Ці рыхтуе Аляксандар Лукашэнка свайго сына Віктара на пасаду прэзыдэнта як пераемніка? Гэта пытаньне ў кантэксьце нядаўняга сыходу сьпікера Палаты прадстаўнікоў Уладзімера Канаплёва абмяркоўвалі экспэрты “Свабоды” ў перадачы “Праскі акцэнт” 16 верасьня.
Мяркуючы па пошце, тэма цікавіць многіх нашых слухачоў. З аднаго з такіх допісаў і пачну сёньняшні агляд лістоў.
Наш даўні слухач і аўтар Алесь Марціновіч з Баранавічаў падзяляе меркаваньне, што праект “Пераемнік” ужо дзейнічае, і што размова ідзе ня толькі пра Віктара Лукашэнку, але пра цэлую каманду набліжаных да яго асобаў, якія ўжо да моманту перадачы ўлады будуць рэальна кіраваць краінай:
“Гэта найбольш аптымальны варыянт спакойнай пэнсійнай старасьці для Аляксандра Лукашэнкі. Каманда пераемніка будзе складацца з тых людзей, якіх патрыярх Лукашэнка сам выгадаваў і даў пуцёўку ў жыцьцё. Ён — іхны Дэн Сяопін.
Праект “Пераемнік” і ягоная рэалізацыя будуць безумоўна станоўчай зьявай для Беларусі, ейнага спэцыфічнага паводле мерак Усходняй Эўропы грамадзтва. У постлукашэнкаўскі пэрыяд народ без грамадзянскай супольнасьці, без цэмэнту нацыяналізму атрымае нейкую сілу дзеля стабілізацыі, якая возьме на сябе адказнасьць за краіну.
А нацыянал-патрыятызм Мілінкевіча — шкодны, і ня будзе запатрабаваны ні нэаалігархіяй, ні насельніцтвам. Пры гэтым любы пераемнік Лукашэнкі ўжо ніколі ня зможа быць такім Банапартам, якім быў сам Лукашэнка.
Гэта і на карысьць будучай беларускай дэмакратыі. Пераемнік бязь яркай харызмы непазьбежна будзе толькі першым сярод роўных мэнэджараў — генэралаў эканомікі. Для беларускага прастага люду гэта лепшы варыянт, чым той бардак, які быў у Расеі падчас першага прэзыдэнцкага тэрміну Ельцына.
Ясна, што беларускай нэаалігархіі патрэбная будзе незалежная Беларусь — але якая? Беларусізацыя ў прынцыпе будзе вечным фарсам безь сяброўства ў Эўразьвязе і НАТО, бязб візавага рэжыму з Масквой і культурнага сыходу ў англаамэрыканізм”.
Заўважу, спадар Марціновіч: рэальных прыкметаў таго, што праект “Пераемнік” пачаў ажыцьцяўляцца ў Беларусі, — амаль ніякіх. Аляксандру Лукашэнку яшчэ далёка да пэнсійнага веку, ды і да чарговых прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі — чатыры гады, за гэты час многае можа зьмяніцца.
Відавочна, апісаны вамі варыянт перадачы ўлады — адзін з многіх магчымых. Хоць наўрад ці грамадзкая думка ў Беларусі з захапленьнем успрыме ідэю спадчыннай пераемнасьці ўлады і ўсталяваньня бестэрміновага ўладараньня ў Беларусі дынастыі Лукашэнкаў.
Аўтар наступнага ліста — краязнаўца з Барысава Алесь Шустоўскі. У сярэдзіне верасьня на хвалях “Свабоды” мы ня раз згадвалі пра падзеі верасьня 1939 году, калі ў выніку пакта Молатава — Рыбэнтропа Чырвоная Армія акупавала Ўсходнюю Польшчу, і такім чынам усходняя і заходняя часткі Беларусі былі ўзьяднаныя.
Адно з наступстваў тых падзеяў — масавыя расстрэлы ў 1940 годзе ў Катыні і ў іншых мясьцінах савецкім НКВД польскіх ваеннапалонных, сярод якіх было нямала і беларусаў.
Алесь Шустоўскі з нагоды пачутага піша:
“У вас пра тыя расстрэлы — толькі як пра факты, адна канстатацыя. А трэба было паразважаць над той трагедыяй ды іншымі падобнымі фактамі генацыду славянскага этнасу.
На маю думку, тут мэтазгодна зрабіць ідэалягічны ды псыхалягічны акцэнт на тым, што нельга здавацца ў палон як вайскоўцам, гэтак і цывільным людзям. Бо ворагі заўсёды зьнішчаюць фізычна, маральна і гэтак далей тых, хто супраць іх, хто ня іхнага роду-племені.
З ворагамі трэба змагацца да апошняга патрона, апошняга ўздыху, пакуль ёсьць сілы.
Зычу вам у далейшым засяродзіць на гэтым увагу. Нельга вечна плакаць у камізэльку ды канстатаваць: там нашых братоў, сясьцёр, бацькоў, матуль сьцерлі ў лягерны пыл, перастралялі сотні тысяч дзяцей нашых, замардавалі найлепшых прадстаўнікоў Бацькаўшчыны.
Вось у якім ключы трэба выхоўваць патрыётаў Беларусі ды тых, хто хоча ведаць нашу гісторыю без цэнзурных паправак”.
“Трапіў у палон — значыць, здраднік” — такім прынцыпам, спадар Шустоўскі, кіраваліся спэцслужбы ў сталінскім Савецкім Саюзе. І тысячамі расстрэльвалі альбо кідалі ў канцлягеры ўласных салдатаў, якія перажылі варожы палон і цудам выбраліся да сваіх.
Дзясяткі тысяч польскіх салдатаў і афіцэраў апынуліся ў савецкім палоне не таму, што не хацелі ваяваць. Проста да сярэдзіны верасьня 1939 году фашысцкая армія амаль цалкам акупавала Заходнюю Польшчу.
Было відавочна, што вайна прайграная, і не было сэнсу весьці баявых дзеяньнях, класьці галовы сваіх людзей яшчэ і на ўсходзе. Польскае камандаваньне аддало загад не аказваць супраціву Чырвонай Арміі. Быў разьлік на тое, што былых салдат проста адпусьцяць дахаты, ці хоць бы абыдуцца зь імі ў адпаведнасьці зь міжнароднымі канвэнцыямі аб ваеннапалонных.
І ім абяцалі вызваленьне. Мая бабуля да свайго апошняга дня захоўвала адзіны ліст з бальшавіцкага палону, з канцлягеру ў горадзе Асташкаве Калінінскай вобласьці ад дзядулі Ўладзіслава Саковіча.
Ён пісаў, што хутка вернецца, што абяцаюць усіх адпусьціць... Яна так і не даведалася, што на пачатку траўня 1940 году яго, як і тысячы іншых ваеннапалонных, расстралялі ў сутарэньнях калінінскага НКВД.
Ніякіх судоў не было. Была пісьмовая просьба Берыі расстраляць ваеннапалонных як “закаранелых ворагаў савецкай улады”. І подпісы на гэтай просьбе Сталіна, Варашылава, Молатава і Мікаяна. Камуністычныя правадыры адной гэтай паперкай паслалі на сьмерць больш як 20 тысяч ні ў чым не вінаватых людзей.
На тэму моўнай сытуацыі ў Беларусі — электронны ліст ад наведніка сайту “Свабоды”, які падпісаўся як Вітэк. Да ліста ён прыклаў выявы ўпаковак некаторых тавараў, што вырабляюць беларускія заводы, — у прыватнасьці, цукерак кандытарскай фабрыкі “Камунарка” і кансэрваў вяршкоў Рагачоўскага малочнага камбінату. Упакоўкі аформленыя па-расейску і па-ангельску. Вітэк піша:
“Вось і доказы таго, што Беларусь сапраўды зьўляецца краінаю дзьвюхмоўнай. На этыкетках бачым мовы расейскую і ангельскую.
Расейская мова на налепцы Рагачоўскага заводу нават дарэвалюцыйная, у чым відаць любоў да царскае ўлады. А цукеркі “Сталічныя” фабрыкі “Камунарка” паказваюць любоў да ЗША, бо выкарыстаны амэрыканскі варыянт ангельскай мовы. Зыходзячы з гэтага, можна з упэўненасьцю гаварыць пра імкненьне Беларусі не да сучаснае Расеі, а да імпэрыі, як і да ўзьяднаньня з Амэрыкай”.
Нейкая частка цукерак, якія вырабляе “Камунарка”, накіроўваецца на экспарт у Злучаныя Штаты — верагодна, якраз гэтым і тлумачыцца выкарыстаньне амэрыканскага варыянту ангельскай мовы.
А вось чаму на ўпакоўках няма дзяржаўнай беларускай мовы, хоць большая частка прадукцыі і гэтых, і іншых беларускіх прадпрыемстваў харчовай галіны ідзе на ўнутраны рынак — гэта пытаньне да ўлады, якая абавязаная гарантаваць роўнасьць дзьвюх дзяржаўных моваў.
Праблемай дыскрымінацыі беларускай мовы заклапочаны і даўні сябар “Свабоды” Ільля Копыл зь Менску:
“Калі слухаеш “Свабоду”, зьяўляецца ўпэўненасьць, што наша мова ня зьнікне, што яна жыве і будзе жыць. Прыемна, што пры апытаньнях на вуліцы многія людзі даюць адказы на беларускай мове.
Але ўпэўненасьць зьнікла, калі я 1 верасьня папрысутнічаў на дзьвюх школьных лінейках. Не пачуў ніводнага беларускага слова — ні ад настаўнікаў, ні ад бацькоў, ні ад вучняў.
Адзінае, што крыху нагадала пра Беларусь — гэта калі першаклясьнікам раздалі кніжку на беларускай мове “Мая Радзіма — Беларусь”. Настаўнікі ўзьнёсла абвесьцілі, што гэта падарунак ад прэзыдэнта.
Сьмешна казаць, але атрымліваецца, нібы прэзыдэнт гэтым змагаецца супраць бацькоў і настаўнікаў за беларускую мову. Ды толькі вынік гэтага “змаганьня” варты жалю…
8 верасьня паехаў у сваю вёску па асабістых справах. Зайшоў у хату, дзе жыве маладая сям’я. Старэйшая з трох дзетак сёлета пайшла ў першую клясу. Хадзіць трэба ў суседнюю вёску, за два кілямэтры. Раней была свая добрая школа. Яе спачатку зачынілі, а калі людзі сталі абурацца, дык разабралі на бярвеньні.
Запытаўся ў бацькоў пра вучобу. Якім было маё зьдзіўленьне, калі яны пачалі скардзіцца, што вучыцца цяжка, бо выкладаньне вядзецца на беларускай мове. І гэта — у глухой вёсцы, 115 кілямэтраў ад Менску і 170 — ад Віцебску. Трасянка дабралася і туды…”
Свой ліст Ільля Копыл прынес у рэдакцыю сам. А разам з допісам пакінуў пачастунак — мяшэчак беларускіх цукерак. Мы падарылі даўняму сябру кнігу “Імёны Свабоды”, якая толькі што выйшла ў бібліятэчнай сэрыі нашага радыё. Дзякуй вам, спадар Копыл, і за вашы цікавыя лісты, і за ўвагу да нашага радыё, і за мілы гасьцінец.
Мы ўдзячныя ўсім, хто знайшоў час для ліста на “Свабоду”. Пішыце. Чакаем новых допісаў.
Праграма “Паштовая скрынка 111” выходзіць у эфір кожную сераду і суботу. Аўтару можна пісаць на адрас zdankov_rs@tut.by
Мяркуючы па пошце, тэма цікавіць многіх нашых слухачоў. З аднаго з такіх допісаў і пачну сёньняшні агляд лістоў.
Наш даўні слухач і аўтар Алесь Марціновіч з Баранавічаў падзяляе меркаваньне, што праект “Пераемнік” ужо дзейнічае, і што размова ідзе ня толькі пра Віктара Лукашэнку, але пра цэлую каманду набліжаных да яго асобаў, якія ўжо да моманту перадачы ўлады будуць рэальна кіраваць краінай:
“Гэта найбольш аптымальны варыянт спакойнай пэнсійнай старасьці для Аляксандра Лукашэнкі. Каманда пераемніка будзе складацца з тых людзей, якіх патрыярх Лукашэнка сам выгадаваў і даў пуцёўку ў жыцьцё. Ён — іхны Дэн Сяопін.
Праект “Пераемнік” і ягоная рэалізацыя будуць безумоўна станоўчай зьявай для Беларусі, ейнага спэцыфічнага паводле мерак Усходняй Эўропы грамадзтва. У постлукашэнкаўскі пэрыяд народ без грамадзянскай супольнасьці, без цэмэнту нацыяналізму атрымае нейкую сілу дзеля стабілізацыі, якая возьме на сябе адказнасьць за краіну.
А нацыянал-патрыятызм Мілінкевіча — шкодны, і ня будзе запатрабаваны ні нэаалігархіяй, ні насельніцтвам. Пры гэтым любы пераемнік Лукашэнкі ўжо ніколі ня зможа быць такім Банапартам, якім быў сам Лукашэнка.
Гэта і на карысьць будучай беларускай дэмакратыі. Пераемнік бязь яркай харызмы непазьбежна будзе толькі першым сярод роўных мэнэджараў — генэралаў эканомікі. Для беларускага прастага люду гэта лепшы варыянт, чым той бардак, які быў у Расеі падчас першага прэзыдэнцкага тэрміну Ельцына.
Ясна, што беларускай нэаалігархіі патрэбная будзе незалежная Беларусь — але якая? Беларусізацыя ў прынцыпе будзе вечным фарсам безь сяброўства ў Эўразьвязе і НАТО, бязб візавага рэжыму з Масквой і культурнага сыходу ў англаамэрыканізм”.
Заўважу, спадар Марціновіч: рэальных прыкметаў таго, што праект “Пераемнік” пачаў ажыцьцяўляцца ў Беларусі, — амаль ніякіх. Аляксандру Лукашэнку яшчэ далёка да пэнсійнага веку, ды і да чарговых прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі — чатыры гады, за гэты час многае можа зьмяніцца.
Відавочна, апісаны вамі варыянт перадачы ўлады — адзін з многіх магчымых. Хоць наўрад ці грамадзкая думка ў Беларусі з захапленьнем успрыме ідэю спадчыннай пераемнасьці ўлады і ўсталяваньня бестэрміновага ўладараньня ў Беларусі дынастыі Лукашэнкаў.
Аўтар наступнага ліста — краязнаўца з Барысава Алесь Шустоўскі. У сярэдзіне верасьня на хвалях “Свабоды” мы ня раз згадвалі пра падзеі верасьня 1939 году, калі ў выніку пакта Молатава — Рыбэнтропа Чырвоная Армія акупавала Ўсходнюю Польшчу, і такім чынам усходняя і заходняя часткі Беларусі былі ўзьяднаныя.
Адно з наступстваў тых падзеяў — масавыя расстрэлы ў 1940 годзе ў Катыні і ў іншых мясьцінах савецкім НКВД польскіх ваеннапалонных, сярод якіх было нямала і беларусаў.
