Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Дзярждэп ЗША нагадаў пра зьніклых палітыкаў

абноўлена

Гілары Клінтан
Гілары Клінтан
Сёньня Дзярждэпартамэнт ЗША абнародаваў штогадовую справаздачу аб стане правоў чалавека ў сьвеце ў 2011 годзе. Частка справаздачы, прысьвечаная Беларусі, якая ў дакумэнце называецца «аўтарытарнай дзяржавай», зьмяшчае моцна крытычныя ацэнкі.

Дакумэнт прадставіла ў Вашынгтоне дзяржаўны сакратар ЗША Гілары Клінтан. Яна адзначыла, сярод іншага, што ў 2011 «сьвет невымерна зьмяніўся». У гэтым кантэксьце яна асабліва падкрэсьліла палітычныя зрухі ў Паўночнай Афрыцы і на Блізкім Усходзе, дзе людзі «сталі патрабаваць павагі да чалавечай годнасьці, большых эканамічных магчымасьцяў, большых палітычных свабодаў».

Прапануем вашай увазе прэамбулу беларускага разьдзелу справаздачы зь невялікімі скарачэньнямі:

Найбольш значнымі праблемамі ў галіне правоў чалавека па-ранейшаму застаюцца: няздольнасьць грамадзянаў зьмяніць уладу; сыстэма, пазбаўленая прынцыпу стрыманьня і процівагі, у якой улады дапускаюць частыя і сур’ёзныя злоўжываньні; палітычна матываванае пазбаўленьне волі сотняў людзей на працягу года. Акрамя таго, улады да гэтага часу не прадставілі справаздачы аб палітычна матываваным зьнікненьні людзей у мінулым.

Іншыя праблемы з правамі чалавека ўключалі злоўжываньні з боку сілаў бясьпекі, якія зьбівалі затрыманых і дэманстрантаў, ўжывалі празьмерную сілу для разгону мірных дэманстрантаў і, паводле паведамленьняў, ужывалі катаваніні і/або жорсткае абыходжаньне ў сьледзтве і турмах. Умовы ў турмах заставаліся надзвычай дрэнныя.

Улады выкарыстоўвалі неапраўданыя арышты, затрыманьні і зьняволеньні грамадзянаў за крытыку чыноўнікаў, за ўдзел у дэманстрацыях і зь іншых палітычных прычынаў.

Судовай ўладзе не хапала незалежнасьці, яна пакутавала ад неэфэктыўнасьці і палітычнага ўмяшаньня; вынікі судовых справаў часта былі перадвызначаныя, а шмат якія працэсы праводзіліся пры зачыненых дзьвярах або завочна.

Улады працягвалі парушаць правы грамадзян на недатыкальнасьць прыватнага жыцьця. Улады далей абмяжоўвалі грамадзянскія свабоды, у тым ліку свабоду слова, друку, сходаў, асацыяцый, рэлігіі і руху. Улады канфіскоўвалі друкаваныя матэрыялы актывістаў грамадзянскай супольнасьці і перашкаджалі незалежным сродкам масавай інфармацыі ў распаўсюджваньні інфармацыі і матэрыялаў.

Улады па-ранейшаму перашкаджалі ў дзейнасьці некаторых рэлігійных груп або забаранялі іх, час ад часу штрафуючы іх або абмяжоўваючы іх актыўнасьць. Улады перасьледавалі праваабарончыя групы, няўрадавыя арганізацыі і палітычныя партыі, адмаўляючы ў рэгістрацыі шмат якім зь іх, а потым пагражаючы ім крымінальным перасьледам за дзейнасьць без рэгістрацыі.

Карупцыя ва ўсіх галінах улады працягвала заставацца праблемай. Гвалт і дыскрымінацыя ў адносінах да жанчын, гэтаксама як і гвалт у дачыненьні да дзяцей, таксама заставаліся праблемай. Гандаль людзьмі заставаўся сур’ёзнай праблемай. Існавала дыскрымінацыя ў адносінах да асобаў з абмежаванымі магчымасьцямі, цыганоў, этнічных і сэксуальных меншасьцяў, асобаў зь ВІЧ/СНІД, як і тых, хто імкнуўся карыстацца беларускай мовай.

Улады перасьледавалі і час ад часу звальнялі з працы сяброў незалежных прафсаюзаў, сур’ёзна абмяжоўваючы магчымасьці працоўных ствараць і ўступаць у незалежныя прафсаюзы ды арганізоўваць і весьці калектыўныя перамовы.

Улады ўсіх узроўняў дзейнічалі з пачуцьцём беспакаранасьці і не рабілі захадаў дзеля судовага перасьледу або пакараньня службовых асобаў ва ўрадзе і сілавых структурах, якія парушалі правы чалавека.

Юры Чавусаў
Юры Чавусаў
Палітоляг Юры Чавусаў: «Менавіта праз тое, што гэтыя справаздачы рэгулярныя і ўсеахопныя, яны зьяўляюцца вельмі аўтарытэтнай крыніцай адносна фактычнага становішча з правамі чалавека ва ўсіх абсалютна кутках сьвету. А тое, што яны складаюцца шмат гадоў, дазваляе бачыць сытуацыю ў дынаміцы. У пэўным сэнсе — гэта адна з найбольш аўтарытэтных крыніц інфармацыі аб стане правоў чалавека ў сьвеце. Факталягічны зьмест, канечне ж, не падлягае сумневу. Мы можам адзначаць традыцыйнае існаваньне ў беларускай частцы справаздачы тых праблемаў, якія традыцыйна зьвязваюцца са станам правоў чалавека ў Беларусі. Гэта праблема зьніклых палітыкаў, традыцыйна справаздача пачынаецца з гэтай тэмы. Таксама традыцыйна закранаюцца пытаньні свабоды сходаў, адвольных затрыманьняў, парушэньня права на справядлівае судовае разьбіральніцтва. Але трэба адзначыць і некаторыя новыя аспэкты. Напрыклад, відавочна, у зьвязку з той увагай, якая паўстала ўнутры Беларусі да тэмы катаваньняў у месцах зьняволеньня і наагул стану асобаў, якія знаходзяцца ў месцах зьняволеньня, вельмі шмат увагі надаецца ў справаздачы якраз гэтай праблеме. Параўнальна зь іншымі гадамі шмат увагі надаецца акадэмічным тэмам і пытаньням немагчымасьці ажыцьцяўленьня культурніцкай працы ў Беларусі і немагчымасьць атрыманьня адукацыі на беларускай мове. Гэтая справаздача можа быць карыснай крыніцай для замежных экспэртаў, якія займаюцца праблемай правоў чалавека ў Беларусі».

Анатоль Лябедзька
Анатоль Лябедзька
Старшыня АГП Анатоль Лябедзька: «Гэта люстэрка сёньняшняй сытуацыі. У яго паглядзець — і ўбачыць сёньняшнюю Беларусь. На вялікі жаль, гэта паўтараецца з году ў год, гэта тое, што ёсьць. Ацэнкі, якія закладзены ў справаздачы, супадаюць з нашым аналізам, з аналізам беларускіх праваабаронцаў. Гэта тое, чым мы жывём, чым жыве актыўная частка грамадзтва. У нас, фактычна, улада сканцэнтравана ў адных руках, поўная адсутнасьць палітычнай канкурэнцыі; запалохваньне ня толькі актывістаў, але і на іх канкрэтных выпадках астатніх грамадзянаў; поўная адсутнасьць самастойных галін улады. То бок тут, калі б улада была хоць крыху самакрытычнай, то яна мусіла б прызнаць, што гэта праўда».
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG