Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Марцін Полак: “Нельга быць сьляпымі ды глухімі да Беларусі”


Алена Струвэ, Прага 63-гадовы майстар аўстрыйскай літаратурнай журналістыкі, літаратурны перакладчык Марцін Полак заклікаў сваіх эўрапейскіх калег ды палітыкаў ня быць “сьляпымі ды глухімі” ў дачыненьні да Беларусі.

Заява была зробленая днямі ў Вене падчас адкрыцьця 60-га тыдня кнігі, калі Марціну Полаку ўручалі прэмію “За талерантнасьць у думках і дзеяньнях”. У сваёй прамове на ўрачыстасьцях літаратар распавёў пра сваю апошнюю паездку ў Беларусь і скрытыкаваў грамадзкасьць за тое, што яна вельмі мала цікавіцца праблемамі гэтай эўрапейскай краіны.

З Марцінам Полакам гутарыць Алена Струвэ.

Карэспандэнтка: “Спадар Полак, вашу прамову на адкрыцьці 60-га тыдня ў Вене цытавалі многія аўстрыйскія выданьні. Як адрэагавалі на вашу крытыку вашы калегі-журналісты, прадстаўнікі грамадзтва, якія прысутнічалі на імпрэзе?”

Полак: “Яны адрэагавалі цудоўна. Калі я трымаў сваю прамову, у залі была абсалютная цішыня. Людзі былі кранутыя маім паведамленьнем. Потым многія да мяне падыходзілі і дзякавалі. Яны казалі: “Беларусь –гэта так цікава, а мы так мала ведаем” Да мяне паступіла прапанова, каб я ад наступнага году падрыхтаваў і правёў праграму, прысьвечаную беларускай літаратуры. Трэба неяк пачынаць”.

Карэспандэнтка: “Ваша апошняя паездка ў Беларусь прыпала на час падрыхтоўкі Эўрапейскага маршу ў Менску. Вы крытыкуеце эўрапейскія СМІ за тое, што яны нічога не паведамілі пра гэту падзею. Аднак і аўстрыйскія і іншыя эўрапейскія мэдыі перадалі заяву эўракамісара Бэніты Фэрэра-Вальднэр, іншых дзеячаў адносна гэтай акцыі...”

Полак: “Справа ў тым, што Беларусь ня ёсьць “навіной” для нашых мэдыяў. У лепшым выпадку можна прачытаць такія сухія паведамленьні пра нейкія заявы, санкцыі, датычныя беларускіх чыноўнікаў. Мы зусім ня ведаем іншага – як жывуць у Беларусі людзі, што яны думаюць, што яны чытаюць і пра што яны пішуць. Гэта віна нашых мэдыяў, агульная наша віна. Мы мусім больш ведаць пра краіну, у дачыненьні да якой мы паводзім сябе як глухія ды сьляпыя. Калі браць нямецкамоўныя СМІ, то ў Аўстрыі гэта асабліва кепска. У Нямеччыне ня шмат лепей. Што тычыцца мяне, то я атрымліваю інфармацыю пра Беларусь з польскіх мэдыяў”.

Карэспандэнтка: “Вы вінаваціце ва ўсім калегаў-журналістаў?”

Полак: “Ад інтарэсу нашых журналістаў залежыць шмат. Аднак, калі б гэтым больш цікавіліся палітыкі, то таксама больш цікавіліся б журналісты. У мяне такое ўражаньне, што ў Эўропе дэманстратыўна не глядзяць у бок гэтай краіны, бо Беларусь для эўрапейскай палітыкі – гэта вельмі непрыемная тэма, тая гісторыя, якую лепш ня бачыць. Нашы дзеячы кажуць: “Лукашэнка – гэта так непрыемна, гэта дыктатура, рэзэрвацыя, сталінізм пад адкрытым небам і гэтак далей... Такога мы ня хочам для Эўропы, і лепш гэтага ўвогуле ня бачыць”.

Нашы ўяўленьні пра гэту краіну вельмі абмежаваныя. І для мяне застаецца татальна незразумелым, чаму гэтая цудоўная краіна зь яе цудоўнай прыродай, літаратурай не прадстаўленая на паліцах кніжных крамаў Нямеччыны, Эўропы, Швэйцарыі. Вы ня знойдзеце тут беларускіх кніжак”.

Карэспандэнтка: “Але ж вы самі спрабавалі, як вы распавялі ў сваёй прамове на венскіх урачыстасьцях, знайсьці беларускія кнігі ў беларускіх кнігарнях, і гэта, паводле вашых словаў, было амаль безвынікова”.

Полак: “Сапраўды, я быў шакаваны, калі ў вялікіх кніжных крамах Менску, Гомеля і Віцебску я безвынікова шукаў творы беларускай літаратуры. Там былі выключна расейскія і расейскамоўныя кнігі і толькі ў маленькіх куточках я знайшоў такія маленькія палічкі зь беларускай літаратурай. Я пытаўся ў прадаўцоў пра аўтараў, якіх ведаю пэрсанальна. Пра Вальжыну Морт, Альгерда Бахарэвіча, Андрэя Хадановіча, Артура Клінава, Уладзімера Арлова, пра той жа пераклад на беларускую мову “Уліса”, які зрабіў Ян Максімюк. У мяне стварылася ўражаньне, што я пытаюся пра нешта непрыстойнае. Кніг названых аўтараў вы ня ўбачыце ў беларускіх крамах.

Але мне пашчасьціла чытаць іх у перакладзе, галоўным чынам на польскую мову. Я праводзіў вечарыны з гэтымі аўтарамі ў Ляйпцыгу і Бэрліне. У размове зь імі я спрабаваў зразумець іх беларускую мову. Дарэчы, гэта вельмі прыгожая мова і гучыць зусім інакш, чым расейская. Асабіста я вельмі шкадую, што не магу перакладаць зь беларускай мовы. Наша праблема ў тым, што мы маем вельмі мала перакладчыкаў зь беларускай, людзей, якія б маглі зрабіць кампэтэнтныя пераклады зь беларускай мовы”.

Карэспандэнтка: “Наколькі вырашальнае гэтае пытаньне?”

Полак: “Вядома ж, вырашальнае. Мы жывем у багатых краінах. Гэта не праблема – праводзіць праграмы па адукацыі перакладчыкаў, запрашаць гэтых людзей да нас і ствараць такую сетку кантактаў. Мы можам прымаць у нас беларусаў, дасылаць у Беларусь уласных маладых славістаў. Некалькі год таму з украінцамі існавала падобная праблема. Цяпер сытуацыя значна палепшылася. Гэта пытаньне некалькіх гадоў. Аднак гэты інтарэс трэба пабудзіць”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG