Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У “Доме літаратара” Арлен Кашкурэвіч, Уладзімер Мархель, Ларыса Сімаковіч


Радыё Свабода Новая перадача сэрыі “Дом літаратара” (эфір 1 ліпеня). Аўтары: Валянціна Аксак, Дзьмітры Падбярэзкі, Міхась Скобла. Рэдактар і вядучы: Сяргей Абламейка.

ВЭРНІСАЖ

АРЛЕН КАШКУРЭВІЧ: “ЖАНЧЫНА — САМАЯ ПРЫГОЖАЯ ІСТОТА, ЯКУЮ СТВАРЫЎ БОГ”

У выдавецтве “Радыёла-плюс” выйшла з друку кніга выбранае лірыкі Рыгора Барадуліна “Руны Перуновы”. А перад тым тамсама былі выдадзеныя “Інтымны дзёньнік” Максіма Багдановіча і анталёгія беларускіх вершаў пра каханьне “Яна і Я”. Усе тры тамы аформіў народны мастак Беларусі Арлен Кашкурэвіч. 76-гадовы мэтр распавёў нашай карэспандэнтцы Валянціне Аксак пра свае адчуваньні тэмы каханьня і жанчыны.

(Валянціна Аксак: ) “Скажыце, калі ласка, ці лёгка рабіць ілюстрацыі да вершаў беларускіх паэтаў пра каханьне?”

(Арлен Кашкурэвіч: ) “Вельмі цяжка. Увогуле паэзію вельмі цяжка ілюстраваць. Бо ілюстрацыю да вершаў і немагчыма рабіць, гэта нейкія асацыятыўныя малюнкі. Я чытаю апошнюю кнігу Барадуліна “Ксты”, там у яго ёсьць вершы на тэму псальмаў. Але ці магчыма псальм праілюстраваць?”

(Аксак: ) “Але ж у вас ёсьць такі досьвед, вы ілюстравалі “Найвышэйшую песьню Салямонаву” ў перакладзе Васіля Сёмухі…”

(Кашкурэвіч: ) “Там усё дынамічна, у руху, а калі ёсьць рух, тады лягчэй гэта маляваць.”

(Аксак: ) “А ці ёсьць розьніца: як вам малявалася каханьне ў дваццаць пяць гадоў і, прыкладам, зараз?”

(Кашкурэвіч: ) “Ня тое, што тэма каханьня мяне хвалюе ўвесь час, а можа, хутчэй, тэма прыгажосьці жанчыны. Калі параўнаць часы юнацтва з тым, як зараз я адчуваю жанчыну і як я яе малюю... Ведаеце, зараз я больш адчуваю яе прыгажосьць. У маладосьці я так гэтага не адчуваў, як гэта ні дзіўна. А зараз я бачу, што жанчына – гэта такая прыгожая істота!.. Самая прыгожая, якую стварыў Бог! І вось калі я рабіў “Песьню песьняў Салямонаву”, то там асноўная задача стаяла, каб паказаць прыгажосьць жанчыны”.

(Аксак: ) “Скажыце, ці вы малюеце свае вобразы зь нейкіх канкрэтных жанчын, ці гэта нейкі зборны вобраз?”

(Кашкурэвіч: ) “Ну так, зборны. Розныя ўражаньні, яны назапашваюцца, і потым ужо я канструюю вобраз”.

(Аксак: ) “Лічыцца, што самыя дасканалыя, самыя натхнёныя, самыя адухоўленыя вобразы жанчыны мастакі ўкладаюць у вобраз Дзевы Марыі, Маці Божай. Скажыце, вы спрабавалі рабіць абразы?”

(Кашкурэвіч: ) “Аднойчы я спрабаваў зрабіць копію Маці Божай Корсуньскай, ёсьць такі, вельмі прыгожы, тып Божай Маці. Але я тады ня ведаў тэхналёгіі іканапісаньня, пісаў гэта проста алейнымі фарбамі, і нічога ў мяне не атрымалася. Зараз я ведаю, як гэта складана, там ёсьць пэўная сыстэма, якая толькі і дае зрабіць закончаны вобраз. Маляваў я Маці Божую, калі працаваў над ілюстрацыямі да Новага Запавету, але абразы?.. Не, я іх не пісаў больш”.

(Аксак: ) “А вам не прапаноўвалі аформіць які-небудзь новы храм у Беларусі, цалкам яго расьпісаць?”

