Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Юркойцеў суд. Небясьпечныя збліжэньні


Алесь Юркойць. Здымак Дзяніса Раманюка
Алесь Юркойць. Здымак Дзяніса Раманюка

Усе 11 абвінавачаных ашмянскіх мытнікаў, працэс якіх прыпынены ў Партызанскім судзе Менску, адмовіліся прызнаваць існаваньне «арганізаванай злачыннай групы», да якой яны нібыта належалі.

Пачатак ТУТ

Адмовіліся таму, што за «групу» даюць большы тэрмін? Ці таму, што ніякай «групы» насамрэч не было?

У тэрмінах крымінальнага кодэксу існуе небясьпечнае збліжэньне. «Арганізаваная злачынная група» – гэта амаль што «злачынная арганізацыя», якая (наступная ступень градацыі) – амаль што «банда» (гэта калі яны ўзброеныя). Сказаць, што на мытным пропуску Каменны Лог дзейнічала «банда» (а менавіта так назваў ашмянскіх мытнікаў прэзыдэнт, і гэта не адзіны выпадак, калі прэзыдэнта падставілі з КДБ, ня сам жа ён прыдумаў «банду») абвінавачаньне палічыла залішнім. Сказаць, што «арганізацыя» – дык яны і былі арганізацыяй – аддзелам Мытнага камітэту. Атрымліваецца накладка. Таму выбралі «групу».

«Артыкул 18. 1. Злачынства прызнаецца ўчыненым арганізаванай групай, калі яно зьдзейсьненае дзьвюма ці больш асобамі, якія папярэдне аб'ядналіся ў кіраваную ўстойлівую групу для сумеснай злачыннай дзейнасьці.» (Крымінальны кодэкс РБ).

З 11-ці мытнікаў, якіх судзяць у Партызанскім судзе, толькі адзін Курневіч трошкі начальнік, быў намесьнікам Карповіча. Галоўнае начальства, у тым ліку Карповіча, судзяць у Менскім абласным судзе. Астатнія ў нашым працэсе – шараговыя інспэктары, якіх нічога, апроч службовай дзейнасьці, не аб’ядноўвала. Кажуць, што Чэпін быў у блізкіх адносінах з Карповічам і нават называў яго «Дзімон». Іншых «збліжэньняў» на працягу працэсу не заўважана. Гэта маё асабістае ўражаньне – колькі ні назіраў за абвінавачанымі, бачыў толькі радыкальную розьніцу паміж тымі, што за кратамі, і тымі, што прызналі віну і цяпер на волі. Розьніца найперш у інтэлектуальным узроўні, найперш – у сталасьці розуму.

Тыя, што за кратамі – выразна кожны сам за сябе, але пры магчымасьці салідарызуюцца, кажуць нешта на карысьць адзін аднаго, яны як на вайне – змагаюцца за сваю праўду. Але мне цяжка ўявіць іх разам, напрыклад, у Юркойцевай лазьні. Не яны выбралі такі лёс.

Тыя, што на волі, тусуюцца кучкай у калідоры ці ў курылцы, нешта абмяркоўваюць, жартуюць, яны ўсе аднаго колеру. І лёс іхны, які яны выбралі самі, мае такі самы колер. Яны ўсе або маюць, або толькі дэманструюць заніжаны інтэлект – «ня помню», «затрудняюсь», «не магу знаць». Калі ўявіць, што яны – група, дык ніякім чынам не самастойная, ня тая, што «аб’ядналіся», дый каб іх нехта «аб’яднаў» – таксама не ўяўляецца, надта тут кожны сам па сабе, падкрэсьлена паасобку.

Хоць менавіта «папярэдняя аб’яднанасьць» і зьяўляецца першай прыкметай «групы». А пра гэтую «папярэднюю аб’яднанасьць» сьведчыць «плянаваньне злачыннай дзейнасьці і ўзгодненасьць дзеяньняў саўдзельнікаў», пра што ў Партызанскім судзе і гаворкі няма. «Падышоў начальнік, даў сто даляраў, за што, не сказаў». Якія тут плянаваньне і ўзгодненасьць?

У абвінаваўчым заключэньні распавядаецца цэлая гісторыя пра тое, як мытныя начальнікі замуцілі «бесьперашкодны пропуск» фураў з «кветкавай прадукцыяй» і давалі шараговым мытнікам грошы, нібыта атрыманыя на тое ад кветкавых фірмачоў. Але ніводнага з гэтых начальнікаў, кіраўнікоў у Партызанскім судзе няма. Затое ў артыкуле 18 Крымінальнага кодэксу ёсьць пункт 2:

«Арганізатары (кіраўнікі) арганізаванай групы нясуць адказнасьць за ўсе зьдзейсненыя групай злачынствы, калі гэтыя злачынствы ахопліваліся іх намерам. Іншыя ўдзельнікі арганізаванай групы нясуць адказнасьць толькі за злачынствы, у падрыхтоўцы або зьдзяйсьненні якіх яны ўдзельнічалі».

«Іншыя», трэба разумець, тыя, якіх арганізатары нібыта выкарысталі і змаглі гэта зрабіць толькі таму, што былі іхнымі кіраўнікамі. Тут – трэцяе небясьпечнае збліжэньне. Кіраўнікамі на службе ці кіраўнікамі «групы»? Выглядае як тое самае, праўда?

Гэта значыць, што такім чынам можна арыштаваць любую арганізацыю, уляпіць ёй «арганізаваную групу», бо яна такая і ёсьць, і засудзіць. За што? А ні за што. Сказаць, што начальнік даваў падначаленым грошы за тое, што добра працуюць. Многія мытнікі дагэтуль перакананыя, што менавіта за гэта. Але ж дзе тут крымінал? За што ў такой сытуацыі караць таго ж Юркойця? А за тое, што пад арганізаванай групай можа разглядацца любая арганізацыя, дадай толькі слова – злачынная.

Ня ведаю, ці адмовіцца суд над мытнікамі ад гэтай «групы», у практыцы беларускіх судоў такая адмова нярэдкая. І Вярхоўны суд зьвяртае ўвагу на важнасьць кваліфікацыі – каб усе прыкметы групы супадалі. А яшчэ, нават калі «група» застанецца, ён зьвяртае ўвагу судоў на «няўхільнае выкананьне патрабаваньняў закона аб індывідуалізацыі адказнасьці пры прызначэньні пакараньня асобам, вінаватым у зьдзяйсьненьні злачынстваў у складзе арганізаванай групы».

З індывідуалізацыяй, на маю думку, праблемы ўзьніклі ўжо ў абвінаваўчым заключэньні, дзе за пункт адліку віны кожнага ўзятая нібыта прыналежнасьць да гэтай самай «групы».

Працяг ТУТ

Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.

Яшчэ на гэтую тэму

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG