Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Вянок памяці: Кастусь Тарасаў


Кастусь Тарасаў
Кастусь Тарасаў

22 сакавіка, на 70-м годзе жыцьця, памёр вядомы пісьменьнік, гісторык, дзеяч нацыянальна-дэмакратычнага руху Беларусі Кастусь Тарасаў. Ён крыху не дажыў да свайго 70-годзьдзя. Яго цела было знойдзена ва ўласнай кватэры ў панядзелак. У красавіку 2006 году пісьменьнік перанёс інсульт.


У розныя гады Тарасаў быў рэдактарам, загадчыкам рэдакцыі ў выдавецтве «Вышэйшая школа», журналістам і загадчыкам аддзелу газэты «Знамя юности», рэдактарам аддзелу мастацтва і крытыкі часопісу «Неман», спэцыяльным карэспандэнтам газэты «Літаратура і мастацтва». З 1990 году — адказны сакратар часопіса «Спадчына». Працаваў на кінастудыі «Беларусьфільм», у газэце «Свабода».

Пісаў на расейскай і беларускай мовах. Аўтар кніг аповесьцяў «День рассеяния», «В час Стрельца», «Странствие в тесном кругу», «Погоня на Грунвальд», зборніка гісторыка-літаратурных эсэ «Памяць пра легенды».

Вячаслаў Ракіцкі
Сярод вядомых у Беларусі людзей, хто быў блізка знаёмым і найлепш ведаў Кастуся Тарасава, ёсьць былы галоўны рэдактар часопіса «Спадчына» Вячаслаў Ракіцкі, які дзеліцца сваімі успамінамі:

«Мяне лёс зьвёў з Кастусём у самы рамантычны і змагарны пэрыяд найноўшай гісторыі — пры канцы 1980-х. Кастусь і сам быў рамантыкам, чалавекам, які драматычна перажываў лёс Беларусі. Магчыма, нават ня меней, чым свой асабісты. Мы разам стаялі суткамі перад Домам ураду, патрабуючы свабоды і незалежнасьці краіны. Я з захапленьнем слухаў ягоныя рэзкія прамовы на мітынгах. Я чытаў і перачытваў ягоныя гістарычныя раманы. І ніколі не забуду тыя дыскусіі ў Доме літаратара і рэдакцыі „Літаратуры і мастацтва“, у якіх ягонае слова было ці ня самым аўтарытэтным. Кастусь трызьніў свабодай, верыў у яе і, маючы ці не найглыбейшыя веды па гісторыі краю, разумеў, якім няпростым будзе шлях да Беларусі.

І мы працавалі з Кастусём Тарасавым разам. Самыя лепшыя дні свайго жыцьця я зьвязваю з працай у часопісе „Спадчына“ і перадусім з супольнай працай з Кастусём Тарасавым. Было так цікава, так плённа. Вяртаючы згубленую, скрадзеную інтэлектуальную спадчыну беларусаў, мы разумелі, асэнсоўвалі, што робім. Ганарыліся гэтым. Кастусь ня проста ведаў гісторыю Беларусі, ён бачыў яе вобразна, у драматычных калізіях, ён успрымаў яе вельмі нэрвова. Тое, што „Спадчына“ была ня проста пасьпяховым часопісам, але нават культавым, найвялікшая заслуга Кастуся. Зь ім нельга было рабіць часопіс сухі. Ён напаўняў эмоцыямі кожны працоўны дзень, кожны тэкст, які мы рыхтавалі да друку. Часопіс быў жывым, бо ў ім было нэрвовае, далікатнае, тонкае сэрца Кастуся.

Не магу і не хачу верыць, што яно спынілася...»

Анатоль Грыцкевіч
Доктар гістарычных навук, прафэсар Анатоль Грыцкевіч узгадвае Кастуся Тарасава, як рупліўца на ніве адраджэньня гісторыі Беларусі:

«Я знаёмы зь ім быў даўно, калі ён быў яшчэ зусім маладым гісторыкам. Ён тады выдаваў кнігу пра Грунвальдзкую бітву, 600-годзьдзе якой мы сёлета сьвяткуем. Нягледзячы на яго тэхнічную адукацыю, ён вельмі дасканала разгледзеў усе спрэчныя пытаньні і паказаў менавіта беларускае значэньне гэтай бітвы. Першы сярод маладых гісторыкаў-пісьменьнікаў. У яго таксама ёсьць вельмі добрае выданьне самых асноўных падзеяў у гісторыі Беларусі, пачынаючы ад Полацкага княства і да ХІХ стагодзьдзя. Прычым калі ён браўся за штосьці, ён браўся сур’ёзна, грунтоўна. І я, калі пісаў рэцэнзіі наконт выданьня гэтых кніг, заўсёды рэкамэндаваў выдаць, бо яны былі сур’ёзныя, навуковыя і ў той жа час цікавыя».

