Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Живёт Беларусь!»: што газэты пачатку 90-х пісалі пра Дзень Волі (і ня толькі)


"Советская Белоруссия", 1992
"Советская Белоруссия", 1992

Калі «Звязда» выходзіла з «Пагоняй» замест зоркі? Хто ўжываў Дзень Волі ў іміджавай рэкляме? Калі «камсамольцы» хадзілі на Чарнобыльскі шлях? Бонусам: Пазьняк пра эротыку, Саладуха пра 80-я, «Знамя юности» пра пэйджэры.

Напярэдадні Дня Волі Свабода пачытала беларускія газэты 1989–1996 гадоў. Трэба ўдакладніць: гэта ня поўны агляд усёй прэсы тых часоў, а толькі асобныя яе фрагмэнты. Акрамя згаданых ніжэй газэтаў «Советская Белоруссия», «Знамя юности», «Звязда», «Наша Ніва» і «7 дней», у тыя часы выходзіла багата іншых. Напрыклад, з 1991 году выходзіла вельмі папулярная тады «Народная газета», якая, праўда, у 1995 годзе перастала быць хоць крыху незалежнай, з 1990 году да «нулявых» друкавалася незалежная «Свабода», зьявілася «Комсомольская правда в Белоруссии», не пераставаў выходзіць «Вечерний Минск», у 1995-м утварыліся незалежныя «Народная воля» і «БелГазета»…

Яшчэ ў Савецкім Саюзе ладзіліся першыя акцыі на Дзень Волі — і яшчэ ў тыя часы пачыналі абмяркоўваць ролю Беларускай Народнай Рэспублікі. У 1989 годзе, калі Дзень Волі ў Беларусі ўпершыню адзначылі шырока і публічна, БНР абмяркоўвалася ў дзяржаўных газэтах. Але ці ня болей гаворкі тады было пра затрыманьне мастака Алеся Пушкіна — артыкул карэспандэнта БЕЛТА «Страсти по Пушкину» са словамі сьведак мітынгу перадрукавалі ў шэрагу газэтаў. Абмеркаваньне БНР працягвалася ў дзяржаўнай прэсе яшчэ шмат гадоў.

«Звязда», 1989
«Звязда», 1989

«Знамя юности», 1989
«Знамя юности», 1989

«Советская Белоруссия», 1990
«Советская Белоруссия», 1990

І калі ў 1991 годзе «Знамя юности» яшчэ сумнявалася ў шырокай вядомасьці сьвята, то ў 1992 годзе «Звязда» (якая якраз зьмяніла серп, молат і зорку на «Пагоню» — але вярнула савецкую сымболіку пасьля зьмены дзяржаўнай) віншавала з Днём Волі на першай паласе са спадзевам на тое, што 25 сакавіка стане сьвятам для кожнага беларуса. Да віншаваньняў далучылася нават «Советская Белоруссия». А прыватная кампанія «Дайнова» выкарыстоўвала сьвята як нагоду для іміджавай рэклямы ў шэрагу выданьняў.

«Знамя юности», 1991
«Знамя юности», 1991

«Звязда», 1992
«Звязда», 1992

«Советская Белоруссия», 1992
«Советская Белоруссия», 1992

«Звязда», 1992
«Звязда», 1992

У 1993–1995 гадах пра Дзень Волі і БНР пісалі менш, але ўжо ня як пра нешта незвычайнае: «Нашае сьвята, хоць і не дзяржаўнае». Можна сказаць, што пра акцыі на Дзень Волі тады амаль не пісала хіба «Наша Ніва» — ад 1991 да 1996 году яна выходзіла толькі некалькі разоў на год і больш цікавілася гісторыяй Вялікага Княства Літоўскага ды сучаснай культурай, хоць часам згадвала часы БНР. Не любіла такія падзеі і «7 дней» — затое нязьменна давала крымінальную хроніку, вартую галівудзкіх баевікоў.

«Звязда», 1993
«Звязда», 1993

«Знамя юности», 1993
«Знамя юности», 1993

Усё зьмянілася ў 1995-1996 гадах, калі вялікая частка прэсы перайшла да адназначнай і бясспрэчнай падтрымкі Лукашэнкі, а супраць удзельнікаў акцыі на Дзень Волі (як і наступных акцыяў «Менскай вясны») была ўжытая брутальная сіла. Хоць яшчэ тады «Звязда» давала публікавацца праціўнікам улады, але «Советская Белоруссия» ўжо ішла ў рэзкую крытыку апазыцыі і Дня Волі, у тым ліку ў вялікай калёнцы галоўнага рэдактара (які да сёньня на пасадзе). «Наша Ніва» ў той год стала штотыднёвікам — па перадавіцах за тыдзень да Дня Волі і тыдзень пасьля можна добра адсачыць настроі таго часу.

«Звязда», 1996
«Звязда», 1996

«Советская Белоруссия», 1996
«Советская Белоруссия», 1996

«Советская Белоруссия», 1996
«Советская Белоруссия», 1996

«Наша Ніва», 1996
«Наша Ніва», 1996

«Наша Ніва», 1996
«Наша Ніва», 1996

Усе выразкі ў высокім разрозьненьні адным архівам — ZIP, 56 файлаў, 172 Мб

Падчас прагляду старых газэтаў, вядома, знайшліся цікавыя публікацыі — пра тое, як у 1989 годзе ў Менск вазілі экскурсію юных амэрыканцаў, як у 90-х Лукашэнку віншавалі Біл Клінтан і маскоўскі патрыярх, што ў 1991 годзе пра эротыку думалі Зянон Пазьняк і Лявон Вольскі і як тую эротыку публікавала «Знамя Юности», як тады пісалі пра Neuro Dubel, Данчыка, Алексіевіч і Саладуху, пэйджэры і відэагульні, сэкс і НЛА і як у 1996 годзе на свой «Чарнобыльскі шлях» запрашаў Беларускі саюз моладзі, прародзіч сучаснага БРСМ.

Усе «бонусныя» выразкі ў высокім разрозьненьні адным архівам — ZIP, 63 файлы, 177 Мб

P.S. Што пісалі пра Дзень Волі газэты ў 1918 годзе:

«Вольная Беларусь», 1918
«Вольная Беларусь», 1918

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG