Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Да чаго прывядзе абвешчаная Аляксандрам Лукашэнкам «зачыстка»?


Улады выкарыстоўваюць тэракт дзеля наступу на незалежныя мэдыі. Якія мэты гэтай кампаніі? Чаму ўлады баяцца незалежнай інфармацыі? Якіх вынікаў можна чакаць?

Удзельнікі: шэф-рэдактар газэты «Наша ніва» Андрэй Дынько і галоўны рэдактар інтэрнэт-газэты «Салідарнасьць» Аляксандр Старыкевіч.

Андрэй Дынько
Аляксандр Старыкевіч
Валер Карбалевіч


Валер Карбалевіч
: «Ужо на другі дзень пасьля тэракту была заява генэральнай пракуратуры, якая папярэджвае мэдыі адносна так званых „безадказных публікацый“. А КДБ прыйшоў у рэдакцыю газэты „Наша ніва“. Падчас выступу ў сераду Лукашэнка запатрабаваў разабрацца з мэдыямі, якія няправільна асьвятлялі падзеі вакол выбуху. Чаму незалежныя мэдыі сталі ці ня больш небясьпечнымі для ўладаў, чым тэрарысты?».

Андрэй Дынько: «З аднаго боку, перад намі быў выклік, зь якім мы раней не сутыкаліся. Бо такіх тэрактаў у Беларусі не было. Попыт на інфармацыю быў гіганцкі. Без інфармацыі распаўсюджваліся чуткі. Але здабываць інфармацыю было цяжка.

Цяперашняя рэакцыя ўладаў шакуе. У дзяржаўных мэдыях — гістэрыя. Тэракт адсунуты на другі плян. А на першы плян выйшлі спробы дыскрэдытаваць палітычных праціўнікаў».

Аляксандр Старыкевіч: «Справа ня толькі ў тым, што ўладам не падабаецца, як пішуць незалежныя мэдыі, а ў тым, у якім кірунку пайшла грамадзкая думка. Вельмі шмат людзей скептычна ставяцца да пазыцыі і вэрсіяў уладаў. І гэтай магутнай прапагандысцкай атакай улады імкнуцца пераламіць гэтую тэндэнцыю. Акцэнтуецца ўвага, што, па-першае, гэта быў не правал уладаў: маўляў, глядзіце, як хутка раскрыта злачынства, прычым ня толькі цяперашні тэракт, а таксама выбух у Віцебску і на Дзень незалежнасьці ў 2008 годзе. Па-другое, ёсьць ворагі. Гэта апазыцыйныя палітыкі, незалежныя мэдыі, якія ледзь не прыроўненыя да тэрарыстаў».

Барацьба з чуткамі


Карбалевіч: «Здаецца, раней не было такога, каб улады пачалі лавіць распаўсюджвальнікаў чутак, аўтараў інтэрнэт-публікацый. Лукашэнка выступіў з пагрозамі на адрас тых, хто распальвае валютны ці прадуктовы ажыятаж або паддаецца яму. Вайна з чуткамі, анэкдотамі, размовамі на кухнях — гэта ўжо прыкмета таталітарнага рэжыму. Аўтарытарныя рэжымы звычайна не пасягаюць на прыватную свабоду, індывідуальныя праявы незадаволенасьці. Дык ці мы назіраем заканамерную эвалюцыю рэжыму?».

Дынько: «Сапраўды, улады застрашаныя тым, як грамадзкая думка падчас гэтай трагедыі апынулася не на баку ўладаў. Сёньня на сайце „Нашай нівы“ быў разьмешчаны такі камэнтар аўтара, які падпісаўся „Крэм-сода“: „Недавер да ўлады і дзяржаўных мэдыяў дасягнуў бязьмежнага ўзроўню. А калі няма адкуль чэрпаць праўдзівую інфармацыю, то людзям застаецца карыстацца толькі чуткамі… Людзі вераць чуткам, бо яны часьцей збываюцца, чым ілжывыя заявы чынушаў і ўраду“. І аўтар прыводзіць прыклады: былі чуткі, што падаражэе грэчка, і яна сапраўды падаражэла. Цяпер даражэе алей. Фактычна спраўдзіліся чуткі пра дэвальвацыю».
Улада стварыла манаполію на інфармацыю. Але ўвесь гэты вялізны прапагандысцкі апарат працуе з усё меншым каэфіцыентам карыснага дзеяньня.


Старыкевіч: «Улада стварыла манаполію на інфармацыю. Але ўвесь гэты вялізны прапагандысцкі апарат працуе з усё меншым каэфіцыентам карыснага дзеяньня. Вынік атрымліваецца зусім ня той, на які разьлічвае Лукашэнка. І пра гэта было сказана пасьля прэзыдэнцкіх выбараў. А з абвастрэньнем эканамічных праблемаў сытуацыя для ўлады імкліва пагаршаецца. І людзі імкнуцца па інфармацыю да незалежных крыніц.

І таму ўлады робяць такія захады. Напрыклад, барацьба з чуткамі. Такія меры прымяняюць падчас вайны. Я ня чуў, каб дзесьці змагаліся з распаўсюднікамі чутак у мірны час. Тэракт скарыстаны як нагода, каб адным разам калі не заткнуць раты, то хаця б застрашыць».

Кансалідацыя ці раскол грамадзтва


Карбалевіч: «У іншых краінах трагедыя садзейнічае кансалідацыі грамадзтва. Здаецца, што ў Беларусі, наадварот, тэракт прывёў да паглыбленьня расколу. Цікава, што кампанія дзяржаўнай машыны супраць усіх нязгодных праходзіць пад акампанэмэнт заклінаньняў тэлеканалаў, што трагедыя аб’яднала народ».

Дынько: «Грамадзтва насамрэч кансалідавалася. Паглядзіце, як у надзвычайнай сытуацыі зладжана, арганізавана дзейнічалі ўсе гарадзкія службы. І мэтрапалітэн, і мэдыкі, і іншыя. Нашы рэпартэры былі на месцы здарэньня вельмі хутка і бачылі, як звычайныя людзі дапамагалі адзін аднаму.

А вось гэтыя спробы ўладаў атрымаць палітычныя дывідэнды ад гэтай трагедыі, адцягнуць увагу людзей ад эканамічных праблем успрымаюцца людзьмі нэгатыўна. Думкі людзей цяпер дыямэтральна разыходзяцца з тым, што мы чуем з тэлеэкранаў».

Старыкевіч: «Ня думаю, што гэтая трагедыя спрыяла расколу. Наконт кансалідацыі лепей пагаварыць празь месяц».

Якіх вынікаў можна чакаць?


Карбалевіч: «Тыя пагрозы на адрас незалежных мэдыяў насамрэч рэалізуюцца? Ці будуць заведзеныя крымінальныя справы, зачынены мэдыі? Або ўсё абмяжуецца пагрозамі?».

Дынько: «Некаторыя выказваньні гучаць злавесна. Але калі будуць ліквідаваныя ўсе незалежныя мэдыі, то гэта прывядзе да хуткага нарастаньня некантраляваных працэсаў у грамадзтве. Бо нельга ліквідаваць інтэрнэт, спадарожнікавае тэлебачаньне. Думаю, гэтую гістэрыю можна патлумачыць эканамічнымі прычынамі».
Калі будуць ліквідаваныя ўсе незалежныя мэдыі, то гэта прывядзе да хуткага нарастаньня некантраляваных працэсаў у грамадзтве.


Старыкевіч: «У мяне няма прагнозаў, бо ўсё залежыць ад настрою аднаго чалавека. У любым выпадку пагрозы для незалежных мэдыяў значна павялічыліся. Дарэчы, у панядзелак, што сымбалічна, яшчэ да тэракту, у дзяржаўных установах перакрылі доступ да сайту «Хартыі».

Карбалевіч: «Ці не падаецца вам, што ў Беларусі склалася такая дзіўная сытуацыя, калі дзьве часткі грамадзтва жывуць у рознай інфармацыйнай прасторы? І яны паміж сабою дрэнна перасякаюцца і камунікуюць».

Дынько: «Не, інфармацыя перацякае. Асабліва ў такія крытычныя моманты. Мы назіраем, як у гэтыя дні вельмі шмат людзей прыходзіць на незалежныя інфармацыйныя сайты.

Дасюль незразумела, хто запускаў тыя чуткі пра выбухі ў аўтобусе № 100. Хто здольны гэта рабіць? Каму гэта трэба? Улады абвінавацілі ў гэтым нейкія элемэнты, якія імкнуцца дэстабілізаваць сытуацыю. Я такой сілы ня бачу.

Незалежныя мэдыі ў гэтыя дні прадэманстравалі вялікі прафэсіяналізм. Хоць былі памылкі. Але яны давалі інфармацыю апэратыўна, дакладна, з грамадзянскай адказнасьцю».

Старыкевіч: «Цяжка адказаць, якая частка насельніцтва жыве ў прасторы дзяржаўных мэдыяў. Хочацца спадзявацца, што большасьць людзей вераць ня ўладзе ці апазыцыі, а здольныя прааналізаваць інфармацыю з розных крыніцаў і зрабіць уласныя высновы».
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG