Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Беларусі палічыў, што стварэньне дзяржаўнага аргкамітэту запатрабуе дадатковых штатных адзінак у дзяржапараце, а таксама сродкаў для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня. Гэта ён лічыць цяпер нямэтазгодным.
“У нас ушаноўваюць не ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў, а тых, хто зрабіў іх ахвярамі”, — заявіла “Свабодзе” дасьледчыца гісторыі палітычных рэпрэсіяў старшыня Беларускага Хэльсынскага камітэту Тацяна Процька. Гэтак яна пракамэнтавала адказ старшыні КДБ Сьцяпана Сухарэнкі акадэміку Радзіму Гарэцкаму.
Процька: “У дзяржавы няма грошай на ўшанаваньне памяці ахвяраў палітычных рэпрэсіяў. А на чыноўнікаў рознага рангу, якія вядуць папяровы ўлік, грошы ёсьць. На гэта няма. Можа, так сапраўды і ёсьць. Але ў нашай краіне катарсісу, які б ачысьціў краіну ад жудасьці сталінскіх рэпрэсіяў, не адбылося. Мы адзіная краіна на постсавецкай прасторы, якая пабудавала помнікі, якія ўшаноўваюць імя Сталіна. Рэч ня ў тым, што няма грошай на чыноўнікаў, а ў тым, што ў нас ідэалёгія іншая”.
У Камітэт дзяржаўнай бясьпекі разам з акадэмікам Радзімам Гарэцкім зьвярталіся сябры грамадзкага камітэту для ўшанаваньня памяці ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў Ігар Кузьняцоў і Васіль Якавенка. Сярод іншага яны прапаноўвалі абвясьціць 2007-мы Годам памяці ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў, а 29 кастрычніка, калі ў 1937 годзе адбываліся масавыя расстрэлы беларускай інтэлігенцыі, Днём памяці.
Літаратар Васіль Якавенка зьвяртае ўвагу на тое, што адпаведныя звароты накіроўвалі і ва ўрад, а таксама ў шэраг іншых дзяржаўных установаў.
Якавенка: “Ёсьць надзея на тое, што нашы кантакты будуць працягвацца, і мы будзем шукаць узаемадзеяньня. Ад іншых мы адказу не атрымалі, а вось КДБ палічыў магчымым і патрэбным адказаць, што дае падставы для далейшых перамоваў”.
У лісьце старшыні КДБ гаворыцца пра выдадзеныя Кнігі памяці, дзе сярод іншага падаюцца зьвесткі пра рэпрэсаваных, а таксама пра плянавую працу дзеля рэабілітацыі ахвяраў рэпрэсіяў.
Дачка рэпрэсаванага паэта Тодара Кляшторнага Мая Кляшторная, якая васямнаццаць гадоў правяла ў ГУЛАГу, сьцьвярджае, што выдадзеныя “Кнігі памяці” няпоўныя. Што да працы камісіяў дзеля рэабілітацыі, то ў большасьці абласных цэнтраў яны спынілі сваё існаваньне, а менская камісія зьмяніла статус.
Кляшторная: “Калі раней разглядаліся справы толькі рэпрэсаваных, то цяпер гэта аб’ядналі ў адну камісію, яна называецца “камісія па працы і заработнай плаце пры Менгарвыканкаме”. Туды ходзяць усе, каму патрэбная ласка дзяржавы. Калі пачытаць, каму даюць ільготы ў аплаце кватэры — то ўсе ёсьць, нават вайскоўцы, якія ваявалі на чужой зямлі, акрамя рэпрэсаваных”.
Сустаршыня грамадзкага аргкамітэту гісторык Ігар Кузьняцоў лічыць адказ КДБ у пэўным сэнсе станоўчым, паколькі грамадзкасьці ўскосна прапанавалі самастойна правесьці мерапрыемствы ў рамках Году памяці. І заўтра грамадзкі аргкамітэт афіцыйна агучыць тэкст звароту да беларускага народу і замежных суайчыньнікаў і распавядзе пра шэраг мерапрыемстваў, якія плянуе ў рамках Году памяці.
“У нас ушаноўваюць не ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў, а тых, хто зрабіў іх ахвярамі”, — заявіла “Свабодзе” дасьледчыца гісторыі палітычных рэпрэсіяў старшыня Беларускага Хэльсынскага камітэту Тацяна Процька. Гэтак яна пракамэнтавала адказ старшыні КДБ Сьцяпана Сухарэнкі акадэміку Радзіму Гарэцкаму.
Процька: “У дзяржавы няма грошай на ўшанаваньне памяці ахвяраў палітычных рэпрэсіяў. А на чыноўнікаў рознага рангу, якія вядуць папяровы ўлік, грошы ёсьць. На гэта няма. Можа, так сапраўды і ёсьць. Але ў нашай краіне катарсісу, які б ачысьціў краіну ад жудасьці сталінскіх рэпрэсіяў, не адбылося. Мы адзіная краіна на постсавецкай прасторы, якая пабудавала помнікі, якія ўшаноўваюць імя Сталіна. Рэч ня ў тым, што няма грошай на чыноўнікаў, а ў тым, што ў нас ідэалёгія іншая”.
У Камітэт дзяржаўнай бясьпекі разам з акадэмікам Радзімам Гарэцкім зьвярталіся сябры грамадзкага камітэту для ўшанаваньня памяці ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў Ігар Кузьняцоў і Васіль Якавенка. Сярод іншага яны прапаноўвалі абвясьціць 2007-мы Годам памяці ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў, а 29 кастрычніка, калі ў 1937 годзе адбываліся масавыя расстрэлы беларускай інтэлігенцыі, Днём памяці.
Літаратар Васіль Якавенка зьвяртае ўвагу на тое, што адпаведныя звароты накіроўвалі і ва ўрад, а таксама ў шэраг іншых дзяржаўных установаў.
Якавенка: “Ёсьць надзея на тое, што нашы кантакты будуць працягвацца, і мы будзем шукаць узаемадзеяньня. Ад іншых мы адказу не атрымалі, а вось КДБ палічыў магчымым і патрэбным адказаць, што дае падставы для далейшых перамоваў”.
У лісьце старшыні КДБ гаворыцца пра выдадзеныя Кнігі памяці, дзе сярод іншага падаюцца зьвесткі пра рэпрэсаваных, а таксама пра плянавую працу дзеля рэабілітацыі ахвяраў рэпрэсіяў.
Дачка рэпрэсаванага паэта Тодара Кляшторнага Мая Кляшторная, якая васямнаццаць гадоў правяла ў ГУЛАГу, сьцьвярджае, што выдадзеныя “Кнігі памяці” няпоўныя. Што да працы камісіяў дзеля рэабілітацыі, то ў большасьці абласных цэнтраў яны спынілі сваё існаваньне, а менская камісія зьмяніла статус.
Кляшторная: “Калі раней разглядаліся справы толькі рэпрэсаваных, то цяпер гэта аб’ядналі ў адну камісію, яна называецца “камісія па працы і заработнай плаце пры Менгарвыканкаме”. Туды ходзяць усе, каму патрэбная ласка дзяржавы. Калі пачытаць, каму даюць ільготы ў аплаце кватэры — то ўсе ёсьць, нават вайскоўцы, якія ваявалі на чужой зямлі, акрамя рэпрэсаваных”.
Сустаршыня грамадзкага аргкамітэту гісторык Ігар Кузьняцоў лічыць адказ КДБ у пэўным сэнсе станоўчым, паколькі грамадзкасьці ўскосна прапанавалі самастойна правесьці мерапрыемствы ў рамках Году памяці. І заўтра грамадзкі аргкамітэт афіцыйна агучыць тэкст звароту да беларускага народу і замежных суайчыньнікаў і распавядзе пра шэраг мерапрыемстваў, якія плянуе ў рамках Году памяці.
