Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Памёр мовазнаўца Іван Яшкін


Мовазнаўца Іван Яшкін памёр у Менску 23 кастрычніка ва ўзросьце 83 гадоў.

Нарадзіўся ён у вёсцы Шаламы Слаўгарадзкага раёну ў 1932 годзе. Ад 1959 — у Акадэміі навук. Кандыдат філялягічных навук, ляўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі.

Займаўся найбольш дыялекталёгіяй і лексыкалёгіяй. Браў удзел у падрыхтоўцы фундамэнтальных слоўнікавых і лінгвагеаграфічных выданьняў, сярод якіх «Дыялекталягічны атляс беларускай мовы» (1963), «Агульнаславянскі лінгвістычны атляс» (1964–1974), «Лексычны атляс беларускіх народных гаворак» у 5 тамах (1971–1998), «Тлумачальны слоўнік беларускай мовы» (1977–1982), «Тураўскі слоўнік» (1982–1985).

Распрацоўваў навуковыя тэмы «Лінгвістычны атляс Эўропы» (1985–1990), «Усходнеславянскія ізaглёсы» (1986–1991), «Слоўнік гаворак паўднёва-заходняй Віцебшчыны» (1986–1998), «Вывучэньне беларускіх, літоўскіх, польскіх і рускіх гаворак на тэрыторыі ўзаемадзеяньня балтыйскіх і славянскіх моў» (1988–1990).

У ліку ягоных прац — «Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралёгія» (1971), «Узаемадзеяньне рознадыялектных сыстэм. Фанэтыка» (1979), «Слоўнік беларускіх мясцовых геаграфічных тэрмінаў. Тапаграфія. Гідралёгія» (2005). Выдаў кнігу «Грыбы ў традыцыйнай нацыянальнай кухні» з арыгінальнымі рэцэптамі, сабранымі за трыццаць год дыялекталягічных экспэдыцыяў па беларускіх вёсках.

Кандыдат філялягічных навук Пятро Садоўскі, які ў 80-я гады быў з Іванам Яшкіным у некалькіх экспэдыцыях на Палесьсі, успамінае яго як працавітага дасьледчыка беларускіх дыялектаў і лагоднага чалавека:

«Пры ўзгадцы яго імя ў мяне ўзьнікаюць вельмі добрыя пачуцьці. Ён так пражыў жыцьцё, што пра яго ніхто ня можа сказаць кепскага слова. Ён быў вельмі ціхім чалавекам, які ня ўлазіў ні ў якія канфлікты, быў вельмі рахманым і лагодным. Іван Яшкін быў працавіты як мурашка. Ён працаваў у сэктары дыялекталёгіі, дасьледаваў шмат якія рэгіёны, асабліва шмат зрабіў для дасьледаваньня Палесься. Я сам быў зь ім у дзьвюх экспэдыцыях на Тураўшчыне, калі складаўся «Тураўскі слоўнік».

Я запомніў Івана Яшкіна як чалавека, як вельмі любіў лес, прыроду, травы. Зрэшты, ён напісаў кнігу «Грыбы».

Мовазнаўца Вінцук Вячорка кажа пра заслугі Івана Яшкіна перад навукай і беларушчынай:

«Адышоў Іван Якаўлевіч... Вельмі зычлівы, добры, адкрыты чалавек, які для мяне ўвасабляе сьціплую беларускую працавітасьць і глыбіню.

Мяне яшчэ школьнікам зачаравалі ягоныя „Беларускія геаграфічныя назвы“ — слоўнік так званай геаграфічнай намэнклятуры, сабраных на малой радзіме і ў шматлікіх экспэдыцыях жывых народных словаў-апісаньняў найдрабнейшых лапікаў беларускае зямлі. Яны — жывы доказ вобразнасьці ды словаўтваральнага багацьця беларускае мовы: папаўзрэчышча — месца ўздоўж рэчкі, чыстаполіца — не занятая будынкамі прастора...

Ён спрычыніўся да абодвух атлясаў беларускай мовы — дыялекталягічнага і лексычнага, найбольш фундамэнтальных лінгвістычных адлюстраваньняў беларускае народнае мовы. А колькі ён зрабіў, каб той Лексычны атляс пабачыў сьвет!

Маючы велізарны „банк“ беларускае тапаніміі, наагул дыялектнае лексыкі, ды шырокі эўрапейскі лінгвістычны кругагляд, ён выступаў са сьмелымі, першапраходніцкімі этымалягічнымі гіпотэзамі (напрыклад, пра паходжаньне назвы Ворша/Орша).

Іван Якаўлевіч выдатна ўсьведамляў місію беларускага мовазнаўцы ня толькі як дасьледніка, але і як абаронцы моўных маркераў беларускае прасторы. Адна з апошніх ягоных кніг — „Слоўнік беларускіх імёнаў“, дзе ён сьцьвярджае права беларусаў мець сваю, адметную ад суседзкіх, іменаслоўную сыстэму.

Пакуль яму дазваляў зрок і ён хадзіў па горадзе, мы калі-нікалі бачыліся на трамвайным прыпынку ў Зялёным Лузе, і заўсёды ён быў поўны ідэяў... Сьветлая памяць».

Разьвітаньне з Іванам Яшкіным адбудзецца ў аўторак, 25 кастрычніка, з 13 да 14 гадзіны ў Рэспубліканскім клінічным мэдычным цэнтры (Чырвонаармейская, 10, корпус 5).

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG