Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Хутар, Сьветлагорскі раён


Ягор Маёрчык, Хутар, Сьветлагорскі раён, Гомельшчына Новая перадача сэрыі “Палітычная геаграфія”.

Загадчыца бібліятэкі Валянціна Філіпчык ходзіць па галоўнай залі, махае рукамі і голасна абураецца:

(Валянціна Філіпчык: ) “Сёньня здарылася непрыемнасьць. Ноччу ўлезьлі і праз фортку павыцягвалі фіранкі. Бачыце, нават карнізы паламалі”.

(Карэспандэнт: ) “А гэта ў вас першы раз такое?”

(Валянціна Філіпчык: ) “За ўсё маё жыцьцё першы раз такое! Я ж кожную хату абыду. Шкада толькі, што ўчастковы забраў з нашага музэю дубальтоўку 1918 году. Хоць я і шмат сілаў патрачу, але гэтых алкашоў усё адно знайду, знайду гэтых падлаў!"



Людзі ўжо тут выюць. Апошнія тры-чатыры гады людзі ў такім страху жывуць! Здымаюць мэталічныя дахі і платы — усё здымаюць. Яны мэтал крадуць. Валяць антэну нашы мясцовыя хлопцы 17—18 гадоў. Пархіміха іх просіць: “Сыночкі, не цягніце! Дзьве гадзіны ночы. Куды вы гэтую трубу цягнеце?!” “Ідзі бабуля, бо заб’ём!” Участковы прыедзе. У яго просяць: “Дапамажыце!” Іх аштрафуюць — бацькі заплацяць, і яны зноў пачынаюць арудаваць. І вось яны ўжо да бібліятэкі дабраліся”.

Выпадкова так сталася, што на месцы злачынства я апынуўся на паўгадзіны раней за міліцыю. Калі ў Хутары зьявіліся людзі ў пагонах, пачалося тое, што на іхнай прафэсійнай мове называецца сьледчымі дзеяньнямі і апэратыўнымі мерапрыемствамі.

З роспытамі завітваюць праваахоўнікі і да тутэйшага крымінальніка Аляксандра Лукашэнкі. Некалі вёску наведаў іншы Лукашэнка (той, які кіраўнік дзяржавы). Да прыезду важнага госьця адрамантавалі школу. Пажар у ёй здарыўся празь некалькі дзён пасьля візыту. Згадвае настаўнік Іван Філіпчык:

(Іван Філіпчык: ) “У тую ноч група дзяцей — яны ўжо ня дзеці былі, бо школу скончылі — залезьлі ў сталоўку і скралі паесьці: масла і цукеркі. І ў тую ноч пачынаючы менавіта з кабінэту дырэктара загарэлася школа. Усё сьпісалі на старэйшага хлопца — Аляксандра Лукашэнку. У нас гэтыя Лукашэнкі тут жывуць. Ён і да гэтага сядзеў у турме — скраў матацыкл. Вярнуўся. Залез у краму — адседзеў два гады. Толькі прыйшоў — залез у школу. Тады яго пасадзілі. І вось нядаўна ён зноў вярнуўся”.



Іван Філіпчык —захавальнік самай буйной у Сьветлагорскім раёне Гомельшчыны калекцыі каменных сякераў. Іх тут ажно шэсьць штук. Некалі стэнд з экспанатамі месьціўся ў школьным кабінэце гісторыі. Пазьней археалягічныя знаходкі перанесьлі ў музэй, які знаходзіцца пад адным дахам зь вясковай бібліятэкай. Вы запытаецеся, чаму сякеры пераехалі на новае месца? Спадар Філіпчык на гэтае пытаньне адказвае так:

(Іван Філіпчык: ) “Прыехалі да нас вучні з гарадзкога інтэрнату. Хадзілі па школе і ўзламалі гэты стэнд. Узялі сякеры і ўсё імі пашкодзілі”.

(Карэспандэнт: ) “Дзе іх пазнаходзілі?”

(Іван Філіпчык: ) “Сякеры папрыносілі вучні. Знаходзілі іх выпадкова. На ўскрайку лесу ў нас ёсьць урочышча Гарадзец. Там было гарадзішча. Яно не дасьледаванае, яго нідзе нават на мапах няма. І ў нас тут ёсьць каля трыццаці курганоў. І вось так вучні пазнаходзілі гэтыя сякеры. Чытаючы літаратуру, я прыкладна вызначыў, што яны адносяцца да 1 тысячагодзьдзя да нашай эры”.

(Карэспандэнт: ) “Чаму вы не пайшлі далей і не запрасілі навукоўцаў?”

(Іван Філіпчык: ) “Няма на гэта часу. У вёсцы ёсьць каровы і сьвіньні — гаспадарка. Няма калі займацца навукай”.

Два гады таму ў Сьветлагорску выходзіў незалежны тыднёвік “Рэгіён-Весткі”. На старонках выданьня неаднойчы зьяўляліся зацемкі пра жыцьцё вёскі Хутар. Тутэйшае насельніцтва і кіраўнік калектыўнай гаспадаркі Віктар Латугоўскі канфліктуюць ня першы год. Дырэктара вінавацяць у сваволі і пагардлівым стаўленьні да вяскоцаў. Падчас чарговага абвастрэньня адносінаў у райцэнтар прыехалі чальцы парлямэнцкай групы “Рэспубліка” Валер Фралоў і Сяргей Скрабец. Тады дэпутаты наведаліся ў Хутар. Пра тое, як разьвіваліся падзеі далей, колішні супрацоўнік газэты Тэльман Масьлюкоў:



(Масьлюкоў: ) “Калі яны прыехалі ў вёску, адбыўся вялікі сход. Празнаўшы пра гэта, праз колькі хвілінаў прыехаў кіраўнік Латугоўскі. У прысутнасьці дэпутатаў людзі выказалі ўсё свае нязгоды і сваю незадаволенасьць”.

(Карэспандэнт: ) “Адна справа выказаць, іншая — каб сытуацыя зьмянілася. Ці адрэагавала раённая вэртыкаль? Можа вам вядома, чым гэты канфлікт скончыўся?”

(Масьлюкоў: ) “Нейкая рэакцыя з боку мясцовых уладаў на ўсю сытуацыю была. Але карэнным чынам жыцьцё гэтай вёскі не палепшылася. Для раённых уладаў гэтая гаспадарка зьяўляецца ўзорна-паказальнай. Калі сюды прыяжджаюць прадстаўнікі прэзыдэнцкай адміністрацыі ці сам прэзыдэнт, то гэтую гаспадарку паказваюць як пасьпяховую. Калі гаварыць пра газэту “Рэгіён-Весткі”, мяркую, што адной з прычынаў таго, што ўлады зрабілі шэраг дзеяньняў, каб газэта перастала выходзіць, было тое, што газэта асьвятляла гэты канфлікт”.

Узорна-паказальная гаспадарка — гэта значыць, з добрымі паказьнікамі сабранага ўраджаю, з параўнальна нармалёвымі заробкамі. А яшчэ вонкава дагледжаная сядзіба з дэкаратыўным млынам.



У часе маёй камандзіроўкі Віктар Латугоўскі быў у адпачынку. Ягоныя падначаленыя размаўляць не жадалі. Яны спасылаліся на тое, што ня маюць на гэта паўнамоцтваў.

Натальля Крыўда жыла ў суседняй з Хутарам вёсцы. У маладосьці зьехала ў горад і працавала там да самае пэнсіі. А затым вярнулася сюды. Кажа, што з Латугоўскім працаваў ейны сын, таму яна ведае гэтага чалавека. І падставаў крыўдаваць у спадарыні Крыўды няма.



(Крыўда: ) “У нас усё выдатна. У нашага бацькі Латугоўскага выдатная гаспадарка!”

(Карэспандэнт: ) “Латугоўскі ў вас бацька? Звычайна бацькам Лукашэнку называюць...”

(Крыўда: ) “І гэты нармалёвы бацька”.

(Карэспандэнт: ) “Мне некаторыя людзі казалі адваротнае. Нібыта, увесь час ён канфліктуе з тутэйшым насельніцтвам, што ён людзям помсьціць”.

(Крыўда: ) “Сонца ўсіх не абагравае, а ты хочаш, каб чалавек усім дагадзіў! Ён стараецца: даў камбайны, каб людзі жыта паўбіралі. Латугоўскі нармалёвы. Цаны яму няма! Ты бачыў, якія ён прыгожыя дамы пабудаваў? Малайчына! Прэзыдэнт у нас нармалёвы, і наш Латугоўскі нармалёвы!”

З шасьці соцень насельнікаў Хутару мала хто наважыцца выказаць сваё сапраўднае стаўленьне да кіраўніка гаспадаркі. Прычыны тут дзьве. Першая — страх. Кажуць, што як толькі чалавек паказвае незадаволенасьць, ён аўтаматычна трапляе ў чорны сьпіс. І ня бачыць яму болей ні дапамогі ад гаспадаркі, ні простай чалавечай спагады ад начальства. А другая прычына амаль анэкдатычная. Напярэдадні візыту Аляксандра Лукашэнкі (той, які кіраўнік дзяржавы) у Хутар пад выглядам вандроўнікаў завіталі супрацоўнікі адміністрацыі прэзыдэнта зь ліку тых, хто рыхтуе ягоныя візыты. Яны спыніліся пад крамаю і размаўлялі пра жыцьцё з усімі, хто праходзіў побач. Раённая вэртыкаль пасьля дакарала людзей, што занадта гаваркія. Ад таго часу да незнаёмых людзей у вёсцы ставяцца падазрона.

Пра сваю суразмоўцу я скажу толькі адно — яна сярэдняга веку. Болей нічога не дадам, бо ня хочацца рызыкаваць лёсам кабеціны.

(Спадарыня: ) “Нібыта вёска вялікая і пэрспэктыўная, а працы няма. У нас такі начальнік, што бярэ сваіх, гарадзкіх. Вясковыя людзі яму не падыходзяць. Ён гаворыць, што ў вёсцы адны выпівохі. Нібыта ў горадзе такіх няма. Па-мойму, усе цяпер п’юць аднолькава. Я не ўяўляю, як гарадзкі чалавек можа болей разьбірацца ў вясковым жыцьці”.

(Карэспандэнт: ) “Як вяскоўцы на жыцьцё зарабляюць?”

(Спадарыня: ) “Яны едуць у горад і там шукаюць працы. А ў нас тут немагчыма трымаць каровы, бо іх няма дзе пасьвіць. Ён сказаў: “Я вам так зраблю, што вы будзеце трымаць адну карову на тры сям’і”. Раней у нас было 150 галоў,а цяпер засталося толькі 50. Гэта людзі столькі сваіх кароваў паздавалі. Калі вы заяжджалі ў вёску, праваруч пасьвіліся нашы каровы. Вы бачылі? Там поле такое, як гэты асфальт. Там травы няма! Нам пашу восем год не мянялі. Вось і ўявіце, што там можа быць за трава!”

(Карэспандэнт: ) “А вы б у райвыканкам зьвярнуліся б... Няўжо на яго нельга знайсьці ўправы?”

(Спадарыня: ) “Мабыць, ніхто на яго ўправы ня можа знайсьці. Я проста ня ведаю, што гэта за чалавек... Ён горшы за зьвера”.

(Карэспандэнт: ) “А як людзі гэта церпяць?”

(Спадарыня: ) “А што ім застаецца? Церпяць, бо нічога іншага няма”.

Два гады таму Сяргей Скрабец падсумоўваў візыт у Хутар такімі словамі: “Шмат якія пытаньні, што ўзьнікаюць у людзей, гадамі не знаходзяць адказаў. Гэта, дарэчы, паказальна для ўсёй нашай Беларусі. Відаць, што мясцовыя чыноўнікі лічаць сябе маленькімі царкамі, якім усё можна. На людзей яны мала зьвяртаюць увагі”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG