Шупа: Наколькі рэальна было ў 1918 годзе, калі б нейкія палітычныя падзеі павярнуліся б трошкі іначай – які быў шанец захаваць БНР?
Латышонак: Шанец, думаю, быў – ніколі не бывае, каб гістарычныя падзеі былі неяк ужо акрэсьленыя загадзя. Я ўсё-ткі лічу, што ёсьць вялікая доля выпадковасьці, вялікая доля магчымасьцяў, якія стаяць перад чалавекам, які вырашае, і такім чынам БНР магла збыцца, я разважаньняў на гэтую тэму не адкідаю.
Шупа: Калі б Вы былі пісьменьнікам і перад Вамі стаяла задача напісаць такі ўтапічны твор – што б Вы тады зьмянілі ў хадзе гісторыі, каб яна магла пераключыцца на такія рэйкі?
Латышонак: Тут не было такіх выпадковых здарэньняў... Думаю, што калі б былі іншыя людзі, не сацыялісты, то было б больш шанцаў на тое, каб стварыць дзяржаву. Для мяне было ясна, што гэтыя людзі не нацыяналісты і не дзяржаўнікі, калі яны вышэй ставілі сацыяльную рэвалюцыю, прычым невядома, ад імя каго яны гаварылі, таму што народ быў большасьцю кансэрватыўны і манархічны.
Шупа: Яны, можа, думалі іначай, усё ж такі асноўная маса насельніцтва былі сяляне, а эсэры, якія панавалі ў БНР-аўскіх колах, абапіраліся якраз на сялянства...
Латышонак: Але на прыдуманае расейцамі сялянства, а не на беларускае. Яны абапіраліся на ідэю сялянства, якую мелі расейскія нарадавольцы. Усе гэтыя ідэі Беларускай Сацыялістычнай Грамады яшчэ да першай усясьветнай вайны – гэта жах! Забраць у людзей зямлю, пасьля даваць яе ў арэнду, ніякай прыватнай маёмасьці – гэта кашмар, да ніякага беларускага селяніна з такой праграмай ня можна было ісьці...
БНР у ідэальных межах, як іх уяўлялі сабе беларускія палітыкі ў 1918-1919 гг., зь Беластокам, Вільняй і Смаленскам, была б вельмі моцнай дзяржавай. Гэтая дзяржава мела б нейкія напружаньні з суседзямі, але думаю, што за такі пэрыяд у Вільні цяпер бы ўзьнік літоўскі ўнівэрсытэт, у Горадні, можа, польскі... Не было б, безумоўна, Другой усясьветнай вайны, у Эўропе не было б такой палітычнай канфігурацыі, якая дазволіла б агрэсію каму-небудзь на Захад ці на Ўсход, калі б нават на Ўсходзе быў камуністычны Савецкі Саюз. Думаю, што БНР выглядала б як сярэдняя цэнтральнаэўрапейская дзяржава.
І.Бабкоў: БНР – гераічная спроба зрабіць немагчымае
У.Ляхоўскі: Леварадыкальная БНР у 1918-м ня мела шанцаў
С.Харэўскі: “Абвяшчэньне БНР – гэта была фэерыя, гэта быў карнавал”
С.Харэўскі: “Абвяшчэньне БНР – гэта была фэерыя, гэта быў карнавал”
А.Трусаў: “БНР магла б выратаваць Эўропу”
С.Шупа: “Вось вам сытуацыя на дошцы, трэба знайсьці рашэньне, дзе бел-чырвона-белыя выйграюць”
У.Арлоў: “Сёньня пра 25 сакавіка ведаюць усе – і прыхільнікі, і ворагі”
А.Пашкевіч: “Гісторыі БНР не хапае каханьня”
Новы конкурс: "Адзін дзень у БНР-2008"
Латышонак: Шанец, думаю, быў – ніколі не бывае, каб гістарычныя падзеі былі неяк ужо акрэсьленыя загадзя. Я ўсё-ткі лічу, што ёсьць вялікая доля выпадковасьці, вялікая доля магчымасьцяў, якія стаяць перад чалавекам, які вырашае, і такім чынам БНР магла збыцца, я разважаньняў на гэтую тэму не адкідаю.
Шупа: Калі б Вы былі пісьменьнікам і перад Вамі стаяла задача напісаць такі ўтапічны твор – што б Вы тады зьмянілі ў хадзе гісторыі, каб яна магла пераключыцца на такія рэйкі?
Латышонак: Тут не было такіх выпадковых здарэньняў... Думаю, што калі б былі іншыя людзі, не сацыялісты, то было б больш шанцаў на тое, каб стварыць дзяржаву. Для мяне было ясна, што гэтыя людзі не нацыяналісты і не дзяржаўнікі, калі яны вышэй ставілі сацыяльную рэвалюцыю, прычым невядома, ад імя каго яны гаварылі, таму што народ быў большасьцю кансэрватыўны і манархічны.
Шупа: Яны, можа, думалі іначай, усё ж такі асноўная маса насельніцтва былі сяляне, а эсэры, якія панавалі ў БНР-аўскіх колах, абапіраліся якраз на сялянства...
Латышонак: Але на прыдуманае расейцамі сялянства, а не на беларускае. Яны абапіраліся на ідэю сялянства, якую мелі расейскія нарадавольцы. Усе гэтыя ідэі Беларускай Сацыялістычнай Грамады яшчэ да першай усясьветнай вайны – гэта жах! Забраць у людзей зямлю, пасьля даваць яе ў арэнду, ніякай прыватнай маёмасьці – гэта кашмар, да ніякага беларускага селяніна з такой праграмай ня можна было ісьці...
БНР у ідэальных межах, як іх уяўлялі сабе беларускія палітыкі ў 1918-1919 гг., зь Беластокам, Вільняй і Смаленскам, была б вельмі моцнай дзяржавай. Гэтая дзяржава мела б нейкія напружаньні з суседзямі, але думаю, што за такі пэрыяд у Вільні цяпер бы ўзьнік літоўскі ўнівэрсытэт, у Горадні, можа, польскі... Не было б, безумоўна, Другой усясьветнай вайны, у Эўропе не было б такой палітычнай канфігурацыі, якая дазволіла б агрэсію каму-небудзь на Захад ці на Ўсход, калі б нават на Ўсходзе быў камуністычны Савецкі Саюз. Думаю, што БНР выглядала б як сярэдняя цэнтральнаэўрапейская дзяржава.
І.Бабкоў: БНР – гераічная спроба зрабіць немагчымае
У.Ляхоўскі: Леварадыкальная БНР у 1918-м ня мела шанцаў
С.Харэўскі: “Абвяшчэньне БНР – гэта была фэерыя, гэта быў карнавал”
С.Харэўскі: “Абвяшчэньне БНР – гэта была фэерыя, гэта быў карнавал”
А.Трусаў: “БНР магла б выратаваць Эўропу”
С.Шупа: “Вось вам сытуацыя на дошцы, трэба знайсьці рашэньне, дзе бел-чырвона-белыя выйграюць”
У.Арлоў: “Сёньня пра 25 сакавіка ведаюць усе – і прыхільнікі, і ворагі”
А.Пашкевіч: “Гісторыі БНР не хапае каханьня”
Новы конкурс: "Адзін дзень у БНР-2008"
