Гарадзенская ГЭС на Нёмане — за восем кілямэтраў ад гораду, блізка ад шашы на Менск. Яе будавалі чатыры гады і запусьцілі ў жніўні 2012 году.
Сёньня станцыя лічыцца самай вялікай у Беларусі, тут выпрацоўваецца 11,9 мэгавата электраэнэргіі. ГЭС стаіць паміж вёскай Шчачынова і пасёлкам Берагавы — там, дзе рака паварочвае рэзка на захад.
Станцыя — цалкам закрыты аб’ект, яна пад аховай. Групе журналістаў удалося наведаць яе дзякуючы Віктару Зубрыцкаму, дырэктару Гарадзенскіх электрасетак, якім належыць ГЭС.
Віктар Зубрыцкі паказаў станцыю знутры. Некаторыя працоўныя памяшканьні — на сем мэтраў ніжэй за ўзровень вады.
Праблема ГЭС у тым, што яна перапыняе шлях для прахадной рыбы — найбольш каштоўных яе гатункаў, якія ходзяць на нераст у вярхоўе Нёману. На станцыі расказвалі, што калі адкрывалі засланкі, то рыба зьнізу старалася заскочыць вышэй, каб трапіць за ГЭС і далей — туды, куды дагэтуль хадзіла на нераст.
У 2016–17 гадах зьбіраюцца будаваць другую чаргу ГЭС: шлюз з рыбаходам. Новы аб’ект будзе называцца «Шлюз Гродна». Праца даручаная Міністэрству транспарту і камунікацыяў. Поўны кошт — 20,8 млн даляраў, даўжыня — 100 мэтраў, шырыня — 15. Увесь шлюзаход ад ніжняга б’ефа да верхняга працягнецца на 460 мэтраў.
Першы ўдар па рыбе нанесла будаўніцтва ў Літве Ковенскай ГЭС, якая працуе з 1960 году. Тады было перапынена вандраваньне рыбы ў мора і назад у вярхоўе ракі. Літоўцы таксама маюць пляны стварыць шлюз з рыбаходам, аднак мінула 56 гадоў, а за будоўлю так і не ўзяліся.
Цяпер у Беларусі 47 аб’ектаў гідраэнэргетыкі. Агульная ўстаноўленая моц ГЭС — 34 мэгавата. Зь іх 19,1 належыць «Гроднаэнэрга». У 2017 годзе плянуецца запусьціць Полацкую ГЭС, а ў 2018-м — Віцебскую, якая стане самай магутнай у Беларусі.