Алесь Шустоўскі з нагоды пачутага піша:
“У вас пра тыя расстрэлы — толькі як пра факты, адна канстатацыя. А трэба было паразважаць над той трагедыяй ды іншымі падобнымі фактамі генацыду славянскага этнасу.
На маю думку, тут мэтазгодна зрабіць ідэалягічны ды псыхалягічны акцэнт на тым, што нельга здавацца ў палон як вайскоўцам, гэтак і цывільным людзям. Бо ворагі заўсёды зьнішчаюць фізычна, маральна і гэтак далей тых, хто супраць іх, хто ня іхнага роду-племені.
З ворагамі трэба змагацца да апошняга патрона, апошняга ўздыху, пакуль ёсьць сілы.
Зычу вам у далейшым засяродзіць на гэтым увагу. Нельга вечна плакаць у камізэльку ды канстатаваць: там нашых братоў, сясьцёр, бацькоў, матуль сьцерлі ў лягерны пыл, перастралялі сотні тысяч дзяцей нашых, замардавалі найлепшых прадстаўнікоў Бацькаўшчыны.
Вось у якім ключы трэба выхоўваць патрыётаў Беларусі ды тых, хто хоча ведаць нашу гісторыю без цэнзурных паправак”.
“Трапіў у палон — значыць, здраднік” — такім прынцыпам, спадар Шустоўскі, кіраваліся спэцслужбы ў сталінскім Савецкім Саюзе. І тысячамі расстрэльвалі альбо кідалі ў канцлягеры ўласных салдатаў, якія перажылі варожы палон і цудам выбраліся да сваіх.
Дзясяткі тысяч польскіх салдатаў і афіцэраў апынуліся ў савецкім палоне не таму, што не хацелі ваяваць. Проста да сярэдзіны верасьня 1939 году фашысцкая армія амаль цалкам акупавала Заходнюю Польшчу.
Было відавочна, што вайна прайграная, і не было сэнсу весьці баявых дзеяньнях, класьці галовы сваіх людзей яшчэ і на ўсходзе. Польскае камандаваньне аддало загад не аказваць супраціву Чырвонай Арміі. Быў разьлік на тое, што былых салдат проста адпусьцяць дахаты, ці хоць бы абыдуцца зь імі ў адпаведнасьці зь міжнароднымі канвэнцыямі аб ваеннапалонных.
І ім абяцалі вызваленьне. Мая бабуля да свайго апошняга дня захоўвала адзіны ліст з бальшавіцкага палону, з канцлягеру ў горадзе Асташкаве Калінінскай вобласьці ад дзядулі Ўладзіслава Саковіча.
Ён пісаў, што хутка вернецца, што абяцаюць усіх адпусьціць... Яна так і не даведалася, што на пачатку траўня 1940 году яго, як і тысячы іншых ваеннапалонных, расстралялі ў сутарэньнях калінінскага НКВД.
Ніякіх судоў не было. Была пісьмовая просьба Берыі расстраляць ваеннапалонных як “закаранелых ворагаў савецкай улады”. І подпісы на гэтай просьбе Сталіна, Варашылава, Молатава і Мікаяна. Камуністычныя правадыры адной гэтай паперкай паслалі на сьмерць больш як 20 тысяч ні ў чым не вінаватых людзей.
На тэму моўнай сытуацыі ў Беларусі — электронны ліст ад наведніка сайту “Свабоды”, які падпісаўся як Вітэк. Да ліста ён прыклаў выявы ўпаковак некаторых тавараў, што вырабляюць беларускія заводы, — у прыватнасьці, цукерак кандытарскай фабрыкі “Камунарка” і кансэрваў вяршкоў Рагачоўскага малочнага камбінату. Упакоўкі аформленыя па-расейску і па-ангельску. Вітэк піша:
“Вось і доказы таго, што Беларусь сапраўды зьўляецца краінаю дзьвюхмоўнай. На этыкетках бачым мовы расейскую і ангельскую.
Расейская мова на налепцы Рагачоўскага заводу нават дарэвалюцыйная, у чым відаць любоў да царскае ўлады. А цукеркі “Сталічныя” фабрыкі “Камунарка” паказваюць любоў да ЗША, бо выкарыстаны амэрыканскі варыянт ангельскай мовы. Зыходзячы з гэтага, можна з упэўненасьцю гаварыць пра імкненьне Беларусі не да сучаснае Расеі, а да імпэрыі, як і да ўзьяднаньня з Амэрыкай”.
Нейкая частка цукерак, якія вырабляе “Камунарка”, накіроўваецца на экспарт у Злучаныя Штаты — верагодна, якраз гэтым і тлумачыцца выкарыстаньне амэрыканскага варыянту ангельскай мовы.
А вось чаму на ўпакоўках няма дзяржаўнай беларускай мовы, хоць большая частка прадукцыі і гэтых, і іншых беларускіх прадпрыемстваў харчовай галіны ідзе на ўнутраны рынак — гэта пытаньне да ўлады, якая абавязаная гарантаваць роўнасьць дзьвюх дзяржаўных моваў.
Праблемай дыскрымінацыі беларускай мовы заклапочаны і даўні сябар “Свабоды” Ільля Копыл зь Менску:
“Калі слухаеш “Свабоду”, зьяўляецца ўпэўненасьць, што наша мова ня зьнікне, што яна жыве і будзе жыць. Прыемна, што пры апытаньнях на вуліцы многія людзі даюць адказы на беларускай мове.
Але ўпэўненасьць зьнікла, калі я 1 верасьня папрысутнічаў на дзьвюх школьных лінейках. Не пачуў ніводнага беларускага слова — ні ад настаўнікаў, ні ад бацькоў, ні ад вучняў.
Адзінае, што крыху нагадала пра Беларусь — гэта калі першаклясьнікам раздалі кніжку на беларускай мове “Мая Радзіма — Беларусь”. Настаўнікі ўзьнёсла абвесьцілі, што гэта падарунак ад прэзыдэнта.
Сьмешна казаць, але атрымліваецца, нібы прэзыдэнт гэтым змагаецца супраць бацькоў і настаўнікаў за беларускую мову. Ды толькі вынік гэтага “змаганьня” варты жалю…
8 верасьня паехаў у сваю вёску па асабістых справах. Зайшоў у хату, дзе жыве маладая сям’я. Старэйшая з трох дзетак сёлета пайшла ў першую клясу. Хадзіць трэба ў суседнюю вёску, за два кілямэтры. Раней была свая добрая школа. Яе спачатку зачынілі, а калі людзі сталі абурацца, дык разабралі на бярвеньні.
Запытаўся ў бацькоў пра вучобу. Якім было маё зьдзіўленьне, калі яны пачалі скардзіцца, што вучыцца цяжка, бо выкладаньне вядзецца на беларускай мове. І гэта — у глухой вёсцы, 115 кілямэтраў ад Менску і 170 — ад Віцебску. Трасянка дабралася і туды…”
Свой ліст Ільля Копыл прынес у рэдакцыю сам. А разам з допісам пакінуў пачастунак — мяшэчак беларускіх цукерак. Мы падарылі даўняму сябру кнігу “Імёны Свабоды”, якая толькі што выйшла ў бібліятэчнай сэрыі нашага радыё. Дзякуй вам, спадар Копыл, і за вашы цікавыя лісты, і за ўвагу да нашага радыё, і за мілы гасьцінец.
Мы ўдзячныя ўсім, хто знайшоў час для ліста на “Свабоду”. Пішыце. Чакаем новых допісаў.
Праграма “Паштовая скрынка 111” выходзіць у эфір кожную сераду і суботу. Аўтару можна пісаць на адрас zdankov_rs@tut.by
