Даведка Свабоды: У адрозьненьне ад Беларусі, напрыклад, у Казахстане артыкул КК «аб распальваньні міжнацыянальнай варожасьці» ужываецца адносна часта.
У сакавіку 2015 году Алатаўскі раёны суд асудзіў жыхарку Алматы Тацяну Шаўцову-Валаву да 4 гадоў пазбаўленьня волі ўмоўна. Яна была абвінавачаная ў разьмяшчэньні у Фэйсбуку матэрыялаў, якія распальваюць міжнацыянальную варожасьць.
У ліпені 2015 году грамадзянін Казахстану, жыхар гораду Петрапаўлаўску А.Алханашвілі быў асуджаны да трох гадоў пазбаўленьня волі. Ён быў абвінавачаны ў распаўсюдзе ў сацыяльных сетках матэрыялаў, якія зьневажаюць нацыянальныя пачуцьці іншых этнасаў. Як адзначалася ў абвінавачваньні, матэрыялы тычыліся як расейскамоўнага насельніцтва, гэтак і мусульманаў.
11 сьнежня Курдайскі раённы суд Джамбульскай вобласьці асудзіў блогера Ермека Тайчыбекава за распальваньне міжнацыянальнай варожасьці да 4 гадоў турмы.
У сьнежні 2016 году да 5.5 гадоў пазбаўленьня волі быў асуджаны Ігар Чупрын, грамадзянін Казахстану, жыхар Петрапаўлаўску. Ён быў абвінавачаны ў распальваньні міжнацыянальнай варожасьці і закліках далучыцца да Расеі.
Сёлета ў лістападзе, ізноў жа ў Петрапаўлаўску, быў асуджаны да двух гадоў пазбаўленьня волі Сяргей Хандогін. Паводле вэрсіі сьледзтва, ён у сацыяльнай сетцы «Одноклассники» разьмяшчаў нататкі, якія «скажаюць гістарычныя факты», і камэнтары з «нэгатыўнымі выказваньнямі ў дачыненьні да асобаў казаскай нацыянальнасьці».
Падзеі судовага дня падсумоўвае Валянцін Стэфановіч
«Так, часам выказваньні аўтараў „Рэгнума“, якія прагучалі ў судзе, былі даволі жорсткімі, асабліва тыя, якія, паводле сьледзтва, рабіў Алімкін. Але цяжка ўявіць, як празь іх можна даказаць распальваньне міжнацыянальнай варожасьці. На маю думку, гэта выказваньне пэўных меркаваньняў, хоць і тых, зь якімі асабіста я не магу пагадзіцца», — сказаў праваабаронца «Вясны».
Валянцін Стэфановіч ня ўбачыў пакуль доказаў таго, што падсудныя Паўлавец і Шыптэнка празь незаконную прадпрымальніцкую дзейнасьць, як мяркуе сьледзтва, атрымалі незаконныя вялікія прыбыткі.
«Пакуль можна бачыць, што людзі працавалі як журналісты і за гэта атрымлівалі аўтарскія ганарары», — кажа Валянцін Стэфановіч.
Ягоны калега, юрыст «Вясны» Алег Агееў адзначыў, што суд ужо сутыкнуўся з пэўнымі цяжкасьцямі ў вядзеньні працэсу.
«Нагадаю, што падсудныя адмовіліся даваць паказаньні да таго, як выступяць экспэрты, на падставе заключэньня якіх і была распачатая гэтая справа. Але суд з гэтым чамусьці не палічыўся, што супярэчыць закону, і пастанавіў заўтра пачаць менавіта з допыту падсудных. Складаная сытуацыя! І што суд будзе рабіць, калі яны заўтра зноў адмовяцца?»
Паводле назіральніка, паказаньні экспэртаў могуць быць супярэчлівымі, што ўскладніць абвінавачваньню доказ віны падсудных — Юрыя Паўлаўца, Дзьмітрыя Алімкіна і Сяргея Шыптэнкі.
Галіна Рыгораўна, цешча Дзьмітрыя Алімкіна: «Што тут камэнтаваць? Як у выразе „караць нельга памілаваць“ — стаўце кропку дзе хочаце. Дык і тут дзе захочуць, гэтак і паставяць».
«Тое, што я пачула ў абвінавачаньні — гэта толькі на іх думку. Дзе доказы таго, што іх словы прывялі да нейкіх наступстваў? Дзе тыя праявы варожасьці, пра якія казаў пракурор? Усё бяздоказна».
Галіна Рыгораўна падкрэсьліла, што зяць мае тры вышэйшыя адукацыі. Але прызнала, што сама спрачалася зь ім часам наконт беларускай мовы.
«Ён з сынам намучыўся, калі дапамагаў яму рабіць урокі па беларускай мове. Можа, таму такое стаўленьне?» — кажа жанчына.
На пытаньне, чаму сам не валодаў мовай, адказала, што не вывучаў — паводле закону меў такую магчымасьць.
«Гэта цяпер мы можам па-беларуску вольна з вамі гаварыць, а раней гэтага цураліся, гаворку і акцэнт хавалі. У яго дзед быў пракурорам у Берасьці, ён з такой сям’і, дзе беларускай ня ведалі», — сказала Галіна Рыгораўна.
Сама жанчына размаўляла з журналістам Свабоды па-беларуску, прычым на вельмі добрай мове. Яшчэ цешча Дзьмітрыя Алімкіна дадала, што за год за кратамі ў яго пагоршала здароўе, і цяпер усе сваякі за яго вельмі непакояцца.
Працэс працягнецца 19 сьнежня а 10-й гадзіне.
Суд пастанасіў пачаць судовае сьледзтва з допыту падсудных, а потым выслухаць сьведак, экспэртаў і вывучыць пісьмовыя доказы
Што пракурор казаў пра артыкулы Шыптэнкі:
«Беларусь павольна, але ўпэўнена рухаецца да мадэлі этнічнага нацыяналізму на ўкраінскі ўзор.
Кірыла Тураўскі са старарускага багаслова штучна ператвораны ў старабеларускага мысьляра, Эўфрасіньня Полацкая падаецца як «беларуская сьвятая», беларусам абвясьцілі польскага кампазытара Міхаіла Агінскага.
Узьвялічылі магнатаў Радзівілаў, вядомых як ворагі Расеі. Зь іх зрабілі ікон Беларусі.
Радзівілаўская Біблія 16 стагодзьдзя абвешчаная шэдэўрам беларускага кнігадрукаваньня.
Слуцкія паясы ператвораныя ў беларускую каштоўнасьць.
Нібыта да фармаваньня мэнталітэту беларусаў Расея ня мае дачыненьня.
У Беларусі ўсё рускае пасьлядоўна зьнішчаецца.
Беларусы ня мелі нават граматыкі.
Беларусізацыя насаджалася «вузкім колам людзей».
У СССР беларуская мова падтрымлівалася штучна.
У беларускай мове нават няма ўсіх словаў, каб выказацца».
«Рэвізіяй гісторыі» Шыптэнка назваў тое, што нібыта 200 гадоў беларусы мараць вырвацца з-пад прыгнёту Расейскай імпэрыі.
Беларусізацыю Шыптэнка лічыць небясьпечнай. Ён прыводзіў прыклад замены назваў населеных пунктаў, указальнікаў на дарогах з расейскіх на беларускія.
Польскіх дзеячаў прыпісалі да беларусаў, як было з Адамам Міцкевічам пры Шушкевічы. Нацыянальны арнамэнт, паводле Шыптэнкі, нагадвае гітлераўскую свастыку».
Пракурор мяркуе, што Шыптэнка наўмысна правакаваў міжнацыянальную варожасьць да беларусаў.
У чым распальваньне Шыптэнкам міжнацыяльнай варожасьці?
Другі пункт абвінавачаньня Шыптэнку — за распальваньне міжнацыяльнай варожасьці празь ягоныя артыкулы «Жорсткія наступствы мяккай беларусізацыі», «Разам супраць Расеі», «Кідок на Захад. Беларусь актывізуе супрацоўніцтва з Польшчай» ды іншыя, надрукаваныя на рэсурсах «Рэгнум» у інтэрнэце.
Абвінавачваньне Шыптэнку
Пракурор перайшоў да зачытваньня абвінавачаньня Сяргею Шыптэнку.
Яго вінавацяць таксама ў незаконнай прадпрымальніцкай дзейнасьці ў пэрыяд з 2013 па 2016 гады. У тым ліку ў артыкулах «Вышываначнае вар'яцтва» ды іншых на пракрамлёўскім сайце «Рэгнум». Аб’ём незаконных прыбыткаў склаў 22 тысячы рублёў, кажа пракурор.
Сумы, які атрымліваў Шыптэнка: красавік 2013 году — 70 даляраў, яшчэ 70, травень: 70 і 26 даляраў, жнівень: 70, 76, 76, 304, 76, 76, 152, 140, 86, 70 , 76, 76 даляраў.
У лютым 2014-га: 75, 85, 170, 80, 85, 80 даляраў.
Усяго Шыптэнка незаконна атрымаў 22 тысячы беларускіх рублёў, мяркуе пракурор.
У выніку Дзьмітры Алімкін, паводле пракурора, учыніў злачынства паводле часткі 3 артыкулу 130 Крымінальнага кодэксу Беларусі.
Цытаты Алімкіна пра «сьмерць» беларускай мовы
Пракурор агучвае таксама наступныя цытаты з артыкула падсуднага:
«У цяперашні час беларуская мова незапатрабаваная. Калі хто ня ведае, беларускую мову ўжываюць толькі дыктары радыё».
«Людзі ўпарта адмаўляюцца аддаваць дзяцей у беларускамоўныя клясы».
«Беларускай мовай карыстаюцца толькі апазыцыянэры».
«Абсалютная большасьць беларусаў жадае аб’яднацца са сваей гістарычнй радзімай — Расеяй».
«У беларускай мовы ўсё роўна няма ніякіх шанцаў».
«Сталін разграміў нацыяналістаў і спыніў беларусізацыю».
Алімкін пра беларускіх русафобаў і недабітых паліцаяў
Пракурор зьвяртаецца да артыкула Алімкіна «Беларуская мова. Не мыцьцём дык катаньнем». Там гаворка вядзецца пра «беларускіх русафобаў» і беларускіх дзяцей, якім вывучэньнем беларускай мовы «сапсуюць назаўсёды мазгі». У артыкуле падсудны Алімкін беларускіх чыноўнікаў ад адукацыі называе «недабітымі паліцаямі». Беларусую мову Алімкін пры гэтым называе «расейскім дыялектам».
Пра Ўкраіну
«Народ там ня вытрымаў русафобскай палітыкі і паўстаў. Пакуль толькі на Данбасе, потым гэтак будзе ва ўсёй Украіне» — цытаты з Алімкіна, якія прывёў пракурор адносна напісанага падсудным пра Ўкраіну.
Пра «аддзяленьне ад Расеі»
Як лічыць пракурор, артыкулы Алімкіна маглі садзейнічаць «узьнікненьню ў Беларусі канфлікту падобнага на той, які ўзьнік ва Ўкраіне». Алімкін пісаў, цяперашнія беларускія ўлады абвясьцілі вайну расейскай культуры пасьля таго, як ад Расеі зьменшылася грашовая дапамога.
Паводле пракурора, Алімкін сьцьвярджаў, што цяпер сапраўднай мэтай беларускіх уладаў ёсьць «далейшае аддзяленьне ад Расеі».
«Па-беларуску гаварыла ў канцы 90-х толькі жменька графаманаў, якія называлі сябе пісьменьнікамі» — пісаў Алімкін.
Пра варожасьць Алімкіна да нямецкага і амэрыканскага сьветаў
Кажучы пра ўзбуджэньне падсудным Алімкіным варожасьці да прадстаўнікоў «амэрыканскага і нямецкага сьветаў», пракурор працытаваў назву падзагалоўку артыкулу Алімкіна:
«Не падабаецца рускі сьвет, ідзіце ў амэрыканскі. Там аб вас ногі вытруць».
Паводле Алімкіна, паміж сусьветнымі мовамі адбылася сваесаблівая алімпіяда, па выніках якой у лідэрах аказаліся расейская, ангельская, гішпанская ды некаторыя іншыя мовы. А вось беларуская і ўкраінская «спазьніліся на алімпіяду» і ад іх нібыта трэба адмовіцца.
Паводле Алімкіна, у будучыні сьвет будзе падзелены не на краіны, а на мовы: «Нават рускамоўныя жыхары Ізраілю таксама носьбіты рускага сьвету». На пачатак 21 стагодзьдзя ў сьвеце засталося 20-30 асноўных моваў, а астатнія мусяць зьнікнуць. "Беларускага сьвету ня будзе, у тым ліку з-за адстутнасьці золатавалютнага рэзэрву», — пісаў Алімкін.
Таксама Алімкін, паводле пракурора, выказвае нэгатыўнае стаўленьне да палякаў.
Цытаты з артыкулаў Алімкіна, якія выкарыстаныя ў абвінавачаньні
Тэза пракурора пра распальваньне Алімкіным нацыянальнай варожасьці падмацаваная цытатамі зь ягоных публікацый:
«Беларуская нацыя была штучна створаная ў канцы 19 стагодзьдзя... Гэта была мясцовая папуляцыя расейцаў, якія тут жывуць». «Беларусы — толькі прамежкавы прадукт, каб падзяліць расейскі народ. Ва Ўкраіне гэта ўжо зрабілі».
Паводле пракурора, Алімкін сьцьвярджаў у сваіх артыкулах, што індустрыялізацыя Беларусі — заслуга выключна Расеі і расейскага народу. Таксама, што «Беларусь — частка расейскай тэрыторыі».
Працэс адноўлены
Пачалі зачытваць абвінавачаньне Дзьмітрыя Алімкіна.
У віну Алімкіну ставяцца артыкулы «Вышыванцы, мне вас не шкада», «Не мыцьцём дык катаньнем» і іншыя. У іх, паводле пракурора, дапушчаныя зьняважлівыя выказваньні пра беларусаў — «узбуджэньне міжнацыянальнай розьні да беларусаў, да прадстаўнікоў амэрыканскага і нямецкага сьвету».
Як зазначае пракурор, Алімкін зьмясціў гэтыя артыкулы на розных рэсурсах. Дзейнічаў з Брэста, вуліца Маякоўскага. Пісаў, што «толькі сьляпы ня можа заўважыць, што ў Беларусі на поўную магутнасьць уключылі трэці працэс прымусовай беларусізацыі», і што гэта робяць тыя, хто знаходзяцца цяпер ва ўладзе.
Паводле пракурора, беларускую мову падсудны залічыў да «па сутнасьці мёртвай мовы».
Прычым мовай, якая вымірае, падсудны Алімкін называў і ўкраінскую мову, на якой, паводле яго, «можна выразіць толькі думкі кшталту «Прынясі сала».
Алімкін, паводле пракурора, фармуе выснову пра далейшы разрыў адносінаў з Расеяй, пісаў, што «насельніцтва Беларусі пазбавіцца разьвітай мовы — расейскай», сьцьвярджаў пра выцісканьне расейскай мовы з ужытку ў Беларусі, што магло прывесьці да ўзбуджэньня варожасьці да беларусаў. Пракурор згадаў Юрыя Баранчыка, што Алімкін дзейнічаў разам зь ім і іншымі неўстаноўленымі асобамі. Што той унёс у артыкул рэдакцыйныя зьмены і разьмясьціў у інтэрнэце на сайце «Рэгнум».
У артыкулах няма распальваньня варожасьці, — маці Паўлаўца
Валянціна, маці Юрыя Паўлаўца, у перапынку заявіла Свабодзе: «А вы чыталі артыкулы майго сына? Пачытайце, там жа няма нічога з таго, што гаварыў пракурор», — сказала Валянціна, маці падсуднага Юрыя Паўлаўца, але далей адмовілася камэнтаваць справу.
Пра выгляд сына сказала, што схуднеў: «Асунуўся. Канешне, пасядзіце гэтак год». Пра ўмовы на Валадарцы нічога ня ведае, сказала, пра гэта сын не пісаў нічога, а спатканьняў у яе не было. «Жонцы з дачкой давалі спатканьне», — сказала Валянціна.
Паводле маці падсуднага, сын пачаў пісаць лісты адразу пасьля арышту ў сьнежні 2016 году, лісты з таго часу прыходзяць без праблем. Яна выпісала сыну газэты і часопісы, пра праблемы з атрыманьнем ен не паведамляў. Маці кажа, што будзе прыходзіць на суд штодня.
«Ён не беларусафоб» — Бухвостаў заступіўся за падсуднага па справе Regnum
На суд над аўтарамі расейскага сайту «Рэгнум», абвінавачанымі ў распальваньні нацыянальнай варожасьці, які адбываецца ў Менскім гарадзкім судзе, прыйшоў апазыцыйны палітык, прафсаюзны лідэр Аляксандар Бухвостаў.
Бухвостаў паведаміў у перапынку судовага працэсу, што Юры Паўлавец быў у кіраўніцтве ягонай Партыі працы (ліквідаваная ў 2004 годзе).
«Ён гісторык і спрабуе даць ацэнку падзей у краіне. Гэта навуковая спрэчка. Ён не беларусафоб. У ягоных артыкулах больш крытыкі пазыцыі Аляксандра Лукашэнкі. Але ён мае права выказваць свае думкі», — мяркуе былы дэпутат Вярхоўнага Савету Беларусі Аляксандар Бухвостаў.
Перапынак у працэсе да 14.00.
У чым пракуратура выявіла распальваньне нацыянальнай варожасьці Паўлаўцом
Паводле пракурора, да 6 траўня 2016 году Юры Паўлавец, знаходзячыся ў Прылуках пад Менскам, разам з групай нявысьветленых асобаў з дапамогай інтэрнэту рыхтаваў артыкулы «Ідэнтычнасьць беларусаў. Мінулае і сучаснасьць» ды іншыя, чым «чыніў дзеяньні, накіраваныя на ўзбуджэньне варожасьці паводле нацыянальнай прыналежнасьці».
Паводле пракурора, у артыкулах Паўлавец выказваў сумненьні ў нацыянальнай ідэнтычнасьці беларусаў, казаў, што ўсе пэрыяды фармаваньня беларускай нацыі адрозьніваюцца русафобіяй і, маўляў, гэтая русафобія нікуды ня зьнікла, цяпер яна перайшла і ў падручнікі гісторыі. Гэта назіраецца у тым ліку ў звальненьні некаторых дзяржаўных чыноўнікаў, лічыць Паўлавец.
Ідэалягічны шантаж, паводле Паўлаўца, палягае ў сьцьвярджэньнях, што беларусы ніяк не зьвязаныя са славянствам. Ідэя адзінства славянскіх народаў стала замяняцца ідэяй асаблівасьці беларускай нацыі, мяркуе абвінавачваны.
Ён сьцьвярджае, што беларуская мова «наступае», і прыводзіць у прыклад шыльды ў мэтро па-беларуску. Паўлавец піша, што беларуская мова «мёртвая» і спасылаецца на вынікі перапісу, паводле якіх больш за 90 працэнтаў дома не карыстаюцца беларускай мовай.
Паводле пракурора, Паўлавец адмаўляе гістарычную спадчыну ВКЛ, «зьмяншае» значнасьць беларускай мовы, штучна трактуе стаўленьне беларусаў да расейцаў як варожае, «выклікае ў расейскіх грамадзянаў пачуцьцё абурэньня тым, што адбываецца ў Беларусі».
Зачытваюць абвінавачваньне Паўлаўца
Пачалося судовае сьледзтва. Пракурор Аляксандар Кароль пачаў зачытваць абвінавачваньне на падсуднага Паўлаўца.
У ім адзначаецца, што Юры Паўлавец ня быў зарэгістраваны як журналіст для асьвятленьня падзей у Беларусі. Між тым займаўся прадрымальніцкай дзейнасьцю па зборы і рэдагаваньні друкаваных матэрыялаў, «аказваў паслугі» на рэсурсах «Regnum.ru» ды іншых. Атрымаў незаконны прыбытак усяго на суму ня меней за 40 тысяч рублёў. Эпізоды пачаліся з 2011 году.
Потым пералічылі эпізоды за 2012 год — кожны месяц прыкладна па 2 тысячы расейскіх рублёў. Часам атрымліваў грошы ў далярах.
За красавік 2013 году — 100 даляраў ЗША, у траўні 2013 году — таксама 100 даляраў і яшчэ каля 2-3 тысяч расейскіх рублёў.
У канцы 2014 году — 500 і 800 даляраў. Сумы ў расейсіх рублях тыя ж — па 2-3 тысячы, ганарар. У красавіку 2015 году — 500 даляраў. У траўні яшчэ 500, 300, у чэрвені — 600, 300, 600, 480, жніўні — 300, верасьні — 300, кастрычнік — 480, 300, лістапад — 375, 300, сьнежань — 300, 400 даляраў.
Усяго ня менш за 40 тысяч беларускіх рублёў, што зьяўляецца буйным памерам.
«Такім чынам Паўлавец зьдзейсьніў незаконную прадпрымальніцкую дзейнасьць», — заявіў пракурор.