(Кашкурэвіч: ) “Не, ну што вы?.. Сьвятары і гярархі царквы ня вельмі давяраюць свабодным мастакам такую справу. Ніякай вольнасьці, ніякага новага погляду на гэта там не павінна быць. І, на жаль, гэта так з росьпісамі новых храмаў…”

(Аксак: ) “У вашай майстэрні вісіць шмат абразоў беларускае школы іканапісу. А чым адрозьніваецца Мадонна ва ўяўленьні беларускіх жывапісцаў ад іншых? Ці ёсьць гэтыя адрозьненьні?”

(Кашкурэвіч: ) “Калі ўзяць іканапіс бізантыйскі і старарускі, то там сьвятых ты бачыш недзе на небе. А калі паглядзець беларускія іконы, створаныя народнымі майстрамі (гэта палеская школа), то там сьвятыя ходзяць па зямлі”.

(Аксак: ) “А ці працягваеце вы працу над ілюстрацыямі да кніг беларускай любоўнай лірыкі?”

(Кашкурэвіч: ) “Ведаеце, калі я прачытаў “Ксты” Барадуліна, і потым я прачытаў у яго перастварэньні, інтэрпрэтацыі “Песьню песьняў” са Старога Запавету… Што ён зрабіў з гэтага, як ён разгарнуў у шырыню рамкі той сьціплай, сьціснутай паэмы біблейскай і стварыў нешта такое!.. Ну гэта проста геніяльна!.. Я вось чытаю, і проста душа радуецца, нейкае трымценьне ў ёй адчуваю… Вось я зрабіў бы новы варыянт “Найвышэйшай песьні Салямонавай”, менавіта барадулінскай… Яшчэ ёсьць адна задума, да якой даўно падбіраюся, – гэта паэмы Авідыя, менавіта яго “Мэтамарфозы”. Можа, вазьмуся за гэта ў бліжэйшы час”.

АЎТАР І ТВОР

УЛАДЗІМЕР МАРХЕЛЬ: “Я НАПІСАЎ ЗА КУПАЛУ ШАСНАЦЦАЦЬ ВЕРШАЎ”

Уладзімер Мархель вядомы больш як літаратуразнавец, абазнаны ў беларускай літаратуры ХІХ стагодзьдзя, аўтар манаграфій пра Адама Міцкевіча і Ўладзіслава Сыракомлю. Але на творчым рахунку пісьменьніка й некалькі перакладных кніг: анталёгія “Раса нябёсаў на зямлі тутэйшай” і “Водгульле”, куды ўвайшлі пераклады з польскамоўных паэтаў. Адам Міцкевіч, Леапольд Стаф, Юльян Тувім і яшчэ больш за сем дзясяткаў творцаў, дзякуючы яму, загаварылі па-беларуску. Уладзімер Мархель пераклаў таксама польскамоўныя санэты Янкі Купалы, але не зусім звычайным спосабам. Якім – перакладчык расказаў Міхасю Скоблу.

(Міхась Скобла: ) “Калюмб адкрыў Амэрыку, Магелан — пратоку паміж Амэрыкай і Азіяй, а Ўладзімер Мархель — цэлы мацярык беларускай польскамоўнай паэзіі ХІХ стагодзьдзя. 70 амаль невядомых паэтаў налічыў я ў падрыхтаванай вамі (і часткова вамі ж перакладзенай) анталёгіі “Раса нябёсаў на зямлі тутэйшай”. Спадар Уладзімер, а ці варта ўжо гэтак старанна падбіраць кожны колас на тагачаснай літаратурнай ніве? Ня кожны зь іх поўны сьпелымі зярнятамі”.

(Уладзімер Мархель: ) “Мяне за гэта некаторыя крытыкі папракалі. Вядома, ня ўсе паэты і вершы ў той анталёгіі выдатныя. Тым ня менш, гэта наша спадчына, спазнаючы якую, мы будзем спазнаваць і саміх сябе. Калі мы яе адкінем, як непатрэбшчыну, то адкінем і нейкую частку сябе. А падчас працы над анталёгіяй, перавага, вядома ж, аддавалася тым аўтарам, якія пісалі і па-беларуску”.

(Скобла: ) “Калі пералічыць паэтаў, перакладзеных вамі, то недзе паміж польскімі клясыкамі Леапольдам Стафам і Тадэвушам Ружэвічам прысуседзіцца і… Янка Купала. Польскамоўны Купала — які гэта паэт, якога маштабу?”

(Мархель: ) “Польскамоўны Купала — ён ужо Купала. Мы да гэтага часу не ацанілі яго польскамоўную творчасьць. Перакласьці раньняга Купалу на беларускую мову калісьці запрапанаваў мне Анатоль Вялюгін. Па яго рэкамэндацыі я і ўзяўся за справу. Гэта цэлая гісторыя. Спачатку я перагартаў першыя зборнікі Купалы і выпісаў усе словы, якія ня сталі літаратурнымі, так і засталіся купалаўскай лексыкай. І паўсюль, у транспарце, на адпачынку, пачытваў свае запісы і запамінаў словы. І праз пэўны час купалаўскія словы сталі й маімі. Напрыклад, у нас норма — “жыцьцё”, а ў Купалы — “жыцьце”. І я імкнуўся падобныя адметнасьці захаваць. Адбылася вельмі цікавая зьява. Я, па сутнасьці, шаснаццаць польскамоўных купалаўскіх вершаў (а ў Купалы іх дваццаць два) перапісаў, напісаў як бы за Купалу. Я адказваў на пытаньне: а як Купала напісаў бы іх, калі б пісаў па-беларуску…”

(Скобла: ) “Па-польску пісаў і раньні Максім Танк (вы яго таксама перакладалі). Пра яго тое самае можна сказаць?”

(Мархель: ) “Не, пра Танка тое самае сказаць нельга. Максім Танк па-польску пісаў тады, калі ўжо была беларуская літаратура, багатая літаратура. А Купала пісаў па-польску тады, калі адбывалася станаўленьне беларускай літаратуры. Гэта розныя эпохі і розныя зьявы”.

(Скобла: ) “Два Танкі — беларускамоўны і польскамоўны — гэта параўнальныя маштабы?”

(Мархель: ) “Думаю, што не. Польскамоўны Максім Танк польскай літаратуры нічога не дадаў бы. Хоць яго польскамоўныя вершы — вельмі харошыя, шчырыя. Яны, дарэчы, уключаныя на мове арыгіналу ў першы том танкаўскага Збору твораў, што нядаўна пачаў выходзіць. Гэтыя вершы цікавыя як прыватная зьява, ня больш. Гэта інтымныя творы, прысьвечаныя рэальнай жанчыне, якую кахаў малады Максім Танк”.

(Скобла: ) “Дык чаму ён іх па-польску пісаў? Магчыма, яна ня ведала беларускай мовы?”

(Мархель: ) “Разумела яна мову. Тая жанчына — маці паэта Іосіфа Скурка. Яна працавала настаўніцай непадалёк ад Пількаўшчыны, роднай вёскі Максіма Танка”.

(Скобла: ) “Вы згадалі Збор твораў Максіма Танка, да выданьня якога маеце непасрэднае дачыненьне. Выйшлі першыя два тамы. Калі плянуецца завершыць выданьне?”

(Мархель: ) “Усіх плянуецца выдаць трынаццаць тамоў. У год, відаць, больш за два тамы не атрымаецца. Добра было б завершыць выданьне ўсяго трынаццацітомавіка да 2012 году, калі будзе адзначацца 100-годзьдзе паэта”.

(Скобла: ) “Вы амаль трыццаць гадоў працуеце ў акадэмічным Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы. Пад яго грыфам апошнім часам выйшла нямала грунтоўных працаў — і згаданы Збор твораў Танка, і “Гісторыя беларускай літаратуры ХІ — ХІХ стагодзьдзяў” (пабачыў сьвет першы том). Сёньня акадэмічнае літаратуразнаўства на ўздыме?”

(Мархель: ) “Тут адназначна не адкажаш… Літаратуразнаўства — гэта тая ж арыгінальная творчасьць, як і творчасьць паэта ці празаіка. І таму яго ўзровень залежыць ад асобы творцы. Акадэмічнае літаратуразнаўства не адказвае на актуальныя пытаньні. Хоць водгукі і на сучасныя творы мусяць быць. Мы ў Беларусі пакуль не прывучаныя ўспрымаць акадэмічнае літаратуразнаўства на поўным сур’ёзе”.

УЛАДЗІМЕР МАРХЕЛЬ. З НОВЫХ ПЕРАКЛАДАЎ

ЛЕАПОЛЬД СТАФ

Маці

Ля акна на змярканьні Маці нагою калыша Калыску, ў якой сьпіць дзіцятка.

Ды няма ўжо калыскі, Ды дзіцяці няма ўжо. Пайшло яно ў памяць. Маці сядзіць на зьмярканьні, Калыша нагою ўспаміны.

Час

Хачу весяліцца я адзін дзень, Але дзень, найдаўжэйшы ў годзе, І засмучацца адзін толькі дзень, Найкарацейшы ў годзе.

А час якім вымераць мэтрам ці локцем? Як будзеш чытаць мае вершы пры лямпе, Гэтыя словы закрэсьлі пазногцем.

СТАНІСЛАЎ РЫШАРД ДАБРАВОЛЬСКІ

Зялёны збаночак

купіла на рынку букецік маргарытак ідучы па вуліцы абрывала адзін за адным іх пялёсткі танцуючы кахае любіць шануе ня хоча ня дбае жартуе кахае кахае кахае крычала да сьлёз цалавала абскубленыя жалосна сьцяблінкі дома ўставіла іх у ваду ў зялёным гліняным збаночку

МАЦЕЙ ЮЗАФ КАНАНОВІЧ

Шукаў я грыбы

Шукаў я грыбы ў дуброве, шукаў я грыбы ў дуброве — сабраў поўныя вочы, па самы бераг павек: касак, гільзаў, гранатаў, дотаў, зямлянак, акопаў, крыжоў надмагільных і зорак, курганоў безыменных, чырвонай калінай акропленых, чырвонай калінай акропленых; сабраў поўныя вочы, сабраў ажно цераз край жалудоў залаціста-зялёных — дубовы іх выплакаў гай, што кулямі зранены... грыбоў не было у дуброве.

БОГДАН ДРАЗДОЎСКІ

Мы

Мы прастору касьмічную зьмерваем між зоркай адмерлай пад назвай Учора камэтай пад назваю Сёньня і не адкрытай галяктыкай Заўтра Трымаемся толькі двух слоў Гэракліта

Астранаўты мы плоцім за праезд у трамваі спатнелаю поўняй манэты

Аб паркеце

Паркет дошчачкі ўсе падагнаны укладзены шчыльна Іншым здаецца што людзі як дошчачкі іх можна ўлажыць адцыкляваць каб сталася ўтульна бліскуча пахуча

Калі ў дошцы натрапіцца сук выкідваюць дошку

а я сукаваты такі сукаваты

АДАМ МІЦКЕВІЧ

Аю-Даг

Люблю я з Аю-Дага пазіраць у далі, Дзе ўсьпененай чаргой валы йдуць за валамі То чорнай чарадой, то срэбнымі клубамі, То ў сьнежных пырсках і ў вясёлкавым крышталі,

На мель наткнуцца і раздробяцца на хвалі, Абложаць узьбярэжжа, быццам бы кітамі. Пасьля трыюмфу расстаюцца зь берагамі, Згубіўшы за сабою пэрлы і каралі.

Паэце малады! Тваё такое ж сэрца! Жарсьць часта ў ім сьпяшае з грознай бурай стрэцца, Калі ж рука твая ўжо лютні дакранецца,

У забыцьцё сплывае, нібы ў тоні сховы, І пакідае несьмяротнай песьні словы, Зь якіх вякі сьплятуць табе вянок лаўровы.

УЛАДЗІСЛАЎ СЫРАКОМЛЯ

На рэха звону Паважны, мерны чую звон, хаця й далёка, У мілях дзьвюх, рыхтуецца імша сьвятая, Ад бронзы рэха калыхаецца ў аблоках, Вячэрняе паветра вільгаць разьбівае,

Ажно ў грудзях маіх, як у пустой пасудзе, Яго адгук магутна й важка раздаецца, Знаць, сьвячанае рэха, бо ў ягоным гудзе Трымціць сьлязой павека, а малітвай — сэрца.

Ты, Божа, асьвяціў і розгалас высозны Даў рэху ад мэталу цьвёрдага, ад бронзы, То асьвяці мой дух і мой напеў душэўны,

Каб ён, шчасьліва поўны сьвячанага тону, Расплыўся па зямлі шырокай, як гук звону, І да сумленьня брацьцям паказаў шлях пэўны.

ЯНКА КУПАЛА

Зямля

Зямля, цябе люблю аддана і трывала, Я прытулюся да цябе, як да каханкі; Хачу цябе аздобіць у вянкі-барвянкі, Хачу абдараваць цябе нямручай хвалай.

У зеляніне ўся, ў зіхоткасьці прыўдалай, Мне бачны ўсе твае дзівосныя пісанкі, Мне бачны і братэрства, і любові ранкі, Душа пытае: “Божа мой! Ці ж гэта мала?”

Зьнікаюць сны балесна пра цябе, зямліца, Замест вясны і сонца – цёмнасьці трывога, На нівах на тваіх — каменьне і кукольле.

І ўзьлёт да любасьці цяпер ужо ня сьніцца... Я не люблю цябе, зямля, пытаю ў Бога: — Чаму так стала?.. Я ару чужое поле…

Пераклады з польскай мовы Ўладзімера Мархеля.

НОТНЫ СШЫТАК

Фальклёрны тэатр “Госьціца”, на чале якога стаіць кампазытар Ларыса Сімаковіч, вось ужо трэці год змагаецца за выжываньне пасьля таго, як быў зьліквідаваны як творчая адзінка Нацыянальнай тэлерадыёкампаніі. Тым ня менш, “Госьціца” працягвае выступаць, рыхтуе новыя праграмы, выдае свае запісы. З падрабязнасьцямі — наш карэспандэнт Дзьмітры Падбярэзкі.

(Падбярэзкі: ) “Можна толькі зьдзіўляцца неверагоднай творчай энэргіі Ларысы Сімаковіч, яе апантанасьці той справай, якую яна робіць вось ужо шмат гадоў. Нават застаўшыся бяз даху над творчай галавой, яна ўтрымала “Госьціцу” як калектыў, зь якога ў розныя гады выйшлі вядомыя цяпер людзі, як хоць бы актрыса Сьвятлана Зелянкоўская, сьпявачка Паліна Смолава. Я сустрэўся з Ларысай Сімаковіч з нагоды перавыданьня альбому зь песьнямі ў выкананьні “Госьціцы”, каб даведацца, чым жыве калектыў, што ён рыхтуе паказаць публіцы. А паколькі песенны рэпэртуар “Госьціцы” заснаваны найперш на народных песьнях, гэта й абумовіла пачатак нашай гутаркі.

Ларыса, у чым асаблівасьці выкананьня народных песень “Госьціцай”?”

(Сімаковіч: ) “Сама песьня, само выкананьне, — гэта толькі сродак, каб сказаць нешта большае, тое, што стаіць глыбока ў межах, у прадоньні самой песьні. І тэкст, і мэлёдыя — гэта толькі сродкі, нейкі антураж, набор інструмэнтарыю для таго, каб сказаць самае галоўнае, што хавае ў сабе сама песьня. Кожную песьню трэба раскадаваць, расшыфраваць. Гэта нават не на ўзроўні думкі, нават не эмоцыяў, а нешта па-за вэрбальным пазначэньнем яна зьмяшчае”.

(Падбярэзкі: ) “А ці не азначае гэта на практыцы, што, зважаючы на тваю кампазытарскую адукацыю, гэтыя песьні вельмі істотна перарабляюцца?”

(Сімаковіч: ) “Калі ў мяне ёсьць такая задача — сваю нейкую ідэю правесьці праз музыку і не з дапамогай “Госьціцы”, а “Госьціца” як адзін з удзельнікаў кампазыцыі, — гэта адно. Калі гэта чысты фальклёр і калі ў мяне няма такой задачы, паколькі я магу выбіраць: быць кампазытарам і ня быць ім, я спакойна і ўтульна адчувае сябе ў фальклёры без усялякіх кампазытарскіх намаганьняў. Песьня, так, як яна існуе, самадастатковая. Іншая справа, наколькі твой мэнталітэт, твая здольнасьць на раскошу паглыбіцца ў гэтую песьню дазваляе табе гэта зрабіць — ад гэтага залежыць выніковае гучаньне песьні”.

(Падбярэзкі: ) “Рэпэртуар “Госьціцы” на сёньняшні дзень складаецца пераважна ўсё ж такі з народных песень, ці там прысутнічае й пэўная доля аўтарскіх кампазыцыяў Ларысы Сімаковіч?”

(Сімаковіч: ) “Безумоўна, перш за ўсё на чыстым фальклёры, ніякіх апрацовачных момантаў. Аднойчы, у маладосьці, калі Галіна Таўлай была яшчэ тут і пісала сваю дысэртацыю пра купальскія песьні, я ёй прасьпявала адну купальскую песьню — чалавеку, які толькі купальскімі песьнямі й займаецца, уявіце сабе, які спэц! І яна называе нейкі там раён, на Віцебшчыне ці нешта яшчэ такое… А я кажу: Галіна, гэта ж мая песьня! Я думаю, што гэта ідзе проста ад такога ня вонкавага, а нават ад нечага на ўзроўні роднасьці адчуваньня гэтай вось песьні настолькі, што я магу прыдумаць песьню, але ніхто ня скажа, што гэта аўтарская песьня”.

(Падбярэзкі: ) “Дзяўчаты, як я разумею, у “Госьціцы” — гэта гарадзкія дзяўчаты. А ці лёгка яны ўспрымаюць народную манэру выкананьня?”

(Сімаковіч: ) “Каму гэта ня лёгка — той сыходзіць, таго проста няма ў калектыве. Усім астатнім гэтая нялёгкасьць — у радасьць. А тое, што ў радасьць, яно цяжкім не бывае. Зараз у мяне няма дзесяцігадовых. А вось калі былі дзесяцігадовыя, я зьдзіўлялася: ну адкуль, адкуль у дзесяцігадовых адразу гэтая манэра адкрываецца, адкуль яны з радасьцю такой галёкаюць гэтыя песьні?! Адзін раз пакажаш, нешта там раскажаш — яны з радасьцю гэта паўтараюць, ловяць”.

(Падбярэзскі: ) “Я ведаю, што зараз “Госьціца” рыхтуе загадкавую праграму, якая будзе складацца з твораў двух аўтараў: Джона Кэйджа — “Хэпэнінг” для ўдарных інструмэнтаў і Ларысы Сімаковіч — “S–музЫка” ці “S–мУзыка”: “Сучасныя сцэны паводле паэмы Якуба Коласа “Сымон-музыка” для трубы сола, ударных інструмэнтаў і аўтэнтычных галасоў”…”

(Сімаковіч: ) “Што тычыцца “S–музЫкі” альбо “S–мУзыка”, як вы слушна заўважылі, гэта сапраўды новая прыступка для мяне як творцы, таму што гэта складаная і буйная для мяне работа. Па жанры я так яе і назвала: сучасныя сцэны, таму што ёсьць элемэнты опэры, элемэнты балету. Музыканты-ударнікі выконваюць яшчэ ролю так званага грэцкага хору, ролю соцыюма. Тры галоўныя пэрсанажы — ролю Каханай, ролю Спакусьніцы і ролю Наканаваньня выконвае “Госьціца”, яна ж выконвае і ролі Багіняў, якія нараджаюць Генія. У Якуба Коласа гэтага няма, але ж гэта ёсьць па сутнасьці. “Госьціца” таксама бярэ на сябе функцыі балету, плястычнага выкананьня. І што яшчэ непадобнае на прывычны жанр: у ролі Сымона-музыкі не актор, не сьпявак, а трубач. І я не супярэчу аўтару паэмы, што замест скрыпача абіраю саліста-трубача”.

(Падбярэзскі: ) “У свой час у складзе “Госьціцы” выступала і Паліна Смолава…”

(Сімаковіч: ) “Для мяне гэта — мая асабістая няўдача сярод неймавернай колькасьці дзяцей, якія прайшлі праз мае рукі. Напэўна, у жыцьці Паліны было тое, што па важкасьці перацягнула ўсё тое, што рабілася ў “Госьціцы”, усё тое эфэмэрнае, няўлоўнае, нематэрыяльнае, што нельга рукамі памацаць, можна толькі адчуць і быць зь ім. Перацягнула якраз матэрыяльнае: вось яно ў руках, вось яно маё, і я яго нікому не аддам. Але ж на чыю карысьць я буду гэта выкарыстоўваць, дзеля чаго? Каб крычаць “Я люблю Белоруссию”? Альбо ўсё ж такі ўзгадаць, што назва краіны Паліны Смолавай — Беларусь? А Паліна ня з тых людзей, якія гэтага ня ведаюць. Перамог той прыярытэт: Белоруссии больш, чым Беларусі…”
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG