Аднойчы ў букіністычным аддзеле кнігарні я натрапіў на тонкі томік ў блакітна-шэрым пераплёце: “Л. Дробаў. Беларускія мастакі ХІХ стагодзьдзя” (Менск, 1971). З чорна-белымі ілюстрацыямі, неверагодна сьціплы ў параўнаньні з сучаснымі мастацкімі выданьнямі, ён бы, магчыма, так і застаўся сумаваць на ранейшым месцы, каб не адна акалічнасьць: у кнізе было пазначана, што яе літаратурную апрацоўку зрабіў Уладзімер Караткевіч.
Думаю, што не памылюся, калі скажу, што адным з улюбёных сярод дванаццаці герояў гэтае кніжкі — ад Яна Дамеля да Фэрдынанда Рушчыца — для Караткевіча быў Казімер Альхімовіч. Здалося нават, што аўтар эсэ пра яго —не мастацтвазнаўца, а сам пісьменьнік. І ён меў падставы для натхненьня, бо несумнеўна сустрэў у Альхімовічы родную душу.
Дваццацігадовым той пайшоў у лясы да каліноўцаў, за што потым шэсьць гадоў адпакутваў у Сібіры. Пасьля амністыі Казімеру не дазволілі жыць у Беларусі. Для шараговага паўстанца гэта было выняткам з правілаў. Можна выказаць здагадку, што ён занадта незалежна трымаўся на працэсе і абразіў судзьдзяў сваім выступам.
У 1871-м на варшаўскіх выставах зьявіліся першыя палотны Альхімовіча — народжаныя ўспамінамі пра сібірскую высылку “Сьмерць у выгнаньні” і “Пахаваньне на Ўрале”. Пасьля славутай на той час мастацкай школы Войцэха Герсана ў Варшаве ён бліскуча сканчвае Мюнхэнскую акадэмію мастацтваў, дзе атрымлівае за свае посьпехі некалькі залатых і срэбных мэдалёў. Потым быў Парыж і выставы ў знакамітым Салёне...
Галоўнай тэмаю Казімера Альхімовіча стала гісторыя Літвы-Беларусі. “Вешчуны”, “Лізьдзейка з дачкою на руінах царквы Перуна”, “Сьмерць Міхала Глінскага ў вязьніцы”... Ягоныя кампазыцыі сьведчылі пра глыбокае веданьне мінулага сваёй зямлі. Сусьветную вядомасьць атрымала карціна “Пахаваньне Гедзіміна”, што экспанавалася й атрымлівала высокія ўзнагароды ў Варшаве, Львове, Пецярбургу, Сан-Францыска...
Усьведамляў гэта мастак ці не, аднак сваёй творчасьцю ён дапамагаў калегам і ня толькі ім пераадольваць комплекс нацыянальнай непаўнавартасьці і працаваў на беларускае Адраджэньне. А мабыць, і ўсьведамляў, бо, паводле ўспамінаў варшаўскіх знаёмых, “глыбока любіў сваю краіну таямнічых бароў, людзей у палатняным адзеньні і гаварыў на роднай яму мове”.
Ня быў чужым для Альхімовіча і бытавы жанр, доказам чаго ёсьць, да прыкладу, палатно “Дажынкі”, апісаньне якога, зробленае ў кнізе, забаўна актуалізуецца ў нашым сучасным кантэксьце. “Сялянскія твары не выказваюць ні радасьці, ні задавальненьня... Іх ня радуе і прыгатаваная з выпадку сьвята закуска на сталах, і музыка, якую запрасіў гаспадар... Сам гаспадар шырокім жэстам запрашае сялян да стала, аднак ува ўсёй яго фігуры няма шчырасьці...”
Думаю, што не памылюся, калі скажу, што адным з улюбёных сярод дванаццаці герояў гэтае кніжкі — ад Яна Дамеля да Фэрдынанда Рушчыца — для Караткевіча быў Казімер Альхімовіч. Здалося нават, што аўтар эсэ пра яго —не мастацтвазнаўца, а сам пісьменьнік. І ён меў падставы для натхненьня, бо несумнеўна сустрэў у Альхімовічы родную душу.
Дваццацігадовым той пайшоў у лясы да каліноўцаў, за што потым шэсьць гадоў адпакутваў у Сібіры. Пасьля амністыі Казімеру не дазволілі жыць у Беларусі. Для шараговага паўстанца гэта было выняткам з правілаў. Можна выказаць здагадку, што ён занадта незалежна трымаўся на працэсе і абразіў судзьдзяў сваім выступам.
У 1871-м на варшаўскіх выставах зьявіліся першыя палотны Альхімовіча — народжаныя ўспамінамі пра сібірскую высылку “Сьмерць у выгнаньні” і “Пахаваньне на Ўрале”. Пасьля славутай на той час мастацкай школы Войцэха Герсана ў Варшаве ён бліскуча сканчвае Мюнхэнскую акадэмію мастацтваў, дзе атрымлівае за свае посьпехі некалькі залатых і срэбных мэдалёў. Потым быў Парыж і выставы ў знакамітым Салёне...
Галоўнай тэмаю Казімера Альхімовіча стала гісторыя Літвы-Беларусі. “Вешчуны”, “Лізьдзейка з дачкою на руінах царквы Перуна”, “Сьмерць Міхала Глінскага ў вязьніцы”... Ягоныя кампазыцыі сьведчылі пра глыбокае веданьне мінулага сваёй зямлі. Сусьветную вядомасьць атрымала карціна “Пахаваньне Гедзіміна”, што экспанавалася й атрымлівала высокія ўзнагароды ў Варшаве, Львове, Пецярбургу, Сан-Францыска...
Усьведамляў гэта мастак ці не, аднак сваёй творчасьцю ён дапамагаў калегам і ня толькі ім пераадольваць комплекс нацыянальнай непаўнавартасьці і працаваў на беларускае Адраджэньне. А мабыць, і ўсьведамляў, бо, паводле ўспамінаў варшаўскіх знаёмых, “глыбока любіў сваю краіну таямнічых бароў, людзей у палатняным адзеньні і гаварыў на роднай яму мове”.
Ня быў чужым для Альхімовіча і бытавы жанр, доказам чаго ёсьць, да прыкладу, палатно “Дажынкі”, апісаньне якога, зробленае ў кнізе, забаўна актуалізуецца ў нашым сучасным кантэксьце. “Сялянскія твары не выказваюць ні радасьці, ні задавальненьня... Іх ня радуе і прыгатаваная з выпадку сьвята закуска на сталах, і музыка, якую запрасіў гаспадар... Сам гаспадар шырокім жэстам запрашае сялян да стала, аднак ува ўсёй яго фігуры няма шчырасьці...”
