(Дракахруст: ) “Чаму прэзыдэнт Юшчанка прыняў такое рашэньне? Наколькі я разумею, ён цяпер меў тры варыянты дзеяньняў: распусьціць Вярхоўную Раду, абвясьціўшы датэрміновыя выбары, прапанаваць кандыдатуру Януковіча, але ўвесьці сваю партыю ў апазыцыю і, нарэшце, тое, што атрымалася – стварэньне кааліцыі "Нашай Украіны" і Партыі рэгіёнаў з яе саюзьнікамі. Чаму рашэньне было менавіта такое, і наколькі яно, кажучы высокім штылем, адпавядае нацыянальным інтарэсам Украіны? Сп. Карасёў, як Вы лічыце?”
(Карасёў: ) "Сапраўды, было тры варыянты дзеяньняў прэзыдэнта, ён адмовіўся ад датэрміновага роспуску парлямэнту і новых выбараў, бо ў гэтым было шмат рызыкі. Па-першае, рызыка жорсткай, біпалярнай выбарчай кампаніі, калі б Захад пайшоў супраць Усходу, і гэта б толькі ўзмацніла электаральны і палітычны раскол Украіне. Па-другое, гэта не дало б тых вынікаў, на якія мог бы спадзявацца прэзыдэнт – магчымая была б ці перамога Цімашэнкі, і тады яна магла б прэтэндаваць на прэм''ерства, а Юшчанка гэтага не хацеў і ня хоча, ці аднавіўся б той вынік, які ёсьць зараз – ізноў перамагла б Партыя рэгіёнаў, ізноў яны вылучылі б Януковіча на пасаду прэм''ера. І што было б тады рабіць прэзыдэнту? Тым больш што паводле закону на працягу году ён ня меў бы права распускаць парлямэнт, абраны на датэрміновых выбарах. Ён мог увесьці сваю партыю "Наша Ўкраіна" у апазыцыю. але ён пабаяўся аддаваць Партыі рэгіёнаў усю выканаўчую ўладу. Таму ён абраў трэці варыянт – роспуску парлямэнту няма, ёсьць прэм’ер Януковіч, ёсьць кааліцыя "Нашай Украіны", Партыі рэгіёнаў і сацыялістаў, і "Наша Ўкраіна" атрымлівае шэраг ключавых пасадаў у выканаўчай уладзе. Але і гэты варыянт ня надта ўдалы для прэзыдэнта і "Нашай Украіны", бо яны ператварыліся ў электаральны нуль.
Што тычыцца ўсёй Украіны, то гэтае рашэньне выглядае адзіным кампрамісным варыянтам, які часткова памірыў эліты Захаду і Ўсходу, ён дае Ўкраіне перапынак. Ва Ўкраіне завяршыўся рэвалюцыйны этап і наступае этап стабілізацыі і нармалізацыі".
(Дракахруст: ) "Зараз прыхільнікі Юліі Цімашэнкі гавораць, што прэзыдэнт Юшчанка павінен быў, як той казаў, касьцьмі легчы, але не дапусьціць да ўлады Віктара Януковіча. Такое меркаваньне, прынамсі, выказаў у адной з нашых перадачаў дэпутат Вярхоўнай Рады, палітоляг Уладзімер Палохала".
(Палохала: ) “Юшчанка быў ня проста абраны прэзыдэнтам – ён стаў прэзыдэнтам дзякуючы "аранжавай" рэвалюцыі. "Аранжавая" рэвалюцыя была скіраваная супраць Кучмы, супраць Януковіча, супраць аўтарытарнага шляху разьвіцьця. І цяжка аб''яднаць аўтарытарызм і дэмакратыю, эўразійскі выбар і эўрапейскі выбар. Таму Юшчанка практычна ўстаў на шлях здрады. Гэта думка многіх гісторыкаў і экспэртаў, якія не заангажаваныя ў палітыку. Згадваючы ўкраінскую гісторыю, можна назваць нямала такіх здраднікаў. Перадапошнім такім здраднікам быў Аляксандар Мароз, які быў спачатку ў "аранжавай" кааліцыі, а потым перайшоў на бок Партыі рэгіёнаў і стаў сьпікерам Вярхоўнай Рады. Але ўсё ж найбольшым здраднікам, здраднікам сваіх выбаршчыкаў, здраднікам нацыянальных надзеяў стане Віктар Юшчанка. У такіх умовах ён фактычна перастае быць легітымным прэзыдэнтам, ён страчвае рэсурсы падтрымкі. Гэта бясспрэчна палітычны суіцыд і палітычнае самазабойства”.
(Дракахруст: ) "Сп. Бандарэнка, ці згодны Вы з такой лёгікай?"
(Бандарэнка: ) “Я не зусім згодны з такой лёгікай, дакладней, зусім ня згодны. Паводле лёгікі спадара Палохалы, Віктару Юшчанку было наканавана ўвесь час яго прэзыдэнцтва быць не прэзыдэнтам Украіны, а прэзыдэнтам Майдану, прэзыдэнтам "аранжавай" Украіны. І адпаведна кіравацца інтарэсамі толькі тых людзей, якія абралі яго. Я нагадаю, што за яго прагаласавала крыху болей за 51% выбаршчыкаў Украіны. Амаль палова не галасавала за Юшчанку ці галасавала супраць яго. Стаўшы прэзыдэнтам, яму давялося ісьці на пэўныя кампрамісы, паступіцца ў нечым прынцыпамі, расчараваць сваіх выбаршчыкаў. Яму давялося працягнуць руку палітычнаму Ўсходу дзеля адзінства Ўкраіны.
Тая схема, якую прапануе спадар Палохала, яна вядзе ў нікуды, яна вядзе да расколу. Ва Ўкраіне раскол ня проста электаральны, ён шчыльна зьвязаны з геаграфічным падзелам. Усход і Поўдзень Украіны дагэтуль лічылі Юшчанку не да канца легітымным прэзыдэнтам, лічылі яго асобай, якая скрала ў іх перамогу, яны прагнулі рэваншу. Цяперашні крок прэзыдэнта – гэта спроба прымірыць Захад і Ўсход. Юшчанка разумеў, што ў гэтай сытуацыі роспуск парлямэнту – гэта крок у бок паглыбленьня расколу.
Ён таксама разумеў, што калі ён зойме пазыцыю, што "Наша Ўкраіна" не павінна ўвайсьці ў кааліцыю, гэта не зразумелі б многія прадстаўнікі ягонага атачэньня. "Наша Ўкраіна" складаецца з трох частак: гэта так званыя "аранжавыя" алігархі, якім цяжка дзейнічаць па-за ўладай, гэта намэнклятура, якая марыць як заўгодна застацца ва ўладзе, і ідэалісты, якія ўжо сёньня заяўляюць пра тое, што могуць сысьці з "Нашай Украіны". Юшчанка стаў закладнікам сытуацыі і пайсьці на той варыянт, на які ён пайшоў”.
(Дракахруст: ) “Сп. Казакевіч, апошнія паўтара гады ўкраінская “аранжавая” рэвалюцыя была для беларускіх дэмакратычных сілаў прыкладам, узорам і крыніцай натхненьня. Шмат хто называў “беларускім Майданам” Кастрычніцкую плошчу ў Менску, дзе сёлета пасьля прэзыдэнцкіх выбараў разгортваліся драматычныя падзеі. І вось, так бы мовіць, на Бацькаўшчыне Майдану тыя, каго выкінуў Майдан, вяртаюцца да ўлады, прычым вяртаюцца па згодзе галоўнага лідэра Майдану. Якія высновы на будучыню можна зрабіць з гэтага для Беларусі?”
(Казакевіч: ) “Адбылося тое, што павінна было адбыцца. Сапраўды, электаральны раскол ва Ўкраіне быў дастаткова відавочны, і так ці інакш павінна была адбыцца нейкая падзея, якая пачала б камунікацыю ці нават кансалідацыю элітаў, пра што ўжо казалі мае суразмоўцы. Што да Беларусі, то самы галоўны досьвед гэтага – гэта тое, што нават калі ў будучыні будзе нейкая перамога, то трэба думаць ня толькі пра перамогу і ўладу, але і пра тое, што потым рабіць з тым электаратам, які не падтрымае дэмакратычныя зьмены, не падтрымае апазыцыйны праект Беларусі. Гэта таксама будзе вялікая праблема, бо на наступных пасьля перамогі апазыцыі выбарах цалкам магчыма цяперашні ўкраінскі сцэнар, а можа нават і менш спрыяльны для зьменаў.
Яшчэ, напэўна, важна зразумець, што ідэалы, натуральна, маюць вялікае значэньне, але інтарэсы ўсёй нацыі, усёй дзяржавы павінны быць зразуметымі большасьцю палітычных суб''ектаў, каб можна было прымаць больш менш адэкватныя палітычныя рашэньні”.
(Дракахруст: ) “Гісторыя ведае драматычныя і нават трагічныя выпадкі, калі пры дапамозе дэмакратычнай працэдуры да ўлады прыходзілі людзі, якія потым зьнішчалі гэтую дэмакратыю. Для прадухіленьня гэтага неабходныя інстытуты, якія б абаранялі дэмакратыю. Магчыма, менавіта гэтая неабходнасьць стала матывам, чаму Віктар Юшчанка надаваў такую ўвагу так званаму ўнівэрсалу – дэклярацыі галоўных прынцыпаў дзяржаўнай палітыкі. Прэзыдэнт прымусіў падпісаць гэты унівэрсал палітыкаў, якім ён зараз даў права фармаваць урад. Ён фактычна паставіў сваё рашэньне ў залежнасьць ад таго, ці будзе падпісаны гэты дакумэнт? Сп. Бандарэнка, ці можа гэты ўнівэрсал адыграць ролю такога інстытуту абароны дэмакратыі, абароны яе ад празьмерных апэтытаў тых, хто зараз прыходзіць да ўлады? Ці, як казаў адзін дасьціпны чалавек, у нашых краёх галоўнае ня тэкст, а кантэкст, а які там у вас кантэкст – больш менш зразумела”.
(Бандарэнка: ) “З аднаго боку ўнівэрсал дысцыплінуе, вызначае супольны назоўнік, на якім будуецца канцэпцыя будучага ўраду і ўсіх палітычных сілаў, якія ўваходзяць ва ўрадавую кааліцыю. Але ў яго ёсьць і шэраг слабых момантаў. Невядома, якім чынам можна кантраляваць яго выкананьне. Гэта – не закон, не канстытуцыйны акт, ён неабавязковы для выкананьня, гэта больш дэклярацыя прынцыпаў, тых прынцыпаў, якія абвяшчаліся на працягу апошняга году з паловай Віктарам Юшчанкам і яго камандай. І пад імі падпісаліся тыя, хто зараз ідзе ў выканаўчую ўладу. Віктар Юшчанка хацеў прадэманстраваць, што ёсьць паразуменьне паміж дзьвюма палітычнымі лягерамі, ёсьць супольнае бачаньне.
Але варта сказаць, што Віктар Януковіч, Партыя рэгіёнаў і іншыя чальцы антыкрызыснай кааліцыі дамагліся таго, што шэраг пунктаў былі ці выдалены з унівэрсалу ці сфармуляваны двухсэнсоўна, каб Януковіч і Партыя рэгіёнаў маглі захаваць твар перад сваімі выбаршчыкамі. Гэта тычыцца і пэрспэктывы ўступленьня Ўкраіны ў НАТА, і пытаньня пра другую дзяржаўную мову, і пытаньня пра памесную царкву, якое было наагул выдаленае. Такім чынам, не даводзіцца казаць, што шляхам падпісаньня ўнівэрсалу Юшчанка перамог Януковіча ці паставіў кааліцыю ў залежнасьць ад сваёй праграмы. Там засталося шмат вострых кутоў, якія яшчэ доўгі час будуць нагадваць пра сябе”.
(Дракахруст: ) “Сп. Карасёў, а як Вы ацэньваеце гэты дакумэнт? Некаторыя экспэрты кажуць, што гэта была проста спроба прэзыдэнта Юшчанкі захаваць твар у сытуацыі, калі ён, па вялікім рахунку, прайграў. І ў гэтай сытуацыі ён як бы пасылае свайму электарату сыгнал: "Бачыце, я ж іх усё ж такі прымусіў падпісацца фактычна пад сваёй прэзыдэнцкай праграмай".
(Карасёў: ) “Сапраўды, як Вы ўжо сказалі, важны кантэкст, а не самы тэкст. Але гэты кантэкст складаецца не на карысьць Віктара Юшчанкі. Калі тыдзень таму, на першым раўндзе "круглага стала", ён дамінаваў інтэлектуальна і энэргетычна, то ў чацьвер ужо пры падпісаньні ўнівэрсалу ён фактычна казаў мовай Партыі рэгіёнаў – пра дзьве Ўкраіны, пра тое, што неабходна аб''яднаць Захад і Ўсход. Зразумела, гэтым унівэрсалам ён хацеў паслаць сыгнал сваім выбаршчыкам: глядзіце, я ня проста прызначаю Януковіча, а прызначаю ў абмен на падтрымку маіх палітычных прынцыпаў. Але "аранжавы" электарат наўрад ці ўспрыняў гэтае пасланьне, ён успрымае і прадстаўленьне кандыдатуры Януковіча на прэм’ера, і кампрамісныя формулы ўнівэрсалу як здраду і як капітуляцыю – ідэйную і палітычную.
Я прыходжу да высновы, што гэта быў найгоршы варыянт, бо ён ператварыў Юшчанку і "Нашу Ўкраіну" ў электаральнае нішто. Калі б Юшчанка сказаў: "Былі выбары, Партыя рэгіёнаў стварыла кааліцыю, якая мае большасьць і я паводле канстытуцыйных абавязкаў нічога не магу зрабіць і падаю кандыдатуру Януковіча на прэм''ера". Тады гэта быў бы сыгнал выбарцам, што прэзыдэнт бясьсільны з прычыны канстытуцыйных абмежаваньняў. Але калі прэзыдэнт распачаў гэты ўнівэрсал, гэты "круглы стол", гаварыў пра памесную царкву, пра НАТА і іншае, а потым гэта ўсё ў канчатковым варыянце ўнівэрсалу зьнікае, а ён пры гэтым прызначае Януковіча, то гэта найгоршы варыянт для Юшчанкі і "Нашай Украіны" ў сьвятле выбараў і 2009 году і магчымых перавыбараў”.
(Дракахруст: ) “Андрэй, падчас і пасьля “аранжавай” рэвалюцыі некаторыя аўтары пісалі, што ва Ўкраіне нарэшце паўстала сапраўдная нацыя, якая ня церпіць дыктату над сабой, маўляў, вось прыклад беларусам, у якіх з нацыябудаваньнем справа ідзе павольна. Зараз трыюмфуе Віктар Януковіч, якога Майдан гнаў прэч. Дык што, украінская нацыя зьнікла? Ці гэта такая лялька, кшталту ванькі-ўстанькі: то яе няма, то ёсьць, то ізноў няма? Ці праблема нацыястварэньня – яна наагул паралельная таму ці іншаму палітычнаму выбару?”
(Казакевіч: ) “Я б сказаў – і так, і не. У прынцыпе, працэс нацыягенэзу – фэномэн дастаткова дынамічны. Натуральна, у канцы 2004 году была пэўная эўфарыя на гэтай хвалі, і многія аналітыкі, у тым ліку і беларускія, падтрымлівалі гэтую ідэю, што стварылася сапраўдная ўкраінская нацыя, бо было адчуваньне, што большасьць ужо ёсьць і вяртаньне ў мінулае ўжо немагчыма. Меркавалася, што пасьля тых падзеяў "другая Ўкраіна", якая была супраць "аранжавай" рэвалюцыі, пачне "таяць", зьмяншацца ў сваіх памерах, і паступова гэты працэс стане незваротным. Але апошнія паўтары гады, якія прайшлі пасьля Майдану, паказалі, што гэты працэс ня быў незваротным, і гамагенізацыі нацыі не адбылося.
Людзі, рэгіёны і эліты, якія былі супраць праекту, прапанаванага "аранжавай" рэвалюцыяй, захавалі свае пазыцыі і аказаліся адносна самай прадстаўнічай групай. І натуральна, што тут можна казаць, чысты "аранжавы" праект Украіны, украінскай нацыі, які быў прапанаваны Майданам, ня быў спраўджаны, і калі працэс гамагенізацыі, стварэньня аб''яднанай нацыі будзе працягвацца, то гэта будзе больш гібрыднае ўтварэньне, а не такое "чыстае", якое было прапанавана гэтай часткай палітычнага спэктру”.
(Дракахруст: ) “Андрэй, у падмурку прагнозаў паўтарагадовай даўніны ляжала дапушчэньне: калі людзі абіраюць правільных лідэраў, гэта нацыя. Але калі не, то не. А можа, гэта рэчы наагул не зьвязаныя паміж сабой – нацыя можа рабіць глупствы, застаючыся нацыяй. Нацыя гэта, наагул кажучы, не сынонім дабра, прыгажосьці і справядлівасьці”.
(Казакевіч: ) “Не, ні ў якім разе не сынонім. Нацыя – гэта пэўны ўзровень палітычнай культуры, якая ўсталёўваецца ў межах пэўнай краіны. Можна сказаць, што існуе нацыя, калі ёсьць базісныя прынцыпы, якія падзяляе насельніцтва.
І гэта таксама наяўнасьць пэўнай камунікацыі паміж палітычнымі суб''ектамі. Майдан разглядаўся менавіта ў такім сэнсе – што камунікацыя паміж прадстаўнікамі нацыі на гарызантальным узроўні дазволіла супрацьстаяць фальсыфікацыям. Натуральна, што гэта не паказчык таго, як людзі галасуюць”.
(Дракахруст: ) “Ці не атрымліваецца так, што ў значнай ступені цяперашняя ўкраінская палітычная драма абумоўлена пераходам краіны на сыстэму парлямэнцкай рэспублікі? І беларускай, і ўкраінскай культуры бліжэй прынцып прэзыдэнцкай сыстэмы – пераможца атрымлівае ўсё. Але вось зусім нядаўна мы бачылі, як у Нямеччыне галоўныя палітычныя ворагі – хрысьціянскія дэмакраты і сацыял-дэмакраты, лаючы адны іншых на выбарах, у парлямэнце вымушаныя былі стварылі кааліцыю, у пэўным сэнсе таксама здраджваючы сваім прынцыпам. Сп. Карасёў, можа, і Ўкраіна проста прызвычайваецца да новых прынцыпаў палітыкі”?
(Карасёў: ) “Гэтае параўнаньне, як кожнае параўнаньне, кульгае. "Наша Ўкраіна" – гэта не асноўная партыя ў парлямэнце, асноўныя сілы – гэта блёк Юліі Цімашэнкі і Партыя рэгіёнаў. "Наша Ўкраіна" здолела стаць носьбітам кампрамісу і інтэгравацца ў кампрамісную формулу ўлады дзякуючы двум абставінам. Па-першае, яна – прэзыдэнцкая партыя, а прэзыдэнт усё ж мае паўнамоцтвы, ад яго шмат што залежыць, а па-другое – "Наша Ўкраіна" – гэта прадстаўнікі бізнэс-элітаў. Гэта ня столькі кампраміс палітычных сілаў, колькі пакт вялікага бізнэсу, які ёсьць і ў Партыі рэгіёнаў, і ў "Нашай Украіне". Гэта не клясычная схема эўрапейскай дэмакратыі кансэнсуснага тыпу, калі дзьве найбольш моцныя палітычныя сілы вымушаныя фармаваць кааліцыю, бо датэрміновыя выбары не прынясуць істотных зьменаў. Гэта перамога вялікага ўкраінскага бізнэсу з "Нашай Украіны" і Партыі рэгіёнаў, і часткова з сацыялістычнай партыі і кампартыі, над палітычнай лёгікай фармаваньня ўлады.
У Беларусі, Расеі, Казахстане прэзыдэнт, дзяржава перамагла алігархаў, перамагла вялікі бізнэс і паставіла яго пад кантроль. А ва Ўкраіне перамагла алігархія, вялікі капітал, які зацікаўлены ў тым, каб не было моцнай прэзыдэнцкай улады, і які сёньня ўтварыў гэты пакт эліт”.
(Дракахруст: ) “Спадар Казакевіч, падчас і пасьля "аранжавай" рэвалюцыі некаторыя экспэрты, першым, здаецца, Аляксандар Фядута, казалі пра дзіўную сувязь намераў і падзеяў у трохкутніку Менск-Кіеў-Масква. Паводле гэтага погляду, чым больш ва Ўкраіне "аранжу", тым мацней Масква трымаецца за Аляксандра Лукашэнку, як за апошняга саюзьніка. І наадварот, калі ў Кіеве перамагаюць сілы, якія здаюцца Маскве сваімі, тым больш папулярнай там робіцца думка, што, магчыма, ня варта занадта дагаджаць Лукашэнку і наагул так трымацца за яго. Ці бачыце Вы такую заканамернасьць? Як наагул цяперашнія ўкраінскія падзеі адаб''юцца на беларуска-расейскіх адносінах?”
(Казакевіч: ) “Я збольшага нязгодны з такой лёгікай, прынамсі, яна ня мае лінейнага характару. Калі паглядзець найноўшую гісторыю Беларусі, мы ня знойдзем амаль ніводнага эпізоду, калі б Расея не падтрымала рэжым Лукашэнкі ў сытуацыі, калі гэта было яму патрэбна. Адзінае выключэньне – гэта 2002-2003 год, калі былі найбольш кепскія адносіны, але і тады яны ня тычыліся палітычных кампаніяў. Падчас выбараў і рэфэрэндумаў Расея адназначна падтрымлівала Лукашэнку. У 2001 годзе падтрымка, праўда, была не такой гарачай, як у 2006 годзе, але тым ня менш.
Я думаю, што для гэтых адносінаў тое, хто кіруе Ўкраінай, не зьяўляецца істотным. У любым выпадку ўсе альтэрнатыўныя Лукашэнку праекты, якія падтрымлівала Расея, рабіліся выключна для таго, каб мець дадатковыя мэханізмы ціску на беларускі рэжым, а не для таго, каб яго зьмяніць, тым больш зьмяніць у бок дэмакратызацыі. Магчыма, ня будзе такой масавай інфармацыйнай падтрымкі рэжыму з боку Расеі, як гэта было на працягу гэтага і мінулага гадоў. Але сама палітычная падтрымка будзе захоўвацца, калі ня зьменіцца самая лёгіка зьнешняй палітыкі Расеі.
Тым больш, можа я і памыляюся, але мне здаецца, што Ўкраіна наўрад ці вельмі хутка і рашуча зьменіць сваю зьнешнепалітычную арыентацыю і стане зараз вялікім саюзьнікам ці нават сатэлітам Расеі. Таму я ня думаю, што тыя зьмены зьнешняй палітыкі Ўкраіны, якія могуць адбыцца, могуць паўплываць на беларуска-расейскія адносіны. Гэтыя адносіны маюць іншую традыцыю, іншую канфігурацыю і трошкі іншую лёгіку. І ўплыў на іх падзеяў на Ўкраіне нязначны, ступень гэтага ўплыву непараўнальна меншая, чым, скажам, пазыцыі Эўразьвязу і яго перамоваў з Масквой наконт Беларусі”.
(Дракахруст: ) “Сп. Бандарэнка, спадзеў, які выказаў сп. Казакевіч – гэта маё апошняе пытаньне Вам. Як зьменіцца зьнешняя палітыка Ўкраіны пры новым урадзе? Куды пойдзе Ўкраіна, ці паверне яна рэзка на Ўсход?”
(Бандарэнка: ) “Я ня думаю, што ў зьнешняй палітыцы Ўкраіны ў бліжэйшы час адбудуцца сур''ёзныя зьмены. Летась украінскі ўрад "наламаў дроваў", з кавалерыйскага наскоку намагаючыся ўступіць у Эўразьвяз. Ён забыўся, што для ўступу мала правесьці "аранжавую" рэвалюцыю. Было забыта, што асноўныя эканамічныя інтарэсы Ўкраіны ляжаць на Ўсходзе. Такая палітыка спарадзіла шмат праблемаў для ўкраінскай эканомікі і для ўкраінскага грамадзтва.
Я мяркую, што зараз ня будзе рэзкага павароту ад курсу на эўрапейскую інтэграцыю, а проста будзе спроба нармалізаваць адносіны на ўсходзе з традыцыйнымі партнэрамі. Украіна можа ізноў вярнуцца да палітыкі "шматвэктарнасьці", якая была распачатая прэзыдэнтам Леанідам Кучмам. Я б хацеў адзначыць, што паводле Канстытуцыі прэм''ер-міністар істотна не ўплывае на зьнешнепалітычны курс, гэты курс вызначаецца прэзыдэнтам і Вярхоўнай Радай і міністар замежных справаў прызначаецца паводле квоты прэзыдэнта, а не прэм''ер-міністра. Таму я ня думаю, што будуць істотныя зьмены, будзе неістотная карэкцыя зьнешнепалітычнага курсу”.
(Карасёў: ) “Важна тут ня тое, ці зьменіцца зьнешняя палітыка ва Ўкраіне – важна тое, што не адбудзецца. Калі б перамог "аранжавы" праект, гэта быў бы рух да НАТА, гэта была б новая Ўсходняя Эўропа, дуга паміж Балтыкай і Чорным морам. дзе Беларусь была б бяльмом на воку гэтай дугі. Былі б пляны стварэньня балтыйска-чарнаморскага рэгіёну на чале з Польшчай і Ўкраінай з далучэньнем, дзе прайшлі так званыя "каляровыя" рэвалюцыі. Вось гэтага не адбудзецца.
Ня будзе рэзкіх рухаў у зьнешняй палітыцы, бо гэта непатрэбна Партыі рэгіёнаў. Магчыма, ня будзе ніякага курсу, а будзе дрэйф паміж асноўнымі эканамічнымі і геапалітычнымі магнітамі. Будзе больш інтэнсіўная праца на расейскім накірунку ў межах энэргетычнай дыпляматыі. Гэта – пытаньне прэм''ер-міністра, бо ён займаецца эканамічнай палітыкай, а ўкраінская эканоміка трымаецца на адносна нізкіх цэнах на расейскія энэрганосьбіты. Так што тут зьнешняя палітыка аказваецца і ўнутранай эканамічнай палітыкай, якая ўжо ёсьць сфэра паўнамоцтваў кіраўніка ўраду.
З абраньнем Віктара Януковіча прэм''ер-міністрам ва Ўкраіне скончыўся "аранжавы" праект. Адпаведна блякуюцца і яго зьнешнепалітычныя праекцыі, прынамсі такія, як Украіна – чалец НАТА праз 4 гады. Ня будзе ані ГУАМУ-2, ані Садружнасьці дэмакратычнага выбару – гэта ўсё губляе сэнс і нават шарм. Хіба гэта ня тычыцца Беларусі, ня тычыцца Эўропы, ня тычыцца Расеі і яе ролі на пастсавецкай прасторы.
Таму бясспрэчна, што рэзкіх рухаў ня будзе назад, але ня будзе рэзкіх крокаў і наперад. Гэта азначае, што ўсе праекты, якія плянаваліся ў Брусэлі і ў Вашынгтоне наконт перафарматаваньня Ўсходняй Эўропы ў вялікі балтыйска-чарнаморскі рэгіён, не адбудуцца. Такім чынам, скон "аранжавага " праекту – гэта скон і этапу новай геапалітыкі, на які разьлічвалі пасьля прэзыдэнцкіх выбараў ва Ўкраіне ў 2004 годзе”.
(Карасёў: ) "Сапраўды, было тры варыянты дзеяньняў прэзыдэнта, ён адмовіўся ад датэрміновага роспуску парлямэнту і новых выбараў, бо ў гэтым было шмат рызыкі. Па-першае, рызыка жорсткай, біпалярнай выбарчай кампаніі, калі б Захад пайшоў супраць Усходу, і гэта б толькі ўзмацніла электаральны і палітычны раскол Украіне. Па-другое, гэта не дало б тых вынікаў, на якія мог бы спадзявацца прэзыдэнт – магчымая была б ці перамога Цімашэнкі, і тады яна магла б прэтэндаваць на прэм''ерства, а Юшчанка гэтага не хацеў і ня хоча, ці аднавіўся б той вынік, які ёсьць зараз – ізноў перамагла б Партыя рэгіёнаў, ізноў яны вылучылі б Януковіча на пасаду прэм''ера. І што было б тады рабіць прэзыдэнту? Тым больш што паводле закону на працягу году ён ня меў бы права распускаць парлямэнт, абраны на датэрміновых выбарах. Ён мог увесьці сваю партыю "Наша Ўкраіна" у апазыцыю. але ён пабаяўся аддаваць Партыі рэгіёнаў усю выканаўчую ўладу. Таму ён абраў трэці варыянт – роспуску парлямэнту няма, ёсьць прэм’ер Януковіч, ёсьць кааліцыя "Нашай Украіны", Партыі рэгіёнаў і сацыялістаў, і "Наша Ўкраіна" атрымлівае шэраг ключавых пасадаў у выканаўчай уладзе. Але і гэты варыянт ня надта ўдалы для прэзыдэнта і "Нашай Украіны", бо яны ператварыліся ў электаральны нуль.
Што тычыцца ўсёй Украіны, то гэтае рашэньне выглядае адзіным кампрамісным варыянтам, які часткова памірыў эліты Захаду і Ўсходу, ён дае Ўкраіне перапынак. Ва Ўкраіне завяршыўся рэвалюцыйны этап і наступае этап стабілізацыі і нармалізацыі".
(Дракахруст: ) "Зараз прыхільнікі Юліі Цімашэнкі гавораць, што прэзыдэнт Юшчанка павінен быў, як той казаў, касьцьмі легчы, але не дапусьціць да ўлады Віктара Януковіча. Такое меркаваньне, прынамсі, выказаў у адной з нашых перадачаў дэпутат Вярхоўнай Рады, палітоляг Уладзімер Палохала".
(Палохала: ) “Юшчанка быў ня проста абраны прэзыдэнтам – ён стаў прэзыдэнтам дзякуючы "аранжавай" рэвалюцыі. "Аранжавая" рэвалюцыя была скіраваная супраць Кучмы, супраць Януковіча, супраць аўтарытарнага шляху разьвіцьця. І цяжка аб''яднаць аўтарытарызм і дэмакратыю, эўразійскі выбар і эўрапейскі выбар. Таму Юшчанка практычна ўстаў на шлях здрады. Гэта думка многіх гісторыкаў і экспэртаў, якія не заангажаваныя ў палітыку. Згадваючы ўкраінскую гісторыю, можна назваць нямала такіх здраднікаў. Перадапошнім такім здраднікам быў Аляксандар Мароз, які быў спачатку ў "аранжавай" кааліцыі, а потым перайшоў на бок Партыі рэгіёнаў і стаў сьпікерам Вярхоўнай Рады. Але ўсё ж найбольшым здраднікам, здраднікам сваіх выбаршчыкаў, здраднікам нацыянальных надзеяў стане Віктар Юшчанка. У такіх умовах ён фактычна перастае быць легітымным прэзыдэнтам, ён страчвае рэсурсы падтрымкі. Гэта бясспрэчна палітычны суіцыд і палітычнае самазабойства”.
(Дракахруст: ) "Сп. Бандарэнка, ці згодны Вы з такой лёгікай?"
(Бандарэнка: ) “Я не зусім згодны з такой лёгікай, дакладней, зусім ня згодны. Паводле лёгікі спадара Палохалы, Віктару Юшчанку было наканавана ўвесь час яго прэзыдэнцтва быць не прэзыдэнтам Украіны, а прэзыдэнтам Майдану, прэзыдэнтам "аранжавай" Украіны. І адпаведна кіравацца інтарэсамі толькі тых людзей, якія абралі яго. Я нагадаю, што за яго прагаласавала крыху болей за 51% выбаршчыкаў Украіны. Амаль палова не галасавала за Юшчанку ці галасавала супраць яго. Стаўшы прэзыдэнтам, яму давялося ісьці на пэўныя кампрамісы, паступіцца ў нечым прынцыпамі, расчараваць сваіх выбаршчыкаў. Яму давялося працягнуць руку палітычнаму Ўсходу дзеля адзінства Ўкраіны.
Тая схема, якую прапануе спадар Палохала, яна вядзе ў нікуды, яна вядзе да расколу. Ва Ўкраіне раскол ня проста электаральны, ён шчыльна зьвязаны з геаграфічным падзелам. Усход і Поўдзень Украіны дагэтуль лічылі Юшчанку не да канца легітымным прэзыдэнтам, лічылі яго асобай, якая скрала ў іх перамогу, яны прагнулі рэваншу. Цяперашні крок прэзыдэнта – гэта спроба прымірыць Захад і Ўсход. Юшчанка разумеў, што ў гэтай сытуацыі роспуск парлямэнту – гэта крок у бок паглыбленьня расколу.
Ён таксама разумеў, што калі ён зойме пазыцыю, што "Наша Ўкраіна" не павінна ўвайсьці ў кааліцыю, гэта не зразумелі б многія прадстаўнікі ягонага атачэньня. "Наша Ўкраіна" складаецца з трох частак: гэта так званыя "аранжавыя" алігархі, якім цяжка дзейнічаць па-за ўладай, гэта намэнклятура, якая марыць як заўгодна застацца ва ўладзе, і ідэалісты, якія ўжо сёньня заяўляюць пра тое, што могуць сысьці з "Нашай Украіны". Юшчанка стаў закладнікам сытуацыі і пайсьці на той варыянт, на які ён пайшоў”.
(Дракахруст: ) “Сп. Казакевіч, апошнія паўтара гады ўкраінская “аранжавая” рэвалюцыя была для беларускіх дэмакратычных сілаў прыкладам, узорам і крыніцай натхненьня. Шмат хто называў “беларускім Майданам” Кастрычніцкую плошчу ў Менску, дзе сёлета пасьля прэзыдэнцкіх выбараў разгортваліся драматычныя падзеі. І вось, так бы мовіць, на Бацькаўшчыне Майдану тыя, каго выкінуў Майдан, вяртаюцца да ўлады, прычым вяртаюцца па згодзе галоўнага лідэра Майдану. Якія высновы на будучыню можна зрабіць з гэтага для Беларусі?”
(Казакевіч: ) “Адбылося тое, што павінна было адбыцца. Сапраўды, электаральны раскол ва Ўкраіне быў дастаткова відавочны, і так ці інакш павінна была адбыцца нейкая падзея, якая пачала б камунікацыю ці нават кансалідацыю элітаў, пра што ўжо казалі мае суразмоўцы. Што да Беларусі, то самы галоўны досьвед гэтага – гэта тое, што нават калі ў будучыні будзе нейкая перамога, то трэба думаць ня толькі пра перамогу і ўладу, але і пра тое, што потым рабіць з тым электаратам, які не падтрымае дэмакратычныя зьмены, не падтрымае апазыцыйны праект Беларусі. Гэта таксама будзе вялікая праблема, бо на наступных пасьля перамогі апазыцыі выбарах цалкам магчыма цяперашні ўкраінскі сцэнар, а можа нават і менш спрыяльны для зьменаў.
Яшчэ, напэўна, важна зразумець, што ідэалы, натуральна, маюць вялікае значэньне, але інтарэсы ўсёй нацыі, усёй дзяржавы павінны быць зразуметымі большасьцю палітычных суб''ектаў, каб можна было прымаць больш менш адэкватныя палітычныя рашэньні”.
(Дракахруст: ) “Гісторыя ведае драматычныя і нават трагічныя выпадкі, калі пры дапамозе дэмакратычнай працэдуры да ўлады прыходзілі людзі, якія потым зьнішчалі гэтую дэмакратыю. Для прадухіленьня гэтага неабходныя інстытуты, якія б абаранялі дэмакратыю. Магчыма, менавіта гэтая неабходнасьць стала матывам, чаму Віктар Юшчанка надаваў такую ўвагу так званаму ўнівэрсалу – дэклярацыі галоўных прынцыпаў дзяржаўнай палітыкі. Прэзыдэнт прымусіў падпісаць гэты унівэрсал палітыкаў, якім ён зараз даў права фармаваць урад. Ён фактычна паставіў сваё рашэньне ў залежнасьць ад таго, ці будзе падпісаны гэты дакумэнт? Сп. Бандарэнка, ці можа гэты ўнівэрсал адыграць ролю такога інстытуту абароны дэмакратыі, абароны яе ад празьмерных апэтытаў тых, хто зараз прыходзіць да ўлады? Ці, як казаў адзін дасьціпны чалавек, у нашых краёх галоўнае ня тэкст, а кантэкст, а які там у вас кантэкст – больш менш зразумела”.
(Бандарэнка: ) “З аднаго боку ўнівэрсал дысцыплінуе, вызначае супольны назоўнік, на якім будуецца канцэпцыя будучага ўраду і ўсіх палітычных сілаў, якія ўваходзяць ва ўрадавую кааліцыю. Але ў яго ёсьць і шэраг слабых момантаў. Невядома, якім чынам можна кантраляваць яго выкананьне. Гэта – не закон, не канстытуцыйны акт, ён неабавязковы для выкананьня, гэта больш дэклярацыя прынцыпаў, тых прынцыпаў, якія абвяшчаліся на працягу апошняга году з паловай Віктарам Юшчанкам і яго камандай. І пад імі падпісаліся тыя, хто зараз ідзе ў выканаўчую ўладу. Віктар Юшчанка хацеў прадэманстраваць, што ёсьць паразуменьне паміж дзьвюма палітычнымі лягерамі, ёсьць супольнае бачаньне.
Але варта сказаць, што Віктар Януковіч, Партыя рэгіёнаў і іншыя чальцы антыкрызыснай кааліцыі дамагліся таго, што шэраг пунктаў былі ці выдалены з унівэрсалу ці сфармуляваны двухсэнсоўна, каб Януковіч і Партыя рэгіёнаў маглі захаваць твар перад сваімі выбаршчыкамі. Гэта тычыцца і пэрспэктывы ўступленьня Ўкраіны ў НАТА, і пытаньня пра другую дзяржаўную мову, і пытаньня пра памесную царкву, якое было наагул выдаленае. Такім чынам, не даводзіцца казаць, што шляхам падпісаньня ўнівэрсалу Юшчанка перамог Януковіча ці паставіў кааліцыю ў залежнасьць ад сваёй праграмы. Там засталося шмат вострых кутоў, якія яшчэ доўгі час будуць нагадваць пра сябе”.
(Дракахруст: ) “Сп. Карасёў, а як Вы ацэньваеце гэты дакумэнт? Некаторыя экспэрты кажуць, што гэта была проста спроба прэзыдэнта Юшчанкі захаваць твар у сытуацыі, калі ён, па вялікім рахунку, прайграў. І ў гэтай сытуацыі ён як бы пасылае свайму электарату сыгнал: "Бачыце, я ж іх усё ж такі прымусіў падпісацца фактычна пад сваёй прэзыдэнцкай праграмай".
(Карасёў: ) “Сапраўды, як Вы ўжо сказалі, важны кантэкст, а не самы тэкст. Але гэты кантэкст складаецца не на карысьць Віктара Юшчанкі. Калі тыдзень таму, на першым раўндзе "круглага стала", ён дамінаваў інтэлектуальна і энэргетычна, то ў чацьвер ужо пры падпісаньні ўнівэрсалу ён фактычна казаў мовай Партыі рэгіёнаў – пра дзьве Ўкраіны, пра тое, што неабходна аб''яднаць Захад і Ўсход. Зразумела, гэтым унівэрсалам ён хацеў паслаць сыгнал сваім выбаршчыкам: глядзіце, я ня проста прызначаю Януковіча, а прызначаю ў абмен на падтрымку маіх палітычных прынцыпаў. Але "аранжавы" электарат наўрад ці ўспрыняў гэтае пасланьне, ён успрымае і прадстаўленьне кандыдатуры Януковіча на прэм’ера, і кампрамісныя формулы ўнівэрсалу як здраду і як капітуляцыю – ідэйную і палітычную.
Я прыходжу да высновы, што гэта быў найгоршы варыянт, бо ён ператварыў Юшчанку і "Нашу Ўкраіну" ў электаральнае нішто. Калі б Юшчанка сказаў: "Былі выбары, Партыя рэгіёнаў стварыла кааліцыю, якая мае большасьць і я паводле канстытуцыйных абавязкаў нічога не магу зрабіць і падаю кандыдатуру Януковіча на прэм''ера". Тады гэта быў бы сыгнал выбарцам, што прэзыдэнт бясьсільны з прычыны канстытуцыйных абмежаваньняў. Але калі прэзыдэнт распачаў гэты ўнівэрсал, гэты "круглы стол", гаварыў пра памесную царкву, пра НАТА і іншае, а потым гэта ўсё ў канчатковым варыянце ўнівэрсалу зьнікае, а ён пры гэтым прызначае Януковіча, то гэта найгоршы варыянт для Юшчанкі і "Нашай Украіны" ў сьвятле выбараў і 2009 году і магчымых перавыбараў”.
