Тыдзень, месяц, год. Каляндар па-беларуску. ТЭСТ

Так. Налéта. Па-беларуску чатыры пасьлядоўныя гады можам назваць адным словам, не нумаруючы: пазалéтась — у пазамінулым годзе, лéтась — у мінулым, сёлета — у гэтым, налéта — у будучым годзе („лета” калісьці значыла „год“). Яшчэ пазалéтась — у пазамінулым годзе.

Не. Налéта. Па-беларуску чатыры пасьлядоўныя гады можам назваць адным словам, не нумаруючы: пазалéтась — у пазамінулым годзе, лéтась — у мінулым, сёлета — у гэтым, налéта — у будучым годзе („лета” калісьці значыла „год“). А „навесну“ — скажуць у Давыд-Гарадку пра парý, калі гарадчукі выяжджаюць на заработкі.

Не. Налéта. Па-беларуску чатыры пасьлядоўныя гады можам назваць адным словам, не нумаруючы: пазалéтась — у пазамінулым годзе, лéтась — у мінулым, сёлета — у гэтым, налéта — у будучым годзе („лета” калісьці значыла „год“). А „кагадзé“ азначае ‘нядаўна’.

Не. Лістападам у Скарыны завецца дзясяты месяц— адпаведна нашаму клімату: дрэвы ж рэальна ападаюць у кастрычніку. А цяперашні лістапад — адзінаццаты месяц — як быццам прыйшоў з поўдня, зь цяплейшага клімату.

Так. Дзясяты месяц у Скарыны завецца лістападам — адпаведна нашаму клімату: дрэвы ж рэальна ападаюць у кастрычніку. Цяперашні лістапад — адзінаццаты месяц — як быццам прыйшоў з поўдня, зь цяплейшага клімату.

Не. Лістападам у Скарыны завецца дзясяты месяц— адпаведна нашаму клімату: дрэвы ж рэальна ападаюць у кастрычніку. А цяперашні лістапад — адзінаццаты месяц — як быццам прыйшоў з поўдня, зь цяплейшага клімату.

Не. Хоць праблемы з нафтапрадуктамі будуць, але „Пытаецца люты, ці добра абуты“. Традыцыйна люты ў нас самы марозны, таму ён так і называецца. Запісаў этнограф і мовазнаўца Адам Варлыга (Язэп Гладкі) на Лагойшчыне, але падобныя выразы бытуюць усюды ў Беларусі.

Не. Хоць банкруцтва блізка, але „Пытаецца люты, ці добра абуты“. Традыцыйна люты ў нас самы марозны, таму ён так і называецца. Запісаў этнограф і мовазнаўца Адам Варлыга (Язэп Гладкі) на Лагойшчыне, але падобныя выразы бытуюць усюды ў Беларусі.

Так. „Пытаецца люты, ці добра абуты“. Традыцыйна люты ў нас самы марозны, таму ён так і называецца. Запісаў этнограф і мовазнаўца Адам Варлыга (Язэп Гладкі) на Лагойшчыне, але падобныя выразы бытуюць усюды ў Беларусі.

Не, ранейшы, трэці месяц году. У знакамітым „Слоўніку беларускай мовы“ (1870) Іван Насовіч ілюструе слова прыказкай „Беразавік сьцюдзён“. І тлумачыць: „У гэтым месяцы пачынае цячы сок з надсечанай бярозы“. Там жа і назва „сакавік“ — ад таго ж соку. „Бярозавыя“ назвы трэцяга месяца ў чэскай мове — březen, ва ўкраінскай — березень.

Не, ранейшы, трэці месяц году. У знакамітым „Слоўніку беларускай мовы“ (1870) Іван Насовіч ілюструе слова прыказкай „Беразавік сьцюдзён“. І тлумачыць: „У гэтым месяцы пачынае цячы сок з надсечанай бярозы“. Там жа і назва „сакавік“ — ад таго ж соку. „Бярозавыя“ назвы трэцяга месяца ў чэскай мове — březen, ва ўкраінскай — березень.

Так, трэці месяц году. У знакамітым „Слоўніку беларускай мовы“ (1870) Іван Насовіч ілюструе слова прыказкай „Беразавік сьцюдзён“. І тлумачыць: „У гэтым месяцы пачынае цячы сок з надсечанай бярозы“. Там жа і назва „сакавік“ — ад таго ж соку. „Бярозавыя“ назвы трэцяга месяца ў чэскай мове — březen, ва ўкраінскай — березень.

Так. Умáіць — упрыгожыць зелянінай сьцены, вокны, падлогу, звычайна на сьвята Тройцу (Сёмуху). „Май“ тут — зеляніна лісьцяных дрэваў. Магчыма, таму поруч з назваю пятага месяца травень трымаецца і назва май (амонім лісьцяному маю, слова іншага, лацінскага паходжаньня).

Не. Першамай тут ні да чога. Умáіць — упрыгожыць зелянінай сьцены, вокны, падлогу, звычайна на сьвята Тройцу (Сёмуху). „Май“ тут — зеляніна лісьцяных дрэваў. Магчыма, таму поруч з назваю пятага месяца травень трымаецца і назва май (амонім лісьцяному маю, слова іншага, лацінскага паходжаньня).

Не. Умáіць — упрыгожыць зелянінай сьцены, вокны, падлогу, звычайна на сьвята Тройцу (Сёмуху). „Май“ тут — зеляніна лісьцяных дрэваў. Магчыма, таму поруч з назваю пятага месяца травень трымаецца і назва май (амонім лісьцяному маю, слова іншага, лацінскага паходжаньня).

Наадварот, бальшавікі так перайменавалі горад Ігумен, бо захапілі яго ў чэрвені. А месяц названы ад чарвячкоў, але вельмі важных. У гэтым месяцы здабывалі сыравіну для чырвонай фарбы — гэта чарвец Porphyrophora polonica L. („польская кашаніль“), жыве на каранях расьлін. Капшучкі (лялечкі) самак чарвяца сушаць і таўкуць. А прыметнік чырвоны — таксама ад таго чарвяца.

Так! Месяц чэрвень так названы ад чарвячкоў, але вельмі важных. У гэтым месяцы здабывалі сыравіну для чырвонай фарбы — гэта чарвец Porphyrophora polonica L. („польская кашаніль“), жыве на каранях расьлін. Капшучкі (лялечкі) самак чарвяца сушаць і таўкуць. А прыметнік чырвоны — таксама ад таго чарвяца.

У чэрвені ўсё рознакаляровае. Месяц чэрвень так названы ад чарвячкоў, але вельмі важных. У гэтым месяцы здабывалі сыравіну для чырвонай фарбы — гэта чарвец Porphyrophora polonica L. („польская кашаніль“), жыве на каранях расьлін. Капшучкі (лялечкі) самак чарвяца сушаць і таўкуць. А прыметнік чырвоны — таксама ад таго чарвяца.

Ёмка. Акцябраты. У 1924 годзе бальшавікі і самых малых загналі ў камуністычную арганізацыю. Але ў савецкай Беларусі для яе нейкім дзівам не прыдумалі беларускае назвы (накшталт украінскага жовтенята ці літоўскага spaliukai), а пакінулі расейскую. Або падкрэсьлілі чужароднасьць гэтае зьявы для Беларусі, або не змаглі ўтварыць прыстойнае слова на -аты ад назвы месяца кастрычніка.

Так. У 1924 годзе бальшавікі і самых малых загналі ў камуністычную арганізацыю. Але ў савецкай Беларусі для яе нейкім дзівам не прыдумалі беларускае назвы (накшталт украінскага жовтенята ці літоўскага spaliukai), а пакінулі расейскую. Або падкрэсьлілі чужароднасьць гэтае зьявы для Беларусі, або не змаглі ўтварыць прыстойнае слова ад назвы месяца кастрычніка.

Не. Акцябраты. У 1924 годзе бальшавікі і самых малых загналі ў камуністычную арганізацыю. Але ў савецкай Беларусі для яе нейкім дзівам не прыдумалі беларускае назвы (накшталт украінскага жовтенята ці літоўскага spaliukai), а пакінулі расейскую. Або падкрэсьлілі чужароднасьць гэтае зьявы для Беларусі, або не змаглі ўтварыць слова ад назвы месяца кастрычніка. А „ўнукамі Леніна“ (Ļeņina mazbērni) былі „акцябраты“ падсавецкай Латвіі.

Не. Па-беларуску трэцяга сьнежня. Трэцяга [дня] сьнежня. Форма залежыць ад прапушчанага слова. А па-расейску, сапраўды, третье [число] декабря, там ставяць лічэбнік у ніякім родзе („оно“) і назоўным склоне.

Не. Трэцяга сьнежня. Трэцяга [дня] сьнежня. Форма залежыць ад прапушчанага слова. Таму па-расейску інакш, там ставяць лічэбнік у ніякім родзе („оно“) і назоўным склоне: Третье [число] декабря.

Так. Трэцяга сьнежня. Трэцяга [дня] сьнежня. Форма залежыць ад прапушчанага слова. Таму па-расейску інакш, там ставяць лічэбнік у ніякім родзе („оно“) і назоўным склоне: Третье [число] декабря.

Так, чацьвярга, чацьвяргом. Некаторыя назвы дзён тыдня — ад парадкавых нумароў: аўторак, пятніца. Ёсьць асаблівасьць у слова чацьвер. Пры скланеньні ў ім зьяўляецца (дакладней, аднаўляецца гістарычнае) Г: „Пачакайма чацьвярга“.

Не. Чацьвярга, чацьвяргом. Некаторыя назвы дзён тыдня — ад парадкавых нумароў: аўторак, пятніца. Ёсьць асаблівасьць у слова чацьвер. Пры скланеньні ў ім зьяўляецца Г: „Пачакайма чацьвярга“.

Не. Чацьвярга, чацьвяргом. Некаторыя назвы дзён тыдня — ад парадкавых нумароў: аўторак, пятніца. Ёсьць асаблівасьць у слова чацьвер. Пры скланеньні ў ім зьяўляецца Г: „Пачакайма чацьвярга“.

Так! Соўнік — 7-ы (нядзеля), Месіч — 1-ы (панядзелак)! Рамантык-моватворца Вацлаў Ластоўскі прапанаваў для дзён тыдня назвы ад імёнаў плянэтаў і бостваў. Соўнік — ад Сонейка, як ангельскі Sunday ці нямецкі Sonntag. Месіч — ад Месяца, як ангельскі Monday (ад Moon) ці францускі le lundi. Штодня ўжываць такія назвы цяжка, але для паэтычнае мовы сама тое.

Не. Соўнік — 7-ы (нядзеля), Месіч — 1-ы (панядзелак)! Рамантык-моватворца Вацлаў Ластоўскі прапанаваў для дзён тыдня назвы ад імёнаў плянэтаў і бостваў. Соўнік — ад Сонейка, як ангельскі Sunday ці нямецкі Sonntag. Месіч — ад Месяца, як ангельскі Monday (ад Moon) ці францускі le lundi. Штодня ўжываць такія назвы цяжка, але для паэтычнае мовы сама тое. (А субота = Ладзіч, ад Сатурна, гэта вам не абы-што!)

Не. Соўнік — 7-ы (нядзеля), Месіч — 1-ы (панядзелак)! Рамантык-моватворца Вацлаў Ластоўскі прапанаваў для дзён тыдня назвы ад імёнаў плянэтаў і бостваў. Соўнік — ад Сонейка, як ангельскі Sunday ці нямецкі Sonntag. Месіч — ад Месяца, як ангельскі Monday (ад Moon) ці францускі le lundi. Штодня ўжываць такія назвы цяжка, але для паэтычнае мовы сама тое. (Чацьвер = Перунец, пятніца = Грамніца, во як!)

Так! Нядзеля, бо не працуюць („ня дзелаюць“ у старой мове). А “па-расейску назва тыдня «неделя» (ад «не делать») саўсім нелягічная, бо быццам цэлы час ня робяць нічога“ (так разважаў той самы Вацлаў Ластоўскі).

Не. Нядзеля, бо не працуюць („ня дзелаюць“ у старой мове). А “па-расейску назва тыдня «неделя» (ад «не делать») саўсім нелягічная, бо быццам цэлы час ня робяць нічога“ (так разважаў той самы Вацлаў Ластоўскі).

Не. Нядзеля, бо не працуюць („ня дзелаюць“ у старой мове). А “па-расейску назва тыдня «неделя» (ад «не делать») саўсім нелягічная, бо быццам цэлы час ня робяць нічога“ (так разважаў той самы Вацлаў Ластоўскі).

Не. 15 кастрычніка 1582 году Італія, Гішпанія, Партугалія і Рэч Паспалітая першымі перайшлі на новы, больш дакладны грыгарыянскі каляндар. Яго назва ад імя папы Грыгорыюса VIII, які ўхваліў пастанову. У 1796 годзе Расейская імпэрыя, акупаваўшы Беларусь, вярнула „стары стыль“ — недакладны юліянскі каляндар (назва ад імя ажно Юліюса Цэзара). Толькі ў пачатку ХХ стагодзьдзя мы пачалі вяртацца да агульнаэўрапейскага календара.

Не. 15 кастрычніка 1582 году Італія, Гішпанія, Партугалія і Рэч Паспалітая першымі перайшлі на новы, больш дакладны грыгарыянскі каляндар. Яго назва ад імя папы Грыгорыюса VIII, які ўхваліў пастанову. А ў 1796 годзе было наадварот: Расейская імпэрыя, акупаваўшы Беларусь, вярнула „стары стыль“ — недакладны юліянскі каляндар (назва ад імя ажно Юліюса Цэзара).

Так. 15 кастрычніка 1582 году Італія, Гішпанія, Партугалія і Рэч Паспалітая першымі ў Эўропе перайшлі на новы, больш дакладны грыгарыянскі каляндар. Яго назва ад імя папы Грыгорыюса VIII, які ўхваліў пастанову. У 1796 годзе Расейская імпэрыя, акупаваўшы Беларусь, вярнула „стары стыль“ — недакладны юліянскі каляндар (назва ад імя ажно Юліюса Цэзара).