— Алена, іншыя патэнцыйныя прэтэндэнты ад дэмакратычных сілаў ужо разгарнулі даволі буйную актыўнасьць. Тацяна Караткевіч езьдзіць па краіне, Анатоль Лябедзька дае інтэрвію і праводзіць онлайн-канфэрэнцыі, а вы, як выглядае, усё чакаеце, калі вас нехта абвесьціць прэтэндэнтам. Дзе ваша актыўнасьць?
— Насамрэч я не маўчу, і працаваць я пачала яшчэ год таму, калі мы разам з Алегам Трусавым у сваім артыкуле ў «Народнай Волі» абвясьцілі, што пачынаем гэтую кампанію. Для нас было важна абазначыць, што ў сілу геапалітычнай абстаноўкі, якая склалася ў сьвеце, для Беларусі самае галоўнае — гэта захаваньне сваёй незалежнасьці. На сёньня ў нашым палітычным полі ніякім чынам не абазначаныя патрыятычныя сілы. Аб’яднаньнем такіх сілаў мы і займаліся.
— Ну вось якраз такая палітычная сіла, якая выступае за незалежнасьць і беларускасьць, нядаўна і зьявілася — гэта рух Уладзімера Някляева. Але калі Някляеў у нядзелю прапанаваў вашаму кангрэсу «За незалежнасьць» аб’яднацца, то ў старшыні ТБМ Алега Трусава гэта ня выклікала вялікага аптымізму. А ваша стаўленьне?
— У мяне гэта таксама ня выклікала аптымізму. Перш за ўсё, гэта позна рабіць. Някляеў на Кангрэс у канцы 2014-га не прыйшоў, у аргкамітэт не ўвайшоў, а цяпер прапаноўвае аб’яднацца. Калі казаць сур’ёзна, то стварэньне руху — гэта вялікая праца, не на адзін месяц. Займацца гэтым зараз — гэта няправільна.
— Проста вы казалі, што не відаць тых сілаў, якія выступаюць за беларускасьць, за незалежнасьць. І, здаецца, з гледзішча прынцыпаў, ідэалёгіі менавіта рух Някляева найбліжэй да вас, ці ня так?
— Ён найбліжэй, так. Але сама працэдура таго, як спадар Уладзімер прапанаваў гэта сходу... Калі казаць сур’ёзна, то стварэньне руху павінна мець дакладныя задачы, стратэгію, тактычныя крокі, каб грамадзтва ведала, дзеля чаго гэта робіцца.
— Калі казаць цынічнай журналісцкай лексыкай — то Някляеў, відаць, хацеў, каб Кангрэс, што называецца, «лёг» пад ягоны рух. Ну, а вы, магчыма, хацелі, каб наадварот — рух Някляева ўліўся ў Кангрэс. Ці ня ў гэтым праблема?
— Не. Пытаньне ня ў гэтым. Калі мы засноўвалі Кангрэс, мы ішлі паступова, і мы дзейнічаем згодна з плянам, сцэнарам. Мы абазначылі, што ў грамадзтве ёсьць патрыятычныя сілы, людзі ў кожным рэгіёне, гатовыя ахвяраваць сваім часам, сродкамі, каб у неабходны час паўстаць на абарону незалежнасьці. Не палітыкі, а менавіта простыя людзі — што і паказаў Кангрэс.
— Дык усё ж давайце вызначымся з вашым кандыдацтвам. Астатнія апазыцыйныя кандыдаты ўжо фактычна распачалі сваю кампанію, а вы, калі я не памыляюся, дагэтуль канкрэтна з заявай пра сваё вылучэньне так і ня выступілі.
— Заява ёсьць. Мы зьбіраем ініцыятыўную групу, каб зьбіраць подпісы грамадзян за вылучэньне кандыдатам у прэзыдэнты. Бо без шырокай і вялікай каманды сёньня набраць рэальныя подпісы немагчыма. Таму і прагучала маё жаданьне сабраць дзьве тысячы чалавек у ініцыятыўную групу.
— Хто ў вашай камандзе, якія арганізацыі? Ці проста асобныя людзі?
— Асобныя людзі, простыя грамадзяне, зь якімі я працавала ў грамадзкім сэктары. Ці тыя, з кім я пазнаёмілася падчас паездак па рэгіёнах. Бо я часта выяжджаю, і ў нашы арганізацыі ТБМ, і проста на сустрэчы з рэгіянальнымі актывістамі.
— А ваша родная ТБМ будзе вас падтрымліваць як арганізаваная структура?
— Як структура — мы ня ставілі такой задачы. Бо ТБМ займаецца грамадзкай дзейнасьцю, а не палітычнай. Таму мы не хацелі падстаўляць арганізацыю, скажам шчыра. Але актывісты ТБМ могуць удзельнічаць як грамадзяне ў кампаніі.
— Онлайн-канфэрэнцыя з Тацянай Караткевіч была названая «Жанчына супраць Лукашэнкі». Як вы зьбіраецеся выкарыстоўваць гендэрны аспэкт у сваёй кампаніі? Ці лічыце вы, што ён дапаможа, бо не было яшчэ ў гісторыі Беларусі жанчыны — кандыдаткі ў прэзыдэнты?
Спэкуляваць на тым, што я жанчына — не хачу і ня буду
— У сваёй дзейнасьці я ніколі не спэкулявала тым, што я жанчына. Я лічу, што ў нашым сьвеце, дзе ўлада належыць мужчынам, гэта якраз слабы момант. Таму мая задача — прыводзіць слушныя аргумэнты, праводзіць у жыцьцё тыя ідэі, у якія я веру і якія прапаноўваю ўсім. Спэкуляваць на тым, што я жанчына — не хачу і ня буду. Для мяне важна, каб перамагла Беларусь і ўлада стала прабеларускай.
— Ці можаце вы самі назваць сябе фэміністкай?
— Ні ў якім разе. Я чалавек, я жанчына.
— Але фэміністкі скажуць, што любы прагрэсіўны чалавек павінен быць фэміністам. А хто не фэмініст, той не разумее важнасьці гендэрнага пытаньня.
— Можа і так. Няхай будзе, што я не разумею гэтага пытаньня. Ведаеце, я вырасла ў больш мужчынскім асяродзьдзі. У нас у сям’і ў бацькоў было трое дзяцей — два сыны і я, меншая дачушка. У мяне ў сям’і — так атрымалася — тры сыны. Таму я вымушана жыць увесь час у пагадненьні, у раўнавазе з мужчынамі.
— На гэтых выбарах, як ніколі раней, вельмі моцна гучаць галасы тых палітычна актыўных людзей, хто заклікае ня браць удзел у выбарах. Тых, хто ідзе на выбары, называюць ледзь ня здраднікамі. Кажуць, што яны гуляюць па сцэнары ўлады. Што б вы адказалі гэтым людзям, як вы дакажаце, што вы не ў хаўрусе з уладай?
— Калі нехта будзе намякаць, то няхай прывядуць доказы таго, што я дзейнічаю па нейкім чужым сцэнары. І тады гэта будзе на іхнім сумленьні. Я ўжо казала, што патрыятычныя сілы на сёньняшнім палітычным полі прысутнічаюць слаба. Але яны абавязаныя тут быць і даводзіць сваю пазыцыю. Каб гэта бачыла і чула і наша ўлада, і замежнікі, і тыя, хто хоча падзяліць Беларусь, адхапіць у яе кавалак. Вось я лічу гэта самым галоўным у гэтай кампаніі.