(Дракахруст: ) “Андрэй, падчас і пасьля “аранжавай” рэвалюцыі некаторыя аўтары пісалі, што ва Ўкраіне нарэшце паўстала сапраўдная нацыя, якая ня церпіць дыктату над сабой, маўляў, вось прыклад беларусам, у якіх з нацыябудаваньнем справа ідзе павольна. Зараз трыюмфуе Віктар Януковіч, якога Майдан гнаў прэч. Дык што, украінская нацыя зьнікла? Ці гэта такая лялька, кшталту ванькі-ўстанькі: то яе няма, то ёсьць, то ізноў няма? Ці праблема нацыястварэньня – яна наагул паралельная таму ці іншаму палітычнаму выбару?”
(Казакевіч: ) “Я б сказаў – і так, і не. У прынцыпе, працэс нацыягенэзу – фэномэн дастаткова дынамічны. Натуральна, у канцы 2004 году была пэўная эўфарыя на гэтай хвалі, і многія аналітыкі, у тым ліку і беларускія, падтрымлівалі гэтую ідэю, што стварылася сапраўдная ўкраінская нацыя, бо было адчуваньне, што большасьць ужо ёсьць і вяртаньне ў мінулае ўжо немагчыма. Меркавалася, што пасьля тых падзеяў "другая Ўкраіна", якая была супраць "аранжавай" рэвалюцыі, пачне "таяць", зьмяншацца ў сваіх памерах, і паступова гэты працэс стане незваротным. Але апошнія паўтары гады, якія прайшлі пасьля Майдану, паказалі, што гэты працэс ня быў незваротным, і гамагенізацыі нацыі не адбылося.
Людзі, рэгіёны і эліты, якія былі супраць праекту, прапанаванага "аранжавай" рэвалюцыяй, захавалі свае пазыцыі і аказаліся адносна самай прадстаўнічай групай. І натуральна, што тут можна казаць, чысты "аранжавы" праект Украіны, украінскай нацыі, які быў прапанаваны Майданам, ня быў спраўджаны, і калі працэс гамагенізацыі, стварэньня аб''яднанай нацыі будзе працягвацца, то гэта будзе больш гібрыднае ўтварэньне, а не такое "чыстае", якое было прапанавана гэтай часткай палітычнага спэктру”.
(Дракахруст: ) “Андрэй, у падмурку прагнозаў паўтарагадовай даўніны ляжала дапушчэньне: калі людзі абіраюць правільных лідэраў, гэта нацыя. Але калі не, то не. А можа, гэта рэчы наагул не зьвязаныя паміж сабой – нацыя можа рабіць глупствы, застаючыся нацыяй. Нацыя гэта, наагул кажучы, не сынонім дабра, прыгажосьці і справядлівасьці”.
(Казакевіч: ) “Не, ні ў якім разе не сынонім. Нацыя – гэта пэўны ўзровень палітычнай культуры, якая ўсталёўваецца ў межах пэўнай краіны. Можна сказаць, што існуе нацыя, калі ёсьць базісныя прынцыпы, якія падзяляе насельніцтва.
І гэта таксама наяўнасьць пэўнай камунікацыі паміж палітычнымі суб''ектамі. Майдан разглядаўся менавіта ў такім сэнсе – што камунікацыя паміж прадстаўнікамі нацыі на гарызантальным узроўні дазволіла супрацьстаяць фальсыфікацыям. Натуральна, што гэта не паказчык таго, як людзі галасуюць”.
(Дракахруст: ) “Ці не атрымліваецца так, што ў значнай ступені цяперашняя ўкраінская палітычная драма абумоўлена пераходам краіны на сыстэму парлямэнцкай рэспублікі? І беларускай, і ўкраінскай культуры бліжэй прынцып прэзыдэнцкай сыстэмы – пераможца атрымлівае ўсё. Але вось зусім нядаўна мы бачылі, як у Нямеччыне галоўныя палітычныя ворагі – хрысьціянскія дэмакраты і сацыял-дэмакраты, лаючы адны іншых на выбарах, у парлямэнце вымушаныя былі стварылі кааліцыю, у пэўным сэнсе таксама здраджваючы сваім прынцыпам. Сп. Карасёў, можа, і Ўкраіна проста прызвычайваецца да новых прынцыпаў палітыкі”?
(Карасёў: ) “Гэтае параўнаньне, як кожнае параўнаньне, кульгае. "Наша Ўкраіна" – гэта не асноўная партыя ў парлямэнце, асноўныя сілы – гэта блёк Юліі Цімашэнкі і Партыя рэгіёнаў. "Наша Ўкраіна" здолела стаць носьбітам кампрамісу і інтэгравацца ў кампрамісную формулу ўлады дзякуючы двум абставінам. Па-першае, яна – прэзыдэнцкая партыя, а прэзыдэнт усё ж мае паўнамоцтвы, ад яго шмат што залежыць, а па-другое – "Наша Ўкраіна" – гэта прадстаўнікі бізнэс-элітаў. Гэта ня столькі кампраміс палітычных сілаў, колькі пакт вялікага бізнэсу, які ёсьць і ў Партыі рэгіёнаў, і ў "Нашай Украіне". Гэта не клясычная схема эўрапейскай дэмакратыі кансэнсуснага тыпу, калі дзьве найбольш моцныя палітычныя сілы вымушаныя фармаваць кааліцыю, бо датэрміновыя выбары не прынясуць істотных зьменаў. Гэта перамога вялікага ўкраінскага бізнэсу з "Нашай Украіны" і Партыі рэгіёнаў, і часткова з сацыялістычнай партыі і кампартыі, над палітычнай лёгікай фармаваньня ўлады.
У Беларусі, Расеі, Казахстане прэзыдэнт, дзяржава перамагла алігархаў, перамагла вялікі бізнэс і паставіла яго пад кантроль. А ва Ўкраіне перамагла алігархія, вялікі капітал, які зацікаўлены ў тым, каб не было моцнай прэзыдэнцкай улады, і які сёньня ўтварыў гэты пакт эліт”.
(Дракахруст: ) “Спадар Казакевіч, падчас і пасьля "аранжавай" рэвалюцыі некаторыя экспэрты, першым, здаецца, Аляксандар Фядута, казалі пра дзіўную сувязь намераў і падзеяў у трохкутніку Менск-Кіеў-Масква. Паводле гэтага погляду, чым больш ва Ўкраіне "аранжу", тым мацней Масква трымаецца за Аляксандра Лукашэнку, як за апошняга саюзьніка. І наадварот, калі ў Кіеве перамагаюць сілы, якія здаюцца Маскве сваімі, тым больш папулярнай там робіцца думка, што, магчыма, ня варта занадта дагаджаць Лукашэнку і наагул так трымацца за яго. Ці бачыце Вы такую заканамернасьць? Як наагул цяперашнія ўкраінскія падзеі адаб''юцца на беларуска-расейскіх адносінах?”
(Казакевіч: ) “Я збольшага нязгодны з такой лёгікай, прынамсі, яна ня мае лінейнага характару. Калі паглядзець найноўшую гісторыю Беларусі, мы ня знойдзем амаль ніводнага эпізоду, калі б Расея не падтрымала рэжым Лукашэнкі ў сытуацыі, калі гэта было яму патрэбна. Адзінае выключэньне – гэта 2002-2003 год, калі былі найбольш кепскія адносіны, але і тады яны ня тычыліся палітычных кампаніяў. Падчас выбараў і рэфэрэндумаў Расея адназначна падтрымлівала Лукашэнку. У 2001 годзе падтрымка, праўда, была не такой гарачай, як у 2006 годзе, але тым ня менш.
Я думаю, што для гэтых адносінаў тое, хто кіруе Ўкраінай, не зьяўляецца істотным. У любым выпадку ўсе альтэрнатыўныя Лукашэнку праекты, якія падтрымлівала Расея, рабіліся выключна для таго, каб мець дадатковыя мэханізмы ціску на беларускі рэжым, а не для таго, каб яго зьмяніць, тым больш зьмяніць у бок дэмакратызацыі. Магчыма, ня будзе такой масавай інфармацыйнай падтрымкі рэжыму з боку Расеі, як гэта было на працягу гэтага і мінулага гадоў. Але сама палітычная падтрымка будзе захоўвацца, калі ня зьменіцца самая лёгіка зьнешняй палітыкі Расеі.
Тым больш, можа я і памыляюся, але мне здаецца, што Ўкраіна наўрад ці вельмі хутка і рашуча зьменіць сваю зьнешнепалітычную арыентацыю і стане зараз вялікім саюзьнікам ці нават сатэлітам Расеі. Таму я ня думаю, што тыя зьмены зьнешняй палітыкі Ўкраіны, якія могуць адбыцца, могуць паўплываць на беларуска-расейскія адносіны. Гэтыя адносіны маюць іншую традыцыю, іншую канфігурацыю і трошкі іншую лёгіку. І ўплыў на іх падзеяў на Ўкраіне нязначны, ступень гэтага ўплыву непараўнальна меншая, чым, скажам, пазыцыі Эўразьвязу і яго перамоваў з Масквой наконт Беларусі”.
(Дракахруст: ) “Сп. Бандарэнка, спадзеў, які выказаў сп. Казакевіч – гэта маё апошняе пытаньне Вам. Як зьменіцца зьнешняя палітыка Ўкраіны пры новым урадзе? Куды пойдзе Ўкраіна, ці паверне яна рэзка на Ўсход?”
(Бандарэнка: ) “Я ня думаю, што ў зьнешняй палітыцы Ўкраіны ў бліжэйшы час адбудуцца сур''ёзныя зьмены. Летась украінскі ўрад "наламаў дроваў", з кавалерыйскага наскоку намагаючыся ўступіць у Эўразьвяз. Ён забыўся, што для ўступу мала правесьці "аранжавую" рэвалюцыю. Было забыта, што асноўныя эканамічныя інтарэсы Ўкраіны ляжаць на Ўсходзе. Такая палітыка спарадзіла шмат праблемаў для ўкраінскай эканомікі і для ўкраінскага грамадзтва.
Я мяркую, што зараз ня будзе рэзкага павароту ад курсу на эўрапейскую інтэграцыю, а проста будзе спроба нармалізаваць адносіны на ўсходзе з традыцыйнымі партнэрамі. Украіна можа ізноў вярнуцца да палітыкі "шматвэктарнасьці", якая была распачатая прэзыдэнтам Леанідам Кучмам. Я б хацеў адзначыць, што паводле Канстытуцыі прэм''ер-міністар істотна не ўплывае на зьнешнепалітычны курс, гэты курс вызначаецца прэзыдэнтам і Вярхоўнай Радай і міністар замежных справаў прызначаецца паводле квоты прэзыдэнта, а не прэм''ер-міністра. Таму я ня думаю, што будуць істотныя зьмены, будзе неістотная карэкцыя зьнешнепалітычнага курсу”.
(Карасёў: ) “Важна тут ня тое, ці зьменіцца зьнешняя палітыка ва Ўкраіне – важна тое, што не адбудзецца. Калі б перамог "аранжавы" праект, гэта быў бы рух да НАТА, гэта была б новая Ўсходняя Эўропа, дуга паміж Балтыкай і Чорным морам. дзе Беларусь была б бяльмом на воку гэтай дугі. Былі б пляны стварэньня балтыйска-чарнаморскага рэгіёну на чале з Польшчай і Ўкраінай з далучэньнем, дзе прайшлі так званыя "каляровыя" рэвалюцыі. Вось гэтага не адбудзецца.
Ня будзе рэзкіх рухаў у зьнешняй палітыцы, бо гэта непатрэбна Партыі рэгіёнаў. Магчыма, ня будзе ніякага курсу, а будзе дрэйф паміж асноўнымі эканамічнымі і геапалітычнымі магнітамі. Будзе больш інтэнсіўная праца на расейскім накірунку ў межах энэргетычнай дыпляматыі. Гэта – пытаньне прэм''ер-міністра, бо ён займаецца эканамічнай палітыкай, а ўкраінская эканоміка трымаецца на адносна нізкіх цэнах на расейскія энэрганосьбіты. Так што тут зьнешняя палітыка аказваецца і ўнутранай эканамічнай палітыкай, якая ўжо ёсьць сфэра паўнамоцтваў кіраўніка ўраду.
З абраньнем Віктара Януковіча прэм''ер-міністрам ва Ўкраіне скончыўся "аранжавы" праект. Адпаведна блякуюцца і яго зьнешнепалітычныя праекцыі, прынамсі такія, як Украіна – чалец НАТА праз 4 гады. Ня будзе ані ГУАМУ-2, ані Садружнасьці дэмакратычнага выбару – гэта ўсё губляе сэнс і нават шарм. Хіба гэта ня тычыцца Беларусі, ня тычыцца Эўропы, ня тычыцца Расеі і яе ролі на пастсавецкай прасторы.
Таму бясспрэчна, што рэзкіх рухаў ня будзе назад, але ня будзе рэзкіх крокаў і наперад. Гэта азначае, што ўсе праекты, якія плянаваліся ў Брусэлі і ў Вашынгтоне наконт перафарматаваньня Ўсходняй Эўропы ў вялікі балтыйска-чарнаморскі рэгіён, не адбудуцца. Такім чынам, скон "аранжавага " праекту – гэта скон і этапу новай геапалітыкі, на які разьлічвалі пасьля прэзыдэнцкіх выбараў ва Ўкраіне ў 2004 годзе”.
