(Дракахруст: ) Два тыдні таму беларуска-польскі канфлікт здаваўся ня вырашаным, але замарожаным. І раптам “баявыя дзеяньні” разгарнуліся з новай сілай : у Беларусі была зачыненая філія польскага навуковага фонду, выдалены яшчэ адзін, ужо трэці польскі дыплямат, пэўнай кульмінацыяй стаў амонаўскі штурм сядзібы Саюзу палякаў, у выніку якога старшыня саюзу Анжаліка Борыс апынулася ў пастарунку, а ў сядзібе – ранейшы кіраўнік СПБ Тадэвуш Кручкоўскі, якога беларускія ўлады прызнаюць законным кіраўніком гэтай грамадзкай арганізацыі.
Крокі ў адказ зрабіў і польскі бок, выдаліўшы беларускага дыплямата і адклікаўшы зь Беларусі свайго амбасадара.
Рэпартажы пра беларуска-польскі канфлікт нагадваюць зводкі баявых дзеяньняў, польскія палітыкі ўсур''ёз абмяркоўваюць пэрспэктыву разрыву дыпляматычных адносінаў.
У чым прычына гэтай “халоднай вайны”, якая разгарэлася паміж дзьвюма суседнімі краінамі? Гаворыць амэрыканскі дасьледчык, кіраўнік Вашынгтонскага цэнтру абарончай інфармацыі Мікалай Злобін.
(Злобін: ) "Прычына такога кшталту падзеяў дастаткова відавочная – калі побач знаходзяцца дзьве краіны, якія прытрымліваюцца розных сыстэмаў каштоўнасьцяў, заснаваныя на розных прынцыпах, то супярэчнасьці паміж імі будуць узьнікаць непазьбежна. Фармальная падстава тут ня мае вялікага значэньня. Людзі, якія спрабуюць аналізаваць гэтыя падставы з абодвух бакоў, па-свойму маюць рацыю. Зразумела, і Польшча, і іншыя краіны Эўропы зацікаўленыя ў тым, каб палітычны рэжым у Беларусі зьмяніўся, каб яна стала нармальнай эўрапейскай краінай. Зь іншага боку і Беларусь па-свойму мае рацыю, абараняючы свой недэмакратычны рэжым. Але сутнасьць праблемы палягае ў тым, што Беларусь, знаходзячыся ў Эўропе, не зьяўляецца эўрапейскай краінай.
(Дракахруст: ) "Беларускі аналітык Аляксандар Фядута мяркуе, што канкрэтныя падставы ўсё ж маюць значэньне. Паводле яго наступ ўладаў на Саюз палякаў наўпрост зьвязаны з пэрспэктывай выбараў 2006 году. Аднак Фядута лічыць, што справа ня ў тым, што ўлада гэтак ужо моцна баяліся, што польская грамада выступіць супраць Лукашэнкі".
(Фядута: ) "Уладзе патрэбна, каб была ўплывовая няўрадавая арганізацыя, якая скажа, што выбары 2006 году – цалкам дэмакратычныя, цалкам празрыстыя, і ўсё адбываецца так, як трэба. Саюз палякаў быў у гэтым сэнсе вельмі прыдатным для беларускай улады. Па-першае, на чале стаяў чалавек, які быў лёгка кантраляваны з боку ўладаў. Па-другое, калі б Саюз палякаў – другая паводле колькасьці пасьля прафсаюзаў грамадзкая арганізацыя – сказаў бы, што ўсё добра … ну, дык добра. І былі б палітыкі нават у самой Польшчы, якія сказалі б “Так, у Беларусі ўсё добра, калі нашы палякі кажуць гэта”.
Але гэтая мадэль адносінаў не прайшла. Старшынёй Саюзу палякаў была абраная Анжаліка Борыс, жанчына, наколькі я ведаю, разумная, вельмі стрыманая і якая ніколі не займалася палітыкай. Яна была цалкам гатовая да канфармізму ў адносінах з уладай, акрамя аднаго – ня лезьці ў палітыку. І вось гэта нашу ўладу пачало не задавальняць.
(Дракахруст: ) "Расейскаму палітолягу Станіславу Бялкоўскаму цяперашні беларуска-расейскі канфлікт бачыцца як вынік страты Расеяй геапалітычнага ўплыву ў рэгіёне. У адрозьненьні ад беларускіх ўладаў, якія заяўляюць, што Польшча выконвае загад сваіх заакіянскіх патронаў, паводле Бялкоўскага Варшава вядзе ўласную гульню, заснаваную на гістарычных рэмінісцэнцыях".
(Бялкоўскі: ) "Расея перастала быць цэнтрам прыцягненьня постсавецкіх краінаў і стала проста самай вялікай дзяржавай у гэтай частцы зямной кулі.
Іншыя геапалітычныя суб''екты пачалі набіраць сілу і ўрывацца ў гэтую прастору. Польшча заявіла пра свае правы мадэратара канфліктаў на тэрыторыі былога Вялікага княства Літоўскага і Рускага. Польшча фактычна заявіла пра тое, што адраджае свае гістарычныя амбіцыі і насуперак Расеі лічыць Беларусь і Ўкраіну зонай свайго ўплыву і кантролю.
Лукашэнка зьдзейсьніў рэвалюцыю яшчэ ў 1994 годзе і пачаў рэалізоўваць нэасавецкі праект, які ніяк не ўпісваецца ў тую карціну сьвету, якую хацелі б бачыць у рэгіёне Польшча і Украіна пасьля перамогі "аранжавай рэвалюцыі".
Лукашэнка абараняецца ад пранікненьня Польшчы як новага мадэратара гэтай часткі Эўропы. Таму адносіны абвастраюцца з кожным днём. Тое, што Лукашэнка ў гэтай сытуацыі дэманстратыўна сябруе з Пуціным, нікога не павінна падманваць – Пуцін і Лукашэнка ненавідзяць адзін аднаго, проста Лукашэнку трэба дэманстраваць сяброўства зь нейкімі кіраўнікамі, калі сьвет вакол яго робіцца ўсё больш варожым".
(Дракахруст: ) "Беларускі палітоляг ў пэўнай ступені згодны з расейскім калегам, аднак нагадвае, што часам Польшча спрабавала адыгрываць у межах Эўразьвязу ролю “адваката” Беларусі, не зважаючы на існы ў ёй палітычны рэжым".
(Фёдараў: ) "Я магу пагадзіцца з тым, што Польшча бачыць сябе, як нейкі фарпост Эўразьвязу на Ўсходзе, і ў адпаведнасьці з гэтым, а таксама памятаючы далёкаю (а можа і адносна недалёкую) гісторыю, хоча выкарыстаць свой уплыў дзеля сваёй карысьці перш за ўсё, але і дзеля карысьці Эўрапейскага Зьвязу таксама.
Яна ўжо даволі даўно праводзіць гэтую палітыку, у Літве яна лічыла сябе і сапраўды была пэўным лякаматывам руху Літвы ў Эўразьвяз і НАТО, а ва Ўкраіне мы ведаем, якія былі паводзіны польскага боку.
У Беларусі гэта не атрымліваецца па вядомых прычынах, перш за ўсё таму, што беларускае грамадзтва пакуль яшчэ ня вельмі гатовае для такіх пераменаў.
З другога боку Польшча паводзіла сябе іншым разам больш лагодна адносна Беларусі, чым кіраўніцтва Эўразьвязу, яна не падтрымлівала візавыя санкцыі ЭЗ, якія ўводзіліся некалькі разоў, супраціўлялася ўвядзеньню эканамічных санкцыяў. Яна спрабавала зрабіць зь сябе нешта накшталт моста, нават нягледзячы на тое, што ЭЗ цалкам даволі нэгатыўна ставіўся да ўнутранай палітыкі ў Беларусі.
Я не магу сказаць, што ў цяперашнім сутыкненьні вінаваты польскі бок, гэта ўсё ж беларуская традыцыя апошніх гадоў – душыць недзяржаўныя арганізацыі, калі яны нейкім чынам не адпавядаюць уяўленьню беларускіх ўладаў. Адным з прыярытэтаў Польшчы ў Беларусі зьяўляецца яе дыяспара і яна не магла тут застацца ўбаку. Беларускі бок таксама не хацеў ісьці на саступкі. Таму гэты канфлікт пачаўся і таму ён разгараецца".
(Дракахруст: ) "У пэўным сэнсе цяперашні беларуска-польскі канфлікт – гэта і чарговае выпрабаваньне для Эўрапейскага Зьвязу, сябрам якога Польшча стала год таму. На працягу ўсяго канфлікту польскія прадстаўнікі неаднаразова падкрэсьлівалі, што абвастрэньне адносінаў паміж Менскам і Варшавай зьяўляецца не двухбаковай, а агульнаэўрапейскай праблемай. На гэтым тыдні пра гэта заявіў міністар замежных справаў Польшчы Адам Ротфэльд. Аднак адзін з прэсавых сакратароў Эўракамісіі Амадэў Альтафаў выказаў на гэты конт іншае меркаваньне: паводле яго Брусэль будзе дамагацца ад Беларусі выкананьня правоў чалавека, але ня хоча камэнтаваць “дыпляматычную вайну” паміж Менскам і Варшавай і лічыць гэта двухбаковай праблемай.
Гаворыць кіраўнік аддзелу краінаў СНД Нямецкай рады зьнешняй палітыкі Аляксандар Рар:"
(Рар: ) "Я мяркую, што мае рацыю прадстаўнік Польшчы. Польшча ўступіла ў Эўразьвяз, яна ўзяла на сябе пэўныя абавязкі ўмацоўваць наш палітычны саюз, з 2004 году яна аддала частку свайго сувэрэнітэту ў пытаньнях зьнешняй і абарончай палітыкі Брусэлю. Так што натуральна, што калі мае мейсца канфлікт сябра Эўразьвязу са зьнешнім сьветам, як гэта зараз адбываецца паміж Польшчай і Беларусьсю, то гэты канфлікт закране ўвесь Эўрапейскі Зьвяз як цэлае. Таму гэтыя заявы Брусэлі, пра якія Вы гаворыце, выглядаюць недарэчнымі.
Пытаньне Беларусі ўжо даўно стаіць у парадку дня перамоваў Эўразьвязу зь яго ўсходнімі суседзямі, пытаньне дэмакратызацыі Беларусі даволі працяглы час распрацоўваецца і ўсе сябры Эўразьвязу шукаюць новыя падыходы, як вырашыць гэтую праблему.
Праўда, варта сказаць, што стары Эўразьвяз – якім ён быў да пашырэньня 2004 году заўсёды казаў, што ён хоча вырашыць беларускую праблему нерэвалюцыйным шляхам, ня ціснучы на Лукашэнку, а эвалюцыйным шляхам. Але ёсьць іншыя меркаваньні, якіх прытрымліваюцца правыя колы ў Злучаных Штатах, а таксама ў Польшчы, дзе апазыцыя гаворыць, што трэба зьмяніць рэжым у Беларусі любымі сродкамі, каб наблізіць гэтую краіну да Эўропы. Лукашэнка, дарэчы, гэта адчуў і ідзе на канфлікт, каб умацаваць свае пазыцыі сярод свайго электарату. Яму здаецца, што гэта зараз яму выгадна".
(Дракахруст: ) "Станіслаў Бялкоўскі лічыць, што нежаданьне Брусэлю падтрымаць Польшчу ў яе канфлікце зь Беларусьсю мае шэраг дастаткова важкіх чыньнікаў".
(Бялкоўскі : ) "Польшча – новы сябра Эўразьвязу, яна ў большай ступені арыентуецца на Злучаныя Штаты Амэрыкі, чым на брусэльскую эўрабюракратыю і на краіны-заснавальніцы Эўразьвязу – Францыю і Нямеччыну. Відавочна, што Эўразьвяз стрымлівае геапалітычныя амбіцыі Польшчы. Па-першае, таму, што фактычнае аднаўленьне Вялікага княства Літоўскага групай дзяржаваў, што знаходзяцца пад уплывам Польшчы, разбурае самую дактрыну Эўразьвязу, як аднароднага ўтварэньня, а па-другое таму што Эўразьвяз перасьцерагаецца росту ўплыву Польшчы, як саюзьніка ЗША.
Таму тут ня можа быць поўнага адзінства, у тым ліку і адносна Беларусі.
За Польшчай стаяць Злучаныя Штаты, якія зацікаўленыя ў дывэрсыфікацыі цэнтраў прыняцьця рашэньняў у Эўразьвязе, у чым у сваю чаргу не зацікаўленыя Парыж і Бэрлін. Эўразьвяз зацікаўлены ў тым, каб Беларусь бачыла пэўную крыніцу легітымнасьці ў Эўразьвязе цалкам, а не ў Польшчы асобна".
(Дракахруст: ) "Віцэ-сьпікер Парлямэнцкай асамблеі Рады Эўропы Тадэвуш Івінскі гаворыць пра прычыны адрозьненьняў пазіцыяў Брусэлю і Варшавы досыць дыпляматычна:"
(Івінскі : ) "Па-мойму, адна з прычынаў гэтага – гэта тое, што зараз канікулы, няма магчымасьці сустракацца і глыбей прааналізаваць усе гэтыя працэсы. Па другое, шчыра кажучы, у многіх краінаў-сябраў Эўразьвязу няма глыбокага разуменьня ўсходніх праблемаў, асабліва – праблемаў Беларусі. Заходнія палітыкі лепш ведаюць праблемы, зьвязаныя з Расеяй, апошнім часам – таксама з Украінай, але няшмат – зь Беларусьсю. Мы тут у Польшчы мяркуем, што праблему нельга зводзіць да двухбаковых стасункаў".
(Дракахруст: ) "А амэрыканскі дасьледчык Мікалай Злобін схільны да больш рэзкіх ацэнак".
(Злобін: ) "Варшава хоча прадставіць гэтую праблему, як праблему ўзаемаадносінаў усіх эўрапейскіх краінаў з адзінай недэмакратычнай краінай Эўропы. Я мяркую, што ў такім падыходзе ёсьць вялікі сэнс з пункту гледжаньня палітыкі і геапалітыкі. Але зь іншага боку эўрапейцы, навучаныя горкім досьведам 20-га стагодзьдзя, крывавым досьведам канфліктаў, якія ўзьнікалі на этнічнай і рэлігійнай глебе, зараз спрабуюць вельмі акуратна ацэньваць тыя падзеі, якія маюць нацыянальную, этнічную ці рэлігійную афарбоўку. Эўрапейскія чыноўнікі – людзі, як бы гэта мякчэй сказаць, нясьмелыя ў палітычным пляне".
(Дракахруст: ) "І нарэшце паводле беларускага палітоляга Андрэя Фёдарава пазыцыя Брусэля тлумачыцца апроч іншага тым, што ён мае няшмат рычагоў уплыву на Беларусь".
(Фёдараў: ) "Кіраўніцтва Эўразьвязу безумоўна разумее, што ў яго няма сур''ёзных рычагоў уплыву на беларускае кіраўніцтва. Мы ведаем, што ўжо рабіліся шматлікія захады і Эўрапарлямэнтам, і Эўракамісіяй, але фактычна ні да якіх станоўчых пераменаў у Беларусі яны не прывялі. Кіраўніцтва Эўразьвязу і зараз ведае, што яно няшмат што можа зрабіць, а калі яно пачне нешта рабіць, а ў яго не атрымаецца, то яно ў пэўным сэнсе "згубіць твар". Таму яно паводзяць сябе пакуль вельмі асьцярожна. Тым больш што Польшча – даволі вялікая краіна, і такая ўжо вялікая дапамога ёй і непатрэбна.
Іншая справа, што можа быць Эўразьвяз няяўным чынам будзе спрабаваць працаваць праз Маскву, каб тая паўплывала на беларускія ўлады. Але гэта толькі гіпотэза, бо ў Масквы з Польшчай зараз таксама ня надта добрыя стасункі".
(Дракахруст: ) "Паводле геапалітычных канструкцыяў расейскага палітоляга Станіслава Бялкоўскага Польшча мае ўласныя амбіцыі ў рэгіёне, якія стрымліваюць больш мудрыя старыя сябры Эўразьвязу. Схема прыгожая, але ня надта адпаведная фактам. Як нагадаў Андрэй Фёдараў шмат у якіх сытуацыях як раз Польшча пярэчыла жорсткім мерам, якія плянаваў адносна Беларусі Эўразьвяз. У сувязі з гэтым чаму ж беларускія ўлады раздзьмуваюць канфлікт, падштурховаючы Варшаву да пераходу да жорсткай палітыцы? Гаворыць Аляксандар Фядута."
(Фядута: ) "Аляксандар Лукашэнка заўсёды адчуваў сябе найбольш камфортна падчас вайны. Гэта можа быць вайна з уласнай апазыцыяй, з Расеяй ці з усёй Эўропай, як гэта было падчас вядомага крызысу вакол Драздоў. Зараз яму патрэбная маленькая вайна з Польшчай, і ён будзе ваяваць.
Лукашэнка жыве інтарэсамі аднаго дня, таго, які будзе заўтра. А тое, будзе пасьлязаўтра – пра гэта мы заўтра і падумаем. Тое, што адбываецца сёньня, адпавядае ягоным інтарэсам будучага году, як ён іх сабе ўяўляе. Што будзе пасьля гэтага – я не ўпэўнены, што ён зараз разважае над гэтым.
У яго зараз ёсьць больш складаная для яго праблема – гэта праблема Масквы. Ён усё яшчэ не ўпэўнены, што Пуцін да канца будзе яго падтрымліваць. І тое, што ён зараз абвастрае адносіны менавіта з Польшчай – гэта таксама сыгнал Пуціну. Польшча і Латвія – гэтыя сёньня дзьве найбольш “балючыя” для Расеі краіны блізкага замежжа".
(Дракахруст: ) "Ужо і Аляксандар Фядута, і Андрэй Фёдараў пачалі гутарку пра яшчэ аднаго патэнцыйнага ўдзельніка канфлікту – пра Расею. Дарэчы, днямі былы міністар абароны Польшчы Браніслаў Камароўскі, характарызуючы цяперашні канфлікт, заявіў, што ў ім за Лукашэнкам стаіць Пуцін. Гаворыць дэпутат Сэйму Тадэвуш Івінскі".
(Івінскі: ) "Я не падзяляю пункту гледжаньня свайго калегі спадара Камароўскага. Ключавое пытаньне для мяне – гэта будучыня самога Лукашэнкі. У будучым годзе будуць прэзыдэнцкія выбары, і ён робіць усё, каб умацаваць сваю ўладу, каб быць нанова пераабраны. Я бачу шмат адрозьненьняў у палітыцы Беларусі і Расеі. Я не выключаю, што сапраўды менскае кіраўніцтва хоча ў пэўнай ступені ўцягнуць у арбіту сваёй палітыкі і Расею".
(Дракахруст: ) "Свой погляд на магчымыя рэакцыі на беларуска-польскі канфлікт галоўных геапалітычных цэнтраў прапануе з Вашынгтону Мікалай Злобін".
(Злобін: ) "Сёньня польскае кіраўніцтва імкнецца ператварыць гэтую праблему ў адну з самых заўважальных на кантынэнце і тым самым прыцягнуць да яе ўвагу з боку Эўразьвязу, Злучаных Штатаў і з боку Расеі. Посьпех гэтай польскай палітыкі будзе залежыць ад таго, наколькі гэтыя краіны пагодзяцца ўключыцца ў вырашэньне гэтай праблемы. Я мяркую, што ў Маскве зацікаўленасьць у гэтай праблеме будзе надзвычай вялікая, і пазыцыя Масквы будзе адыгрываць немалую ролю ў тым, як гэты канфлікт будзе вырашаны. У Масквы таксама назапасіўся вялікі сьпіс прэтэнзіяў да рэжыму Лукашэнкі, і Крэмль хацеў бы бачыць у Беларусі кіраўніка менш экстравагантнага і больш прымальнага для Захаду.
Што ж тычыцца ЗША, то Беларусь у вачох Вашынгтону – гэта апошняя дыктатура Эўропы і любую магчымасьць зьмяніць палітычны рэжым у Беларусі Злучаныя Штаты будуць разглядаць вельмі сур''ёзна. Тым больш, што Польшча ў апошнія гады стала адной зь любімых краінаў прэзыдэнта Буша, у кіраўніцтва Польшчы зараз ёсьць наўпроставы выхад на Белы дом, чаго няма і лідэраў іншых краінаў сьвету. Таму сёньня ў Вашынгтоне ўсур''ёз разглядаецца пытаньне, ці варта Злучаным Штатам умяшацца ў сытуацыю, ці ня можа гэта стаць спускавым кручком зьмены рэжыму, чарговай каляровай рэвалюцыі.
На сёньняшні дзень я гэтага ня бачу. Але канфлікт толькі разгараецца, і цалкам імаверна, што Злучаныя Штаты праявяць сябе ў гэтай сытуацыі. І тады будзе зразумелая вялікая карціна".
(Дракахруст: ) "Мікалай Злобін згодны зь меркаваньнем, што ўцягваньне Расеі ў беларуска-расейскі канфлікт – важны элемэнт палітыкі Менску".
(Злобін: ) "Прэзыдэнт Пуцін апошнім часам дае розным сілам уцягнуць сябе ў разборкі, якія яго ці Расею ня тычацца. Ён усё часьцей робіцца аб''ектам маніпуляцыі, можа сам таго не заўважаючы. У выніку яго палітычны аўтарытэт робіцца разьменнай манэтай. Прэзыдэнт Лукашэнка ўжо неаднойчы спрабаваў гэта рабіць, і ня толькі адносна Пуціна, але і яго папярэдніка.
Усё, што спрыяе пагаршэньню адносінаў паміж Расеяй і Эўропай, Расеяй і Польшчай, надзвычай выгадна беларускім уладам. Любая расколіна паміж Расеяй і Эўразьвязам будзе пашырацца Менскам усімі магчымымі сродкамі. Я ня ўпэўнены, што гэта было першапачатковай мэтай прэзыдэнта Беларусі, але з улікам праблемаў, якія існуюць паміж Масквой і Варшавай, я не выключаю, што Беларусь паспрабуе паглыбіць гэтыя супярэчнасьці. Бо калі Расея і Эўразьвяз ва ўсё большай ступені будуць знаходзіць паразуменьне па ўсіх пытаньнях эўрапейскай палітыкі, то мейсца для лукашэнкаўскай Беларусі там не застанецца. Мейсца гэтай Беларусі – там дзе Расея і Эўразьвяз не знаходзяць згоды".
(Дракахруст: ) "Большасьць польскіх экспэртаў і палітыкаў выказваюць меркаваньне, што прычына цяперашняга канфлікту палягае ў страху Лукашэнкі перад пэрспэктывай “каляровай” рэвалюцыі. Гаворыцца, што каб прадухіліць гэта, беларускі кіраўнік сьвядома правакуе ізаляцыю сваёй краіны.
Зараз сярод польскіх палітыкаў усе гучней гучаць прапановы аб разрыве дыпляматычных сувязяў зь Беларусьсю, польскія гарады разрываюць партнэрскія сувязі зь беларускімі. На выклікі трэба адказваць, але ці не дасягаецца такім чынам тая самая ізаляцыя Беларусі, да якой імкнуўся Лукашэнка, разьдзьмуваючы канфлікт? Гаворыць Тадывуш Івінскі".
(Івінскі : ) "У гэтым і палягае галоўны выклік. Я шчыра казаў пра гэта ў Сэйме. Палітыка Польшчы, якая паводле ацэнак апазыцыі была мяккай, насамрэч была цьвярозая і пазытыўная, паколькі праблема даволі складаная. Як ізаляваць недэмакратычныя, аўтарытарныя ўлады Беларусі, але пры гэтым не ізаляваць беларускае грамадзтва? Я лічу, што мы не павінны разрываць дыпляматычныя адносіны, а шукаць рашэньня ў межах Рады Эўропы – я кажу пра гэта як віцэ-старшыня Парлямэнцкай асамблеі Рады Эўропы, і ў межах Эўразьвязу".
(Дракахруст: ) "Наконт таго, ці імкнецца Лукашэнка да ізаляцыі, свой пункт гледжаньня мае Станіслаў Бялкоўскі".
(Бялкоўскі: ) "Лукашэнка сапраўды ў пэўнай ступені зацікаўлены ў ізаляцыі Беларусі, у той ступені, у якой гэта спрыяе рэалізацыі яго нэасавецкага праекту. І зразумела зацікаўлены ў тым, каб ізаляцыя Беларусі адбывалася не па яго віне. Ва ўзьнікненьні праблемы польскай меншасьці ён не зацікаўлены і таму занадта далёка ў сваіх антыпольскіх настроях ён ня пойдзе. Гэтак жа і Польшча сёньня не настолькі моцная, каб пайсьці занадта далёка. На ўзроўні рыторыкі напружанасьць будзе ўзрастаць яшчэ неаднойчы, на ўзроўні канкрэтных справаў бакі спыняцца перад пэўнай рысай, якая адлюстроўвае ступень разуменьня Аляксандрам Квасьнеўскім і Аляксандрам Лукашэнкам тых рызыкаў і пагрозаў, якія зьвязаныя з разрастаньнем канфлікту і яго непрадказальнымі наступствамі".
(Дракахруст: ) "Ну і нарэшце – да якіх межаў можа дайсьці эскаляцыя цяперашняй напружанасьці. Гаворыць Андрэй Фёдараў".
(Фёдараў: ) "Магу вызначыць толькі самую скрайнюю мяжу, да якой яны пэўна ня дойдуць – ваенных дзеяньняў паміж Беларусьсю і Польшчай з гэтай прычыны ня будзе. Я ў гэтым ўпэўнены абсалютна. Што да іншага, то могуць быць самыя розныя рэчы. Палякі ўжо адклікалі свайго пасла. Я думаю, што зараз наступіць нейкае зацішша і бакі будуць глядзець, што рабіць далей. Бо наступны крок – гэта сапраўды разрыў дыпляматычных адносінаў. І я не выключаю, што ён можа адбыцца, таму што беларускія ўлады цьвёрда стаяць на сваім, а польскі гонар тут адыгрывае не апошнюю ролю".
(Дракахруст: ) "Расеец Станіслаў Бялкоўскі прагназуе хуткае замарожваньне канфлікту".
(Бялкоўскі : ) "Я мяркую, што гэты канфлікт на пэўным этапе замарозіцца, і гэты этап дастаткова блізка. Разрыву дыпляматычных адносінаў і санкцыяў ня будзе, будзе рэжым узброенага, недабразычлівага, але ўсё ж нэўтралітэту. Польшча па-ранейшаму праз Украіну і няўрадавыя арганізацыі будзе спрабаваць уплываць на Беларусь і падрыхтаваць зьмену рэжыму ў патрэбным для яе накірунку. Але мяркую, што польскія палітыкі выдатна разумеюць, што ў адрозьненьні ад Ўкраіны ў Беларусі рэальнай альтэрнатывы Лукашэнку, хочам мы таго ці не, не існуе. Таму пакуль Лукашэнка будзе прызнаны ў якасьці адзінай рэальнасьці, здольнай кантраляваць сытуацыю ў Беларусі, зь ім будуць падтрымлівацца фармальныя адносіны і ціск не пяройдзе пэўнай мяжы".
(Дракахруст: ) "Аляксандар Фядута зьвязвае дынаміку двухбаковых адносінах з выбарамі – спачатку ў Польшчы, потым у Беларусі".
(Фядута: ) "На мой погляд, да разрыву дыпляматычных адносінаў ня дойдзе. У Польшчы наперадзе выбары, польскія беларусы – грамадзяне Польшчы і іх галасоў дастаткова шмат, каб іх нельга было ігнараваць. Тым больш, што гэта электарат аднаго з самых уплывовых кандыдатаў на прэзыдэнта, маршалка Сэйму Уладзімежа Цімашэвіча.
А вось што будзе пасьля выбараў у Беларусі … Лукашэнка, калі ён застанецца на трэці тэрмін, атрымае ад польскага боку ўсё, на што ён ня мог разьлічваць нават у самым страшным сьне".
Крокі ў адказ зрабіў і польскі бок, выдаліўшы беларускага дыплямата і адклікаўшы зь Беларусі свайго амбасадара.
Рэпартажы пра беларуска-польскі канфлікт нагадваюць зводкі баявых дзеяньняў, польскія палітыкі ўсур''ёз абмяркоўваюць пэрспэктыву разрыву дыпляматычных адносінаў.
У чым прычына гэтай “халоднай вайны”, якая разгарэлася паміж дзьвюма суседнімі краінамі? Гаворыць амэрыканскі дасьледчык, кіраўнік Вашынгтонскага цэнтру абарончай інфармацыі Мікалай Злобін.
(Злобін: ) "Прычына такога кшталту падзеяў дастаткова відавочная – калі побач знаходзяцца дзьве краіны, якія прытрымліваюцца розных сыстэмаў каштоўнасьцяў, заснаваныя на розных прынцыпах, то супярэчнасьці паміж імі будуць узьнікаць непазьбежна. Фармальная падстава тут ня мае вялікага значэньня. Людзі, якія спрабуюць аналізаваць гэтыя падставы з абодвух бакоў, па-свойму маюць рацыю. Зразумела, і Польшча, і іншыя краіны Эўропы зацікаўленыя ў тым, каб палітычны рэжым у Беларусі зьмяніўся, каб яна стала нармальнай эўрапейскай краінай. Зь іншага боку і Беларусь па-свойму мае рацыю, абараняючы свой недэмакратычны рэжым. Але сутнасьць праблемы палягае ў тым, што Беларусь, знаходзячыся ў Эўропе, не зьяўляецца эўрапейскай краінай.
(Дракахруст: ) "Беларускі аналітык Аляксандар Фядута мяркуе, што канкрэтныя падставы ўсё ж маюць значэньне. Паводле яго наступ ўладаў на Саюз палякаў наўпрост зьвязаны з пэрспэктывай выбараў 2006 году. Аднак Фядута лічыць, што справа ня ў тым, што ўлада гэтак ужо моцна баяліся, што польская грамада выступіць супраць Лукашэнкі".
(Фядута: ) "Уладзе патрэбна, каб была ўплывовая няўрадавая арганізацыя, якая скажа, што выбары 2006 году – цалкам дэмакратычныя, цалкам празрыстыя, і ўсё адбываецца так, як трэба. Саюз палякаў быў у гэтым сэнсе вельмі прыдатным для беларускай улады. Па-першае, на чале стаяў чалавек, які быў лёгка кантраляваны з боку ўладаў. Па-другое, калі б Саюз палякаў – другая паводле колькасьці пасьля прафсаюзаў грамадзкая арганізацыя – сказаў бы, што ўсё добра … ну, дык добра. І былі б палітыкі нават у самой Польшчы, якія сказалі б “Так, у Беларусі ўсё добра, калі нашы палякі кажуць гэта”.
Але гэтая мадэль адносінаў не прайшла. Старшынёй Саюзу палякаў была абраная Анжаліка Борыс, жанчына, наколькі я ведаю, разумная, вельмі стрыманая і якая ніколі не займалася палітыкай. Яна была цалкам гатовая да канфармізму ў адносінах з уладай, акрамя аднаго – ня лезьці ў палітыку. І вось гэта нашу ўладу пачало не задавальняць.
(Дракахруст: ) "Расейскаму палітолягу Станіславу Бялкоўскаму цяперашні беларуска-расейскі канфлікт бачыцца як вынік страты Расеяй геапалітычнага ўплыву ў рэгіёне. У адрозьненьні ад беларускіх ўладаў, якія заяўляюць, што Польшча выконвае загад сваіх заакіянскіх патронаў, паводле Бялкоўскага Варшава вядзе ўласную гульню, заснаваную на гістарычных рэмінісцэнцыях".
(Бялкоўскі: ) "Расея перастала быць цэнтрам прыцягненьня постсавецкіх краінаў і стала проста самай вялікай дзяржавай у гэтай частцы зямной кулі.
Іншыя геапалітычныя суб''екты пачалі набіраць сілу і ўрывацца ў гэтую прастору. Польшча заявіла пра свае правы мадэратара канфліктаў на тэрыторыі былога Вялікага княства Літоўскага і Рускага. Польшча фактычна заявіла пра тое, што адраджае свае гістарычныя амбіцыі і насуперак Расеі лічыць Беларусь і Ўкраіну зонай свайго ўплыву і кантролю.
Лукашэнка зьдзейсьніў рэвалюцыю яшчэ ў 1994 годзе і пачаў рэалізоўваць нэасавецкі праект, які ніяк не ўпісваецца ў тую карціну сьвету, якую хацелі б бачыць у рэгіёне Польшча і Украіна пасьля перамогі "аранжавай рэвалюцыі".
Лукашэнка абараняецца ад пранікненьня Польшчы як новага мадэратара гэтай часткі Эўропы. Таму адносіны абвастраюцца з кожным днём. Тое, што Лукашэнка ў гэтай сытуацыі дэманстратыўна сябруе з Пуціным, нікога не павінна падманваць – Пуцін і Лукашэнка ненавідзяць адзін аднаго, проста Лукашэнку трэба дэманстраваць сяброўства зь нейкімі кіраўнікамі, калі сьвет вакол яго робіцца ўсё больш варожым".
(Дракахруст: ) "Беларускі палітоляг ў пэўнай ступені згодны з расейскім калегам, аднак нагадвае, што часам Польшча спрабавала адыгрываць у межах Эўразьвязу ролю “адваката” Беларусі, не зважаючы на існы ў ёй палітычны рэжым".
(Фёдараў: ) "Я магу пагадзіцца з тым, што Польшча бачыць сябе, як нейкі фарпост Эўразьвязу на Ўсходзе, і ў адпаведнасьці з гэтым, а таксама памятаючы далёкаю (а можа і адносна недалёкую) гісторыю, хоча выкарыстаць свой уплыў дзеля сваёй карысьці перш за ўсё, але і дзеля карысьці Эўрапейскага Зьвязу таксама.
Яна ўжо даволі даўно праводзіць гэтую палітыку, у Літве яна лічыла сябе і сапраўды была пэўным лякаматывам руху Літвы ў Эўразьвяз і НАТО, а ва Ўкраіне мы ведаем, якія былі паводзіны польскага боку.
У Беларусі гэта не атрымліваецца па вядомых прычынах, перш за ўсё таму, што беларускае грамадзтва пакуль яшчэ ня вельмі гатовае для такіх пераменаў.
З другога боку Польшча паводзіла сябе іншым разам больш лагодна адносна Беларусі, чым кіраўніцтва Эўразьвязу, яна не падтрымлівала візавыя санкцыі ЭЗ, якія ўводзіліся некалькі разоў, супраціўлялася ўвядзеньню эканамічных санкцыяў. Яна спрабавала зрабіць зь сябе нешта накшталт моста, нават нягледзячы на тое, што ЭЗ цалкам даволі нэгатыўна ставіўся да ўнутранай палітыкі ў Беларусі.
Я не магу сказаць, што ў цяперашнім сутыкненьні вінаваты польскі бок, гэта ўсё ж беларуская традыцыя апошніх гадоў – душыць недзяржаўныя арганізацыі, калі яны нейкім чынам не адпавядаюць уяўленьню беларускіх ўладаў. Адным з прыярытэтаў Польшчы ў Беларусі зьяўляецца яе дыяспара і яна не магла тут застацца ўбаку. Беларускі бок таксама не хацеў ісьці на саступкі. Таму гэты канфлікт пачаўся і таму ён разгараецца".
(Дракахруст: ) "У пэўным сэнсе цяперашні беларуска-польскі канфлікт – гэта і чарговае выпрабаваньне для Эўрапейскага Зьвязу, сябрам якога Польшча стала год таму. На працягу ўсяго канфлікту польскія прадстаўнікі неаднаразова падкрэсьлівалі, што абвастрэньне адносінаў паміж Менскам і Варшавай зьяўляецца не двухбаковай, а агульнаэўрапейскай праблемай. На гэтым тыдні пра гэта заявіў міністар замежных справаў Польшчы Адам Ротфэльд. Аднак адзін з прэсавых сакратароў Эўракамісіі Амадэў Альтафаў выказаў на гэты конт іншае меркаваньне: паводле яго Брусэль будзе дамагацца ад Беларусі выкананьня правоў чалавека, але ня хоча камэнтаваць “дыпляматычную вайну” паміж Менскам і Варшавай і лічыць гэта двухбаковай праблемай.
Гаворыць кіраўнік аддзелу краінаў СНД Нямецкай рады зьнешняй палітыкі Аляксандар Рар:"
(Рар: ) "Я мяркую, што мае рацыю прадстаўнік Польшчы. Польшча ўступіла ў Эўразьвяз, яна ўзяла на сябе пэўныя абавязкі ўмацоўваць наш палітычны саюз, з 2004 году яна аддала частку свайго сувэрэнітэту ў пытаньнях зьнешняй і абарончай палітыкі Брусэлю. Так што натуральна, што калі мае мейсца канфлікт сябра Эўразьвязу са зьнешнім сьветам, як гэта зараз адбываецца паміж Польшчай і Беларусьсю, то гэты канфлікт закране ўвесь Эўрапейскі Зьвяз як цэлае. Таму гэтыя заявы Брусэлі, пра якія Вы гаворыце, выглядаюць недарэчнымі.
Пытаньне Беларусі ўжо даўно стаіць у парадку дня перамоваў Эўразьвязу зь яго ўсходнімі суседзямі, пытаньне дэмакратызацыі Беларусі даволі працяглы час распрацоўваецца і ўсе сябры Эўразьвязу шукаюць новыя падыходы, як вырашыць гэтую праблему.
Праўда, варта сказаць, што стары Эўразьвяз – якім ён быў да пашырэньня 2004 году заўсёды казаў, што ён хоча вырашыць беларускую праблему нерэвалюцыйным шляхам, ня ціснучы на Лукашэнку, а эвалюцыйным шляхам. Але ёсьць іншыя меркаваньні, якіх прытрымліваюцца правыя колы ў Злучаных Штатах, а таксама ў Польшчы, дзе апазыцыя гаворыць, што трэба зьмяніць рэжым у Беларусі любымі сродкамі, каб наблізіць гэтую краіну да Эўропы. Лукашэнка, дарэчы, гэта адчуў і ідзе на канфлікт, каб умацаваць свае пазыцыі сярод свайго электарату. Яму здаецца, што гэта зараз яму выгадна".
(Дракахруст: ) "Станіслаў Бялкоўскі лічыць, што нежаданьне Брусэлю падтрымаць Польшчу ў яе канфлікце зь Беларусьсю мае шэраг дастаткова важкіх чыньнікаў".
(Бялкоўскі : ) "Польшча – новы сябра Эўразьвязу, яна ў большай ступені арыентуецца на Злучаныя Штаты Амэрыкі, чым на брусэльскую эўрабюракратыю і на краіны-заснавальніцы Эўразьвязу – Францыю і Нямеччыну. Відавочна, што Эўразьвяз стрымлівае геапалітычныя амбіцыі Польшчы. Па-першае, таму, што фактычнае аднаўленьне Вялікага княства Літоўскага групай дзяржаваў, што знаходзяцца пад уплывам Польшчы, разбурае самую дактрыну Эўразьвязу, як аднароднага ўтварэньня, а па-другое таму што Эўразьвяз перасьцерагаецца росту ўплыву Польшчы, як саюзьніка ЗША.
Таму тут ня можа быць поўнага адзінства, у тым ліку і адносна Беларусі.
За Польшчай стаяць Злучаныя Штаты, якія зацікаўленыя ў дывэрсыфікацыі цэнтраў прыняцьця рашэньняў у Эўразьвязе, у чым у сваю чаргу не зацікаўленыя Парыж і Бэрлін. Эўразьвяз зацікаўлены ў тым, каб Беларусь бачыла пэўную крыніцу легітымнасьці ў Эўразьвязе цалкам, а не ў Польшчы асобна".
(Дракахруст: ) "Віцэ-сьпікер Парлямэнцкай асамблеі Рады Эўропы Тадэвуш Івінскі гаворыць пра прычыны адрозьненьняў пазіцыяў Брусэлю і Варшавы досыць дыпляматычна:"
(Івінскі : ) "Па-мойму, адна з прычынаў гэтага – гэта тое, што зараз канікулы, няма магчымасьці сустракацца і глыбей прааналізаваць усе гэтыя працэсы. Па другое, шчыра кажучы, у многіх краінаў-сябраў Эўразьвязу няма глыбокага разуменьня ўсходніх праблемаў, асабліва – праблемаў Беларусі. Заходнія палітыкі лепш ведаюць праблемы, зьвязаныя з Расеяй, апошнім часам – таксама з Украінай, але няшмат – зь Беларусьсю. Мы тут у Польшчы мяркуем, што праблему нельга зводзіць да двухбаковых стасункаў".
(Дракахруст: ) "А амэрыканскі дасьледчык Мікалай Злобін схільны да больш рэзкіх ацэнак".
(Злобін: ) "Варшава хоча прадставіць гэтую праблему, як праблему ўзаемаадносінаў усіх эўрапейскіх краінаў з адзінай недэмакратычнай краінай Эўропы. Я мяркую, што ў такім падыходзе ёсьць вялікі сэнс з пункту гледжаньня палітыкі і геапалітыкі. Але зь іншага боку эўрапейцы, навучаныя горкім досьведам 20-га стагодзьдзя, крывавым досьведам канфліктаў, якія ўзьнікалі на этнічнай і рэлігійнай глебе, зараз спрабуюць вельмі акуратна ацэньваць тыя падзеі, якія маюць нацыянальную, этнічную ці рэлігійную афарбоўку. Эўрапейскія чыноўнікі – людзі, як бы гэта мякчэй сказаць, нясьмелыя ў палітычным пляне".
(Дракахруст: ) "І нарэшце паводле беларускага палітоляга Андрэя Фёдарава пазыцыя Брусэля тлумачыцца апроч іншага тым, што ён мае няшмат рычагоў уплыву на Беларусь".
(Фёдараў: ) "Кіраўніцтва Эўразьвязу безумоўна разумее, што ў яго няма сур''ёзных рычагоў уплыву на беларускае кіраўніцтва. Мы ведаем, што ўжо рабіліся шматлікія захады і Эўрапарлямэнтам, і Эўракамісіяй, але фактычна ні да якіх станоўчых пераменаў у Беларусі яны не прывялі. Кіраўніцтва Эўразьвязу і зараз ведае, што яно няшмат што можа зрабіць, а калі яно пачне нешта рабіць, а ў яго не атрымаецца, то яно ў пэўным сэнсе "згубіць твар". Таму яно паводзяць сябе пакуль вельмі асьцярожна. Тым больш што Польшча – даволі вялікая краіна, і такая ўжо вялікая дапамога ёй і непатрэбна.
Іншая справа, што можа быць Эўразьвяз няяўным чынам будзе спрабаваць працаваць праз Маскву, каб тая паўплывала на беларускія ўлады. Але гэта толькі гіпотэза, бо ў Масквы з Польшчай зараз таксама ня надта добрыя стасункі".
(Дракахруст: ) "Паводле геапалітычных канструкцыяў расейскага палітоляга Станіслава Бялкоўскага Польшча мае ўласныя амбіцыі ў рэгіёне, якія стрымліваюць больш мудрыя старыя сябры Эўразьвязу. Схема прыгожая, але ня надта адпаведная фактам. Як нагадаў Андрэй Фёдараў шмат у якіх сытуацыях як раз Польшча пярэчыла жорсткім мерам, якія плянаваў адносна Беларусі Эўразьвяз. У сувязі з гэтым чаму ж беларускія ўлады раздзьмуваюць канфлікт, падштурховаючы Варшаву да пераходу да жорсткай палітыцы? Гаворыць Аляксандар Фядута."
(Фядута: ) "Аляксандар Лукашэнка заўсёды адчуваў сябе найбольш камфортна падчас вайны. Гэта можа быць вайна з уласнай апазыцыяй, з Расеяй ці з усёй Эўропай, як гэта было падчас вядомага крызысу вакол Драздоў. Зараз яму патрэбная маленькая вайна з Польшчай, і ён будзе ваяваць.
Лукашэнка жыве інтарэсамі аднаго дня, таго, які будзе заўтра. А тое, будзе пасьлязаўтра – пра гэта мы заўтра і падумаем. Тое, што адбываецца сёньня, адпавядае ягоным інтарэсам будучага году, як ён іх сабе ўяўляе. Што будзе пасьля гэтага – я не ўпэўнены, што ён зараз разважае над гэтым.
У яго зараз ёсьць больш складаная для яго праблема – гэта праблема Масквы. Ён усё яшчэ не ўпэўнены, што Пуцін да канца будзе яго падтрымліваць. І тое, што ён зараз абвастрае адносіны менавіта з Польшчай – гэта таксама сыгнал Пуціну. Польшча і Латвія – гэтыя сёньня дзьве найбольш “балючыя” для Расеі краіны блізкага замежжа".
(Дракахруст: ) "Ужо і Аляксандар Фядута, і Андрэй Фёдараў пачалі гутарку пра яшчэ аднаго патэнцыйнага ўдзельніка канфлікту – пра Расею. Дарэчы, днямі былы міністар абароны Польшчы Браніслаў Камароўскі, характарызуючы цяперашні канфлікт, заявіў, што ў ім за Лукашэнкам стаіць Пуцін. Гаворыць дэпутат Сэйму Тадэвуш Івінскі".
(Івінскі: ) "Я не падзяляю пункту гледжаньня свайго калегі спадара Камароўскага. Ключавое пытаньне для мяне – гэта будучыня самога Лукашэнкі. У будучым годзе будуць прэзыдэнцкія выбары, і ён робіць усё, каб умацаваць сваю ўладу, каб быць нанова пераабраны. Я бачу шмат адрозьненьняў у палітыцы Беларусі і Расеі. Я не выключаю, што сапраўды менскае кіраўніцтва хоча ў пэўнай ступені ўцягнуць у арбіту сваёй палітыкі і Расею".
(Дракахруст: ) "Свой погляд на магчымыя рэакцыі на беларуска-польскі канфлікт галоўных геапалітычных цэнтраў прапануе з Вашынгтону Мікалай Злобін".
(Злобін: ) "Сёньня польскае кіраўніцтва імкнецца ператварыць гэтую праблему ў адну з самых заўважальных на кантынэнце і тым самым прыцягнуць да яе ўвагу з боку Эўразьвязу, Злучаных Штатаў і з боку Расеі. Посьпех гэтай польскай палітыкі будзе залежыць ад таго, наколькі гэтыя краіны пагодзяцца ўключыцца ў вырашэньне гэтай праблемы. Я мяркую, што ў Маскве зацікаўленасьць у гэтай праблеме будзе надзвычай вялікая, і пазыцыя Масквы будзе адыгрываць немалую ролю ў тым, як гэты канфлікт будзе вырашаны. У Масквы таксама назапасіўся вялікі сьпіс прэтэнзіяў да рэжыму Лукашэнкі, і Крэмль хацеў бы бачыць у Беларусі кіраўніка менш экстравагантнага і больш прымальнага для Захаду.
Што ж тычыцца ЗША, то Беларусь у вачох Вашынгтону – гэта апошняя дыктатура Эўропы і любую магчымасьць зьмяніць палітычны рэжым у Беларусі Злучаныя Штаты будуць разглядаць вельмі сур''ёзна. Тым больш, што Польшча ў апошнія гады стала адной зь любімых краінаў прэзыдэнта Буша, у кіраўніцтва Польшчы зараз ёсьць наўпроставы выхад на Белы дом, чаго няма і лідэраў іншых краінаў сьвету. Таму сёньня ў Вашынгтоне ўсур''ёз разглядаецца пытаньне, ці варта Злучаным Штатам умяшацца ў сытуацыю, ці ня можа гэта стаць спускавым кручком зьмены рэжыму, чарговай каляровай рэвалюцыі.
На сёньняшні дзень я гэтага ня бачу. Але канфлікт толькі разгараецца, і цалкам імаверна, што Злучаныя Штаты праявяць сябе ў гэтай сытуацыі. І тады будзе зразумелая вялікая карціна".
(Дракахруст: ) "Мікалай Злобін згодны зь меркаваньнем, што ўцягваньне Расеі ў беларуска-расейскі канфлікт – важны элемэнт палітыкі Менску".
(Злобін: ) "Прэзыдэнт Пуцін апошнім часам дае розным сілам уцягнуць сябе ў разборкі, якія яго ці Расею ня тычацца. Ён усё часьцей робіцца аб''ектам маніпуляцыі, можа сам таго не заўважаючы. У выніку яго палітычны аўтарытэт робіцца разьменнай манэтай. Прэзыдэнт Лукашэнка ўжо неаднойчы спрабаваў гэта рабіць, і ня толькі адносна Пуціна, але і яго папярэдніка.
Усё, што спрыяе пагаршэньню адносінаў паміж Расеяй і Эўропай, Расеяй і Польшчай, надзвычай выгадна беларускім уладам. Любая расколіна паміж Расеяй і Эўразьвязам будзе пашырацца Менскам усімі магчымымі сродкамі. Я ня ўпэўнены, што гэта было першапачатковай мэтай прэзыдэнта Беларусі, але з улікам праблемаў, якія існуюць паміж Масквой і Варшавай, я не выключаю, што Беларусь паспрабуе паглыбіць гэтыя супярэчнасьці. Бо калі Расея і Эўразьвяз ва ўсё большай ступені будуць знаходзіць паразуменьне па ўсіх пытаньнях эўрапейскай палітыкі, то мейсца для лукашэнкаўскай Беларусі там не застанецца. Мейсца гэтай Беларусі – там дзе Расея і Эўразьвяз не знаходзяць згоды".
(Дракахруст: ) "Большасьць польскіх экспэртаў і палітыкаў выказваюць меркаваньне, што прычына цяперашняга канфлікту палягае ў страху Лукашэнкі перад пэрспэктывай “каляровай” рэвалюцыі. Гаворыцца, што каб прадухіліць гэта, беларускі кіраўнік сьвядома правакуе ізаляцыю сваёй краіны.
Зараз сярод польскіх палітыкаў усе гучней гучаць прапановы аб разрыве дыпляматычных сувязяў зь Беларусьсю, польскія гарады разрываюць партнэрскія сувязі зь беларускімі. На выклікі трэба адказваць, але ці не дасягаецца такім чынам тая самая ізаляцыя Беларусі, да якой імкнуўся Лукашэнка, разьдзьмуваючы канфлікт? Гаворыць Тадывуш Івінскі".
(Івінскі : ) "У гэтым і палягае галоўны выклік. Я шчыра казаў пра гэта ў Сэйме. Палітыка Польшчы, якая паводле ацэнак апазыцыі была мяккай, насамрэч была цьвярозая і пазытыўная, паколькі праблема даволі складаная. Як ізаляваць недэмакратычныя, аўтарытарныя ўлады Беларусі, але пры гэтым не ізаляваць беларускае грамадзтва? Я лічу, што мы не павінны разрываць дыпляматычныя адносіны, а шукаць рашэньня ў межах Рады Эўропы – я кажу пра гэта як віцэ-старшыня Парлямэнцкай асамблеі Рады Эўропы, і ў межах Эўразьвязу".
(Дракахруст: ) "Наконт таго, ці імкнецца Лукашэнка да ізаляцыі, свой пункт гледжаньня мае Станіслаў Бялкоўскі".
(Бялкоўскі: ) "Лукашэнка сапраўды ў пэўнай ступені зацікаўлены ў ізаляцыі Беларусі, у той ступені, у якой гэта спрыяе рэалізацыі яго нэасавецкага праекту. І зразумела зацікаўлены ў тым, каб ізаляцыя Беларусі адбывалася не па яго віне. Ва ўзьнікненьні праблемы польскай меншасьці ён не зацікаўлены і таму занадта далёка ў сваіх антыпольскіх настроях ён ня пойдзе. Гэтак жа і Польшча сёньня не настолькі моцная, каб пайсьці занадта далёка. На ўзроўні рыторыкі напружанасьць будзе ўзрастаць яшчэ неаднойчы, на ўзроўні канкрэтных справаў бакі спыняцца перад пэўнай рысай, якая адлюстроўвае ступень разуменьня Аляксандрам Квасьнеўскім і Аляксандрам Лукашэнкам тых рызыкаў і пагрозаў, якія зьвязаныя з разрастаньнем канфлікту і яго непрадказальнымі наступствамі".
(Дракахруст: ) "Ну і нарэшце – да якіх межаў можа дайсьці эскаляцыя цяперашняй напружанасьці. Гаворыць Андрэй Фёдараў".
(Фёдараў: ) "Магу вызначыць толькі самую скрайнюю мяжу, да якой яны пэўна ня дойдуць – ваенных дзеяньняў паміж Беларусьсю і Польшчай з гэтай прычыны ня будзе. Я ў гэтым ўпэўнены абсалютна. Што да іншага, то могуць быць самыя розныя рэчы. Палякі ўжо адклікалі свайго пасла. Я думаю, што зараз наступіць нейкае зацішша і бакі будуць глядзець, што рабіць далей. Бо наступны крок – гэта сапраўды разрыў дыпляматычных адносінаў. І я не выключаю, што ён можа адбыцца, таму што беларускія ўлады цьвёрда стаяць на сваім, а польскі гонар тут адыгрывае не апошнюю ролю".
(Дракахруст: ) "Расеец Станіслаў Бялкоўскі прагназуе хуткае замарожваньне канфлікту".
(Бялкоўскі : ) "Я мяркую, што гэты канфлікт на пэўным этапе замарозіцца, і гэты этап дастаткова блізка. Разрыву дыпляматычных адносінаў і санкцыяў ня будзе, будзе рэжым узброенага, недабразычлівага, але ўсё ж нэўтралітэту. Польшча па-ранейшаму праз Украіну і няўрадавыя арганізацыі будзе спрабаваць уплываць на Беларусь і падрыхтаваць зьмену рэжыму ў патрэбным для яе накірунку. Але мяркую, што польскія палітыкі выдатна разумеюць, што ў адрозьненьні ад Ўкраіны ў Беларусі рэальнай альтэрнатывы Лукашэнку, хочам мы таго ці не, не існуе. Таму пакуль Лукашэнка будзе прызнаны ў якасьці адзінай рэальнасьці, здольнай кантраляваць сытуацыю ў Беларусі, зь ім будуць падтрымлівацца фармальныя адносіны і ціск не пяройдзе пэўнай мяжы".
(Дракахруст: ) "Аляксандар Фядута зьвязвае дынаміку двухбаковых адносінах з выбарамі – спачатку ў Польшчы, потым у Беларусі".
(Фядута: ) "На мой погляд, да разрыву дыпляматычных адносінаў ня дойдзе. У Польшчы наперадзе выбары, польскія беларусы – грамадзяне Польшчы і іх галасоў дастаткова шмат, каб іх нельга было ігнараваць. Тым больш, што гэта электарат аднаго з самых уплывовых кандыдатаў на прэзыдэнта, маршалка Сэйму Уладзімежа Цімашэвіча.
А вось што будзе пасьля выбараў у Беларусі … Лукашэнка, калі ён застанецца на трэці тэрмін, атрымае ад польскага боку ўсё, на што ён ня мог разьлічваць нават у самым страшным сьне".
