Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Клінцы. Жыцьцё на фоне танкаў за 40 кілямэтраў ад мяжы Беларусі


За апошні тыдзень спакой у правінцыйным гарадку Клінцы, што за 40 кілямэтраў ад мяжы зь Беларусьсю, быў парушаны масавым прыбыцьцём вайскоўцаў з Уралу. Людзі ў Клінцах, якія ніколі ня бачылі «Градаў» і «Іскандэраў», цяпер вымушаныя прыстасоўвацца да новых умоваў. Радыё Свабода высьвятляла, што адчуваюць мясцовыя жыхары, сярод якіх ёсьць і этнічныя беларусы.

Пад канец траўня пачалася плянавая перадысьлякацыя ў Клінцы 28-й асобнай мотастралковай брыгады зь Екацярынбургу. Першымі пра падзею паведамілі лякальныя СМІ. Навіна імгненна разышлася па беларускай, расейскай і ўкраінскай інфармацыйнай прасторы. Радыё Свабода ўдалося пагутарыць з салдатамі і афіцэрамі брыгады. У нашым рэпартажы вайскоўцы дзеляцца сваімі меркаваньнямі пра беларуска-расейскія дачыненьні. Тым часам у Крамлі зьвесткі пра ўзмацненьне вайсковай актыўнасьці на мяжы зь Беларусьсю па-ранейшаму лічаць «абсурднымі», аднак факту перадысьлякацыі не адмаўляюць. Называюць гэта «захадам у адказ на павелічэньне інтэнсіўнасьці вучэньняў НАТО».

«Едзем ва Ўкраіну», — пішуць салдаты з Екацярынбургу «Вконтакте»
«Едзем ва Ўкраіну», — пішуць салдаты з Екацярынбургу «Вконтакте»

Раней у Клінцах функцыянавала вайсковая частка — у асноўным тут праходзілі тэрміновую службу хлопцы з Бранскай вобласьці. Частка праіснавала да 2011 году, яе закрылі празь недахоп фінансаваньня. Сёлета Мінабароны Расеі аднавіла яе дзейнасьць. Жыхары Клінцоў выказваюць у сацыяльных сетках супярэчлівыя думкі: камусьці «страшна, што хутка будзе вайна» і «трэба зьяжджаць далей», а хтосьці задаволены навіной і ўспрымае брыгаду з Уралу як абаронцаў «ад НАТО і Ўкраіны».

Жыхары Клінцоў занепакоеныя зьяўленьнем вайскоўцаў у горадзе
Жыхары Клінцоў занепакоеныя зьяўленьнем вайскоўцаў у горадзе

Клінцы — другі па велічыні горад у Бранскай вобласьці. Тут жыве больш за 60 тысяч чалавек. На чыгуначным вакзале стаяць танкі, бегаюць «срочнікі», побач з зэнітнымі ўстаноўкамі гуляюць дзеці. Калі выйсьці на галоўную вуліцу Кастрычніцкую, то можна пабачыць адразу некалькі будынкаў пачатку ХІХ стагодзьдзя. Наогул, у Клінцах каля двух дзясяткаў помнікаў архітэктуры. Многія зь іх у поўным заняпадзе: тынкоўка абсыпаецца на вачах. У такім старым будынку — мясцовы Дом культуры. У фае — дзіцячыя малюнкі на сьценах з надпісамі «Не — вайне», фота з урачыстасьцяў да Дня Перамогі пяцігадовай даўніны, вырабы з пап’е-машэ, пакрытыя слоем пылу. Сумная кансьержка схілілася над газэтай «Труд».

Фае Дому культуры ў Клінцах
Фае Дому культуры ў Клінцах

«Ды нічога ў нас не адбываецца. Раней гурты розныя прыяжджалі з канцэртамі, а цяпер вось толькі шансон будзе праз два тыдні. Моладзь разьехалася, старым абы на ежу хапіла. Якія канцэрты?.. А хочаце з нашай дырэктаркай пагутарыць? Яна таксама зь Беларусі!»

«Вайна паміж Беларусьсю і Расеяй проста перакрэсьліла б жыцьцё нашай сям’і»

Тацяна Шведава быццам бы нас чакала. Праходзім у сьветлы кабінэт са старой мэбляй, дырэктарка частуе кавай.

Беларуска Тацяна Шведава, дырэктар Дому культуры ў Клінцах
Беларуска Тацяна Шведава, дырэктар Дому культуры ў Клінцах

«Я сама з Бабруйску, але даўно жыву ў Расеі. Напрыканцы 80-х мы з мужам зьехалі працаваць выкладчыкамі за Палярны круг. Пакуль там жылі, Савецкі Саюз пасьпеў разваліцца. Вяртаемся сюды, на радзіму мужа, і я пачынаю працаваць у гуртку ў Доме культуры. Мне так падабаецца мая праца, бачыце, дарасла да пасады дырэктара!»

Тацяна Віктараўна кажа, што мясцовыя не зьвяртаюць увагі на высокі ўзровень радыяцыі ў рэгіёне: маўляў, «лепш не засяроджвацца на кепскіх думках». Нядаўна яны з мужам набылі хатку пад лецішча. Праўда, грыбоў і ягад у лесе не зьбіраюць.

На пытаньне, ці адчувае яна сябе беларускай, Тацяна Віктараўна адказвае:

«У мяне ёсьць абвостранае пачуцьце, што я беларуска, пачуцьце дому. Заўжды падкрэсьліваю гэта. А старэйшы сын скончыў юрыдычны факультэт менскага БДУ. Пасьля працаваў у магілёўскай пракуратуры. Цяпер хлопцу 33 гады, а ён ужо судзьдзя. Так ганаруся ім! Увогуле, мая сям’я — прыклад адзінства беларусаў і расейцаў».

Сьцягі Беларусі і Расеі ў кабінэце дырэктаркі Дому культуры
Сьцягі Беларусі і Расеі ў кабінэце дырэктаркі Дому культуры

Пра перавод у Клінцы вайсковай часткі зь Екацярынбургу жанчына, вядома, чула. І выказвае пэўную асьцярогу:

«Я ведаю, што гэтая частка баявая. Калі мяжу ўмацоўваюць, дык чаму не прыслалі памежныя войскі? Чаму менавіта мотастралковую? Вось таму робіцца трывожна... І „Грады“ вельмі страшныя! Вы зразумейце, вайна паміж Беларусьсю і Расеяй проста перакрэсьліла б жыцьцё нашай сям’і. У Клінцах многія маюць сваякоў ва Ўкраіне, але цяпер ня могуць нават паехаць у госьці. Нельга, каб такое здарылася і зь беларусамі. Памятаю, раней заўжды на 9 траўня езьдзілі ў Клімава, да помніка „Тры сястры“, што на мяжы з Украінай... Летась ужо ў іншым месцы сьвяткавалі».

На разьвітаньне дырэктарка Дому культуры падаравала набор паштовак з краявідамі Браншчыны.

Фае Дому культуры ў Клінцах
Фае Дому культуры ў Клінцах

«Хай сабе беларусы гавораць па-беларуску, у нас жа шматнацыянальная краіна!»

У якасьці галоўнай дэкарацыі на плошчы ля мэрыі — помнік Леніну і пажоўклы вянок пад ім. Трапіць да першага намесьніка кіраўніка адміністрацыі горада аказалася проста. У адрозьненьне ад многіх беларускіх чыноўнікаў, Алег Клетны ахвотна пайшоў на кантакт з журналістам.

Алег Клетны, першы намесьнік кіраўніка адміністрацыі Клінцоў
Алег Клетны, першы намесьнік кіраўніка адміністрацыі Клінцоў

«Зь Беларусьсю мы шчыльна ўзаемадзейнічаем: штогод запрашаем беларусаў на кірмаш, гандляваць трыкатажам і рознымі вырабамі. Вы што, звар’яцелі?! Якая яшчэ вайна?! Вы бачылі, каб Расея першай нападала? Яна выключна абараняецца. Ну, а беларусы нам браты. Дарэчы, ніякай праблемы ў тым, што крэдыты не вяртае Лукашэнка. Як мы можам з брата роднага патрабаваць грошы назад? Мы ж усе русічы, і няважна адкуль — з Бранску ці з Бабруйскай вобласьці! І на мове няхай размаўляюць — у Расеі жыве шмат народнасьцяў, кожная з уласнай мовай. Ніякіх канфліктаў ці то нацыянальных, ці то рэлігійных гэта ніколі не выклікала».

Адміністрацыя горада Клінцы
Адміністрацыя горада Клінцы

Стаўленьне намесьніка кіраўніка адміністрацыі да зьяўленьня ў Клінцах вайскоўцаў падкрэсьлена пазытыўнае:

«Там, дзе стаяць войскі, заўжды лепш разьвіваецца інфраструктура. Апошнім часам заводы пазачыняліся, дык, можа, нарэшце зноў прыбыткі пачнуцца. На выпадак агрэсіі з боку Ўкраіны будзе каму абараняць народ. Ну, і самае важнае — з прыездам вайскоўцаў у Клінцах значна палепшыцца дэмаграфічны ўзровень!»

«Апошні раз я бачыла такое ў 85-м годзе»

У Цэнтральным унівэрсаме пустуюць паліцы з прадуктамі. Напрыклад, цяжкай задачай было адшукаць пакет сьвежага малака, а да канца тэрміну прыдатнасьці ёгуртаў заставаўся адзін дзень. Прычым амаль уся малочная прадукцыя прадстаўленая ў двух-трох экзэмплярах, то бок тры пакеты кефіру ў мясцовым ЦУМе — цалкам норма.

Амаль пустыя паліцы з малочнай прадукцыяй у ЦУМе ў Клінцах
Амаль пустыя паліцы з малочнай прадукцыяй у ЦУМе ў Клінцах

Прадавачка на касе тлумачыць:

«Танкаў нагналі ў горад, а ежы няма. Апошні раз бачыла ў 85-м годзе, як прадукты паступова зьнікалі з паліцаў. А цяпер у чым прычына? Незразумела...»

* * *

На працягу чэрвеня 28-й асобная мотастралковая дывізія працягне перадысьлякацыю ў Клінцы. Днямі частку наведае з праверкай галоўнакамандуючы войскамі Заходняй вайсковай акругі РФ. Міністэрства абароны Беларусі дагэтуль не камэнтуе падвышаную актыўнасьць расейскіх войскаў ля межаў краіны.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG