Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Гаворкі пра прымусовыя адпрацоўкі, пра 15-годзьдзе Беларускага гуманітарнага ліцэю, пра пераклады фільмаў і пра ролераў


Вольга Канапелька, Ягор Маёрчык, Менск (эфір 27 лістапада) Новая перадача сэрыі “Маладыя галасы”.

Гаворкі пра прымусовае наведваньне бібліятэкі

(Ягор Маёрчык: ) “Канапелька, ёсьць ў мяне адзін тэст для цябе. Уяві такую сытуацыю: ты навучаесься ва ўнівэрсытэце. Раптам цябе здымаюць з параў, садзяць у аўтобус і вязуць на будоўлю Нацыянальнай бібліятэкі. А там цябе вядуць у змрочнае халоднае сутарэньне і загадаюць драіць падлогу. Як ты да ўсяго гэтага паставісься?”

(Вольга Канапелька: ) “А як я да ўсяго гэтага павінна паставіцца?”

(Маёрчык: ) “Мусіш запляскаць ў далоні і папрасіцца адпрацаваць яшчэ раз”.

(Канапелька: ) “Мяркую, што на пачатку ў мяне будзе зьдзіўленьне, якое зьменіцца на абурэньне”.

(Маёрчык: ) “Воля, ты гэтага тэсту не прайшла!”

(Канапелька: ) “Цікава, прайшоў бы ты яго?”

(Маёрчык: ) “Я б яго таксама не прайшоў. Па-мойму, у цябе абсалютна адэкватная рэакцыя. А вось адміністрацыі унівэрсытэтаў разам з чыноўнікамі Менскага выканаўчага камітэту мяркуюць інакш. Зь іхнага гледзішча, у такой сытуацыі табой павінна авалодаць пачуцьцё гонару і патрыятызму. Бо табе пашчасьціла працаваць на самай галоўнай будоўлі краіны”.

(Канапелька: ) “Дзякуй за такое шчасьце, але я да такіх прымусовых адпрацовак стаўлюся вельмі адмоўна. Калі я працавала выкладчыцай у Салігорску, разам са студэнтамі, у якіх я была куратарам, езьдзілі зьбіраць лён. У інтэрнат мы вярнуліся брудныя, галодныя і злыя. Прыяжджаем, а там няма гарачай вады. Сам уяўляеш, якімі словамі мы згадвалі збор ільну. Мы яшчэ спадзяваліся, што грошы за працу заплацяць, але і дагэтуль ня ведаю, куды тыя грошы падзеліся. Усё гэта нагадвае савецкі час, калі шукаюць, каб нехта за кагосьці ўсё зрабіў — за вялікі дзякуй”.

(Маёрчык: ) “Ты яшчэ скажы, што прымусовыя адпрацоўкі ў будынку Нацыянальнай бібліятэкі выглядаюць як падарожжы ў мінулае на машыне часу”.

(Канапелька: ) “Менавіта так”.

(Маёрчык: ) “З табой пагодзіцца студэнтка адной зь менскіх ВНУ, якая ўжо адпрацавала ў Нацыянальнай бібліятэцы”.

(Дзяўчына: ) “Нічога прыемнага з гэтага не атрымалася. Мы проста туды прыехалі, нам сказалі, што мы павінны будзем там нешта прыбраць. Нас завялі ў падвал і загадалі адмываць падлогу, прычым сьвятла там амаль няма, паўсюль нейкія кабэлі, і нам адразу сказалі, каб мы іх не чапалі. Кабэлі там паўсюль, яны нават да ўзроўню галавы зьвісаюць”.



(Маёрчык: ) “Як наконт бясьпекі вашага жыцьця — вада, а побач электрычнасьць?”

(Дзяўчына: ) “Гэта нам ніякім чынам не растлумачылі. Паўсюль скразныя памяшканьні, паветра туды-сюды гуляе, даволі халодна. Выдалі нам вельмі брудныя халаты, гумавыя пальчаткі, якія невядома хто да нас апранаў. Вельмі непрыемна. Даволі брудна, аднак, справа ў тым, што там нічога яшчэ ня зроблена да канца, і празь дзень будзе тое ж самае. Нам сказалі, што “нічога, на наступны дзень мы прывязем яшчэ адну групу студэнтаў, яны яшчэ раз памыюць”. За намі там назірала пэўная колькасьць супрацоўнікаў. Ня ведаю, навошта. Не лягчэй было б ім самім памыць гэтую падлогу, бо мы ня ўмеем гэтага рабіць? Яны толькі сачылі за намі, каб мы гэта ўсё рабілі правільна, сто разоў хадзілі і загадвалі нам перамыць гэта, паскрэбсьці тое яшчэ раз”.

(Маёрчык: ) “Як студэнты паставіліся да такога паходу, да такой экскурсіі па Нацыянальнай бібліятэцы?”

(Дзяўчына: ) “Вядома, нам ня вельмі гэта спадабалася. Не магу сказаць, што шмат мы казалі нешта супраць, збольшага спрабавалі паставіцца да гэтага з жартамі. Аднак прыемнага было мала”.

(Маёрчык: ) “Як расцэньваюцца такія падзеі? Як расцэньваецца тое, што з вамі адбылося?”

(Дзяўчына: ) “Можа скласьціся такая думка, што студэнтам няма чым займацца, што ў іх столькі вольнага часу, што яны могуць зрабіць нешта карыснае для грамадзтва замест сваёй вучобы. Але я лічу, што не для гэтага мы атрымліваем вышэйшую адукацыю, і гэта зусім ня тая справа, якой усе марылі займацца ў будучыні”.

(Маёрчык: ) “Гэта быў апошні раз, ці вам сказалі, што ў бліжэйшы час можна чакаць чарговых паходаў у Нацыянальную бібліятэку?”

(Дзяўчына: ) “Нам сказалі, што па адным разе гэта ўсё будзе рабіцца, кожны студэнт толькі адзін раз туды зьезьдзіць. Хочацца ў гэта верыць”.

Гаворкі пра 15-годзьдзе гуманітарнага ліцэю

(Маёрчык: ) “Беларускі гуманітарны ліцэй сьвяткуе 15 гадоў ад дня заснаваньня. Зьліквідаваная ўладамі тры гады таму навучальная ўстанова была адзінай, дзе выкладаньне цалкам вялося на беларускай мове”.

(Канапелька: ) “Чаму была? Ліцэй і цяпер застаецца такім. Міністар адукацыі спадар Радзькоў некалі публічна заявіў, што ня ведае пра існаваньне такой установы, як БГЛ. Маўляў, яна зачыненая, і на гэтым кропка. Аднак ужо які год запар ліцэй жыве ў падпольлі. Сёньня на трох курсах навучаецца 80 чалавек. Заняткі праходзяць у Беларусі, Польшчы і Літве. Пры канцы навучальнага году навучэнцы экстэрнам здаюць іспыты. Экзамэнацыйныя камісіі заўжды адзначаюць выдатныя веды ліцэістаў”.

(Маёрчык: ) “За 15 гадоў у Беларускім гуманітарным ліцэі адукоўвалася некалькі сотняў падлеткаў. Цікава, што ёсьць і такія, хто скончыў ліцэй і вярнуўся туды працаваць. У “Маладых галасах” удзельнічае настаўніца нямецкай мовы Вольга Данішэўская”.

(Данішэўская: ) “Плянуецца сьвяткаваньне на некалькі дзён. Будзе навуковая канфэрэнцыя, будзе прэзэнтацыя розных фільмаў пра ліцэй. Будзе сьвяточная вечарына, дыскатэка таксама плянуецца”.

(Маёрчык: ) “Пра ліцэй шмат чаго рабілі. А ёсьць якая-небудзь статыстыка — колькі пра вас здымалі фільмаў, колькі пра вас пісалі ў прэсе, колькі было відэасюжэтаў?”

(Данішэўская: ) “Я думаю, што даволі цяжка такую статыстыку зрабіць, таму што нават калі мы былі ў Польшчы на працягу двух летніх месяцаў, то там практычна як ні купіш газэту — абавязкова што-небудзь пра нас будзе напісана. Напэўна, можна было б зрабіць статыстыку, архіў завесьці, але пакуль што ніхто гэтым не займаўся сур’ёзна”.

(Маёрчык: ) “Ці адсочваюць супрацоўнікі ліцэю альбо нават самі колішнія ліцэісты лёс тых, хто вучыўся ў ліцэі?”

(Данішэўская: ) “Вось спрабуюць стварыць Асацыяцыю выпускнікоў, каб сапраўды мець кантакты, каб гэта ўсё не гублялася”.

(Маёрчык: ) “Калі параўноўваць ваш выпуск і падлеткаў, якія цяпер вучацца, дзеці розныя?”

(Данішэўская: ) “Розныя, вядома. Я была вельмі ўражана, таму што ў нас, напрыклад, далёка ня ўсе заўсёды размаўлялі паміж сабой па-беларуску. На занятках — гэта зразумела. На перапынках паміж сабой — то не. Больш людзей нават стала. Я ня ведаю, можа, гэта цяпер такія ўмовы, што засталіся толькі самыя загартаваныя, самыя шчырыя беларусы, але насамрэч такая тэндэнцыя прасочваецца. Ёсьць магчымасьць перазнаёміцца паміж сабой ліцэістам з розных курсаў. Калі я вучылася, напрыклад, у нас было так, што мы кантактавалі толькі са сваім курсам. Нават не магу сказаць, што я ўсіх добра ведала са свайго курсу. У нас было больш за 60 чалавек на курсе, ня вельмі проста з усімі нават добра пазнаёміцца”.



(Маёрчык: ) “Як выкладнікі мяняюцца?”

(Данішэўская: ) “Зьмянілася я, і, зразумела, зьмянілася маё стаўленьне. Напачатку мне было неяк так нязвыкла ўспрымаць іх як сваіх калегаў. Здаецца, ня так даўно я сядзела ў іх на занятках, яны мне ставілі адзнакі. А тут — яны мае калегі раўнапраўныя. Не магу сказаць, што яны зьмяніліся. Мне здаецца, што яны засталіся шчырымі і адданымі сваёй справе”.

(Маёрчык: ) “А як так сталася, што вы спачатку вучыліся ў ліцэі, а цяпер тут выкладаеце?”

(Дзяўчына: ) “Я прыйшла 1 верасьня, ліцэй тады зьбіраўся каля будынку, падышла да спадара Лявона Баршчэўскага і спыталася, ці не патрэбны ім выкладнік нямецкай мовы. Ён сказаў, каб я яму патэлефанавала. Празь некалькі дзён я зь ім зьвязалася, і так я пачала працаваць”.

(Маёрчык: ) “А вас не спыняюць і не засмучаюць тыя цяжкасьці й той няпэўны стан, у якім знаходзіцца ліцэй? Фактычна, гэта падпольная адукацыя, і ўстанова фактычна нефармальная, незарэгістраваная і таксама падпольная. Вас гэтыя моманты не засмучалі?”

(Данішэўская: ) “Наадварот, яны мяне ня толькі не засмучалі, а нават дзесьці былі прывабныя такія ўмовы падпольля. Ёсьць нешта ў гэтым такое. Чалавек адчувае рызыку, і калі ён ведае, што робіць добрую справу, што калі-небудзь ўсё гэта будзе прызнана ўсімі людзьмі, гэта надае сілаў”.

Гаворкі пра пераклады фільмаў

(Канапелька: ) “Прагляд галівудзкага фільму “Love Actually” падштурхнуў аматараў гэтай стужкі да стварэньня беларускамоўнай вэрсіі. Пакуль адны перакладаюць рэплікі на родную мову, іншыя займаюцца падборам актораў, якія будуць дубляваць фільм”.

(Маёрчык: ) “Спадарства, зь якім імпэтам Вольга Канапелька распавядае пра гэты перакладніцкі праект. Відаць, карціць ёй самой спрычыніцца да дубляжу фільму. Воля, за пераклад якога фільму ты б узялася?”

(Канапелька: ) “Нічога б дубляваць ня стала, бо стаўлюся да перакладаў фільмаў ня вельмі добра. Лічу, што іх трэба глядзець у арыгінале”.

(Маёрчык: ) “Гэта добра, калі фільм па-ангельску і ты валодаеш мовай. А што ты зробіш, калі фільм будзе па-гішпанску, па-італійску, па-карэйску альбо па-японску?”

(Канапелька: ) “Мова тут ніякай ролі не адыгрывае. Я лічу, што лепей глядзець фільм з субтытрамі, чым з дрэнным перакладам. Вельмі часта губляецца і думка фільму, і ягоная ідэя”.

(Маёрчык: ) “Я згодны з табой што да дрэннага перакладу. Пару год таму зьявіўся такі фільм “Мулен Руж”, і было два пераклады: аматарскі і афіцыйны. У аматарскім перакладзе сябры галоўнага героя выпілі гарэлкі “Абсалют” і пайшлі ў Мулен Руж, а ў сапраўднасьці аказалася, што яны выпілі абсэнту. Вось такія дэталі губляюцца, калі пераклад зроблены непрафэсійна. Але, па праўдзе, я не вялікі аматар субтытраў. Лепей глядзець фільм зь якасным перакладам альбо на мове арыгіналу. Што тычыцца перакладу фільму “Love Actually”, да мяне ніхто з прапановай паўдзельнічаць не зьвяртаўся, хоць дзеля набыцьця досьведу, можа б, я і пагадзіўся”.

