Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Вяртаньне легенды студэнцкага руху — #студэнтысупраць аднавілі ЗБС


Задзіночаньне беларускіх студэнтаў перазапускаецца — і запускае сыстэму маніторынгу «Вока», якая будзе ня толькі фіксаваць парушэньні правоў студэнтаў, але і дапаможа зь імі змагацца.

Задзіночаньне беларускіх студэнтаў адрадзілася. Ці, іначай кажучы, яго паглынуў рух #студэнтысупраць, што паўстаў летась на хвалі пратэстаў супраць платных пераздач у БДУ. Арганізацыя з амаль 30-гадовай гісторыяй зьбіраецца працягнуць змагацца за правы студэнтаў і атрымаць страчаную 15 год таму рэгістрацыю. Напрамкі дзейнасьці — правы студэнтаў, студэнцкія СМІ і культура ды асьвета.

Хто гэтыя людзі і колькі іх?

Яўген Міхасюк
Яўген Міхасюк

Адноўленае актывістамі #студэнтысупраць Задзіночаньне абрала пяць чалавек у раду; новы старшыня — 21-гадовы актывіст студэнцкага руху Яўген Міхасюк, які раней пасьпеў адзначыцца ўдзелам у стварэньні Рэспублікі Мары ў межах летніка «Рэмары» ў 2014 годзе. На значку старшыні ЗБС — надпіс «Гонар. Радзіма. Свабода». Абноўлены сайт ЗБС месьціцца цяпер па адрасе zbsunion.by.

Задзіночаньне заяўляе, што ўжо сабрала дакумэнты для дзяржаўнай рэгістрацыі — спачатку як асьветніцкая арганізацыя, потым як моладзевае аб’яднаньне. Амаль гатовы да друку адроджаны часопіс «Студэнцкая думка». На сёньня ў адроджаным ЗБС толькі некалькі дзясяткаў актывістаў, ды ўжо ў першы месяц дзейнасьці Задзіночаньне разьлічвае на тысячу ўдзельнікаў. Тым больш, каб стаць сябрам ЗБС, дастаткова зарэгістравацца на сайце.

Чым яны дапамогуць?

Алена Доўнар
Алена Доўнар

Разам са стварэньнем мэдыйнага поля студэнтаў і дапамогай у самаразьвіцьці і ініцыятывах ЗБС абяцае займацца сапраўднымі праблемамі студэнтаў — парушэньнем іхных правоў. Ключавым напрамкам дзейнасьці называюцца «Адвокасі кампаніі» — кампаніі па абароне правоў студэнтаў, прыцягненьне ўвагі да праблемаў студэнтаў.

ЗБС плянуе запусьціць «Вока» — сыстэму маніторынгу за парушэньнямі правоў ва ўнівэрсытэтах праз ананімныя апытаньні і сетку студэнтаў-назіральнікаў. Сыстэма абяцае ня толькі фіксаваньне парушэньняў, але і дапамогу ў рашэньні праблемаў, інфармаваньне пацярпелых аб іх сапраўдных правах (а многія, кажуць у ЗБС, нават не разумеюць, што тымі ці іншымі дзеяньнямі ўнівэрсытэты парушаюць іхныя правы), распрацоўку рашэньня юрыдычна-аналітычным аддзелам ды афіцыйныя скаргі ў адміністрацыі ўнівэрсытэтаў. Калі праблема будзе масавая і ня вырашыцца перамовамі — абяцаюць масавыя кампаніі.

Нарэшце, па выніках працы і круглых сталоў ЗБС зьбіраецца вызначыць «10 тэзісаў студэнтаў» — галоўных праблемаў культурнага, прававога і адукацыйнага поля, і па іх ладзіць асобныя кампаніі.

А калі за гэта адлічаць з ВНУ?

За ўдзел у любых кампаніях студэнта могуць лёгка адлічыць — нават пасьпяховых, як Пятро Маркелаў, адлічвалі за «акадэмічную непасьпяховасьць» ці пропускі, студэнцкія акцыі называлі «дэструктыўнымі працэсамі», а незалежныя студэнцкія арганізацыі — «незаконнымі». Дык што рабіць, калі запісаўся ў Задзіночаньне, а цябе адлічваюць?

«Студэнцкі саюз павінен бараніць усіх сваіх чальцоў, — пераконвае Міхасюк карэспандэнта Свабоды. — У першую чаргу мы заклікаем добра вучыцца, бо калі добра вучысься, праблемаў з вучобай быць амаль не павінна. Калі праблемы ўсё ж адбываюцца, то будзе найперш юрыдычная дапамога. Разам зь юрыстамі паспрабуем прааналізаваць сытуацыю, якая адбылася, і паглядзець, ці не парушаныя правы студэнтаў. Бо часта бывае так, што студэнтаў выключаюць менавіта таму, што яны ня ведаюць свае правы, і працэс выключэньня ладзіцца з парушэньнямі.

Таксама будзем падключаць усіх партнэраў, як у Беларусі, так і зь міжнароднай супольнасьці, каб прыцягнуць да кожнага выпадку шмат увагі. Бо калі ўнівэрсытэт будзе адчуваць, што за ім назіраюць, тое ж «Вока», калі ўнівэрсытэт будзе разумець, што парушэньні ня сыдуць яму з рук, то ён будзе спрабаваць парушаць менш.

І ў самым горшым варыянце, калі студэнта ўсё ж адлічылі, а мы ня здолелі абараніць, будзем спрыяць таму, каб студэнт знайшоў сябе ў іншых унівэрсытэтах, мо нават за межамі Беларусі. Але мы хочам, каб студэнты вучыліся ў Беларусі, і прыкладаем да таго ўсе намаганьні.

Калі было ЗБС?

Уладзімер Махнач
Уладзімер Махнач

Задзіночаньне беларускіх студэнтаў паўстала ў канцы 1980-х гадоў зь нефармальных студэнцкіх аб’яднаньняў і мела антысавецкія настроі. У незалежнай Беларусі яно ў 1992 годзе атрымала дзяржаўную рэгістрацыю, ладзіла канфэрэнцыі і сустрэчы, выдавала рок-альбомы і слоўнікі. У 1999-м стала сябрам рады Эўрапейскага аб’яднаньня студэнтаў (ESU), дзе дагэтуль мае два галасы.

У «нулявых» ЗБС стала фактычна пратэстным рухам — было пазбаўленае дзяржрэгістрацыі ў 2001-м, але працягвала дзейнасьць, у розны час рабіла праекты па студэнцкім самакіраваньні, распрацавала (актуальную і сёньня) Дэклярацыю правоў студэнтаў, ладзіла акцыі «Хочам вучыцца па-беларуску», «Ільготы кожны тыдзень» супраць скасаваньня льготаў студэнтам, «Не заганяйся!» супраць загнаньня на датэрміновае галасаваньне, рабіла конкурс творчасьці «Голая студэнцкая праўда» і конкурс вершаў «Незавершанасьць», выдавала часопіс «Студэнцкая думка» і «Студэнцкую газэту».

Актыўнасьць ЗБС згасла пад канец «нулявых», практычна спынілася пасьля 2014 году. Але незалежна ад Задзіночаньня ў 2015 годзе паўстаў рух #студэнтысупраць — студэнтам, здаецца, не спадабаліся нават ня столькі платныя пераздачы ў БДУ, колькі тое, што іх увялі, не спытаўшы іх, не паслухаўшы іх меркаваньня. Пратэсты завяршыліся вулічнай акцыяй, ды не прынесьлі перамогі ў пытаньні платных пераздач. Цяпер актывісты #студэнтысупраць узяліся за адраджэньне найстарэйшай арганізацыі Беларусі.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG