Аб’ектыўнай ацэнцы пераднавагодняй газавай зьдзелцы паміж Беларусьсю і Расеяй замінае тое, што абодва бакі гандляваліся паводле канону усходняга базару: зь енкамі, запэўніваньнямі, што адаюць апошняе, што партнэр іх проста рабуе. Пры гэтым калі стратэгія ўсходняга ганляра скіраваная адно на цэнавы фактар, абодва бакі беларуска-расейскага гандлю прадаюць яшчэ і ўласнаму насельніцтву свой вобраз нязломнага барацьбіта за народныя інтарэсы і адначасна - ахвяры хцівасьці партнэра. Дык хто ж выйграў, а хто прайграў?
Пачнем з канца
За што беларуская дэлегацыя на чале з першым віцэ-прэм’ерам Ўладзімерам Сямашкам білася з “Газпромам” 12 гадзінаў, ажно да моманту бою курантаў? Тыдзень таму “Газпром” агучыў прапанаваныя камэрцыйныя ўмовы зьдзелкі – 105 даляраў за тысячу кубамэтраў газу. Перамовы 31 сьнежня далі вынік – 100 даляраў за тое ж самае. Паколькі Беларусь купляе каля 20 мільрдаў кубамэтраў газу ў год, нескладана палічыць цану спрэчкі - 5* 20000000=100 мілёнаў даляраў. Адначасна цана за транзыт была паднятая з 0.75 центаў за пракачку тысячы кубамэтраў на 100 кіламетраў да 1.45 даляра. Паколькі “Газпром” перапампоўвае праз Беларусь прыкладна 30 мільярдаў даляраў, гэта яшчэ каля 120 мільёнаў даляраў.
Разам сумма атрымліваецца ўнушальная і можна было б гаварыць сапраўды пра бліскучую перамогу, але ўнушальная ў параўнаньні з чым? Тут варта прыгадаць, што тыдзень таму, калі “Газпром” агучыў цану ў 100 даляраў за тысячу кубоў, той жа Ўладзімер Сямашка заявіў, што прыняцьцё гэтых умоваў азначае каляпс беларускай эканомікі. Валавы ўнутраны прадукт Беларусі складае 30 мільярдаў даляраў. 220 мільёнаў – гэта менш аднаго адсотка ад гэтай суммы. Калі ўмовы “Газпрома” тыднёвай даўніны азначалі каляпс, то наўрад ці такі нязначны выйгрыш можа цудадзейным чынам ператварыць гэта ў росквіт і перамогу.
Каляпс і кантэкст
Магчыма, ніякага каляпсу Беларусі не пагражала і не пагражае, а проста спадар Сямашка цалкам увайшоў у роль ўсходняга гандляра. Але чаму тады толькі ён? Так, “Газпром” з красавіка ўпарта назваў лічбу – 200 даляраў за тысячу кубамэтраў. А колькі насамрэч хацеў, колькі гатовы быў саступіць? Праўда, менавіта па такой цане ён і прадае газ у Заходнюю Эўропу, менавіта на такую цану ён прымусіў пагадзіцца Грузію. Але ж Малдова атрымала цану 170 даляраў, Армэнія – 110.
Дарэчы, у 2005 годзе падчас падобнага украіна-расейскага канфлікту “Ггазпром” таксама выстаўляў Кіеву цану спачатку 160 даляраў, потым 230, напачатку 2006 году бакі сышліся на цане 95 даляраў. Заўважым, нават танней , чым сёлетняя “пераможная” цана для Беларусі. Праўда, у абарону Ўкраіны выступілі тады і Эўразьзяз, і ЗША, а Беларусь ніхто асабліва абараняць не зьбіраўся. Але ж і адносіны Беларусі і Расеі – крыху іншыя , чым былі паміж Расеяй і “аранжавай” Украінай.
Газпрам плоціць двойчы
Важнай адметнасьцю селетняй газавай зьдзелкі з’яўляецца тое, што на таргі ўсё ж такі пайшоў “Белтрансгаз”. Праўда, “Газпром” нарэшце пагадзіўся заплаціць за яго тую цану, за якую Лукашэнка выказваў гатоўнасьць прадаць “Белтрансгаз” яшчэ некалькі гадоў таму, пасьля падпісаньня ў 2002 годзе адпаведнага пагадненьня “танны газ за “Белтрансгаз”. Ці сапраўды быў гатовы, ці таксама дзейнічаў паводле альгарытму гандляра на ўсходнім базары? Магчыма, і апошняе, бо такія стурктураўтваральныя аб’екты эканомікі, як “Белтрансгаз”, у пэўным сэнсе маюць немалую цану, якая наўпрост не вымяраецца грашыма. Продаж такого аб’екту азначае пэўнае абмежаваньне магчымасьцяў нацыянальнага ўраду кіраваць эканомікай, а папросту кажучы, абмежаваньне націянальнага сувэрэнітэту. Напрыклад, тая ж Украіна ўпарта адмаўлялася і адмаўляецца прадаваць “Газпрому” свае газатранспартныя сеткі.
Але менавіта гэты аспэкт і быў улічаны ў здзелцы Сямашкі-Міллера. У пэўным сэнсе “Газпром” пагадзіўся заплаціць за “Белтрансгаз” двойчы, па-першае, выкладваючы 2.5 мільярды даляраў за 50% акцыяў, а па-другое, калі б Беларусь не прадала “Белтрансгаз”, пра 100 даляраў за тысячу кубамэтраў не было б нават і гаворкі.
Цана і кошт
Усе гэта гаворыцца не дзеля таго, каб абвінаваціць беларускія ўлады у “продажы Радзімы”. Саступка сувэрэнных правоў у дадзеным выпадку ня мае крытычнага характару, такім жа шляхам пайшла, напрыклад, Малдова. Магчыма, беларускай эканоміцы наступіў бы каляпс, калі б цана склала 150-200 даляраў за тысячу кубамэтраў, і магчыма, такая цана была б непазьбежнай , калі б “Белтрансгаз” ня быў прададзены. За мільёнаў 200 даляраў можна было і пазмагацца (што і было зроблена), каб захаваць твар, а вось дасягнуць прынцыпова большага – вялікае пытаньне. Але трэба разумець цану, заплачаную за выхад з безвыходнага становішча.
Цікава параўнасць умовы пагадненьня ад 31.12.2006 з прыгаданым пагадненьнем 2002 году. Тады меркавалася, что Беларусь будзе атрымліваць газ па цане Смаленскай вобласьці, а за гэта ў 2003 годзе прадасьць палову “Белтрансгазу”. Так атрымалася, што спачатку пагадненьне выконваў толькі расейскі бок, зараз нарэшце яго са спазьненьнем на 3 гады выканаў беларускі бок, але спыніў выконваць расейскі. Цана у 100 даляраў за тысячу кубамэтраў – істотна вышэй за смаленскую.
Канец веры
Цяперашні газавы кантракт цяжка трактаваць, як перамогу. Але гэта і не параза. Беларуская эканоміка атрымала чатырохгадовы перыяд адаптацыі да рынкавых цэнаў, што насамрэч – вялікая раскоша.
Хутчэй за ўсё 31.12.2006 памерла вера, якую падзялялі ня толькі зацятыя прыхільнікі Лукашэнкі, што ён у любым выпадку выкруціцца, што-небудзь прыдумае, надзьме нейкі інтэграцыйны балёнік – словам , абдурыць расейцаў у чарговы раз і ўсё будзе па-ранейшаму. Ня будзе.
Магчыма, цана за наступствы ранейшай палітыкі, за разьвітаньне з гэтай верай сапраўды аказалася не сама вялікай з магчымых. Пытаньне, ці стане гэтае разьвітаньне незваротным, пакуль застаецца без адказу.
Пачнем з канца
За што беларуская дэлегацыя на чале з першым віцэ-прэм’ерам Ўладзімерам Сямашкам білася з “Газпромам” 12 гадзінаў, ажно да моманту бою курантаў? Тыдзень таму “Газпром” агучыў прапанаваныя камэрцыйныя ўмовы зьдзелкі – 105 даляраў за тысячу кубамэтраў газу. Перамовы 31 сьнежня далі вынік – 100 даляраў за тое ж самае. Паколькі Беларусь купляе каля 20 мільрдаў кубамэтраў газу ў год, нескладана палічыць цану спрэчкі - 5* 20000000=100 мілёнаў даляраў. Адначасна цана за транзыт была паднятая з 0.75 центаў за пракачку тысячы кубамэтраў на 100 кіламетраў да 1.45 даляра. Паколькі “Газпром” перапампоўвае праз Беларусь прыкладна 30 мільярдаў даляраў, гэта яшчэ каля 120 мільёнаў даляраў.
Разам сумма атрымліваецца ўнушальная і можна было б гаварыць сапраўды пра бліскучую перамогу, але ўнушальная ў параўнаньні з чым? Тут варта прыгадаць, што тыдзень таму, калі “Газпром” агучыў цану ў 100 даляраў за тысячу кубоў, той жа Ўладзімер Сямашка заявіў, што прыняцьцё гэтых умоваў азначае каляпс беларускай эканомікі. Валавы ўнутраны прадукт Беларусі складае 30 мільярдаў даляраў. 220 мільёнаў – гэта менш аднаго адсотка ад гэтай суммы. Калі ўмовы “Газпрома” тыднёвай даўніны азначалі каляпс, то наўрад ці такі нязначны выйгрыш можа цудадзейным чынам ператварыць гэта ў росквіт і перамогу.
Каляпс і кантэкст
Магчыма, ніякага каляпсу Беларусі не пагражала і не пагражае, а проста спадар Сямашка цалкам увайшоў у роль ўсходняга гандляра. Але чаму тады толькі ён? Так, “Газпром” з красавіка ўпарта назваў лічбу – 200 даляраў за тысячу кубамэтраў. А колькі насамрэч хацеў, колькі гатовы быў саступіць? Праўда, менавіта па такой цане ён і прадае газ у Заходнюю Эўропу, менавіта на такую цану ён прымусіў пагадзіцца Грузію. Але ж Малдова атрымала цану 170 даляраў, Армэнія – 110.
