Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Прыватны дзёньнік – Уладзімер Арлоў


Уладзімер Арлоў, Менск Новая перадача сэрыі “Прыватны дзёньнік”. Свае асабістыя нататкі першага тыдню новага году прадстаўляе пісьменьнік Уладзімер Арлоў.

Дзякуючы тэлеканалу “Euronews” Новы год сустракаю разам зь Віктарам Юшчанкам і Міхаілам Саакашвілі на кіеўскім майдане Незалежнасьці. Здаецца, ад тэлевізару нават вее тым сьвежым вясновым ветрыкам, які месяц таму амываў мой твар там, у Кіеве.

Углядаюся ў тэлеэкран, шукаючы на майдане адметнае, цыбатае і вусатае аблічча майго сябра – літаратара Аляксандра Ірванца, аднаго зь лідэраў украінскага постмадэрнізму, які два гады таму выдаў раман-антыўтопію “Рівнэ/Роўна”. Украіна ў ім падзеленая на дзьве дзяржавы – Заходнюю і Ўсходнюю, а родны горад аўтара, гэтае самае Роўна, расколатае на два сэктары высозным мурам накшталт колішняга бэрлінскага.

У навагоднім лісьце я віншаваў Алеся з новым прэзыдэнтам і з тым, што ягоны сюжэт так і застанецца ў літаратурнай прасторы, ня вырваўшыся ў рэальную.

А вось у Беларусі такі раман нарадзіцца ня мог. І не таму, што няма ў нас постмадэрністаў і антыўтапістаў – хапае! – а таму, што нашую краіну распалавініць на дзьве дзяржавы ня здолее нават самае багатае ўяўленьне. Ну няма ў нас сваёй Галіцыі, няма і свайго Львову. Ды яшчэ Вільню Сталін у 1939-м аддаў Летуве. Карацей, няма такіх, як у паўднёвых суседзяў, нацыянальных дрожджаў, што ўносяць карэктывы нават у прыказкі і прымаўкі.

Колькі дзесяцігодзьдзяў мае сябры з-за Прыпяці казалі, што Кіеў – сталіца Ўкраіны, а Львоў – сталіца ўкраінцаў. Ды вось жа Кіеў патрапіў ужо стаць сталіцаю і Ўкраіны, і ўкраінцаў.

А чыя сталіца – сёньняшні Менск? Беларусі? Беларусаў? Аднаго вядомага чалавека?..

Але ёсьць у нашай сытуацыі і падставы для гістарычнага аптымізму. Ня маем свайго Львову, аднак няма і сваіх Данецку з Луганскам. І калі абярэм мы свайго Юшчанку, ніякі беларускі Ўсход ці Поўдзень пагражаць аддзяленьнем ня будуць.

Застаецца абраць…

Свой першы ў 2005-м годзе келіх чырвоненькага ўздымаю за тое, каб “Euronews” хутчэй паказалі сустрэчу Новага году на пляцы Незалежнасьці ў Менску.

Якраз у гэты момант – добрая прыкмета! – у дзьверы звоняць. На парозе – калядоўшчыкі. Сямёра. Таксама шчасьлівая лічба. Адна калядоўшчыца, дашкольніца Ружана, яшчэ ня п’е і задавальняецца грыльяжам. З астатнімі п’ем за тое, каб у новым годзе нас было болей. Бо, як вядома, чым болей нас, тым меней іх.

2 студзеня

Увечары заканчваю новую кнігу, што пісалася пакутліва, але, магчыма, якраз з гэтае прычыны будзе лёгка чытацца.

Стаўлю кропку. “Сяджу на крэсьле і пяю”, як напісаў некалі мой сябрук Вінцэсь Мудроў. Ціхенька пяю, сам сабе, каб сямейнікі не падумалі благога. Пяю на розныя матывы два радкі:

“Рукапісы не гараць” і

“Напісанае застанецца”.

Згадваю, праўда, пры гэтым, што славуты францускі пісьменьнік Рамэн Гары, ён жа Эміль Ажар, ён жа Раман Касеў, выходзячы з дому, рукапіс на выпадак пажару заўсёды хаваў у лядоўню. Кемлівы быў калега, нездарма нарадзіўся ў Вільні, а ў дзяцінстве быў габрэем.

І раптам лаўлю сябе на думцы, што Рамэн Гары ўспомніўся ня проста так. У маім так бы мовіць кабінэце ўсё больш адчувальна цягне дымком. Адчыняю дзьверы на лесьвіцу, а там ужо і вокнаў не відаць. Дым валіць з кватэры на першым паверсе, дзе атабарылася нейкая фірма.

Пажарная машына на выклік прыяжджае надзіва хутка. Відаць, таму што пажарнікі нападпітку, а значыць – ня спалі.

Усьлед за імі трапляю ў пажаранебясьпечную кватэру, дзе на кухні тлее падлога. Пажарнікі ломяцца ў замкнёныя пакоі. З аднаго выбягае распранутая красуня, з-за плячэй якой мужна вызірае таўстун у акулярах…

Вярнуўшыся дадому, зноў вуркачу сабе пад нос песеньку. Вось які я герой – і кніжку напісаў, і нацыянальнаму бізнэсу дапамог. Але дзеля паўнаты перажываньняў вырашаю ўсё ж схаваць нанач рукапіс у лядоўню. Вось тут, каля сьвяточнага пірагу з пэрсікамі.

4 студзеня

Як заўсёды, пасьля заканчэньня доўгае працы – душа пустая, а ў галаве, нібы гарошына ў бразготцы, боўтаецца якая-небудзь адна-аднюткая думка, якую сорамна і згадаць.

Як пісаў клясык, сяджу, бы конь над пустым цэбрам. Пазіраю ў вакно, дзе зьлева гармата ля ўваходу ў Нацыянальны музэй гісторыі і культуры, а справа – Нацыянальны алімпійскі камітэт, куды зрэдчас завітвае ягоны прэзыдэнт, і тады дахаты я магу трапіць, толькі паказаўшы прапіску ў пашпарце.

Яшчэ зусім нядаўна заваконны краявід быў больш маляўнічым. Там вісела адна рэч мужчынскага туалету. Гэтая рэч, а дакладней, мужчынскія трусы, скінутая ў леташнюю навагоднюю ноч з камуналкі на 4-м паверсе, павісьлі на старой ліпіне так удала, што да іх немагчыма было дацягнуцца і самай доўгай сынавай вудай. Цэлы год выраб яўна айчыннай лёгкай прамысловасьці пасьпяхова супрацьстаяў стыхіям, ані ня трацячы першапачатковае формы.

І вось нарэшце трусы зьніклі. Але разам зь ліпінай і ўсімі астатнімі зялёнымі прыгажунямі, сьпілаванымі за адзін дзень на маёй ліповай вуліцы.

Успамінаецца атрыманае нядаўна на сустрэчы з чытачамі пытаньне: “Як вы змагаецеся з кепскім настроем?” Адзін з варыянтаў адказу – з дапамогаю келіху чырвонага віна. Але для віна зараз яшчэ ранавата. Другі варыянт – выходжу на вуліцу і гляджу на найпрыгажэйшых у сьвеце беларускіх жанчын.

Выходжу. Замест жанчын сустракаю ў двары звыклую мужчынскую кампанію, занятую звыклай справай. Адзін зь іх чамусьці нязьменна называе мяне палкоўнікам і просіць пазычыць 5 тысяч. Сёньня я апярэджваю яго: “Мужыкі! Ня ведаеце, чаму ліпы сьпілавалі?”

Мужыкі ведаюць: “Рыгоравіч загадаў. Снайпэра баіцца”.

5 студзеня

Юбілейная вечарына Вольгі Іпатавай у Доме літаратара. Заля перапоўненая. У сваім выступе кажу пра выключную ролю, якую ў чалавечым лёсе можа адыграць месца прыходу на сьвет. Што было б, каб спадарыня Вольга нарадзілася не ў Міры, у 1-ю клясу пайшла не ў Наваградку, а школу сканчала ня ў Горадні?

Упэўнены, што тады ў 1973 г. у “Советской Белорусии” не зьявіўся б артыкул сумна знакамітага прафэсара Лаўрэна Абэцэдарскага аб аповесьці “Прадыслава”, якую маладая Вольга Іпатава прысьвяціла Эўфрасіньні Полацкай. Прафэсар, які выкладаў у нас на гістарычным факультэце БДУ нацыянальную гісторыю, пісаў, што імя Эўфрасіньні заўсёды служыла сілам рэакцыі, і што такія творы ня могуць служыць задачам камуністычнага выхаваньня моладзі. З апошняю высноваю я быў цалкам салідарны. Такія творы, як “Прадыслава”, як і прачытаныя мною ў той самы час “Каласы пад сярпом тваім” Уладзімера Караткевіча, справе камуністычнага выхаваньня сапраўды ані не служылі. Затое яны служылі справе выхаваньня мяне самога.

6 студзеня

Традыцыйная, хоць на колькі гадзінаў, калядная паездка ў Вільню.

Прыемна ісьці каля сьв. Ганны або каля Вострай Брамы і думаць, што з-за павароткі выйдзе насустрач чародка вучняў Беларускага гуманітарнага ліцэю, які сустракае ўжо другі новы год у вольным плаваньні. Цяпер ліцэісты таксама традыцыйна два навагоднія тыдні вучацца тут, у нашай старажытнай сталіцы. Хто ня верыць, можа пачытаць у газэце “Рэспубліка”. Толькі не ў беларускай, а ў летувіскай. Але калі-небудзь абавязкова напіша пра гэта і беларуская “Рэспубліка”.

У Вільню ехаў на сучасным летувіскім аўтобусе з маршрутнай шыльдай па-летувіску і па-беларуску. Вяртаюся на родным задрыпаным “Ікарусе” з шыльдай па-расейску. Але настрою гэта сапсаваць ня можа. Што такое шыльда ў параўнаньні зь юнай парачкаю, якая, не заўважаючы нікога навокал, шчабеча па-беларуску? Сьпярша закаханыя абдымаюцца і цалуюцца на пярэднім сядзеньні, а потым перабазоўваюцца ў цёмны хвост амаль пустога аўтобусу і шчасьліва заціхаюць. Там нашая сьмелая авантурная моладзь здольная займацца чым заўгодна. І, магчыма, у выніку гэтае паездкі ў будучай Беларусі зьявіцца новы грамадзянін, а ў мяне – новы чытач.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG