Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Чалавек са зброяй да кампрамісаў не прывык»


Баец «Правага сэктару» разьвітваецца са сваёй дзяўчынай у Кіеве ў чэрвені, перад тым накіравацца на баявыя дзеяньні на ўсходзе Ўкраіны у складзе батальёну «Азоў»
Баец «Правага сэктару» разьвітваецца са сваёй дзяўчынай у Кіеве ў чэрвені, перад тым накіравацца на баявыя дзеяньні на ўсходзе Ўкраіны у складзе батальёну «Азоў»

Мілітарызацыя ўкраінскай палітыкі можа пагражаць Украіне, лічыць Антон Шахаўцоў, палітоляг з аўстрыйскага Інстытуту гуманітарных дасьледаваньняў, які вывучае праблематыку радыкальных правых рухаў у Эўропе, у тым ліку і правых палітычных сілаў ва Ўкраіне.

У інтэрвію Радыё Свабода Антон Шахаўцоў заявіў, што правыя, верагодна, не атрымаюць істотнай падтрымкі на выбарах у Вярхоўную Раду 26 кастрычніка, хоць у свой час Віктар Януковіч спрыяў іх папулярнасьці.

Радыё Свабода: Калі зьвярнуцца да не зусім далёкага мінулага, у якой ступені Віктар Януковіч сваімі дзеяньнямі дапамог папулярнасьці правых ва Украіне — «Правага сэктару» ці, скажам, партыі «Свабода»?

Шахаўцоў: Я б сказаў, што Януковіч дапамог хутчэй росту папулярнасьці «Свабоды». Пасьля таго, як ён стаў прэзыдэнтам у 2010 годзе, рэзка ўзрасла колькасьць наведваньняў сябрамі праварадыкальнай партыі «Свабода» найбольш папулярных ток-шоў ва Ўкраіне: гэта Савік Шустэр, перадачы зь Яўгенам Кісялёвым. А ва Украіне працуюць мэдыйныя законы, якія кажуць, што ў выпадку, калі партыя не зьяўляецца на папулярных ток-шоў, пра яе ніхто ня ведае. Чым часьцей яна зьяўляецца, тым вышэй будзе яе падтрымка, чым больш пра яе ведаць людзі, тым больш яны будуць схільныя за яе галасаваць.

Януковічу было асабліва выгадна запрашаць прадстаўнікоў партыі «Свабода», ім нават была карысная іх апазыцыйнасьць у адносінах да рэжыму Януковіча, таму што яны рыхтавалі лідэра «Свабоды» Алега Цягнібока для таго, каб ён быў спарынг-партнэрам Януковіча ў другім туры прэзыдэнцкіх выбараў 2015.

РС: Некаторыя лічаць, што праварадыкальныя партыі і рухі ва Ўкраіне — «Правы сэктар» або партыя «Свабода» ды іх лідэры маюць кантакты або падсілкоўваюцца афіцыйнай Масквой. Не зьяўляецца памылкай казаць аб умяшаньні Расіі ў палітыку, паўсядзённае жыцьцё правых сіл ва Ўкраіне?

Шахаўцоў: Я думаю, што часта імі можна маніпуляваць з боку Расеі, але ў большасьці выпадкаў тут адсутнічае любое наўпроставае супрацоўніцтва паміж Крамлём і ўкраінскімі правымі радыкаламі. Ёсьць некаторыя людзі, якія, я б сказаў, выразна выконваюць пэўную прамаскоўскага функцыю, але яны ў крайне правым руху ва Ўкраіне не зьяўляюцца цэнтральнымі фігурамі. Гэта значыць, іх функцыя хутчэй дапаможная.

Трэба таксама ўлічыць, што ўкраінскія крайнія правыя, гэта значыць, сапраўдныя сумленныя крайнія правыя, ня тыя з кісялёўскай прапаганды, яны часам паводзяць сябе нерацыянальна і сваім паводзінамі гуляюць на руку Маскве. Ад іх нельга чакаць якіхсьці рацыянальных дзеяньняў, звычайна гэта заўсёды нешта вельмі папулісцкае, накіраванае на канфрантацыю з уладай. Іх бачаньне Украіны, іх ідэальная Украіне вельмі адрозьніваецца ад таго, якую Украіну зараз спрабуе будаваць новы палітычны істэблішмэнт.

РС: Вы кажаце пра мілітарызацыю палітыкі як пра адну з важных рысаў цяперашняга жыцьця ва Ўкраіне. Што вы маеце на ўвазе, і ці гэта можа стварыць пагрозу Украіне?

Шахаўцоў: Такая пагроза відавочна існуе, і яна падвойная. Першы аспэкт небясьпекі мілітарызацыі грамадзтва і палітыкі заключаецца ў тым, што людзі, якія выйграюць у папулярнасьці на падставе сваіх баявых заслугаў, не абавязкова аказваюцца добрымі палітыкамі. Пабудова новай Украіны, кансалідацыя дэмакратычнай грамадзянскай супольнасьці ня можа адбывацца на аснове мілітарысцкага падыходу да грамадзтва. Палітыка — гэта заўсёды знаходжаньне кампрамісаў. Чалавек са зброяй да кампрамісаў не прывык. Многія вайскоўцы ня бачаць нават сэнсу ў перамір’я, яны хацелі б ваяваць да пераможнага канца або да паразы, але да канца. Так палітыка не будуецца, палітыка — гэта заўсёды пошук кампрамісаў, шлях знаходжаньня нейкага кансэнсусу, нават калі ён не задавальняе ўсе зацікаўленыя бакі.

Другую небясьпеку мілітарызацыі палітыкі стварае ў грамадзтве ўражаньне, што праблемы можна вырашаць ваенным шляхам. Гэта зьвязана з першым аспэктам. Хацеў бы дадаць, што людзі са зброяй цяпер могуць ствараць рэальныя праблемы.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG