Лінкі ўнівэрсальнага доступу

“Вясна-96” – 10 гадоў пасьля


Радыё Свабода Гэтымі днямі 10 гадоў таму ў Менску адбыліся масавыя акцыі салідарнасьці з палітвязьнямі, якія завяршалі “гарачую вясну” 1996 году. Гэта была моцная хваля пратэстаў — Дзень Волі, “Чарнобыльскі шлях” і 30 траўня. Тады яшчэ заставаліся ў зьняволеньні сябры ўкраінскага руху УНА УНСО, якія бралі ўдзел у “Чарнобыльскім шляху” і некаторыя актывісты апазыцыі. Галадоўнікі Юры Хадыка і Вячаслаў Сіўчык былі вызваленыя пад падпіску пра нявыезд. У сьледчым ізалятары КДБ знаходзіўся паэт Славамір Адамовіч за свой вядомы верш. З удзельнікамі травеньскіх пратэстаў 1996 году гутарыў наш карэспандэнт.

У менскай акцыі салідарнасьці з палітвязьнямі бралі ўдзел каля 5 тысяч грамадзянаў. Многія былі жорстка зьбітыя й асуджаныя, затрымана каля 100 чалавек. Згадвае Мікола Капарыха:

(Капарыха: ) “Мітынг салідарнасьці з палітвязьнямі пачалі ад Янкі Купалы, сабраліся на рагу Кастрычніцкай плошчы. Нас тады паціснуў АМАП да Галоўпаштамту. А потым там сустрэлі, павярнулі й каля банку ўсіх пачалі малаціць”.

Удзельнік падзеяў Валянцін Стэфановіч апавядае:

(Стэфановіч: ) “З усіх акцыяў вясны 1996 году, 30 траўня была найбольш брутальная па сваім разгоне. Масавыя затрыманьні — прычым, без разбору ўсіх забіралі. Людзі ў цывільным запіхвалі людзей у ГУМ і там іх вінцілі. Моладзь зьбівалі без усялякіх падставаў, ставілі да сьцяны й зьбівалі. Алесь Сарнацкі быў моцна зьбіты, яму адбілі ныркі тады, і ён ляжаў у шпіталі”.

Міколу Капарыху затрымалі каля ГУМу:

(Капарыха: ) “Чаромхі” я атрымаў і ў рот, і ў вочы па поўнай праграме. Затым людзі ў цывільным складалі пратаколы на нас. У двары там двое “жыгулёў” стаялі, і яны абляпілі гэтыя “жыгулі” й пісалі пратаколы”.

У першы ж дзень суды разгледзелі каля шасьцідзесяці справаў. Схапілі нават глуханямога хлопца, які паводле пратаколу нецэнзурна лаяўся й выкрыкваў антыпрэзыдэнцкія лёзунгі. Мікола Капарыха атрымаў трое сутак, іншыя дзесяць-пятнаццаць.

(Капарыха: ) “Нас празь дзень кармілі. Але ўжо перадачу перадалі. І калі ў перадачы сала людзям загарнулі ў газэту “Свабода”, вось газэта, як шкло такая была, прасьвечвалася. Але настолькі мы яе чыталі ўсе зацікаўлена! І лепшай радасьці ў нас не было ў камэры, як атрымаць газэту”.

Гэтую травеньскую акцыю многія лічаць днём народзінаў “Маладога фронту”. Аляксей Чарняеў быў зьбіты й затрыманы, але яго выпусьцілі як непаўнагадовага.

(Чарняеў: ) “Найбольш балючым пытаньнем для беларусаў было пытаньне незалежнасьці. Схіленьне да інкарпарацыі Беларусі ў склад Расеі пачало выклікаць вельмі моцныя эмоцыі. І гэта пачало выплёсквацца ўвесну. Фактычна, Вясна-96 была выкліканая жаданьнем маладых беларусаў проста захаваць сваю дзяржаву. Пытаньні незалежнасьці, свабоды — гэта тыя рэчы, якія могуць прымусіць людзей выходзіць на вуліцы. Тыя падзеі, якія разгортваюцца цяпер, якія тычацца ізноў пытаньня захаваньня незалежнасьці, таксама будуць абуджаць людзей”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG