Некаторыя стрэсавыя падзеі нашага жыцьця, такія як развод, страта працы або цяжкая хвароба дзіцяці, могуць паскорыць старэньне клетак чалавека на генэтычным узроўні. Да такой высновы прыйшлі мэдыкі з Каліфарнійскага ўнівэрсытэту. Іх дасьледаваньне – першая спроба зьвязаць псыхалягічны стрэс зь біялягічным узростам чалавека.
Навукоўцы знайшлі, што клеткі крыві жанчынаў, якія шмат гадоў клапаціліся аб сваіх цяжка хворых дзецях, прыблізна на 10 гадоў старэйшыя, чым у тых, хто такога стрэсу не перажыў.
Такі вынік дапамагае зразумець мэханізм, пры дапамозе якога стрэс здольны пашкодзіць нашую тканку. Дагэтуль лекары толькі ведалі, што стрэс аслабляе імунітэт і адкрывае шлях інфэкцыям і прастудам.
Камэнтуючы вынікі новага дасьледаваньня, доктар Брус Макуен з Унівэрсытэту Ракфэлера ў Нью-Ёрку, вобразна сказаў, што старэньне – гэта цана сьлёзаў, якія мы праліваем за час свайго жыцьця.
Мэдыкі з Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Сан-Францыска прааналізавалі ўзоры крыві 58 маладых і сярэдніх гадоў жанчынаў. 39 жанчын з гэтай групы мелі дзяцей, хворых на аўтызм або на дзіцячы цэрэбральны паралюш.
Пра дапамозе генэтычных мэтадаў лекары вывучалі белыя клеткі крыві, якія зьяўляюцца галоўнымі ў працэсе рэакцыі арганізму на інфэкцыю.
Увага лекараў была засяроджана на той частцы ДНК, якая называецца тэлемэрай і знаходзіцца на канцы храмасомаў кожнай клеткі. Пры дзяленьні клетак тэлемэра таксама дзеліцца, і памер яе зьмяншаецца. Клеткі дзеляцца на працягу ўсяго нашага жыцьця, дапамагаючы чалавеку расьці, аднаўляць ці ўмацоўваць той ці іншы ўнутраны орган цела або змагацца зь інфэкцыяй.
І вось каб тэлемэра празь некалькі дзяленьняў ня скончылася наогул, спэцыяльнае хімічнае рэчыва – тэлемэраза, дапамагае ёй часткова аднаўляцца пасьля падзелаў клеткі. Аднак пасьля пэўнай колькасьці падзелаў – у залежнасьці ад тыпу тканкі гэтая лічба вагаецца ад 10 да 50 разоў – тэлемэра робіцца настолькі кароткай, што клетка страчвае магчымасьць дзяліцца. Біёлягі пакуль яшчэ не да канца разумеюць, чаму колькасьць дзяленьняў ў розных клетак розная.
Вывучэньне клетак людзей, хворых на генэтычную хваробу дыскератоз – гэта дачаснае старэньне арганізма, а таксама новае дасьледаваньне каліфарнійскіх мэдыкаў дазваляюць меркаваць, што менавіта даўжыня тэлемэры на канцы кожнай храмасомы зьяўляецца грубай мерай узросту клеткі і яе жывучасьці.
Калі ў Каліфорніі параўналі ДНК жанчынаў, якія клапаціліся аб сваіх хворых дзецях, была выяўленая дзіўная тэндэнцыя: аказалася, чым даўжэй маці апякуецца дзіцем-інвалідам, тым карацейшая тэлемэра і тым меншая актыўнасьць тэлемэразы ў яе клетках. Некаторыя з жанчын, што дзесяцігодзьдзмі апекаваліся дзецьмі-інвалідамі, былі біялягічна на шмат гадоў старэйшыя за свой рэальны ўзрост.
Калі людзі трапляюць у стрэс, яны выглядаюць змучанымі, і мы кажам, што яны пастарэлі на вачах. Цяпер мэдыкі знайшлі навуковае пацьверджаньне гэтага факту. Так пракамэнтаваў вынікі новага дасьледаваньня прафэсар біяхіміі і біяфізыкі Каліфарнійскага ўнівэрсытэту Блэкбарн.
Аўтары новага дасьледаваньня таксама прапанавалі ўдзельніцам экспэрымэнту запоўніць анкету, дзе яны самі ацэньвалі ступень стрэсу і нэрвовага напружаньня ў мінулыя гады. Аказалася, што чым большаю была нэрвовая нагрузка ў жанчыны, тым меншаю была тэлемэра яе храмасомаў. Разам з тым, у некалькіх жанчын гэтага эфэкту знойдзена не было. Таму мэдыкі мяркуюць, што існуе і нейкі прыродны мэханізм абароны ад стрэсу і яго трэба знайсьці. Гэта будзе наступнай часткай каліфарнійскага дасьледаваньня.
Лекары таксама мяркуюць, што з дапамогай псыхалягічнага трэнінгу можна падвысіць супраціўляльнасьць арганізму да стрэсу і захаваць даўжыню тэлемэры.
Знайшліся ў новага дасьледаваньня і крытыкі. Яны сьцьвярджаюць, што для канчатковых высноваў трэба правесьці дадатковыя і больш шырокія экспэрымэнты, і што пакуль яшчэ нельга адназначна сьцьвярджаць, што ўзровень стрэсу скарачае даўжыню тэлемэры і што гэта, у сваю чаргу, скарачае працягласьць жыцьця людзей.
***
А зараз парады амэрыканскай мэдычнай арганізацыі RealAge.
1. Чым больш пякучая на смак цыбуля, тым больш яна карысная для здароўя. Жоўтая і чырвоная цыбуля зьяўляюцца самымі багатымі на фляваноіды, якія зьяўляюцца моцнымі антыаксыдантамі, запавольваюць старэньне клеткі і здольныя змагацца з ракам. Салодкая цыбуля мае меншую канцэнтрацыю фляваноідаў. Спрабуйце дадаваць цыбулю да супоў, салатаў і іншых страваў. RealAge нагадвае, што атрыманьне дастатковай колькасьці антыаксыдантаў празь ежу або харчовыя дадаткі можа зрабіць ваш рэальны біялягічны ўзрост на 6 гадоў маладзейшым.
2. Калі вы абмяжуеце ранішняе піцьцё кавы адным невялікім кубачкам – гэта будзе правільнае рашэньне. Падчас нядаўняга дасьледаваньня высьветлілася, што тыя, хто раніцай выпіваў некалькі кубкаў кавы, мелі ў крыві значна большыя ўзроўні шкодных бялкоў. Гэтыя бялкі выклікаюць запаленьні і алергічныя рэакцыі. RealAge нагадвае, што актыўны клопат аб сваім здароўі можа зрабіць ваш рэальны біялягічны ўзрост на 12 гадоў маладзейшым.
3. Калі падчас фізычных заняткаў вы ня можаце з-за напружаньня нармальна гаварыць, гэта можа азначаць, што вы выбралі сабе неадэкватна высокую нагрузку. Зразумела, што размова ня можа быць і такой жа лёгкай, як падчас адпачынку, але ўсё ж нагрузка павінна вам у патрэбе даваць магчымасьць свабодна размаўляць з партнэрам ці сябрам. RealAge сьцьвярджае, што рэгулярныя спартовыя практыкаваньні могуць зрабіць ваш рэальны біялягічны ўзрост на 9 гадоў маладзейшым.
Навукоўцы знайшлі, што клеткі крыві жанчынаў, якія шмат гадоў клапаціліся аб сваіх цяжка хворых дзецях, прыблізна на 10 гадоў старэйшыя, чым у тых, хто такога стрэсу не перажыў.
Такі вынік дапамагае зразумець мэханізм, пры дапамозе якога стрэс здольны пашкодзіць нашую тканку. Дагэтуль лекары толькі ведалі, што стрэс аслабляе імунітэт і адкрывае шлях інфэкцыям і прастудам.
Камэнтуючы вынікі новага дасьледаваньня, доктар Брус Макуен з Унівэрсытэту Ракфэлера ў Нью-Ёрку, вобразна сказаў, што старэньне – гэта цана сьлёзаў, якія мы праліваем за час свайго жыцьця.
Мэдыкі з Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Сан-Францыска прааналізавалі ўзоры крыві 58 маладых і сярэдніх гадоў жанчынаў. 39 жанчын з гэтай групы мелі дзяцей, хворых на аўтызм або на дзіцячы цэрэбральны паралюш.
Пра дапамозе генэтычных мэтадаў лекары вывучалі белыя клеткі крыві, якія зьяўляюцца галоўнымі ў працэсе рэакцыі арганізму на інфэкцыю.
Увага лекараў была засяроджана на той частцы ДНК, якая называецца тэлемэрай і знаходзіцца на канцы храмасомаў кожнай клеткі. Пры дзяленьні клетак тэлемэра таксама дзеліцца, і памер яе зьмяншаецца. Клеткі дзеляцца на працягу ўсяго нашага жыцьця, дапамагаючы чалавеку расьці, аднаўляць ці ўмацоўваць той ці іншы ўнутраны орган цела або змагацца зь інфэкцыяй.
І вось каб тэлемэра празь некалькі дзяленьняў ня скончылася наогул, спэцыяльнае хімічнае рэчыва – тэлемэраза, дапамагае ёй часткова аднаўляцца пасьля падзелаў клеткі. Аднак пасьля пэўнай колькасьці падзелаў – у залежнасьці ад тыпу тканкі гэтая лічба вагаецца ад 10 да 50 разоў – тэлемэра робіцца настолькі кароткай, што клетка страчвае магчымасьць дзяліцца. Біёлягі пакуль яшчэ не да канца разумеюць, чаму колькасьць дзяленьняў ў розных клетак розная.
Вывучэньне клетак людзей, хворых на генэтычную хваробу дыскератоз – гэта дачаснае старэньне арганізма, а таксама новае дасьледаваньне каліфарнійскіх мэдыкаў дазваляюць меркаваць, што менавіта даўжыня тэлемэры на канцы кожнай храмасомы зьяўляецца грубай мерай узросту клеткі і яе жывучасьці.
Калі ў Каліфорніі параўналі ДНК жанчынаў, якія клапаціліся аб сваіх хворых дзецях, была выяўленая дзіўная тэндэнцыя: аказалася, чым даўжэй маці апякуецца дзіцем-інвалідам, тым карацейшая тэлемэра і тым меншая актыўнасьць тэлемэразы ў яе клетках. Некаторыя з жанчын, што дзесяцігодзьдзмі апекаваліся дзецьмі-інвалідамі, былі біялягічна на шмат гадоў старэйшыя за свой рэальны ўзрост.
Калі людзі трапляюць у стрэс, яны выглядаюць змучанымі, і мы кажам, што яны пастарэлі на вачах. Цяпер мэдыкі знайшлі навуковае пацьверджаньне гэтага факту. Так пракамэнтаваў вынікі новага дасьледаваньня прафэсар біяхіміі і біяфізыкі Каліфарнійскага ўнівэрсытэту Блэкбарн.
Аўтары новага дасьледаваньня таксама прапанавалі ўдзельніцам экспэрымэнту запоўніць анкету, дзе яны самі ацэньвалі ступень стрэсу і нэрвовага напружаньня ў мінулыя гады. Аказалася, што чым большаю была нэрвовая нагрузка ў жанчыны, тым меншаю была тэлемэра яе храмасомаў. Разам з тым, у некалькіх жанчын гэтага эфэкту знойдзена не было. Таму мэдыкі мяркуюць, што існуе і нейкі прыродны мэханізм абароны ад стрэсу і яго трэба знайсьці. Гэта будзе наступнай часткай каліфарнійскага дасьледаваньня.
Лекары таксама мяркуюць, што з дапамогай псыхалягічнага трэнінгу можна падвысіць супраціўляльнасьць арганізму да стрэсу і захаваць даўжыню тэлемэры.
Знайшліся ў новага дасьледаваньня і крытыкі. Яны сьцьвярджаюць, што для канчатковых высноваў трэба правесьці дадатковыя і больш шырокія экспэрымэнты, і што пакуль яшчэ нельга адназначна сьцьвярджаць, што ўзровень стрэсу скарачае даўжыню тэлемэры і што гэта, у сваю чаргу, скарачае працягласьць жыцьця людзей.
***
А зараз парады амэрыканскай мэдычнай арганізацыі RealAge.
1. Чым больш пякучая на смак цыбуля, тым больш яна карысная для здароўя. Жоўтая і чырвоная цыбуля зьяўляюцца самымі багатымі на фляваноіды, якія зьяўляюцца моцнымі антыаксыдантамі, запавольваюць старэньне клеткі і здольныя змагацца з ракам. Салодкая цыбуля мае меншую канцэнтрацыю фляваноідаў. Спрабуйце дадаваць цыбулю да супоў, салатаў і іншых страваў. RealAge нагадвае, што атрыманьне дастатковай колькасьці антыаксыдантаў празь ежу або харчовыя дадаткі можа зрабіць ваш рэальны біялягічны ўзрост на 6 гадоў маладзейшым.
2. Калі вы абмяжуеце ранішняе піцьцё кавы адным невялікім кубачкам – гэта будзе правільнае рашэньне. Падчас нядаўняга дасьледаваньня высьветлілася, што тыя, хто раніцай выпіваў некалькі кубкаў кавы, мелі ў крыві значна большыя ўзроўні шкодных бялкоў. Гэтыя бялкі выклікаюць запаленьні і алергічныя рэакцыі. RealAge нагадвае, што актыўны клопат аб сваім здароўі можа зрабіць ваш рэальны біялягічны ўзрост на 12 гадоў маладзейшым.
3. Калі падчас фізычных заняткаў вы ня можаце з-за напружаньня нармальна гаварыць, гэта можа азначаць, што вы выбралі сабе неадэкватна высокую нагрузку. Зразумела, што размова ня можа быць і такой жа лёгкай, як падчас адпачынку, але ўсё ж нагрузка павінна вам у патрэбе даваць магчымасьць свабодна размаўляць з партнэрам ці сябрам. RealAge сьцьвярджае, што рэгулярныя спартовыя практыкаваньні могуць зрабіць ваш рэальны біялягічны ўзрост на 9 гадоў маладзейшым.