Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Чачэнскі экспрэс»: міграцыйны крызіс прыйшоў і ў Беларусь


Як ён будзе вырашаны, ці можа ён рассмактацца сам сабой, якія беларускія асаблівасьці праяўляюцца падчас яго?

Удзельнічаюць Юры Дракахруст, Валер Карбалевіч і Ўладзімер Глод.

Дракахруст: За апошнія два месяцы ў Берасьце прыехалі да трох тысяч чачэнцаў, дагестанцаў і інгушоў. Яны кідаюць дамы на радзіме, каб хоць з 40-й спробы атрымаць прытулак у Польшчы. У Тэрэспаль штодня едзе 400–800 чалавек.

Амаль усе яны вернуцца ў Берасьце праз тры з паловай гадзіны — першым цягніком назад. Штодня палякі прымаюць дакумэнты і даюць прытулак 3–4 семʼям. Уцекачы-чачэнцы адмаўляюцца даваць інтэрвію, просяць не публікаваць здымкі іх твараў, бо гэта можа пашкодзіць іх радні ў Чачні. Хоць у горад прыехалі амаль тры тысячы ўцекачоў, канфліктаў зь мясцовымі і з міліцыяй у няма. Ці пакуль няма. Уцекачы ўдзячныя беларускім уладам за тое, што ім дадзены часовы прытулак, за дапамогу, якую аказваюць ім беларусы.

«Іншага выйсьця ў нас няма» — гавораць уцекачы. Зусім нямногія зь іх хацелі б застацца ў Беларусі, паводле іх у краіне занадта нізкія заробкі. Беларусы зь вялікай насьцярогай глядзелі і глядзяць на міграцыйны крызіс у Эўропе. Паводле апытаньняў пераважная большасьць лічыць, што ўладам эўрапейскіх краінаў ня варта пускаць да сябе ўцекачоў з Блізкага Ўсходу і з Афрыкі.

«Іншага выйсьця ў нас няма» — гавораць уцекачы. Зусім нямногія зь іх хацелі б застацца ў Беларусі, паводле іх у краіне занадта нізкія заробкі

Сёй-той прадстаўнік уладаў нават абгрунтоўвае геапалітычны выбар Беларусі мігранцкім крызісам, маўляў, пойдзе краіна ў Эўропу — і да нас уцекачы пабягуць. Але, як бачым, пабеглі і без руху ў Эўропу. Зразумела, фактар, які спрыяе гэтаму патоку — адсутнасьць памежнага кантролю з Расеяй. Уцекачы, што атабарыліся ў Берасьці — грамадзяне саюзнай Расеі і ехаць у Берасьце маюць поўнае права.

Варта адзначыць, што беларускія ўлады, насуперак звычцы прымаць рашучыя і часам дурнаватыя рашэньні, ў крызісе з уцекачамі паводзяць сябе стрымана і разважліва. У прынцыпе заканадаўства пра дэпартацыю ніхто не адмяняў, як мы ведаем, яно ўжывалася і адносна сталых жыхароў Беларусі, грамадзянаў Расеі, такіх як Андрэй Суздальцаў і Алена Танкачова. Аднак дэпартаваць у Расею ўцекачоў з Каўказу пакуль не зьбіраюцца.

Напэўна ўлады разьлічваюць, што, як той казаў, само рассмокчацца. Уцекачы катэгарычна настроеныя патрапіць менавіта ў Эўропу, а не затрымацца ў Беларусі. Некаторыя, згубіўшы надзею, вяртаюцца ў Расею, а не затрымліваюцца ў Беларусі. Хоць у беларусаў, як ва ўладаў, так і ў насельніцтва, можа і няма моцнай эўрапейскай талерантнай устаноўкі ў стаўленьні да мігрантаў, але ёсьць звычайная чалавечая — людзі ж, не ад добрага жыцьця бягуць.

Палякі напалоханыя хваляй мігрантаў з Поўдня, Варшава рашуча пярэчыць квотам, якія ёй накідае Брусэль. Да ўцекачоў з Каўказу, якія бягуць праз Беларусь, яны ставяцца, відаць, паводле прынцыпу «першай бясьпечнай краіны». Калі ў іх там у Чачні ці Дагестане і сапраўды пекла, але ж пэўна не Сырыя, то ў Беларусі пекла няма. Бедная краіна, ну дык беларусы ж жывуць неяк. Чаму Польшча павінна пускаць да сябе чачэнцаў з Беларусі?

У Берасьці ўзьнікла адносна вялікая іншакультурная грамада. Пакуль канфліктаў няма, але яны могуць узьнікнуць, нешта кшталту Новага году ў Кёльне сёлета

Але сытуацыя патэнцыйна выбуханебясьпечная. У Берасьці ўзьнікла адносна вялікая іншакультурная грамада. Пакуль канфліктаў няма, але яны могуць узьнікнуць, нешта кшталту Новага году ў Кёльне сёлета. Гэта не непазьбежна, але вельмі імаверна. Чыстая статыстыка. Калі, барані Бог, нешта такое здарыцца, то стаўленьне рэзка памяняецца. З адпаведнымі рашэньнямі адносна ўцекачоў. Наўрад ці ў гэтай сытуацыю дапамогу ва ўладкаваньні ўцекачоў дадуць Расея ці Эўразьвяз. Расея, напэўна, прыме ўцекачоў, калі іх будуць дэпартаваць. Эўразьвяз ня будзе, ды і ня здолее прымусіць Польшчу іх прыняць. Беларусі давядзецца вырашаць гэты крызіс самой.