Пятро Садоўскі
Як прыязнага чалавека і добрага сябра узгадвае Кастуся Тарасава былы амбасадар Беларусі ў Нямеччыне, мовазнаўца Пятро Садоўскі:

«Гэта сябра мой: вясельле маёй дачкі спраўлялі на ягоным лецішчы ў Зялёным, бываў ён у мяне дома часта і я ў яго, новы год сустракалі. Чалавек ён быў мяккі і добры, па-свойму ціхі. Ведаеце, у кожнага чалавека бываюць хвіліны, калі цяжка, калі хочацца з кімсьці пабыць і пагаварыць. Памятаю, што аднойчы ў мяне штосьці не атрымоўвалася ў Менску. Не ў асабістым жыцьці, а ў нейкіх справах. Я памятаю, што паехаў да яго на лецішча, ён таксама быў вельмі рады, што я прыехаў. Дождж ішоў і вось сядзелі мы гэтак размаўлялі, пілі пакрысе штосьці. Проста гэта быў такі чалавек, зь якім мне заўсёды было вельмі добра. Я ніколі не стараўся перад ім падаць сябе, як нейкага занадта разумнага, ці дужага, ці яшчэ якога. Зь ім проста адпачывалася душой і ён быў мне вельмі блізкім чалавекам. Цяжка гаварыць — кажу вам па-шчырасьці».

Алена Анісім
Сябра Таварыства беларускай мовы Алена Анісім удзячная Кастусю Тарасаву за ягоную пісьменьніцкую, а таксама і арганізацыйную працу.

«Кастусь Тарасаў — гэта дастаткова самабытны пісьменьнік і вельмі індывідуальны. Яшчэ ніхто, відаць, не займаўся ягонай творчасьцю, як пісьменьніка. І ніхто яшчэ не займаўся ацэнкай той ролі, якую ён выканаў у літаратурным напрамку. У падняцьці з гісторыі, зь нябыту, у пераасэнсаваньні позных выбітных асобаў нашай гісторыі. Цяжка казаць, бо мелася патэлефанаваць яму перад выходнымі і сказаць як мяне уразіў артыкул пра Булгарына. Але закруцілася, забылася і вось атрымліваецца, што не пасьпеў — значыць не пасьпеў: рабі адразу тое, што хочаш. Кастусь Тарасаў вельмі добразычлівы чалавек, а для мяне асабліва. Безь яго, фактычна, газэта „Новы час“ і не была б заснаваная. Бо гэта была ягоная ідэя, назва газэты ім прыдуманая. Таму „Новы час“ распачыналася з Кастусём Тарасавым. Гэта унікальная асоба».

Аляксей Кароль
Рэдактар газэты «Новы час» Аляксей Кароль перакананы, што адыход Кастуся Тарасава для беларускай гісторыі і літаратуры ёсьць вялікай стратай:

«Я ад гэтай весткі не магу апомніцца — яна дастаткова нечаканая ў тым сэнсе, што рэдакцыя газэты „Новы час“ супрацоўнічала з Косьцем. Ён аднавіў сваю працаздольнасьць, вельмі гарэў працай і мы друкавалі адзін нарыс за другім. У нашай папцы засталіся яшчэ два нарысы Косьці, якія абавязкова будуць надрукаваныя ў наступных нумарах. Бо гэта боль, і спачуваньне, і шкадаваньне, і разгубленасьць. Нам здавалася, што бяда ужо адступіла і ён яе пераадолеў. І ён гэтаксама лічыў і хацеў толькі аднаго: пісаць, пісаць і пісаць. Завершыць тое, што ён зрабіў.

Косьцю ведаю даўно. Гэта таленавіты чалавек, вельмі адукаваны, дасьведчаны. Апантаны гісторыяй і беларушчынай. Зробленае ім, безумоўна застанецца, але колькі засталося яшчэ ня зробленага. Так што гэта вялікая страта і для беларускай гісторыі і для беларускай літаратуры.

У „Новым часе“ мы зьмясьцілі ягоную аповесьць, як ён і прасіў, у інтэрнэт-вэрсіі, а не ў друкаваным фармаце. Бо ён лічыў, што гэтак больш людзей яе здолеюць прачытаць. Сьпяшаўся, сьпяшаўся, сьпяшаўся. Але, на жаль. Не пасьпеў. Гэта трагедыя».
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG