Падчас перадвыбарнай кампаніі ў ЗША эканамічная праграма Дональда Трампа нячаста выходзіла на першы плян — у цэнтры ўвагі былі прапановы абранага прэзыдэнта пабудаваць мур на мэксыканскай мяжы і забараніць ўезд у краіну мусульманам, абразьлівыя выказваньні пра жанчын, сваркі зь іншымі ўдзельнікамі кампаніі, якія суправаджаліся пераходам на асобы і таму падобнае. Пры гэтым менавіта эканоміка, як лічыць Канстанцін Сонін, прафэсар Чыкагаўскага ўнівэрсытэту, хутчэй за ўсё і прывяла Трампа ў Белы дом.
Паводле Соніна, паравозам перамогі Трампа стаў белы рабочы кляс, людзі без адукацыі, па якіх глябалізацыя ўдарыла перш за ўсё. Іх даходы не расьлі, нягледзячы на аднаўленьне эканомікі пасьля крызісу 2008 году пры адміністрацыі Абамы.
Трамп абяцае павялічыць у краіне працоўныя месцы, уводзячы пратэкцыянісцкія меры і зьніжаючы падаткі, дэрэгуляваць эканоміку і павялічыць выдаткі на будаўніцтва інфраструктуры: дарогі, аэрапорты і таму падобнае. Сонін лічыць, што гэта азначае прафінансаваць эканамічны рост за кошт росту дзяржаўнага доўгу, і не выключае, што гэта будзе добрым рэцэптам для ЗША.
Сонін не чакае пры адміністрацыі Трампа зьмяненьняў узроўню сацыяльнага забесьпячэньня, але чакае зьніжэньня падаткаў. І гэта аўтаматычна азначае рост дзяржаўнага доўгу: «Ёсьць жорсткая рэч, арытмэтыка. Калі ты не зьніжаеш дзяржвыдаткі і зьніжаюць падаткі, то ўзрастае бюджэтны дэфіцыт. Значыць, давядзецца павялічваць доўг».
Зьніжэньне падаткаў, пратэкцыянізм безь зьніжэньня выдаткаў, гэта значыць інвэстыцыі за кошт доўгу — гэта палітыка на карысьць эканамічнага росту і на карысьць фінансавых рынкаў.
Сонін: У тым, што прапануе Трамп у эканамічнай палітыцы, няма нічога дрэннага для Амэрыкі, наадварот, гэта, магчыма, даволі прагрэсіўны пасыл у карысьць росту. Зьніжэньне падаткаў, пратэкцыянізм безь зьніжэньня выдаткаў, гэта значыць інвэстыцыі за кошт доўгу — гэта палітыка на карысьць эканамічнага росту і на карысьць фінансавых рынкаў. Рынкі ўпалі спачатку, таму што фінансавыя рынкі ня любяць нявызначанасьці.
РС: Чым будзе адрозьнівацца эканамічная палітыка Трампа ад эканамічнай палітыкі Абамы, якая дала рост эканомікі, хоць і павольны? Трамп меў рацыю, калі абяцаў сваім выбарцам імклівы рост?
Сонін: Я думаю, у Трампа ёсьць магчымасьць і пляны зрабіць тое ж, што спрабаваў зрабіць Абама: стымуляваць амэрыканскую эканоміку з дапамогай выдаткаў. Але ў Абамы быў значна меншы дыяпазон магчымасьцяў, у яго быў рэспубліканскі Кангрэс. Ключавая рэч, якая пашырыла магчымасьці Трампа ў галіне эканамічнай палітыкі — тое, што ён перамог на рэспубліканскіх праймэрыз. Рэспубліканская партыя моцна залежыць ад яго і яго выбарцаў і была вымушаная па факце прыняць такія прагрэсіўныя, збольшага цэнтрысцкія, нават левацэнтрысцкія эканамічныя пляны. У Трамп ёсьць магчымасьць ажыцьцявіць тое, што хацеў ажыцьцявіць Абама. Я ня думаю, што яму ўдасца павысіць рост да абяцаных 4 адсоткаў у год, але нават калі ён павысіць зь цяперашніх 1,5-2 адсоткаў да 2,5-3 адсоткаў — гэта ўжо будзе вялікі рост і для Амэрыкі, і ў параўнаньні з астатнімі разьвітымі краінамі.
РС: Тое, што вы апісалі для амэрыканскай эканомікі, што гэта значыць для глябальнай эканомікі? Можа прэзыдэнт Трамп, праводзячы нейкую палітыку, выгадную амэрыканскай эканоміцы, пры гэтым неяк адмоўна паўплываць на сусьветную эканоміку?
Амэрыка — гэта адна з трох краін у сьвеце, і першая сярод іх, якая можа сабе дазволіць ізаляцыянізм.
Сонін: Можа. Амэрыка — гэта адна з трох краін у сьвеце, і першая сярод іх, якая можа сабе дазволіць ізаляцыянізм: калі яна перастане гандляваць зь сьветам, то ня факт, што ёй стане моцна горш. Унутры ЗША адным стане горш, іншым — лепш, але ў цэлым краіне гэта ня моцна пашкодзіць. Наогул любой краіне становіцца горш ад ізаляцыянізму і пераходу да аўтаркіі, але Амэрыка ці не адзіная краіна (другая, магчыма, Эўразьвяз), якая можа дазволіць сабе гэта без нейкіх глябальных стратаў. Мы бачылі, як цяжка адбіваецца на расейскай эканоміцы курс на ізаляцыю, для Амэрыкі такой пагрозы няма. А вось для астатняга сьвету гэта будзе вялікім тэстам. Бо шмат што на сусьветных рынках і ў розных краінах залежыць ад наяўнасьці велізарнага пакупніка тавараў. Для Кітая гэта будзе выклік — гэта не азначае, што яны гэты выклік ня змогуць прыняць, але ці захаваецца кітайскі рост і кітайская мадэль, калі Амэрыка ўсур’ёз зоймецца ізаляцыянізмам — адкрытае пытаньне.
РС: А для Расеі? Вось, напрыклад, эканоміка Расеі моцна залежыць ад нафты. Што азначае Трамп для нафты? Чаму цана на нафту пачала падаць?
Амэрыканскі курс на ізаляцыянізм можа ўдарыць па эканоміцы Кітаю і па кітайскім росьце.
Сонін: Трамп для нафты — адносна простае пытаньне. Трамп выступае за дэрэгуляваньне здабычы нафты ўнутры Амэрыкі. Рэспубліканская партыя гэта падтрымлівае. Гэта значыць, можна чакаць большага экспарту, вялікай здабычы ўнутры Амэрыкі і вакол, будаўніцтва дадатковых трубаправодаў і вялікай свабоду гандлю нафтай. Адпаведна, гэта павялічвае сусьветную прапанову нафты, стварае ціск ўніз, у бок больш нізкай цэны. Амэрыканскі курс на ізаляцыянізм можа ўдарыць па эканоміцы Кітаю і па кітайскім росьце, і гэта тады таксама стане нэгатыўным фактарам для рынку нафты. Вядома, абраньне Трампа падзейнічае на Расею праз рынак нафты. Але трэба разумець, што эканамічныя праблемы Расіі не зьвязаныя з вонкавымі фактарамі: глябальныя праблемы — дзесятая справа ў параўнаньні з тым, што робіцца ўнутры краіны.
РС: Наколькі вялікая верагоднасьць, што Трамп сапраўды будзе праводзіць палітыку эканамічнага ізаляцыянізму, што будзе праведзена нейкая дэрэгуляцыя эканомікі?
У амэрыканскага прэзыдэнта вельмі шмат магчымасьцяў уплываць на гандлёвыя адносіны краіны, ён можа дзейнічаць у многіх пытаньнях без адабрэньня Кангрэсу.
Сонін: У амэрыканскага прэзыдэнта вельмі шмат магчымасьцяў уплываць на гандлёвыя адносіны краіны, ён можа дзейнічаць у многіх пытаньнях без адабрэньня Кангрэсу. Тое самае адносіцца да рэгуляваньня амэрыканскай эканомікі. У яго ёсьць магчымасьць адмяніць многае з таго, што зрабіў Абама, ні з кім не кансультуючыся. Я думаю, дэрэгуляваньне будзе праведзена і будуць прыняты нейкія захады па ўзмацненьні жорсткасьці ізаляцыянізму. Але наколькі далёка зойдуць — гэта вялікае пытаньне. За апошнія 30 гадоў сусьветныя гандлёвыя бар’еры зьнізіліся настолькі моцна, то нават калі яны вельмі адкоцяцца назад, усё роўна сьвет будзе значна больш глябальны, чым тады. Ад Трампа, мне здаецца, шмат хто чакае цалкам разумнай і прарынкавай эканамічнай палітыкі.
