Слухаць:
(Спадар: ) “Як вы дабіраліся да сваіх бацькоў у Польшчы?”
(Лукасік: ) “На менскім вакзале сабралася пад сотню самых розных людзей. У тым ліку тры біскупы... Гэта было вельмі прыемна. Памежнікі не сапсавалі настрой, хоць я рыхтаваўся да “халоднага” прыёму. Каб не рабілі, напрыклад, экспэртызы маіх любімых кніжак, ня ўзяў з сабой анічога, акрамя адзеньня. Але не глядзелі й той адзіны мой чамадан. Праўда, дзяўчына з суседняга вагону бачыла нейкага кадэбіста, які ўсё назіраў за мной і бясконца званіў, дакладваў... У чатыры трыццаць пяць па польскім часе быў ужо ў сваім родным горадзе Лукаў – гэта на паўдарозе паміж Берасьцем і Варшавай”.
(Спадар: ) “Лукасік, Лукаў...”
“Так, рад цікавы, можна працягваць яго, бянтэжыць вось толькі адно слова – Лукашэнка”.
(Аляксандар Галабародзька, Менск: ) “Скажыце па шчырасьці, Яраслаў – а як яшчэ ўлада мусіла ставіцца да вас, калі Дашкевіч, Гарэцкі, Хведарук, пацярпелая пасьля Плошчы моладзь, нацыянальная апазыцыйная інтэлігенцыя, арганізатары хрысьціянскай партыі былі сталымі вернікамі вашай, эвангелісцкай царквы? Фактычна яна стала цэнтрам палітычнага супраціву, хацелі вы таго ці не. Вось і атрымалі сваё. Даруйце, але лукашэнкаўцы мелі рацыю Чаму, на якой падставе вы лічыце, што палітыка – па за царквой? Ваш досьвед сьведчыць якраз пра адваротнае”.
“Але хіба наяўнасьць пералічаных вамі людзей – гэта факт для падставы разьдзяляць сям’ю? Выганяць чалавека з краіны? Не разумею... Наадварот – упэўнены, што зрабіў добрую справу ў жыцьці гэтых людзей, бо прапаведаваў ім Эвангельле, уплываў на жыцьцёвыя пазыцыі, характары... Нехта так пажартаваў: Яраслаў, насамрэч ты добра паслужыў нацыянальнай бясьпецы Беларусі! Які тут сэнс укладваўся? Як лічыцца, што мае вернікі нібыта мелі зарад экстрэмізму, то праз пропаведзі набліжаліся да хрысьціянства, станавіліся вучнямі Хрыста – вучыліся падстаўляць левую шчаку пасьля правай, вучыліся любіць сваіх ворагаў, прабачаць іх...
А што датычыць палітыкі і веры, то Царква зьяўляецца сумленьнем нацыі. І заданьне Царквы – сьведчыць праўду. Заданьне царквы – уплываць на ўсё, што адбываецца наўкол. Хоць яна не павінная быць палітычным інстытутам. І царква “Яна Прадвесьніка” ніколі ім не была! У нас прапаведуецца Эвангельле, ісьціна. Але ісьціна пра ўсё!
Царква – гэта ня толькі дому культу. Гэта месца, дзе павінен быць чуты голас Бога. А Бог стварыў усё, што ёсьць на гэтым сьвеце, у тым ліку палітыку. Досьвед гісторыі паказвае: там, дзе царква ўплывае на гэтыя сфэры, там народы жывуць вельмі няблага, там квітнеюць дабрабыт і свабода”.
(Уладзімер Хільмановіч, Горадня: ) “Вы ня маеце крыўды на сваіх вернікаў за неадэкватную сытуацыі падтрымку?”
“Наадварот, шчасьлівы тым, што за мяне былі людзі розных дэнамінацыяў. У нядзелю, калі арыштавалі Антонія Бокуна, то з пратэстам выйшла больш за пяць тысяч чалавек”.
(Юрась Ваўчок, Слонім: ) “Румынская рэвалюцыя пачалася з супраціву вернікаў-рэфарматаў – яны ўсталі на абарону свайго пастыра, якога ўлада імкнулася дэпартаваць з Румыніі. Адну царкву падтрымаў спачатку ўвесь горад, затым уся Трансільванія – і праз два тыдні дыктатуры ня стала. А тут пачкамі выкідваюць пастыраў, ксяндзоў – і аніякай табе рэакцыі… Паразважайце, калі ласка над гэтым беларускім фэномэнам”.
“Бяда, што вымушаныя зьехаць ксяндзы, манашкі, місіянэры ніяк на тое не рэагавалі. Біскупы таксама слаба заступаліся за іх... Можа, спадзяваліся на хуткае вяртаньне... Як бы там ні было, яны аддалі перавагу замоўчваньню сытуацыі. Заўсёды лічыў гэта памылкай. І калі прыйшла мая чарга, зрабіў усё, каб нейкім чынам падправіць тое. Не, маўчаць у такіх выпадках нельга, ні ў якім разе!
Шатан – д’ябал, ён баіцца сьвятла, ён любіць дзейнічаць у цемры. А там, дзе сьвятло, яму вельмі складана”
(Хільмановіч: ) “Ці захоўваюцца традыцыі талерантнасьці, якія раней былі характэрныя для Беларусі, сярод сёньняшніх вернікаў?”
“Працэсы, што назіраю 14 апошніх гадоў, мяне цешаць. Міждэнамінацыйнае супрацоўніцтва і міжканфэсійны дыялёг дадаюць аптымізму”.
(Тацяна Мікуліч: ) “Ці здольная хай сабе і пакуль ня вельмі выразная барацьба свабоду веравызнаньня прытушыць міжканфэсійныя рознагалосьсі і аб’яднаць хрысьціянскі сьвет?”
“Мы верым у тое, што гэта магчыма. Вось напрыклад закон аб свабодзе веравызнаньня – ён несправядлівы ў дачыненьне да розных канфэсіяў, улучна з пратэстантамі, католікамі, а таксама праваслаўнымі. Бо ставіць дзяржаву рэальна на месца Бога. Нам супольна трэба змагацца за яго адмену”.
(Сяржук Гіркін, Магілёў: ) “Ці патрэбна зараз на Беларусі місіянэрства? І ў якой форме яно мусіць адбывацца?”
“Вельмі патрэбна. Місіянэр – гэта чалавек, які мае ў сабе вельмі глыбокую, гарачую веру ў Бога. І як Хрыстос, ён гатовы пасьвяціцца гэтаму народу, гэтым людзям”.
(Гіркін: ) “Як выбудзеце спрыяць адраджэньню сваёй царквы пасьля высылкі?”
“У мяне хапае плянаў і ідэяў. Як гэта кажуць: калі закрываюць адныя дзьверы, то адкрываюцца некалькі вокнаў”.
(Гіркін: ) “Чым вы тлумачыце непрыгожыя гісторыі што адбываюцца ў Менску з бэрнардынскім касьцёлам. Царквой “Новае жыцьцё”?
“Нехта вельм-вельмі намагаецца як мага хутчэй вярнуць Савецкі Саюз на гэтую зямлю. За СССР не было месца ні для бэрнардынскай царквы, ні для “Новага жыцьця” – наагул для хрысьціянскіх каштоўнасьцяў. Таму чым больш Саветы вяртаюцца, тым адчувальны наступ на хрысьціянства. Царква папросту ня ўпісваецца ў эсэсэсэраўскі пэйзаж”.
(Марына Пятроўна, Лагойск: ) “Вам не падаецца, што разьвіцьцю пратэстантызму, каталіцызму замінае закадзіраваная боязь беларусаў – празь тое наш край можа палянізавацца. А з нас русыфікацыі хапіла...”
“Такога, шчыра сказаць, я абсалютна дакладна не заўважаў у пратэстантызьме. Нават мінімальнай долі! Вось у многіх ксяндзоў можа й ёсьць нейкі сантымэнт да Польшчы і польскай мовы, хоць як сьведка магу пацьвердзіць: менавіта каталіцкая царква ўводзіла ў богаслужэньні беларускую мову. І калі вы пойдзеце ў нейкі каталіцкі храм, асабліва на ўсходзе Беларусі, дык найперш пачуеце там беларускае слова. І на Гарадзеншчыне яго ўсё больш чуваць.
Хоць, канечне, ёсьць розьніца паміж заходнім і ўсходнім хрысьціянствам. У нейкім сэнсе яны ўплываюць на дзьве трошкі розныя мэнтальнасьці, два розныя спосабы мышленьня. Мне падаецца, каб беларусам адбыцца нацыяй, стаць свабоднымі, вельмі добра было б пачаць верыць у Бога, чытаць Біблію. Калі многія і многія з вас стануць эвангельскімі хрысьціянамі ці католікамі, ад гэтага Беларусі горш ня будзе – наадварот, палепшыцца тут жыцьцё. Нацыя зможа адрадзіцца значна хутчэй.
Тое самае адбудзецца таксама, калі людзі ўсё больш пачнуць станавіцца праваслаўнымі. Калі пачнуць нараджацца аўтаномныя праваслаўныя цэрквы, як тое ёсьць на Ўкраіне. Гэта ўсё толькі на карысьць нацыі, яе адраджэньню”.
(Віктар Шляхцін, Віцебск: ) “Чым у першую чаргу тлумачыцца рашэньне пра вашую дэпартацыю?”
“Усё пачынаецца са звычайнай такой плянавай сацыялістычнай работы: у 2007 годзе выгнаць столькі і столькі місіянэраў, столькі і столькі ксяндзоў, манашак – чужаземцаў маецца на ўвазе. Вось і я падпаў пад гэтую катэгорыю.
Да таго ж, аказваецца, у нашай царкве шмат вельмі актыўных людзей, што дадало алею да агню”.
(Шляхцін: ) “Я сустаршыня Віцебскага аргкамітэту па стварэньні партыі Беларускай хрысьціянскай дэмакратыі. Ці мусяць сьвятары прымаць актыўны ўдзел у гэтай працы?”
“Тут пытаньне кожнага зь іх. Такія людзі, як ксёндз Адам Станкевіч, ці ксёндз Гадлеўскі, ці пастар Малей, ці іншыя выдатныя беларусы ўдзельнічалі ў стварэньні партыі БХД. Калі нехта адчувае ўнутры пакліканьне да заняткаў палітычнай дзейнасьцю, то няхай так і робіць.
Хоць я больш правільным лічу іншы падыход. Сьвята мусіць весьці духоўную працу, паказваць, што ёсьць дабро, а што – зло. У тым ліку і ў палітыцы. Ён мусіць клапаціцца, каб тыя людзі, якія называюць сябе сябрамі Хрысьціянскай партыі, вялі жыцьцё, згоднае з запаведзямі Хрыста. То бок я за ўплыў на палітычны працэс праз пропаведзь слова Божага”.
(Вольга Ядравец, Калінкавічы: ) “Каторы ўжо год ствараецца хрысьціянская партыя, а выніку няма. Што гэтаму замінае: амбіцыі лідэраў ці абыякавасьць вернікаў?”
“За апошні год уплыў і значэньне БХД вельмі моцна вырасьлі. Многія зьвязваюць вялікую надзею з выхадам на волю Павала Севярынца.
Наагул, усё павінна адбыцца ў свой час. Я вучыўся на лесьніка і ведаю: для яго важна мець цярплівасьць. Як пасадзіў сасну ў адзін год, дык ня можаш адразу ж цягнуць яе: ну вырастай хутчэй! Не, чакай. Бо ўсё расьце ў свой час.
Таксама і тут. Зараз намнога больш важным у хрысьціянскіх грамадах павінен стаць працэс патрыятызацыі, стварэньня багатай культурнай базы. То бок калі вернікі сапраўды адчуваюць сябе беларусамі. Калі яны ведаюць сваю гісторыка-культурную спадчыну. Калі нараджаюць новыя творы мастацтва.
Толькі на базе гэтых людзей, што маюць у сабе патэнцыял культуры, ведаюць цану патрыятызму, і мусіць натуральна разьвівацца агульная палітычная актыўнасьць грамадзтва. Калі ж яна прыходзіць да людзей занадта рана, то гэта не прыносіць вялікага плёну.
У першую чаргу, паўтару, інвэставаць свой запал трэба ў нацыянальную культуру з хрысьціянскім абліччам”. (Спадар: ) “Вас не засмучае стан Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ?” “Трошкі засмучае. Бо артыкулы і выступы Зянона Пазьняка да 1996 году выяўлялі ў ім вялікага харызматычнага лідэра. Прытым чалавека сапраўды хрысьціянскіх каштоўнасьцяў, хрысьціянскай маральнасьці. А зараз, мне так здаецца, нешта ня тое. Хоць маю ў КХП-БНФ вельмі шмат сяброў, і я шчыра малюся, каб менавіта гэтая партыя змагла знайсьці сваё месца ў сучаснасьці. У тых абставінах, якія ёсьць зараз. Ня сеяць нешта нэгатыўнае, а менавіта зразумець сваю сёньняшнюю ролю”.
(Марк Дзямідаў, Магілёў: ) “Пад шырокім хрысьціянскім абуджэньнем вы маеце на ўвазе найперш пратэстантаў? Ці вернікаў усіх канфэсіяў?”
“Гэта будзе вяртаньне ўсіх вернікаў, усіх канфэсіяў да Хрыста, да ягонага чыстага вучэньня, да Бібліі. Як было ў XVI стагодзьдзі, калі Вялікае княства Літоўскае перажывала свой залаты век. Так, была эпоха рэфармацыі, зорны час Радзівіл Чорнага, Валовіча, калі расьлі надзвычай ўплывовыя эвангельскія цэрквы, абуджаліся каталіцызм з праваслаўем. Апошняе, нагадаю, мела вялікі рух брацтваў, чыё духоўнае жыцьцё мела выразнае сацыяльнае вымярэньне.
Наагул у гісторыі няма нічога выпадковага. Усюды ёсьць заканамернасьць, прычынная сувязь. Духоўнасьць, атрымліваецца, і нараджае залаты век. Таму й малюся, веру, што ў Беларусі ў гэтым стагодзьдзі адбудзецца духоўнае абуджэньне, розныя традыцыі перажывуць сваё вяртаньне да Хрыста. Вось тады і наступіць новы залаты век”.
(Эдвард Дмухоўскі, Горадня: ) “Ці нармальна мець у краіне прадзяржаўную рэлігію?”
“Не было ніколі большай шкоды ў гісторыі нашай хрысьціянскай цывілізацыі, чым калі царква станавілася дзяржаўнай. Станавілася адным зь дзяржаўных інстытутаў. Царква мусіць аддзяляцца ад дзяржавы.
Стары запавет вельмі дакладна паказвае, як гэта павінна быць. Ёсьць інстытут сьвятара, сьвятарства. Ёсьць інстытут прарока. І ён мае сваю ролю. Ёсьць інстытут цара... Бог вельмі моцна выступае супраць іхнага зьмяшэньня. Бог жа і дзяржаву стварыў, таму яна пад ім павінна быць. Як і царква мусіць жыць Божымі законамі. То бок гэтыя інстытуты мусяць адназначна быць разьдзеленыя”
(Спадарыня Ірына: ) “Чаму старыя пратэстанцкія цэрквы не сьпяшаюцца падтрымліваць вашыя ініцыятывы?”
“Традыцыйныя абшчыны, якія існавалі яшчэ за Саветамі, маюць амаль генэтычную боязь перад усім, што нагадвае савецкую эру – усе гэтыя сьпісы, подпісы пад зваротамі, якія ідуць наверх: у выканкамы, КДБ ды іншыя структуры кіраваньня, яны іх палохаюць. І гэты бар’ер даволі складана пераадолець. Усё ў свой час”.
(Галіна Колас, Гомель: ) “Якая еднасьць можа быць у п’яным народзе, калі яе няма нават сярод цьвярозых пратэстантаў?”
“Гэтая салідарнасьць нараджаецца. Яна – вельмі вялікая якасьць, якая набываецца. У працэсе адухаўленьня грамадзтва, часам доўгім. Але абуджэньне й пад’ём ужо бачныя, яны – непазьбежныя”.
Чаму ў Беларусі абвастраюцца рэлігійныя дачыненьні?, 11.06.2007 Я.Лукасік: пакуль гэтая ўлада ня зьменіцца, Беларусь для мяне закрытая, 31.05.2007 Польскаму пастару забаранілі ўезд у Беларусь на 5 гадоў, 30.05.2007
“На якой падставе вы лічыце, што палітыка – па-за царквой? Ваш досьвед сьведчыць якраз пра адваротнае”
(Спадар: ) “Як вы дабіраліся да сваіх бацькоў у Польшчы?”
(Лукасік: ) “На менскім вакзале сабралася пад сотню самых розных людзей. У тым ліку тры біскупы... Гэта было вельмі прыемна. Памежнікі не сапсавалі настрой, хоць я рыхтаваўся да “халоднага” прыёму. Каб не рабілі, напрыклад, экспэртызы маіх любімых кніжак, ня ўзяў з сабой анічога, акрамя адзеньня. Але не глядзелі й той адзіны мой чамадан. Праўда, дзяўчына з суседняга вагону бачыла нейкага кадэбіста, які ўсё назіраў за мной і бясконца званіў, дакладваў... У чатыры трыццаць пяць па польскім часе быў ужо ў сваім родным горадзе Лукаў – гэта на паўдарозе паміж Берасьцем і Варшавай”.
(Спадар: ) “Лукасік, Лукаў...”
“Так, рад цікавы, можна працягваць яго, бянтэжыць вось толькі адно слова – Лукашэнка”.
(Аляксандар Галабародзька, Менск: ) “Скажыце па шчырасьці, Яраслаў – а як яшчэ ўлада мусіла ставіцца да вас, калі Дашкевіч, Гарэцкі, Хведарук, пацярпелая пасьля Плошчы моладзь, нацыянальная апазыцыйная інтэлігенцыя, арганізатары хрысьціянскай партыі былі сталымі вернікамі вашай, эвангелісцкай царквы? Фактычна яна стала цэнтрам палітычнага супраціву, хацелі вы таго ці не. Вось і атрымалі сваё. Даруйце, але лукашэнкаўцы мелі рацыю Чаму, на якой падставе вы лічыце, што палітыка – па за царквой? Ваш досьвед сьведчыць якраз пра адваротнае”.
“Але хіба наяўнасьць пералічаных вамі людзей – гэта факт для падставы разьдзяляць сям’ю? Выганяць чалавека з краіны? Не разумею... Наадварот – упэўнены, што зрабіў добрую справу ў жыцьці гэтых людзей, бо прапаведаваў ім Эвангельле, уплываў на жыцьцёвыя пазыцыі, характары... Нехта так пажартаваў: Яраслаў, насамрэч ты добра паслужыў нацыянальнай бясьпецы Беларусі! Які тут сэнс укладваўся? Як лічыцца, што мае вернікі нібыта мелі зарад экстрэмізму, то праз пропаведзі набліжаліся да хрысьціянства, станавіліся вучнямі Хрыста – вучыліся падстаўляць левую шчаку пасьля правай, вучыліся любіць сваіх ворагаў, прабачаць іх...
А што датычыць палітыкі і веры, то Царква зьяўляецца сумленьнем нацыі. І заданьне Царквы – сьведчыць праўду. Заданьне царквы – уплываць на ўсё, што адбываецца наўкол. Хоць яна не павінная быць палітычным інстытутам. І царква “Яна Прадвесьніка” ніколі ім не была! У нас прапаведуецца Эвангельле, ісьціна. Але ісьціна пра ўсё!
Царква – гэта ня толькі дому культу. Гэта месца, дзе павінен быць чуты голас Бога. А Бог стварыў усё, што ёсьць на гэтым сьвеце, у тым ліку палітыку. Досьвед гісторыі паказвае: там, дзе царква ўплывае на гэтыя сфэры, там народы жывуць вельмі няблага, там квітнеюць дабрабыт і свабода”.
“Румынскую рэвалюцыю пачалі вернікі, калі ўлады дэпартавалі іхнага пастыра. А беларусы ўсё праглынаюць”
(Уладзімер Хільмановіч, Горадня: ) “Вы ня маеце крыўды на сваіх вернікаў за неадэкватную сытуацыі падтрымку?”
“Наадварот, шчасьлівы тым, што за мяне былі людзі розных дэнамінацыяў. У нядзелю, калі арыштавалі Антонія Бокуна, то з пратэстам выйшла больш за пяць тысяч чалавек”.
(Юрась Ваўчок, Слонім: ) “Румынская рэвалюцыя пачалася з супраціву вернікаў-рэфарматаў – яны ўсталі на абарону свайго пастыра, якога ўлада імкнулася дэпартаваць з Румыніі. Адну царкву падтрымаў спачатку ўвесь горад, затым уся Трансільванія – і праз два тыдні дыктатуры ня стала. А тут пачкамі выкідваюць пастыраў, ксяндзоў – і аніякай табе рэакцыі… Паразважайце, калі ласка над гэтым беларускім фэномэнам”.
“Бяда, што вымушаныя зьехаць ксяндзы, манашкі, місіянэры ніяк на тое не рэагавалі. Біскупы таксама слаба заступаліся за іх... Можа, спадзяваліся на хуткае вяртаньне... Як бы там ні было, яны аддалі перавагу замоўчваньню сытуацыі. Заўсёды лічыў гэта памылкай. І калі прыйшла мая чарга, зрабіў усё, каб нейкім чынам падправіць тое. Не, маўчаць у такіх выпадках нельга, ні ў якім разе!
Шатан – д’ябал, ён баіцца сьвятла, ён любіць дзейнічаць у цемры. А там, дзе сьвятло, яму вельмі складана”
(Хільмановіч: ) “Ці захоўваюцца традыцыі талерантнасьці, якія раней былі характэрныя для Беларусі, сярод сёньняшніх вернікаў?”
“Працэсы, што назіраю 14 апошніх гадоў, мяне цешаць. Міждэнамінацыйнае супрацоўніцтва і міжканфэсійны дыялёг дадаюць аптымізму”.
(Тацяна Мікуліч: ) “Ці здольная хай сабе і пакуль ня вельмі выразная барацьба свабоду веравызнаньня прытушыць міжканфэсійныя рознагалосьсі і аб’яднаць хрысьціянскі сьвет?”
“Мы верым у тое, што гэта магчыма. Вось напрыклад закон аб свабодзе веравызнаньня – ён несправядлівы ў дачыненьне да розных канфэсіяў, улучна з пратэстантамі, католікамі, а таксама праваслаўнымі. Бо ставіць дзяржаву рэальна на месца Бога. Нам супольна трэба змагацца за яго адмену”.
(Сяржук Гіркін, Магілёў: ) “Ці патрэбна зараз на Беларусі місіянэрства? І ў якой форме яно мусіць адбывацца?”
“Вельмі патрэбна. Місіянэр – гэта чалавек, які мае ў сабе вельмі глыбокую, гарачую веру ў Бога. І як Хрыстос, ён гатовы пасьвяціцца гэтаму народу, гэтым людзям”.
(Гіркін: ) “Як выбудзеце спрыяць адраджэньню сваёй царквы пасьля высылкі?”
“У мяне хапае плянаў і ідэяў. Як гэта кажуць: калі закрываюць адныя дзьверы, то адкрываюцца некалькі вокнаў”.
“Царква папросту ня ўпісваецца ў эсэсэсэраўскі пэйзаж”
(Гіркін: ) “Чым вы тлумачыце непрыгожыя гісторыі што адбываюцца ў Менску з бэрнардынскім касьцёлам. Царквой “Новае жыцьцё”?
“Нехта вельм-вельмі намагаецца як мага хутчэй вярнуць Савецкі Саюз на гэтую зямлю. За СССР не было месца ні для бэрнардынскай царквы, ні для “Новага жыцьця” – наагул для хрысьціянскіх каштоўнасьцяў. Таму чым больш Саветы вяртаюцца, тым адчувальны наступ на хрысьціянства. Царква папросту ня ўпісваецца ў эсэсэсэраўскі пэйзаж”.
(Марына Пятроўна, Лагойск: ) “Вам не падаецца, што разьвіцьцю пратэстантызму, каталіцызму замінае закадзіраваная боязь беларусаў – празь тое наш край можа палянізавацца. А з нас русыфікацыі хапіла...”
“Такога, шчыра сказаць, я абсалютна дакладна не заўважаў у пратэстантызьме. Нават мінімальнай долі! Вось у многіх ксяндзоў можа й ёсьць нейкі сантымэнт да Польшчы і польскай мовы, хоць як сьведка магу пацьвердзіць: менавіта каталіцкая царква ўводзіла ў богаслужэньні беларускую мову. І калі вы пойдзеце ў нейкі каталіцкі храм, асабліва на ўсходзе Беларусі, дык найперш пачуеце там беларускае слова. І на Гарадзеншчыне яго ўсё больш чуваць.
Хоць, канечне, ёсьць розьніца паміж заходнім і ўсходнім хрысьціянствам. У нейкім сэнсе яны ўплываюць на дзьве трошкі розныя мэнтальнасьці, два розныя спосабы мышленьня. Мне падаецца, каб беларусам адбыцца нацыяй, стаць свабоднымі, вельмі добра было б пачаць верыць у Бога, чытаць Біблію. Калі многія і многія з вас стануць эвангельскімі хрысьціянамі ці католікамі, ад гэтага Беларусі горш ня будзе – наадварот, палепшыцца тут жыцьцё. Нацыя зможа адрадзіцца значна хутчэй.
Тое самае адбудзецца таксама, калі людзі ўсё больш пачнуць станавіцца праваслаўнымі. Калі пачнуць нараджацца аўтаномныя праваслаўныя цэрквы, як тое ёсьць на Ўкраіне. Гэта ўсё толькі на карысьць нацыі, яе адраджэньню”.
(Віктар Шляхцін, Віцебск: ) “Чым у першую чаргу тлумачыцца рашэньне пра вашую дэпартацыю?”
“Усё пачынаецца са звычайнай такой плянавай сацыялістычнай работы: у 2007 годзе выгнаць столькі і столькі місіянэраў, столькі і столькі ксяндзоў, манашак – чужаземцаў маецца на ўвазе. Вось і я падпаў пад гэтую катэгорыю.
Да таго ж, аказваецца, у нашай царкве шмат вельмі актыўных людзей, што дадало алею да агню”.
“Сьвятар у хрысьціянскай партыі? Я за ўплыў на палітычны працэс праз пропаведзь слова Божага”
(Шляхцін: ) “Я сустаршыня Віцебскага аргкамітэту па стварэньні партыі Беларускай хрысьціянскай дэмакратыі. Ці мусяць сьвятары прымаць актыўны ўдзел у гэтай працы?”
“Тут пытаньне кожнага зь іх. Такія людзі, як ксёндз Адам Станкевіч, ці ксёндз Гадлеўскі, ці пастар Малей, ці іншыя выдатныя беларусы ўдзельнічалі ў стварэньні партыі БХД. Калі нехта адчувае ўнутры пакліканьне да заняткаў палітычнай дзейнасьцю, то няхай так і робіць.
Хоць я больш правільным лічу іншы падыход. Сьвята мусіць весьці духоўную працу, паказваць, што ёсьць дабро, а што – зло. У тым ліку і ў палітыцы. Ён мусіць клапаціцца, каб тыя людзі, якія называюць сябе сябрамі Хрысьціянскай партыі, вялі жыцьцё, згоднае з запаведзямі Хрыста. То бок я за ўплыў на палітычны працэс праз пропаведзь слова Божага”.
(Вольга Ядравец, Калінкавічы: ) “Каторы ўжо год ствараецца хрысьціянская партыя, а выніку няма. Што гэтаму замінае: амбіцыі лідэраў ці абыякавасьць вернікаў?”
“За апошні год уплыў і значэньне БХД вельмі моцна вырасьлі. Многія зьвязваюць вялікую надзею з выхадам на волю Павала Севярынца.
Наагул, усё павінна адбыцца ў свой час. Я вучыўся на лесьніка і ведаю: для яго важна мець цярплівасьць. Як пасадзіў сасну ў адзін год, дык ня можаш адразу ж цягнуць яе: ну вырастай хутчэй! Не, чакай. Бо ўсё расьце ў свой час.
Таксама і тут. Зараз намнога больш важным у хрысьціянскіх грамадах павінен стаць працэс патрыятызацыі, стварэньня багатай культурнай базы. То бок калі вернікі сапраўды адчуваюць сябе беларусамі. Калі яны ведаюць сваю гісторыка-культурную спадчыну. Калі нараджаюць новыя творы мастацтва.
Толькі на базе гэтых людзей, што маюць у сабе патэнцыял культуры, ведаюць цану патрыятызму, і мусіць натуральна разьвівацца агульная палітычная актыўнасьць грамадзтва. Калі ж яна прыходзіць да людзей занадта рана, то гэта не прыносіць вялікага плёну.
У першую чаргу, паўтару, інвэставаць свой запал трэба ў нацыянальную культуру з хрысьціянскім абліччам”. (Спадар: ) “Вас не засмучае стан Кансэрватыўна-хрысьціянскай партыі БНФ?” “Трошкі засмучае. Бо артыкулы і выступы Зянона Пазьняка да 1996 году выяўлялі ў ім вялікага харызматычнага лідэра. Прытым чалавека сапраўды хрысьціянскіх каштоўнасьцяў, хрысьціянскай маральнасьці. А зараз, мне так здаецца, нешта ня тое. Хоць маю ў КХП-БНФ вельмі шмат сяброў, і я шчыра малюся, каб менавіта гэтая партыя змагла знайсьці сваё месца ў сучаснасьці. У тых абставінах, якія ёсьць зараз. Ня сеяць нешта нэгатыўнае, а менавіта зразумець сваю сёньняшнюю ролю”.
“Не было большай шкоды ў гісторыі хрысьціянскай цывілізацыі, чым калі царква станавілася дзяржаўнай”
(Марк Дзямідаў, Магілёў: ) “Пад шырокім хрысьціянскім абуджэньнем вы маеце на ўвазе найперш пратэстантаў? Ці вернікаў усіх канфэсіяў?”
“Гэта будзе вяртаньне ўсіх вернікаў, усіх канфэсіяў да Хрыста, да ягонага чыстага вучэньня, да Бібліі. Як было ў XVI стагодзьдзі, калі Вялікае княства Літоўскае перажывала свой залаты век. Так, была эпоха рэфармацыі, зорны час Радзівіл Чорнага, Валовіча, калі расьлі надзвычай ўплывовыя эвангельскія цэрквы, абуджаліся каталіцызм з праваслаўем. Апошняе, нагадаю, мела вялікі рух брацтваў, чыё духоўнае жыцьцё мела выразнае сацыяльнае вымярэньне.
Наагул у гісторыі няма нічога выпадковага. Усюды ёсьць заканамернасьць, прычынная сувязь. Духоўнасьць, атрымліваецца, і нараджае залаты век. Таму й малюся, веру, што ў Беларусі ў гэтым стагодзьдзі адбудзецца духоўнае абуджэньне, розныя традыцыі перажывуць сваё вяртаньне да Хрыста. Вось тады і наступіць новы залаты век”.
(Эдвард Дмухоўскі, Горадня: ) “Ці нармальна мець у краіне прадзяржаўную рэлігію?”
“Не было ніколі большай шкоды ў гісторыі нашай хрысьціянскай цывілізацыі, чым калі царква станавілася дзяржаўнай. Станавілася адным зь дзяржаўных інстытутаў. Царква мусіць аддзяляцца ад дзяржавы.
Стары запавет вельмі дакладна паказвае, як гэта павінна быць. Ёсьць інстытут сьвятара, сьвятарства. Ёсьць інстытут прарока. І ён мае сваю ролю. Ёсьць інстытут цара... Бог вельмі моцна выступае супраць іхнага зьмяшэньня. Бог жа і дзяржаву стварыў, таму яна пад ім павінна быць. Як і царква мусіць жыць Божымі законамі. То бок гэтыя інстытуты мусяць адназначна быць разьдзеленыя”
(Спадарыня Ірына: ) “Чаму старыя пратэстанцкія цэрквы не сьпяшаюцца падтрымліваць вашыя ініцыятывы?”
“Традыцыйныя абшчыны, якія існавалі яшчэ за Саветамі, маюць амаль генэтычную боязь перад усім, што нагадвае савецкую эру – усе гэтыя сьпісы, подпісы пад зваротамі, якія ідуць наверх: у выканкамы, КДБ ды іншыя структуры кіраваньня, яны іх палохаюць. І гэты бар’ер даволі складана пераадолець. Усё ў свой час”.
(Галіна Колас, Гомель: ) “Якая еднасьць можа быць у п’яным народзе, калі яе няма нават сярод цьвярозых пратэстантаў?”
“Гэтая салідарнасьць нараджаецца. Яна – вельмі вялікая якасьць, якая набываецца. У працэсе адухаўленьня грамадзтва, часам доўгім. Але абуджэньне й пад’ём ужо бачныя, яны – непазьбежныя”.
Яраслаў Лукасік прыехаў у Беларусь 14 гадоў таму як каталіцкі актывіст. Ён стаў адным з заснавальнікаў харызматычнай супольнасьці, дзейнасьць якой прывяла да канфлікту з герархіяй Каталіцкай царквы ў Беларусі. Пасьля гэтага ён прыняў пратэстанцтва і стаў вернікам, а пасьля прапаведнікам і пастарам поўнаэвангельскай грамады. Пабраўся шлюбам зь беларускай, у іх трое дзяцей.
Чаму ў Беларусі абвастраюцца рэлігійныя дачыненьні?, 11.06.2007 Я.Лукасік: пакуль гэтая ўлада ня зьменіцца, Беларусь для мяне закрытая, 31.05.2007 Польскаму пастару забаранілі ўезд у Беларусь на 5 гадоў, 30.05.2007
