“Сёньня ўсе намаганьні неабходна сканцэнтраваць на адно – зьнішчэньне ідала”
Ільля Копыл, Менск: “БНФ і АГП раскручваюць Калякіна – паступова выводзяць яго на першыя пазыцыі. І ёсьць небясьпека, што пры зьмене ўлады гэтыя партыі могуць апынуцца ў апазыцыі да сёньняшняга лідэра камуністаў. Што вы думаеце наконт гэтага?”
Падгол: “Усе гэтыя абмеркаваньні наконт палітычных лідэраў апазыцыі – хто мацнейшы, хто раскруціцца больш, хто каму будзе падпарадкавацца – трэба рашуча прыпыняць! Усе намаганьні неабходна сканцэнтраваць на адно – зьнішчэньне ідала. Спачатку ў мазгах, а потым і палітычнымі сродкамі. Для гэтага важна задзейнічаць здольнасьці кожнай партыі, кожнай арганізацыі. Каб былі больш-менш дэмакратычныя варункі да абраньня. А ўжо потым – агітуйце народ!”
Копыл: “Пачаліся нападкі на пэнсіянэраў-вайскоўцаў, якія атрымліваюць крыху большыя, чым іншыя, пэнсіі. Толькі як у адных часьцінку адняць, у астатніх нічога не дадасца! Толькі больш жабракоў стане...”
Падгол: “Бессэнсоўнае тое абмеркаваньне! Усе нашыя пэнсіі – жабрацкія насамрэч. Нармальная лічба мусіць быць у дзесяць разоў вышэй. За пажыцьцёвую працу ў калгасе знаёмай бабулі даюць 170 тысяч рублёў. Жах, бо яна ўжо хадзіць, рухацца ня можа – як тады выжыць на такія грошы? Гэта як раней палачкі на працадні... Не, сёньня пэнсія мае быць 300 – 400 даляраў, тады яшчэ неяк можна закрыць самыя пільныя праблемы”.
Андрэй Базылец, Клімавічы: “Ідэалягічны кансэрватызм беларусаў – гэта плён намаганьняў уладаў ці інэрцыя савецкасьці?”
Падгол: “Тое і тое – усё спалучана”.
Спадар: “Што вы скажаце пра разрозьненасьць беларускай апазыцыі?”
Падгол: “Тое насамрэч ня так. А прычына вашага ўспрыманьня наступная: няма адзіных дзеяньняў. Ужо цэлы год пасьля прэзыдэнцкіх выбараў ні з боку беларускіх дысыдэнтаў, ні з боку апазыцыі няма адзінай агульнанацыянальнай акцыі. Ёсьць толькі ўнутрана-намэнклятурныя рухі. А вось адзінай моцнай хвалі, дзеі, скажам, у абарону насельніцтва ад адмены льготаў – не відаць. Ёсьць толькі размовы пра гэта. Палітычныя лідэры відавочна спазьняюцца”.
Спадар: “Ім бракуе дакладнага пляну...”
Падгол: “Згодны. Але зазначу вось што. Мы калі гаворым пра футбол ці палітыку, то ўсе асы! І я, дарэчы, ня самы тут апошні дурань... Аднак ня варта нам быць жорсткімі пракурорамі – давайце паглядзім, як на Дзень Незалежнасьці апазыцыя правядзе першы этап свайго сацыяльнага маршу, да якога заклікаў Віктар Івашкевіч. Ці здолее яна ажыцьцявіць задуманае? Паглядзім, а потым ужо зьбяромся ад “пракурораў” да “судзьдзяў” і вынесем вэрдыкт”.
“Што да незалежнай прэсы, дык змаганьне ідзе празь зьнішчэньне вольных газэтаў небыцьцём. З выгнаньнем у ідэалягічнае гета”
Сяргей Чыгрын, Слонім: “Выкажыце сваю думку наконт стану прэсы ў Беларусі. Як і чаму сталася, што яна падзеленая сёньня на дзяржаўную і недзяржаўную з адпаведнымі абмежаваньнямі апошніх у падпісцы, распаўсюджваньні, друкаваньні...”
Падгол: “Цяпер на маім стале ляжыць газэта “Фэміда” за 1995 год. Там цэлы ліст вытрымак з прамовы Лукашэнкі перад толькі што абранымі дэпутатамі Вярхоўнага Савету XIII скліканьня.
Прывяду па памяці некалькі цытатаў: “Вы, журналісты, лічыце сябе ўладай? Так, чацьвёртай. А першая – гэта я!”, – і далей разважае, ці можа быць прэса незалежнай: “Не, гэта немагчыма!” Вось гэтымі прынцыпамі усё і тлумачыцца.
Ёсьць прэса, якая служыць прэзыдэнту, дзяржаўная, а дзяржава, памятаеце, – гэта ён! А ўсе, хто ня служаць, гэта, адпаведна, ворагі. А зь імі трэба змагацца. Але ж на двары ня 1937, таму змаганьне ідзе празь зьнішчэньне вольных газэтаў небыцьцём. З выгнаньнем у ідэалягічнае гета. З блякаваньнем ад чытачоў, падпісчыкаў. Гэта па сутнасьці рэпрэсія. Рэпрэсія, якая мае на мэце зьнішчэньне незалежнага друку, якая хоча пакласьці вас у сацыяльную труну. Пахаваць. Каб выжыць, ад журналістаў патрабуецца таленавітасьць ува ўсім”.
Алесь: “Ці не загана, што нас бясконца цягне капацца ў мінулым?”
Падгол: “Капацца ў мінулым, можа, і загана. Ведаць мінулае – гэта годнасьць. Цікавіцца мінулым – нармальны стан чалавека, які адрозьніваецца ад жывёлы – ёй тое не ўласьціва. У асобы, якую ахрышчваюць у іншую нацыянальнасьць, мэтанакіравана выціраюць пласты сьвядомасьці.
У мядзельскім пасёлку Крывічы падчас вайны спалілі габрэяў. Адны вяскоўцы іх хавалі, а іншыя – падказвалі карнікам, дзе тыя хаваюцца. Дык вось капацца – гэта апавядаць толькі пра памагатых гітлераўцаў. А вывучаць гісторыю – гэта яшчэ ўведаць, як гераічна ратавалі габрэяў жыхары тых самых Крывічоў. Вось яно, адрозьненьне “капацца” ад “ведаць”.
“Барыс Хамайда адзін на віцебскім пляцы Волі адстаяў кавалачак вольнай зямлі. А пляц Каліноўскага ўсімі намі дагэтуль не адваяваны...”
Барыс Хамайда, Віцебск: “Як раздаю незалежную прэсу, дык пастаянна чытаю пра апатычнасьць беларускага грамадзтва. І гэта праўда. Але справакаваная яна бязьдзейнасьцю лідэраў апазыцыі”.
Падгол: “Грамадзтва разнароднае: ты ж, Барыс, каля двух гадоў правёў у турме, калі ўзяць ўсе твае арышты і адседкі за распаўсюджваньне той самай прэсы, удзел у пікетаваньні. Вось яна, цана таго, што ты на віцебскім пляцы Волі адстаяў кавалачак вольнай зямлі. А пляц Каліноўскага дагэтуль не адваяваны...”
Хамайда: “Усё так, але я пра іншае: за апошнія дзесяць гадоў я не магу згадаць ніякай такой працы, якую пачыналі апазыцыйныя лідэры і дасягалі нейкага выніку. Колькі можна пугай па вадзе?”
Падгол: “Барыс, адкажы ты мне на пытаньне: хто з палітычных лідэраў ці з дыпляматаў Эўразьвязу падыходзіў да цябе на тваім пляцы Волі, каб паціснуць руку ці паразмаўляць?”
Хамайда: “Ніхто не падыходзіў... Нават Мілінкевіч як быў тут, то прамінуў. Казаў потым, што не заўважыў... Хто ведае, можа й так”.
Сяргей Фортка, Менск: “Ці праўда, што клясычная рыторыка дыктатараў традыцыйна мае выразныя нацыянальныя адметнасьці?”
Падгол: “Не, няпраўда. Рыторыка ўсялякага палітычнага лідэра найперш ідэалягемная. То бок шмат у якіх сказах схаваныя вельмі моцныя вобразы. Чалавек слухае гэтую мову і бачыць кіно – прыкладна так размаўлялі шаманы ў паганскім грамадзтве. Галоўная функцыя такой мовы – не данесьці інфармацыю, а пераканаць і загіпнатызаваць.
Працытую па памяці Лукашэнку, які літаральна ўчора заявіў, што мы можам за кошт сваіх рук і розуму перамагчы гэткіх монстраў, як Злучаныя Штаты і Расея! Памятаеце хрушчоўскае “Дагнаць і перагнаць Амэрыку!”? Дык ён тут пераплюнуў: і ЗША, і РФ – перамагчы! Агаворачкі пра розум ды мазгі пры такім падыходзе выпадаюць, у памяці застаецца слова-вобраз “перамагчы”!”
Сяргей Гіркін, Магілёў: “Ці магчымая ў нас альтэрнатыўная, няўзгодненая форма лідэрства?”
Падгол: “Для мяне ў народнай міні-рэвалюцыі 2006 году ёсьць два народныя лідэры.
Першы – юнак, які навідавоку ўва ўсіх ўскочыў на дах аўтобуса, што ехаў уздоўж плошчы Каліноўскага і разгарнуў бел-чырвона-белае палотнішча – гэта быў сапраўдны душэўны выбух, вось учынак народнага лідэра! Вось табе райхстаг!
А другі – экс-амбасадар Польшчы ў Беларусі Марыюш Машкевіч. Калі ён пачуў пра менскія падзеі, дык умомант прыехаў з Варшавы і проста зь цягніка – на Плошчу, дзе якраз пачынаўся хапун. Не размаўляючы ні зь якімі там лідэрамі ідзе ў моладзь, падтрымлівае яе. Амапаўцы зьбівалі яго ў горкі яблык... Гэта адзіны вядомы замежны палітык, які апынуўся ў крытычны момант сярод маладых герояў-каліноўцаў, ахвяруючы сабой. Хоць цудоўна разумеў, чым тое скончыцца для яго. Дарэчы, цяпер Марыюш працуе дарадцам прэм’ер-міністра Польскай Рэспублікі.
Каб я быў, напрыклад, лідэрам партыі, то шукаў бы сабе ў шэрагі такіх, як Хамайда, Шацікава, Шчукін, укленчыў бы перад імі: будзьце ў маёй партыі! Шацікава, дарэчы, раздала маю кніжыцу “Народны тэлевізар” усім судзьдзям, пракурорам, шмат каму з магілёўскіх міліцыянтаў, кадэбэшнікаў”.
“Як Лукашэнка адчуў, што справы дрэнь, папулярнасьць падае, дык і пачаў ствараць сабе падпорку – “Белую Русь”
Гіркін: “Чаму ў некаторых партыях цяпер праводзіцца чыстка – некага выганяюць, некага мяняюць...”
Падгол: “Вось такое ўнутрыпартыйнае жыцьцё мяне проста не цікавіць. Абсалютна! Гэта справа партыйцаў: хочуць яны нечага, ня хочуць, адпавядае нешта статуту, не адпавядае... Для сапраўднай палітычнай барацьбы гэта ня мае ніякага значэньня. Вунь Хамайда без аніякіх партыяў адваяваў сабе цэлы пляц Волі!”
Міхаіл Калесьнік, Берасьце: “Што вы думаеце пра разгортваньне ў краіне руху “Белая Русь?”
Падгол: “Факт утварэньня арганізацыі, якая адкрыта заяўляе пра сваю мэту – падтрымку Лукашэнкі, сьведчыць: ён стаў слабы. Раней сваімі псыхалягічнымі якасьцямі, ірацыянальным узьдзеяньнем на натоўп высока трымаў рэйтынг. Цяпер адчуў, што справы дрэнь, папулярнасьць падае.
Гэта ня дзіва: адмена льготаў, рост коштаў на жытло – па ўсіх парамэтрах жыцьцё пагаршаецца. Таму ў спатрэбіўся гэты пратэз, гэтыя мыліцы. Гэта галоўнае, а астатняе чыста функцыянальнае, нават цалкам відавочная спроба далей імітаваць праз “Белую Русь” дэмакратызм выбараў.
І яшчэ адзін істотны момант: калі ўтвараецца такі рух ці такая прапрэзыдэнцкая партыя, гэта азначае, што калі раней людзей проста куплялі – БРСМ, скажам, абяцаў розныя зьніжкі, інтэрнат, – то цяпер яны хочуць людзей павязаць праз публічнае засьведчаньне сваёй адданасьці Лукашэнку. Як павяжуць вось гэтымі маральнымі ланцугамі, кайданкамі, дык калі нават некаторыя з гэтых людзей пачнуць не любіць ці наагул ненавідзець Рыгоравіча, адступаць ім пасьля той публічнай прысягі ўжо як бы нельга. Вось што яшчэ за ўсім гэтым – повязь страхам, повязь амаральнасьцю”.
Максім, Наваполацак: “Якія найбольш істотныя праблемы існуюць у сёньняшняй беларускай літаратуры?”
Падгол: “Найперш яна ня мае твораў, дзе таленавіта, калі не геніяльна адлюстраваная трагічная сытуацыя выбару сучаснага беларуса. Людзі, якія трапляюць у дысыдэнцтва ці апазыцыю, на пачатку свайго грамадзянскага шляху нярэдка думаюць, што прыгожа, ганарова... Але затым пачынаюцца рэпрэсіі, за імі пакуты, а ў іх сем’і – і добра яшчэ калі муж з жонкай аднадумцы. А як не? Ведаю пары, якія “разьбегліся”, ведаю сябра, жонка якога памерла з-за таго, што ён ахвяраваў сваё жыцьцё і грошы на апазыцыю... І ў яго на руках засталося трое дзетак, а з працы выгналі – што тады рабіць такому чалавеку?
Ці гляньце на трагедыю Валерыя Шчукіна, у якога таксама памерла жонка – ён жа вінны, калі браць пад увагу ўсе тыя арышты, зьбіцьці – ну колькі пакутаў прынёс каханай жанчыне, колькі нэрваў ёй сапсаваў? Аднак літаратары праходзяць міма гэтых тэмаў. Ну а далей ужо можна казаць пра адсутнасьць літаратурных школаў”.
Онлайн-канфэрэнцыя з Уладзімерам Падголам, 27.06.2007
Ільля Копыл, Менск: “БНФ і АГП раскручваюць Калякіна – паступова выводзяць яго на першыя пазыцыі. І ёсьць небясьпека, што пры зьмене ўлады гэтыя партыі могуць апынуцца ў апазыцыі да сёньняшняга лідэра камуністаў. Што вы думаеце наконт гэтага?”
Падгол: “Усе гэтыя абмеркаваньні наконт палітычных лідэраў апазыцыі – хто мацнейшы, хто раскруціцца больш, хто каму будзе падпарадкавацца – трэба рашуча прыпыняць! Усе намаганьні неабходна сканцэнтраваць на адно – зьнішчэньне ідала. Спачатку ў мазгах, а потым і палітычнымі сродкамі. Для гэтага важна задзейнічаць здольнасьці кожнай партыі, кожнай арганізацыі. Каб былі больш-менш дэмакратычныя варункі да абраньня. А ўжо потым – агітуйце народ!”
Копыл: “Пачаліся нападкі на пэнсіянэраў-вайскоўцаў, якія атрымліваюць крыху большыя, чым іншыя, пэнсіі. Толькі як у адных часьцінку адняць, у астатніх нічога не дадасца! Толькі больш жабракоў стане...”
Падгол: “Бессэнсоўнае тое абмеркаваньне! Усе нашыя пэнсіі – жабрацкія насамрэч. Нармальная лічба мусіць быць у дзесяць разоў вышэй. За пажыцьцёвую працу ў калгасе знаёмай бабулі даюць 170 тысяч рублёў. Жах, бо яна ўжо хадзіць, рухацца ня можа – як тады выжыць на такія грошы? Гэта як раней палачкі на працадні... Не, сёньня пэнсія мае быць 300 – 400 даляраў, тады яшчэ неяк можна закрыць самыя пільныя праблемы”.
Андрэй Базылец, Клімавічы: “Ідэалягічны кансэрватызм беларусаў – гэта плён намаганьняў уладаў ці інэрцыя савецкасьці?”
Падгол: “Тое і тое – усё спалучана”.
Спадар: “Што вы скажаце пра разрозьненасьць беларускай апазыцыі?”
Падгол: “Тое насамрэч ня так. А прычына вашага ўспрыманьня наступная: няма адзіных дзеяньняў. Ужо цэлы год пасьля прэзыдэнцкіх выбараў ні з боку беларускіх дысыдэнтаў, ні з боку апазыцыі няма адзінай агульнанацыянальнай акцыі. Ёсьць толькі ўнутрана-намэнклятурныя рухі. А вось адзінай моцнай хвалі, дзеі, скажам, у абарону насельніцтва ад адмены льготаў – не відаць. Ёсьць толькі размовы пра гэта. Палітычныя лідэры відавочна спазьняюцца”.
Спадар: “Ім бракуе дакладнага пляну...”
Падгол: “Згодны. Але зазначу вось што. Мы калі гаворым пра футбол ці палітыку, то ўсе асы! І я, дарэчы, ня самы тут апошні дурань... Аднак ня варта нам быць жорсткімі пракурорамі – давайце паглядзім, як на Дзень Незалежнасьці апазыцыя правядзе першы этап свайго сацыяльнага маршу, да якога заклікаў Віктар Івашкевіч. Ці здолее яна ажыцьцявіць задуманае? Паглядзім, а потым ужо зьбяромся ад “пракурораў” да “судзьдзяў” і вынесем вэрдыкт”.
“Што да незалежнай прэсы, дык змаганьне ідзе празь зьнішчэньне вольных газэтаў небыцьцём. З выгнаньнем у ідэалягічнае гета”
Сяргей Чыгрын, Слонім: “Выкажыце сваю думку наконт стану прэсы ў Беларусі. Як і чаму сталася, што яна падзеленая сёньня на дзяржаўную і недзяржаўную з адпаведнымі абмежаваньнямі апошніх у падпісцы, распаўсюджваньні, друкаваньні...”
Падгол: “Цяпер на маім стале ляжыць газэта “Фэміда” за 1995 год. Там цэлы ліст вытрымак з прамовы Лукашэнкі перад толькі што абранымі дэпутатамі Вярхоўнага Савету XIII скліканьня.
Прывяду па памяці некалькі цытатаў: “Вы, журналісты, лічыце сябе ўладай? Так, чацьвёртай. А першая – гэта я!”, – і далей разважае, ці можа быць прэса незалежнай: “Не, гэта немагчыма!” Вось гэтымі прынцыпамі усё і тлумачыцца.
Ёсьць прэса, якая служыць прэзыдэнту, дзяржаўная, а дзяржава, памятаеце, – гэта ён! А ўсе, хто ня служаць, гэта, адпаведна, ворагі. А зь імі трэба змагацца. Але ж на двары ня 1937, таму змаганьне ідзе празь зьнішчэньне вольных газэтаў небыцьцём. З выгнаньнем у ідэалягічнае гета. З блякаваньнем ад чытачоў, падпісчыкаў. Гэта па сутнасьці рэпрэсія. Рэпрэсія, якая мае на мэце зьнішчэньне незалежнага друку, якая хоча пакласьці вас у сацыяльную труну. Пахаваць. Каб выжыць, ад журналістаў патрабуецца таленавітасьць ува ўсім”.
Алесь: “Ці не загана, што нас бясконца цягне капацца ў мінулым?”
Падгол: “Капацца ў мінулым, можа, і загана. Ведаць мінулае – гэта годнасьць. Цікавіцца мінулым – нармальны стан чалавека, які адрозьніваецца ад жывёлы – ёй тое не ўласьціва. У асобы, якую ахрышчваюць у іншую нацыянальнасьць, мэтанакіравана выціраюць пласты сьвядомасьці.
У мядзельскім пасёлку Крывічы падчас вайны спалілі габрэяў. Адны вяскоўцы іх хавалі, а іншыя – падказвалі карнікам, дзе тыя хаваюцца. Дык вось капацца – гэта апавядаць толькі пра памагатых гітлераўцаў. А вывучаць гісторыю – гэта яшчэ ўведаць, як гераічна ратавалі габрэяў жыхары тых самых Крывічоў. Вось яно, адрозьненьне “капацца” ад “ведаць”.
“Барыс Хамайда адзін на віцебскім пляцы Волі адстаяў кавалачак вольнай зямлі. А пляц Каліноўскага ўсімі намі дагэтуль не адваяваны...”
Барыс Хамайда, Віцебск: “Як раздаю незалежную прэсу, дык пастаянна чытаю пра апатычнасьць беларускага грамадзтва. І гэта праўда. Але справакаваная яна бязьдзейнасьцю лідэраў апазыцыі”.
Падгол: “Грамадзтва разнароднае: ты ж, Барыс, каля двух гадоў правёў у турме, калі ўзяць ўсе твае арышты і адседкі за распаўсюджваньне той самай прэсы, удзел у пікетаваньні. Вось яна, цана таго, што ты на віцебскім пляцы Волі адстаяў кавалачак вольнай зямлі. А пляц Каліноўскага дагэтуль не адваяваны...”
Хамайда: “Усё так, але я пра іншае: за апошнія дзесяць гадоў я не магу згадаць ніякай такой працы, якую пачыналі апазыцыйныя лідэры і дасягалі нейкага выніку. Колькі можна пугай па вадзе?”
Падгол: “Барыс, адкажы ты мне на пытаньне: хто з палітычных лідэраў ці з дыпляматаў Эўразьвязу падыходзіў да цябе на тваім пляцы Волі, каб паціснуць руку ці паразмаўляць?”
Хамайда: “Ніхто не падыходзіў... Нават Мілінкевіч як быў тут, то прамінуў. Казаў потым, што не заўважыў... Хто ведае, можа й так”.
Сяргей Фортка, Менск: “Ці праўда, што клясычная рыторыка дыктатараў традыцыйна мае выразныя нацыянальныя адметнасьці?”
Падгол: “Не, няпраўда. Рыторыка ўсялякага палітычнага лідэра найперш ідэалягемная. То бок шмат у якіх сказах схаваныя вельмі моцныя вобразы. Чалавек слухае гэтую мову і бачыць кіно – прыкладна так размаўлялі шаманы ў паганскім грамадзтве. Галоўная функцыя такой мовы – не данесьці інфармацыю, а пераканаць і загіпнатызаваць.
Працытую па памяці Лукашэнку, які літаральна ўчора заявіў, што мы можам за кошт сваіх рук і розуму перамагчы гэткіх монстраў, як Злучаныя Штаты і Расея! Памятаеце хрушчоўскае “Дагнаць і перагнаць Амэрыку!”? Дык ён тут пераплюнуў: і ЗША, і РФ – перамагчы! Агаворачкі пра розум ды мазгі пры такім падыходзе выпадаюць, у памяці застаецца слова-вобраз “перамагчы”!”
Сяргей Гіркін, Магілёў: “Ці магчымая ў нас альтэрнатыўная, няўзгодненая форма лідэрства?”
Падгол: “Для мяне ў народнай міні-рэвалюцыі 2006 году ёсьць два народныя лідэры.
Першы – юнак, які навідавоку ўва ўсіх ўскочыў на дах аўтобуса, што ехаў уздоўж плошчы Каліноўскага і разгарнуў бел-чырвона-белае палотнішча – гэта быў сапраўдны душэўны выбух, вось учынак народнага лідэра! Вось табе райхстаг!
А другі – экс-амбасадар Польшчы ў Беларусі Марыюш Машкевіч. Калі ён пачуў пра менскія падзеі, дык умомант прыехаў з Варшавы і проста зь цягніка – на Плошчу, дзе якраз пачынаўся хапун. Не размаўляючы ні зь якімі там лідэрамі ідзе ў моладзь, падтрымлівае яе. Амапаўцы зьбівалі яго ў горкі яблык... Гэта адзіны вядомы замежны палітык, які апынуўся ў крытычны момант сярод маладых герояў-каліноўцаў, ахвяруючы сабой. Хоць цудоўна разумеў, чым тое скончыцца для яго. Дарэчы, цяпер Марыюш працуе дарадцам прэм’ер-міністра Польскай Рэспублікі.
Каб я быў, напрыклад, лідэрам партыі, то шукаў бы сабе ў шэрагі такіх, як Хамайда, Шацікава, Шчукін, укленчыў бы перад імі: будзьце ў маёй партыі! Шацікава, дарэчы, раздала маю кніжыцу “Народны тэлевізар” усім судзьдзям, пракурорам, шмат каму з магілёўскіх міліцыянтаў, кадэбэшнікаў”.
“Як Лукашэнка адчуў, што справы дрэнь, папулярнасьць падае, дык і пачаў ствараць сабе падпорку – “Белую Русь”
Гіркін: “Чаму ў некаторых партыях цяпер праводзіцца чыстка – некага выганяюць, некага мяняюць...”
Падгол: “Вось такое ўнутрыпартыйнае жыцьцё мяне проста не цікавіць. Абсалютна! Гэта справа партыйцаў: хочуць яны нечага, ня хочуць, адпавядае нешта статуту, не адпавядае... Для сапраўднай палітычнай барацьбы гэта ня мае ніякага значэньня. Вунь Хамайда без аніякіх партыяў адваяваў сабе цэлы пляц Волі!”
Міхаіл Калесьнік, Берасьце: “Што вы думаеце пра разгортваньне ў краіне руху “Белая Русь?”
Падгол: “Факт утварэньня арганізацыі, якая адкрыта заяўляе пра сваю мэту – падтрымку Лукашэнкі, сьведчыць: ён стаў слабы. Раней сваімі псыхалягічнымі якасьцямі, ірацыянальным узьдзеяньнем на натоўп высока трымаў рэйтынг. Цяпер адчуў, што справы дрэнь, папулярнасьць падае.
Гэта ня дзіва: адмена льготаў, рост коштаў на жытло – па ўсіх парамэтрах жыцьцё пагаршаецца. Таму ў спатрэбіўся гэты пратэз, гэтыя мыліцы. Гэта галоўнае, а астатняе чыста функцыянальнае, нават цалкам відавочная спроба далей імітаваць праз “Белую Русь” дэмакратызм выбараў.
І яшчэ адзін істотны момант: калі ўтвараецца такі рух ці такая прапрэзыдэнцкая партыя, гэта азначае, што калі раней людзей проста куплялі – БРСМ, скажам, абяцаў розныя зьніжкі, інтэрнат, – то цяпер яны хочуць людзей павязаць праз публічнае засьведчаньне сваёй адданасьці Лукашэнку. Як павяжуць вось гэтымі маральнымі ланцугамі, кайданкамі, дык калі нават некаторыя з гэтых людзей пачнуць не любіць ці наагул ненавідзець Рыгоравіча, адступаць ім пасьля той публічнай прысягі ўжо як бы нельга. Вось што яшчэ за ўсім гэтым – повязь страхам, повязь амаральнасьцю”.
Максім, Наваполацак: “Якія найбольш істотныя праблемы існуюць у сёньняшняй беларускай літаратуры?”
Падгол: “Найперш яна ня мае твораў, дзе таленавіта, калі не геніяльна адлюстраваная трагічная сытуацыя выбару сучаснага беларуса. Людзі, якія трапляюць у дысыдэнцтва ці апазыцыю, на пачатку свайго грамадзянскага шляху нярэдка думаюць, што прыгожа, ганарова... Але затым пачынаюцца рэпрэсіі, за імі пакуты, а ў іх сем’і – і добра яшчэ калі муж з жонкай аднадумцы. А як не? Ведаю пары, якія “разьбегліся”, ведаю сябра, жонка якога памерла з-за таго, што ён ахвяраваў сваё жыцьцё і грошы на апазыцыю... І ў яго на руках засталося трое дзетак, а з працы выгналі – што тады рабіць такому чалавеку?
Ці гляньце на трагедыю Валерыя Шчукіна, у якога таксама памерла жонка – ён жа вінны, калі браць пад увагу ўсе тыя арышты, зьбіцьці – ну колькі пакутаў прынёс каханай жанчыне, колькі нэрваў ёй сапсаваў? Аднак літаратары праходзяць міма гэтых тэмаў. Ну а далей ужо можна казаць пра адсутнасьць літаратурных школаў”.
Онлайн-канфэрэнцыя з Уладзімерам Падголам, 27.06.2007