(Канапелька: ) “Бачу, што твае вочы аж гараць, так хочаш паўдзельнічаць у гэтым праекце”.

(Маёрчык: ) “Спадзявайся, бо надзея памірае апошняй”.

(Канапелька: ) “Я ня ведаю, пра якую ты кажаш Надзею, а вось у “Маладых галасах” удзельнічае Кацярына Маркоўская. Яна мае беспасярэдняе дачыненьне да гэтага праекту. Ейнае інтэрвію вашае ўвазе”.

(Маркоўская: ) “Зьявіўся праект — перакладаць розныя фільмы на беларускую мову. Ён зьявіўся пасьля таго, як выйшаў у пракат фільм “Love Аctually” — “Рэальнае каханьне”. Гэты фільм шмат каму з маладых людзей спадабаўся, і зьявілася шмат людзей, якія захацелі зрабіць гэты фільм на беларускай мове. У моладзевым асяродку шмат людзей, якія выказваюць попыт на такую прадукцыю на беларускай мове. І тут не патрэбныя нейкія дасьледаваньні, варта проста размаўляць зь людзьмі. Я нават упэўненая, што гэты праект будзе акупляльным”.



(Маёрчык: ) “Колькі чалавек удзельнічае ў праекце і што гэта за людзі?”

(Маркоўская: ) “Ёсьць кіраўнік праекту, гэта прафэсійны рэжысэр Сяргей Патаранскі. Ён вельмі загарэўся гэтай ідэяй і сказаў, што гэта мае сэнс і рабіць, і што гэта можа акупацца. Ён падбірае актораў, яны праходзяць нейкі кастынг: трэба, па-першае, каб чалавек добра размаўляў па-беларуску, па-другое, размаўляў бязь нейкіх хібаў. Для таго, каб зрабіць дубляж аднаго фільму, патрабуецца ад дваццаці да трыццаці чалавек. Гэта шмат, і праца цяпер на такой стадыі, што мы замовілі з Амэрыкі сцэнар фільму “Рэальнае каханьне” і пачалі рабіць яго пераклад на беларускую мову”.

(Маёрчык: ) “Вы перакладаеце менавіта з ангельскай ці вы карыстаецеся яшчэ і расейкім варыянтам?”

(Маркоўская: ) “Мы перакладаем менавіта з ангельскай мовы. Мы лічым, што так правільна. Пераклады заўсёды розьняцца, і, калі ўлічваць расейскі пераклад — адбудзецца простае калькаваньне тэксту. Няма праблемы зь людзьмі, якія валодаюць ангельскай мовай, таму, у прынцыпе, будзе нашмат прасьцей і правільней перакладаць з арыгінальнай мовы. Сам дубляж праходзіць наступным чынам: сядае актор у студыі, ёсьць гукарэжысэр, ідзе фільм. Чалавек проста зачытвае сваю ролю, кожная роля запісваецца асобна (то бок, калі трыццаці чалавек — то трыццаць прагонаў такога фільму), і ён начытвае сваю ролю”.

(Маёрчык: ) “Ці не прасьцей рабіць сынхронны пераклад: адзін чалавек начытвае ўвесь фільм?”

(Маркоўская: ) “Так, але, хутчэй за ўсё, гэта будзе ня вельмі якасна, і гэта будзе тое, што мы маем на расейскай мове, калі шмат роляў агучвае адзін чалавек, і незразумела, хто што сказаў, і часам незразумела, дзе чые словы”.

(Маёрчык: ) “Колькі часу зойме пераклад аднаго фільму, умоўна кажучы, калі вы пачынаеце 1 лістапада — праз колькі гэты фільм можна будзе чакаць у крамах, на паліцах відэатэк?”

(Маркоўская: ) “Калі мы пачнем першага лістапада, і ў нас ёсьць усе рэсурсы на руках і магчымасьці, я думаю, за паўтара месяца гэта рэальна зрабіць. Калі ўсё будзе добра, то да новага году выйдзе першы фільм “Love Аctually” на беларускай мове”.

(Маёрчык: ) “Вы сказалі: трэба да трыццаці чалавек, каб перакласьці адзін фільм — што гэта за людзі, як вы іх шукалі, якія іх прафэсійныя здольнасьці?”

(Маркоўская: ) “Некаторыя людзі насамрэч прафэсійна займаюцца чымсьці, што зьвязана ці то з радыё, ці то з тэлебачаньнем, людзі, у якіх, напрыклад, пастаўлены голас, якія валодаюць нейкімі прафэсійнымі навыкамі ў гэтай сфэры, але ёсьць сярод людзей і простыя беларускамоўныя студэнты, якія з тых ці іншых сваіх здольнасьцяў падыходзяць для нейкай ролі”.

Гаворкі пра ролераў

(Маёрчык: ) “Зь першым сьнегам скончыўся сэзон у аматараў катаньня на роліках”.

(Канапелька: ) “Цягам 2005 году мы некалькі разоў вярталіся да новых відаў спорту і гарадзкога экстрыму. Але распавесьці пра ролераў то часу не хапала, то нешта іншае замінала. Напачатку апошняга месяца гэтага году мы выпраўляемся — і вашае ўвазе інтэрвію зь Сяргеем. На ролікі ён устаў у сярэдзіне 1990-х гадоў, і дагэтуль працягвае катацца. Зь Сяргеем гутарыў Франак Вячорка”.

(Франак Вячорка: ) “Ролікі ў Беларусь як даўно зьявіліся? Якая гісторыя гэтага спорту, гэтай забавы?”

(Сяргей: ) “Зьявіліся яны прыкладна ў 1996 годзе, нехта проста катаўся на фітнэс-роліках, але ж зьявіліся і тыя, каму было ня так цікава катацца па горадзе ці ў нейкім адным месцы, і яны вырашылі паспрабаваць сябе ў агрэсіве. Знаходзілі месцы, дзе можна катацца, нейкія парапэты ці трубы і спрабавалі свае сілы ў гэтым”.

(Вячорка: ) “Колькі людзей у Менску займаюцца гэтым спортам?”

(Сяргей: ) “Цяжка казаць, колькі менавіта. Нашая кампанія даволі вялікая — мабыць, чалавек 50—60, каго я ведаю асабіста. Але гэта тыя, хто займаецца фітнэсам. Тых, хто займаецца агрэсівам, значна менш. Пра колькасьць у Менску казаць цяжка”.

(Вячорка: ) “Расшыфруйце — што значыць фітнэс і што значыць агрэсіў”.

(Сяргей: ) “Фітнэс — гэта проста катаньне па горадзе, артыстычны сьлялям ці просты сьлялям і катаньне па трасе. Агрэсіў — гэта невялікія пляцоўкі, дзе можна катацца, рабіць трукі”.

(Вячорка: ) “Як вызначаецца майстэрства выкананьня? Ці ёсьць нейкая градацыя складанасьці?”

(Сяргей: ) “Існуе шмат трукаў, і градацыя ідзе ад простых трукаў да больш цяжкіх, а потым ідзе пераход з аднаго труку на іншы у той час, калі ты ідзеш па грані ці па трубе. Прафэсіяналы робяць некалькі пераходаў, пры гэтым робяць кручэньне на розную колькасьць градусаў — ад 180 да 1000 градусаў, гэта 2—3 абароты”.

(Вячорка: ) “А што самае цяжкае ў навучаньні? Якія трукі, моманты найскладаней даюцца пачаткоўцам?”

(Сяргей: ) “Найбольш цяжка паверыць у сябе, у тое, што ты зможаш гэта зрабіць, і паспрабаваць. Трэба быць гатовым да таго, што першы час будзе падаць. Часьцей за ўсе будуць гузакі ад падзеньняў, радзей — парэзы ад падзеньня на грань. Здараюцца і больш сур’ёзныя траўмы, якія патрабуюць звароту ў лякарню”.

(Вячорка: ) “Ці не ўзьнікае канфліктаў зь міліцыяй альбо проста зь мінакамі? Як да вас ставяцца простыя людзі? І як да вас ставяцца ахоўнікі правапарадку?”

(Сяргей: ) “Простыя людзі ставяцца па-рознаму. Некаторыя нічога не гавораць, проста глядзяць, як ты катаесься, і ідуць далей. Некаторыя, часьцей за ўсе пажылыя людзі, пачынаюць наракаць, што мы ламаем грані ці трубы. З органамі аховы ўсялякае бывае. Сур’ёзных канфліктаў не было, але нельга казаць, што мы адно аднаго любім”.

(Канапелька: ) “Час “Маладых галасоў” у эфір сканчваецца. Нам застаецца нагадаць, што разам з вамі былі Вольга Канапелька і Ягор Маёрчык”.

(Маёрчык: ) “Мы разьвітваемся. Усім пакуль. І да новых сустрэчаў на хвалях Радыё Свабода”.
XS
SM
MD
LG