Дарэчы, у 2005 годзе падчас падобнага украіна-расейскага канфлікту “Ггазпром” таксама выстаўляў Кіеву цану спачатку 160 даляраў, потым 230, напачатку 2006 году бакі сышліся на цане 95 даляраў. Заўважым, нават танней , чым сёлетняя “пераможная” цана для Беларусі. Праўда, у абарону Ўкраіны выступілі тады і Эўразьзяз, і ЗША, а Беларусь ніхто асабліва абараняць не зьбіраўся. Але ж і адносіны Беларусі і Расеі – крыху іншыя , чым былі паміж Расеяй і “аранжавай” Украінай.
Газпрам плоціць двойчы
Важнай адметнасьцю селетняй газавай зьдзелкі з’яўляецца тое, што на таргі ўсё ж такі пайшоў “Белтрансгаз”. Праўда, “Газпром” нарэшце пагадзіўся заплаціць за яго тую цану, за якую Лукашэнка выказваў гатоўнасьць прадаць “Белтрансгаз” яшчэ некалькі гадоў таму, пасьля падпісаньня ў 2002 годзе адпаведнага пагадненьня “танны газ за “Белтрансгаз”. Ці сапраўды быў гатовы, ці таксама дзейнічаў паводле альгарытму гандляра на ўсходнім базары? Магчыма, і апошняе, бо такія стурктураўтваральныя аб’екты эканомікі, як “Белтрансгаз”, у пэўным сэнсе маюць немалую цану, якая наўпрост не вымяраецца грашыма. Продаж такого аб’екту азначае пэўнае абмежаваньне магчымасьцяў нацыянальнага ўраду кіраваць эканомікай, а папросту кажучы, абмежаваньне націянальнага сувэрэнітэту. Напрыклад, тая ж Украіна ўпарта адмаўлялася і адмаўляецца прадаваць “Газпрому” свае газатранспартныя сеткі.
Але менавіта гэты аспэкт і быў улічаны ў здзелцы Сямашкі-Міллера. У пэўным сэнсе “Газпром” пагадзіўся заплаціць за “Белтрансгаз” двойчы, па-першае, выкладваючы 2.5 мільярды даляраў за 50% акцыяў, а па-другое, калі б Беларусь не прадала “Белтрансгаз”, пра 100 даляраў за тысячу кубамэтраў не было б нават і гаворкі.
Цана і кошт
Усе гэта гаворыцца не дзеля таго, каб абвінаваціць беларускія ўлады у “продажы Радзімы”. Саступка сувэрэнных правоў у дадзеным выпадку ня мае крытычнага характару, такім жа шляхам пайшла, напрыклад, Малдова. Магчыма, беларускай эканоміцы наступіў бы каляпс, калі б цана склала 150-200 даляраў за тысячу кубамэтраў, і магчыма, такая цана была б непазьбежнай , калі б “Белтрансгаз” ня быў прададзены. За мільёнаў 200 даляраў можна было і пазмагацца (што і было зроблена), каб захаваць твар, а вось дасягнуць прынцыпова большага – вялікае пытаньне. Але трэба разумець цану, заплачаную за выхад з безвыходнага становішча.
Цікава параўнасць умовы пагадненьня ад 31.12.2006 з прыгаданым пагадненьнем 2002 году. Тады меркавалася, что Беларусь будзе атрымліваць газ па цане Смаленскай вобласьці, а за гэта ў 2003 годзе прадасьць палову “Белтрансгазу”. Так атрымалася, што спачатку пагадненьне выконваў толькі расейскі бок, зараз нарэшце яго са спазьненьнем на 3 гады выканаў беларускі бок, але спыніў выконваць расейскі. Цана у 100 даляраў за тысячу кубамэтраў – істотна вышэй за смаленскую.
Канец веры
Цяперашні газавы кантракт цяжка трактаваць, як перамогу. Але гэта і не параза. Беларуская эканоміка атрымала чатырохгадовы перыяд адаптацыі да рынкавых цэнаў, што насамрэч – вялікая раскоша.
Хутчэй за ўсё 31.12.2006 памерла вера, якую падзялялі ня толькі зацятыя прыхільнікі Лукашэнкі, што ён у любым выпадку выкруціцца, што-небудзь прыдумае, надзьме нейкі інтэграцыйны балёнік – словам , абдурыць расейцаў у чарговы раз і ўсё будзе па-ранейшаму. Ня будзе.
Магчыма, цана за наступствы ранейшай палітыкі, за разьвітаньне з гэтай верай сапраўды аказалася не сама вялікай з магчымых. Пытаньне, ці стане гэтае разьвітаньне незваротным, пакуль застаецца без адказу.