Карбалевіч: Можна казаць, што нарэшце і ў Беларусі зьявілася праблема, пра якую беларусы ведалі толькі з тэлевізійных рэпартажаў з Эўропы. Гэта праблема ўцекачоў. Але гэтая праблема ня новая. Яшчэ ў 2002 годзе Лукашэнка апавядаў кранальную гісторыю пра чэчэнскую сям’ю, якую не пусьцілі на сваю тэрыторыю негуманныя палякі, і чачэнская жанчына была вымушаная радзіць дзіця у Берасьці. Маці, на знак ўдзячнасьці за гасьціннасьць, прасіла кіраўніка Беларусі назваць яе дачку. Лукашэнка на просьбу адгукнуўся.

нарэшце і ў Беларусі зьявілася праблема, пра якую беларусы ведалі толькі з тэлевізійных рэпартажаў з Эўропы

Гэта беларускі лідэр расказваў расейскім журналістам, каб паказаць негуманнасьць палякаў і гуманнасьць беларусаў. Але як бы за кадрам апынулася адно пытаньне: а чаго гэта чэчэнцы бягуць з Расеі на Захад? Чачэнскія ўцекачы ў Беларусі — гэта прыкмета таго, што Ў Чачні сытуацыя вельмі напружаная. Думаю, гэтую сытуацыю беларускія ўлады будуць выкарыстоўваць ў перамовах з ЭЗ. Лукашэнка даўно выкарыстоўваў такую карту, маўляў, мы тут на мяжы абараняем Эўропу ад злачынцаў, наркатрафіку, незаконных мігрантаў, а яны папракаюць нас за нейкія парушэньні правоў чалавека. Вось адчынім мяжу, пусьцім усё гэта туды, як вы засьпяваеце. Вось і цяпер гэта можна выкарыстоўваць. Маўляў, мы тут зачыняем мяжу ад мусульманскіх уцекачоў, а вы прызнаеце нашыя выбары.

Яшчэ адзін нюанс. Цяпер ідуць перамовы паміж Беларусьсю і ЭЗ аб спрашчэньні візавага рэжыму. Адным з праблемных пытаньняў падчас гэтых перамоваў зьяўляецца дамова аб рэадмісіі, то бок дамова аб тым, што Беларусь павінна прымаць на сваёй тэрыторыі тых замежных грамадзянаў, якіх не пусьцілі у Эўропу праз мяжу Беларусі з краінамі ЭЗ.

Беларускія ўлады асьцерагаюцца, што такіх людзей можа быць шмат, і ўвесь цяжар іх утрыманьня ляжа на беларускую дзяржаву, запатрабуе дадатковага фінансаваньня. Думаю, гэта сытуацыя з чэчэнцамі яшчэ больш абвострыць гэтую праблему і зацягне падпісаньне дамовы аб спрашчэньні візавага рэжыму з ЭЗ.

Глод: У пэўнай ступені сытуацыя з уцекачамі з Каўказу зараз выгадная для Лукашэнкі, найперш унутры краіны. Яму трэба паказаць, што і ў Расеі ня ўсё так добра. Калі 3-4 гады таму натоўпы беларусаў хлынулі ў Расею на заробкі, а там заробкі былі высокія, атрымлівалі яны добра, то ім здавалася, што ў Расеі салодкае жыцьцё. Але вось гэтыя ўцекачы з Каўказу, а гэта ня толькі чачэнцы, але і інгушы, і дагестанцы, паказваюць адваротнае. І на тле «рускага сьвету» такая акалічнасьць выгодная.

У пэўнай ступені сытуацыя з уцекачамі з Каўказу зараз выгадная для Лукашэнкі, найперш унутры краіны

Я згодны з Юрам Дракахрустам, што, мабыць, спадзяюцца ўлады, што гэта неяк само рассмокчацца. Бо сапраўды, што ў гэтай сытуацыі рабіць — ужываць нейкія сілавыя захады? Гэта будзе дрэнна як у адносінах з Масквой, так і з Брусэлем. І ў гэтым жа кантэксьце такое спадзяваньне нейкім чынам адпавядае і мэнталітэту беларусаў. Вось я паглядзеў на гэтую тэму рэпартаж Антона Трафімовіча, які сёньня зьявіўся ў нас на сайце. Мяне ўразіла тое, што самі чачэнцы, інгушы і дагестанцы кажуць, што беларусы нам дапамагаюць больш, чым свае. Такія ўжо беларусы людзі, што калі бачаць, што іншым дрэнна, то гатовыя дапамагчы.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG