Жыхар Залесься Мікалай Вусік страціў усялякую магчымасьць трымаць хатнюю гаспадарку. Каровы, сьвіньні, куры адмаўляюцца пераходзіць на “планктон”: два гады дом і гаспадарчыя пабудовы спадара Вусіка падмываюць грунтовыя воды, якія выйшлі на паверхню і ўтварылі вялізнае возера.
Выплыць з хлява можна хіба на гандоле
Цяпер пад мэтровай глыбінёй – несабраны летась ўраджай бульбы, капусты, цыбулі дзясяткаў аднавяскоўцаў Вусіка. Гаспадар расказвае, што патопу папярэднічала ўзбуйненьне чыгуначнага вузла: падчас перабудовы майстры засыпалі трубы, празь якія вада цякла далей. Цяпер Залесьсе нагадвае зону штучнага забалочваньня:
“Два лебедзі колькі дзён сядзелі, чайкі пастаянна тут, качкі ледзьве ня гняздуюць. І так ужо два гады. А спэцыялісты папярэджваюць: ад дзікай і свая птушка можа элемэнтарна заразіцца ў сувязі з птушыным грыпам. Я з-за гэтага цяпер сваіх курэй нікуды не выпускаю. Дый тых кур толькі сем і засталося...”
Карэспандэнт: “Ад іншых чуў, што нават гадзюкі ў вас тут зьявіліся?..”
“Хутчэй не гадзюкі, а вужакі. Так, яны ёсьць... А плот, як бачыце, увесь валіцца, слупы падмыла. Купіў абрэзкаў і ўсё наноў раблю. Зноў стаўлю, бо інакш ніяк”.
Залеская “анамалія” з вышыні палёту свойскай птушкі
Два гады таму пасьля ліўня некалькі гектараў сушы апынуліся пад вадой, узровень якой бесьперапынна падвышаецца. Сёньня побыт залескіх сем’яў наўпрост зьвязаны з выпрацоўкай мэханізмаў ратаваньня. Спадарыню Людмілу хвалюе нават ня столькі верагоднасьць чарговым разам страціць ураджай, колькі лёс трохпавярховага дому, дзе жыве больш за дзясятак сем’яў:
“Два гады мы плаваем у сваім склепе, як па вялікім моры. Бывалі моманты, што вада даставала да поясу. Усё ў падвешаным стане: вісіць у мяхах бульба, буракі, капуста, слоікі з кампотамі і варэньнямі. Людзі баяцца, што ўсё разбурыцца, разваліцца. І ў якія службы мы ні зьвярталіся (нават у адміністрацыю прэзыдэнта) шлюць на раён адпіскі, але нічога ня зрушваецца з месца. Прыедзе служба ЖКГ, адкачае ваду; толькі ад’едзе – зноў вады столькі ж. Але самае страшнае, што дом можа рухнуць. Бо два гады ўвесь час вада стаіць, падмывае падмурак, сьцены, і мы баімся. Глядзіш тэлевізар і бачыш, колькі ўсялякіх трагічных выпадкаў, калі дамы складваюцца. І вось ад гэтага ўжо страшна”.
Галоўны абутак вяскоўцаў – гумовыя боты
Увесь харчовы запас “вісіць” над вадой
Летась Залесьсю было прысвоенае ганаровае званьне “аграгарадок”. Першымі рэальнымі захадамі нібыта на добраўпарадкаваньне тэрыторыі былі: знос амбуляторыі і ўкладаньне новага асфальту. Як кажа Мікалай Вусік, пасьля таго клопату давялося прадаць кароў, сьвіней, зарэзаць курэй – вада паднялася да крытычнай адзнакі. 20 пчаліных сем’яў ад пастаяннай сырасьці загінулі самі, засталася толькі адна:
“Ухвалілі статус – аграгарадок. Мы зьдзіўляемся: ні газ не падведзены, ні вада, нічога. Які гэта аграгарадок? Хто яго прымаў? Плян плянам, але ж сумленьне павінна быць! А так, каб толькі адпісацца. У нас тое ж было і да “аграгарадка”. Быў асфальт, а як цяпер паклалі, колькі грошай угробілі? З аднаго боку паставілі бардзюры, а ўхіл – у двары. Мала, што і так топімся, дык яшчэ і дажджавая вада на адзін бок. Ліўнёвак не парабілі – зразумела, гэта ж выдаткі. Але ж вы рабіце па-чалавечы; нідзе так няма, у горадзе дакладна. І ў дом, і ў агарод вада з асфальту цячэ. А быў стары асфальт, усё як трэба сьцякала, у два бакі. Што дадалі? Бардзюры паставілі і за гэта грошы ўзялі. Які аграгарадок?”
Сярод колішніх градаў – парнікі як “лятучыя галяндцы”
Апроч таго, што страхавыя кампаніі адмаўляюцца лічыць пераўтварэньне Залесься ў Вэнэцыю стыхійным бедзтвам і страхаваць ураджай ды гаспадарчыя пабудовы, у вяскоўцаў шчырае зьдзіўленьне выклікае няздольнасьць уладаў справіцца зь нескладанай задачай. Як кажа Мікалай Вусік, залеская праблема ў параўнаньні з глябальнай меліярацыяй – нішто:
“Пры сёньняшняй тэхніцы Палесьсе асушылі, такую дрыгву. А гэта ў Залесьсі не асушыць пры такіх магчымасьцях! Няхай гаворка не пра соткі, а нават пра пару гектараў (надзелы па 6-10 сотак, тут чалавек 20 трымалі гароды). Ну, няхай сабе 2 гектары. Тут нават не асушваць трэба, а толькі прапіхнуць ваду далей. Мы ж бачылі, што гэтаксама прабівалі дарогу пад газавыя трубы, як шлі пад пуцямі. Дык і тут тое самае: паклаў трубы – і ўсё”.
У склепе могуць рыхтавацца дайвэры – аматары экстрэмальнага ныраньня
Фота аўтара