Цяпер хіба што выдатнікі вучобы ды літаратары сталага веку ўзгадаюць хрэстаматыйныя Броўкавы творы “Пахне чабор”, “Голас сэрца” альбо “Александрыну” (дзякуючы “Песьнярам”). Малады паэт, кандыдат філялягічных навук Віктар Жыбуль апублікаваў нядаўна ў часопісе “Архэ” эсэ “Футурыст Пятрусь Броўка”:
“Чым ён цяпер можа зацікавіць? Дык гэта тым, што меў дачыненьне да беларускіх авангардных суполак, у прыватнасьці, да “Мастацкай камуны”. Гэта першая ў Беларусі суполка, якая дэкляравала авангардысцкія прынцыпы, футурыстычныя, у прыватнасьці. Тое, што рабіў Пятрусь Броўка, гэта някепска было, прынамсі...”
“Начальства ўсё роўна кніг не чытала і чытаць ня будзе”
Некалі Броўка пачуў, калі засядаў у ААН, што толькі тая дзяржава лічыцца цывілізаванай, якая мае герб, сьцяг і энцыкляпэдыю. І ён сказаў – мы будзем рабіць нацыянальную энцыкляпэдыю. Драматург, кандыдат гістарычных навук Алесь Петрашкевіч узгадвае:
“Ён сабраў бліжэйшых да сябе людзей – Скрыгана, Казеку, мяне, і яго ўдарная такая фраза была: “Хлопцы, па магчымасьці будзем рабіць энцыкляпэдыю чэсную, праўдзівую”. Паўза. І кажа: “Бо начальства ўсё роўна кніг не чытала, не чытае і чытаць, пэўна, ня будзе”. Так мы яе і зрабілі. І ў чырвонай энцыкляпэдыі больш праўды напісана, чым напісана ў сучаснай 17-томнай. І рэабілітаваных далі, і пра расейска-беларускія войны, і пра магнацкія роды... Адкрыўся кантынэнт нязьведанай Беларушчыны. Вельмі скрушна, што мы ня маем такога Броўку і ня маем ужо выдавецтва “Беларускай энцыкляпэдыі”...
“Ён быў у першую чаргу беларусам”
Востраму пяру Рыгора Барадуліна прыпісваюць шматлікія эпіграмы, прысьвечаныя беларускім літаратарам. І пра Шамякіна, які “пыкаў-мыкаў”, і пра Гілевіча, які “высокі”, і пра Быкава, які “вялікі”. І пра Броўку, які “піша лоўка і даўно”... Рыгор Барадулін насамрэч вельмі высока ацэньвае заслугі Петруся Броўкі:
“Броўка быў афіцыйным савецкім паэтам. Але пры ўсім пры тым, ён быў дужа беларусам, і дужа стараўся зрабіць усё, што можна было ў тых умовах для беларускай справы. Адно тое, што яму ўдалося стварыць першую Беларускую энцыкляпэдыю, будынак сам выбіць – можаце ўявіць, як гэта нялёгка было! Яму пры жыцьці помнік трэба было паставіць за энцыкляпэдыю. Так што, што б пра яго ні гаварылі: “сьпявак, пясьняр савецкай эпохі”, ён быў у першую чаргу беларусам”.
А.Петрашкевіч: “Беларускую Энцыкляпэдыю зьнішчаюць айчынныя хунвэйбіны”, 05.06.2006 Пятрусь Броўка – незаўважаныя 100-я ўгодкі, 02.08.2005
“Чым ён цяпер можа зацікавіць? Дык гэта тым, што меў дачыненьне да беларускіх авангардных суполак, у прыватнасьці, да “Мастацкай камуны”. Гэта першая ў Беларусі суполка, якая дэкляравала авангардысцкія прынцыпы, футурыстычныя, у прыватнасьці. Тое, што рабіў Пятрусь Броўка, гэта някепска было, прынамсі...”
“Начальства ўсё роўна кніг не чытала і чытаць ня будзе”
Некалі Броўка пачуў, калі засядаў у ААН, што толькі тая дзяржава лічыцца цывілізаванай, якая мае герб, сьцяг і энцыкляпэдыю. І ён сказаў – мы будзем рабіць нацыянальную энцыкляпэдыю. Драматург, кандыдат гістарычных навук Алесь Петрашкевіч узгадвае:
“Ён сабраў бліжэйшых да сябе людзей – Скрыгана, Казеку, мяне, і яго ўдарная такая фраза была: “Хлопцы, па магчымасьці будзем рабіць энцыкляпэдыю чэсную, праўдзівую”. Паўза. І кажа: “Бо начальства ўсё роўна кніг не чытала, не чытае і чытаць, пэўна, ня будзе”. Так мы яе і зрабілі. І ў чырвонай энцыкляпэдыі больш праўды напісана, чым напісана ў сучаснай 17-томнай. І рэабілітаваных далі, і пра расейска-беларускія войны, і пра магнацкія роды... Адкрыўся кантынэнт нязьведанай Беларушчыны. Вельмі скрушна, што мы ня маем такога Броўку і ня маем ужо выдавецтва “Беларускай энцыкляпэдыі”...
“Ён быў у першую чаргу беларусам”
Востраму пяру Рыгора Барадуліна прыпісваюць шматлікія эпіграмы, прысьвечаныя беларускім літаратарам. І пра Шамякіна, які “пыкаў-мыкаў”, і пра Гілевіча, які “высокі”, і пра Быкава, які “вялікі”. І пра Броўку, які “піша лоўка і даўно”... Рыгор Барадулін насамрэч вельмі высока ацэньвае заслугі Петруся Броўкі:
“Броўка быў афіцыйным савецкім паэтам. Але пры ўсім пры тым, ён быў дужа беларусам, і дужа стараўся зрабіць усё, што можна было ў тых умовах для беларускай справы. Адно тое, што яму ўдалося стварыць першую Беларускую энцыкляпэдыю, будынак сам выбіць – можаце ўявіць, як гэта нялёгка было! Яму пры жыцьці помнік трэба было паставіць за энцыкляпэдыю. Так што, што б пра яго ні гаварылі: “сьпявак, пясьняр савецкай эпохі”, ён быў у першую чаргу беларусам”.
А.Петрашкевіч: “Беларускую Энцыкляпэдыю зьнішчаюць айчынныя хунвэйбіны”, 05.06.2006 Пятрусь Броўка – незаўважаныя 100-я ўгодкі, 02.08.2005
