Удзельнікі “Экспэртызы Свабоды”: журналіст газэты “Белорусы и рынок” Паўлюк Быкоўскі і галоўны рэдактар інтэрнэт-газэты “Салідарнасьць” Аляксандар Старыкевіч.
Наступствы набліжэньня шэнгенскай зоны
Валер КарбалевічПаўлюк Быкоўскі: “Заслона была і раней. Былі часы, калі нашы людзі сьмяяліся і казалі, што Польшча — не замежжа. Туды можна было лёгка паехаць дзеля адпачынку і па тавар. Цяпер гэтая плынь перанакіравалася ва Ўкраіну, дзе кошты на тавары ніжэйшыя”.
Аляксандр Старыкевіч: “Ніякіх нечаканасьцяў не адбылося. Гэта лягічны вынік палітыкі, якая праводзілася беларускімі ўладамі. Беларусь таксама магла б быць у шэнгенскай зоне. Але грамадзтва і ўлада зрабілі свой выбар, і мы цяпер маем ягоныя вынікі. Таму няма чаго скардзіцца на суседзяў, якія пастанавілі быць з Эўропай, а не з Вэнэсуэлай, Кітаем і Іранам.
Ці вінаваты Эўразьвяз у гэтай праблеме?
Карбалевіч: “Беларускія ўлады даводзяць, што ва ўсім вінаваты Эўразьвяз (ЭЗ), які парушае правы людзей на свабоду перамяшчэньня. Аднак і апазыцыйныя палітыкі лічаць, што новыя абмежаваньні паездак беларусаў у Эўропу — гэта няправільная палітыка ЭЗ. Ці сапраўды вінаваты ЭЗ?”
Паўлюк БыкоўскіБыкоўскі: “Я б не вінаваціў ЭЗ. Проста шэнгенская зона пашырылася на новыя краіны — сябры ЭЗ.
Але вось Расея, Украіна знайшлі магчымасьць дамовіцца з ЭЗ і зрабіць візыты сваіх грамадзянаў у Эўропу лягчэйшымі. Беларускія журналісты, студэнты ня маюць такіх магчымасьцяў атрымаць шэнгенскую візу, як расейскія і ўкраінскія.
Беларускія ўлады мала тлумачаць, як яны вядуць перамовы з ЭЗ у гэтым пытаньні. Толькі нядаўна Беларусь панізіла кошт візаў для грамадзян краінаў ЭЗ”.
Старыкевіч: “Шэнгенская зона ня ўчора зьявілася. Проста яна пашырылася да нашых межаў.
Іншая справа, што калі б ЭЗ хацеў бачыць Беларусь дэмакратычнай краінай, то зрабіў бы, каб шлях беларусаў у Эўропу быў лягчэйшы. Ужо цяпер у гэтым кірунку робяцца пэўныя крокі. Эўрапарлямэнт разглядае пытаньне, каб зьнізіць кошт візаў для беларускіх грамадзян”.
Чаму беларускія ўлады абмяжоўваюць паездкі за мяжу актыўных грамадзян?
Карбалевіч: “Цікава, што беларускія ўлады, абвінавачваючы ЭЗ, самі, са свайго боку, уводзяць заслону для апазыцыйных актывістаў. Зьяўляецца ўсё больш прыкладаў, як іх не выпускаюць за мяжу. Бо яны трапілі ў сьпісы невыязных. Напрыклад, туды трапляюць маладыя людзі, якія вучацца ў суседніх краінах. Такім чынам, утвараецца двайная заслона”.
Быкоўскі: “Беларускія ўлады не дазваляюць вучыцца ў Беларусі моладзі, якая мае актыўную грамадзянскую пазыцыю. Таму гэтыя людзі едуць вучыцца за мяжу. Напрыклад, усім вядомы палітвязень Зьміцер Дашкевіч вучыўся ў Віленскім пэдагагічным унівэрсытэце. Але цяпер ён ня можа паехаць у Вільню, бо трапіў у “чорны сьпіс”.
Паводле інфармацыі памежнікаў, кожны дзень на мяжы затрымліваюць 10—15 грамадзянаў. Гэта шмат”.
Старыкевіч: “Насамрэч “чорны сьпіс” існаваў і раней, дазвольны штамп у пашпарце не гарантаваў выезду. Але мы ня ведаем, як той сьпіс суадносіцца зь цяперашнім. І ўвогуле мэханізмы стварэньня гэтага сьпісу цьмяныя. Беларускія ўлады скарыстоўваюць новыя правілы супраць апанэнтаў”.
Хто больш выйграе ад гэтай сытуацыі: улада ці апазыцыя?
З аднаго боку, абмяжоўваюцца камунікацыі з Захадам, што зьмяншае ўплыў Эўропы на грамадзкае жыцьцё Беларусі. Зь іншага боку, гэта дае апазыцыі інструмэнт для размовы з насельніцтвам. Маўляў, вось як толькі Лукашэнка сыдзе, пераможа дэмакратыя, адразу адчыняцца дзьверы ў Эўропу. Дык хто больш выйграе ад гэтай сытуацыі: улада ці апазыцыя?”
Быкоўскі: “Выйграе ўлада. Бо апазыцыя ня зможа данесьці гэтую ідэю да насельніцтва, яна ня мае для гэтага адпаведных мэханізмаў. Гэты рычаг ня зможа перакуліць сытуацыю”.
Старыкевіч: “Я ня ведаю, хто ад гэтай сытуацыі выйграе, але ведаю, што прайграем усе мы, простыя грамадзяне. Прайграе і ЭЗ, які імкнецца да дэмакратычных пераменаў у Беларусі”.
Карбалевіч: “Для многіх беларусаў, якіх не пускаюць за мяжу, праблема дыктатуры, міжнароднай ізаляцыі Беларусі з абстрактнага паняцьця ператвараецца ў нешта канкрэтнае. ЭЗ дасылае беларускаму грамадзтву мэсыдж: “Хочаце вольна езьдзіць у Эўропу — мяняйце ўладу”. Ці пачуе Беларусь гэтую вестку?”
Быкоўскі: “Тут дзейнічае ня толькі палітычны, але і эканамічны чыньнік. ЭЗ абараняе сябе ад эканамічнай іміграцыі. Беларусы занадта бедныя, каб вольна езьдзіць у Эўропу”.
Старыкевіч: “Баюся, што гэты мэсыдж ЭЗ існуе толькі ў нашым уяўленьні. Насамрэч у Брусэлі ня надта думалі пра тое, як адаб’ецца пашырэньне шэнгенскай зоны на беларусах.
Сёньня на нашым сайце зьявіўся артыкул, у якім выказваецца такая думка. Цяпер Расея заваблівае Беларусь пернікам. А на захадзе Беларусі пабудаваны высокі плот. Гэтая сытуацыя ня будзе спрыяць дэмакратызацыі Беларусі і стварае пагрозу яе незалежнасьці”.
