў галаву... А гэты — дык ажно ў пояс, хаця ніхто і не прасіў. Так і хочаца сказаць: ты што, ня бачыш, каму паклоны б’еш? Гэта ж капялюш! Зусім ужо годнасьці няма ў гэтых швайцарцаў. Яшчэ адзін пакланіўся, і яшчэ, і яш...
«Гэй, ты што, ня месны?» — крыкнуў Гэсьлер з акна нейкаму селяніну, відаць, паляўнічаму, бо за сьпінай у таго быў лук і калчан са стрэламі. — «Чыіх будзеш? Зь якога раёну? Чаму раней ня бачыў?»
Селянін спыніўся і задраў галаву.
«Ты, ты! — крыкнуў Гэсьлер. — Ідзі суда! Ты што, тэлевізар не глядзіш? Усе, хто тут клэпае, мусяць пакланіцца гэтаму калялюшыку! Чуеш? Усе!»
Селянін апусьціў галаву і засьмяяўся. Сьмех ягоны быў такі шчыры і гучны, што на яго, здавалася, азірнуўся ўвесь Альторф.
«Ты чо, не дапёр? — Гэсьлер зрабіў зьверскі твар. — Зараз я спушчуся, і ты зразумееш, як трэба родзіну любіць!»
Праз гадзіну страла, пушчаная Вільгельмам Тэлем, прабівае яблык гатунку «50 гадоў кантону Уры», які ляжыць на галаве ў ягонага роднага сына, пазычанага ім у аднаго шматдзетнага альторфца. Страла забівае дванаццаць чарвякоў і надзеі Гэсьлера на сатысфакцыю. Празь некалькі месяцаў іншая страла Тэля трапляе проста ў шчырае, падобнае да зімовага капелюша сэрца дзяржаўнага службоўца Гэсьлера, якому заманулася пайсьці аднаму ў горы, як Баскервілю на балоты. Празь некалькі гадоў жыхары кантону Уры падымаюць паўстаньне і скідваюць новага імпэратарскага намесьніка. Больш іх тут ня зьявіцца. Бо, як той казаў, што гэта такая за незразумелая краіна, у якой нават яблыкі гатовыя загінуць сьмерцю храбрых, але ня даць зямлі, дзе яны вырасьлі, уступіць у Эўразьвяз? І якая страла ляціць даўжэй за ўсё? — тая, якая трапіла ў цэль.
