Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Чым падобныя і чым адрозьніваюцца сучасная Беларусь і так званая «ДНР»


Беларусь і «ДНР». Каляж
Беларусь і «ДНР». Каляж

Ніводная краіна-сябар ААН не прызнала незалежнасьць так званай «ДНР», а Беларусь пакуль мае паўнавартаснае міжнароднае прызнаньне як сувэрэнная дзяржава і захоўвае дыпляматычныя стасункі з большасьцю краін сьвету.

Межы

«ДНР»: Да канца сакавіка 2020 году на тэрыторыю Ўкраіны, якую кантралююць прарасейскія сэпаратысты з так званай «ДНР», можна было трапіць з Украіны празь некалькі кантрольна-прапускных пунктаў. Таксама быў магчымы праезд з Расеі і з тэрыторыі, якую кантралюе групоўка «ЛНР». Аднак 21 сакавіка 2020 году кіраўнікі групоўкі «ДНР» праз складаную эпідэміялягічную сытуацыю закрылі мяжу з Украінай, а роўна праз тыдзень тое самае адбылося і на мяжы з Расеяй і тэрыторыяй, якую кантралюе так званая «ЛНР».

Перасякаць мяжу могуць асобы, якія пакажуць дакумэнты аб пастаянным пражываньні на тэрыторыі, якая кантралюецца групоўкай «ДНР», альбо прадстаўнікі міжнародных місій.

Ілюстрацыйнае фота. Патруль АБСЭ на кантрольным пункце ўезду і выезду "Яленаўка" ў Данецкай вобласьці 15 лютага 2021 году. Пры праходжаньні лініі разьмежаваньня ў напрамку ДНР грамадзяне абавязаны падпісаць згоду на самаізаляцыю ці прайсьці платнае тэставаньне на COVID-19 непасрэдна на кантрольна-прапускным пункце
Ілюстрацыйнае фота. Патруль АБСЭ на кантрольным пункце ўезду і выезду "Яленаўка" ў Данецкай вобласьці 15 лютага 2021 году. Пры праходжаньні лініі разьмежаваньня ў напрамку ДНР грамадзяне абавязаны падпісаць згоду на самаізаляцыю ці прайсьці платнае тэставаньне на COVID-19 непасрэдна на кантрольна-прапускным пункце

Беларусь: Наземныя межы Беларусі афіцыйна закрытыя з канца сьнежня 2020 году. Выключэньне магчымае толькі для паездак камандзіровачных (сюды ж уключаныя кіроўцы міжнароднага камэрцыйнага транспарту), навучэнцаў замежных ВНУ і замежных грамадзян. Асаблівы статус мае толькі мяжа Беларусі з Расеяй. Перасякаць яе на ўласным транспарце забаронена, аднак паміж краінамі з пачатку 2021 году курсуюць цягнікі, якімі грамадзяне Беларусі і Расеі могуць падарожнічаць пры наяўнасьці адмоўнага ПЦР-тэсту.

На пачатку вясны 2021 году Мінздароўя Беларусі выступіла з прапановай адкрыць наземныя памежныя пераходы для вольнага перамяшчэньня грамадзян, аднак празь некалькі месяцаў ведамства зьмяніла сваю пазыцыю на супрацьлеглую.

Мова

«ДНР»: З моманту акупацыі ў 2014 годзе дзяржаўны статус мелі дзьве мовы — расейская і ўкраінская. Захоўвалася таксама вывучэньне ўкраінскай мовы ў школьнай праграме. Аднак у верасьні 2015 году з расейскімі гуманітарнымі канвоямі на тэрыторыю так званай «ДНР» завезьлі новыя школьныя падручнікі, пасьля чаго праграмы навучаньня былі скарэктаваныя. Праз год пасьля гэтага ўсе ўкраінскамоўныя школы і клясы закрылі. 6 сакавіка 2020 году сэпаратысты «ДНР» абвясьцілі, што пазбаўляюць украінскую мову статусу дзяржаўнай на падкантрольнай ім тэрыторыі.

Беларусь: Юрыдычна дзяржаўных моваў з 1994 году дзьве — беларуская і расейская. На практыцы ў дзяржаўным справаводзтве, адукацыі і штодзённым жыцьці дамінуе расейская мова. Колькасьць дзяцей, якія вучацца па-беларуску, пастаянна скарачаецца. У 2018 годзе, напрыклад, толькі 11% вучняў у Беларусі вучыліся па-беларуску (у гарадах — 1%, у Менску — 2%).

Міжнародны пасажырскі транспарт

«ДНР»: Адзіным транспартам застаецца аўтамабільны. За межы тэрыторыі, якую кантралююць прарасейскія сэпаратысты, да абвяшчэньня карантыну можна было выехаць аўтобусамі і маршруткамі. «Украінская чыгунка» спыніла злучэньне з гэтымі тэрыторыямі неўзабаве пасьля пачатку баявых дзеяньняў. З тэрыторыяй Расеі яно таксама не адноўленае. Міжнародных аэрапортаў на тэрыторыі, якую кантралюе групоўка «ДНР», пасьля зьнішчэньня Данецкага аэрапорту не засталося.

Архіўнае фота. Руіны Данецкага міжнароднага аэрапорта, 2016 год
Архіўнае фота. Руіны Данецкага міжнароднага аэрапорта, 2016 год

Беларусь: У невялікіх аб’ёмах захоўваецца рэгулярнае аўтобуснае злучэньне з усімі суседнімі краінамі. Чыгуначнае дзейнічае толькі з Расеяй у абмежаваным фармаце. Працуюць міжнародныя аэрапорты ў Менску і абласных цэнтрах, аднак пасьля інцыдэнту з самалётам Ryanair рух самалётаў паміж Беларусьсю і краінамі Эўразьвязу спыніўся. Большасьць авіярэйсаў выконваецца ў расейскім кірунку.

Валюта

Ілюстрацыйнае фота. Банкноты ў 100 расейскіх і беларускіх рублёў
Ілюстрацыйнае фота. Банкноты ў 100 расейскіх і беларускіх рублёў

«ДНР»: Адзіны афіцыйны плацёжны сродак — расейскі рубель. Хаджэньне валюты іншых краін, у тым ліку ўкраінскай грыўні, забароненае. Эмісійнага цэнтру на тэрыторыі няма, усе расейскія рублі паступаюць з Расеі.

Беларусь: На тэрыторыі краіны дзейнічае беларускі рубель. У сьнежні 2019 году, пасьля пачатку новай хвалі перамоваў аб паглыбленьні інтэграцыі, зьяўлялася неафіцыйная інфармацыя пра магчымы пераход Беларусі на расейскі рубель. Пры гэтым заставалася незразумелым, ці зьявіцца ў Менску свой эмісійны цэнтар расейскай валюты. Пазьней Нацбанк РБ вядзеньне перамоваў аб пераходзе Беларусі на валюту РФ абверг.

Замежная палітыка

«ДНР»: «Дыпляматычныя стасункі» кіраўнікі прарасейскай групоўкі «ДНР» усталявалі толькі з Паўднёвай Асэтыяй (прызнаная толькі Расеяй і некалькімі іншымі краінамі-сябрамі ААН), а таксама з кіраўнікамі групоўкі «ЛНР».

«Незалежнасьць» «ДНР» афіцыйна не прызнае і Расея, пры гэтым на тэрыторыі Расеі дзейнічаюць пашпарты, выдадзеныя кіраўнікамі так званай «ДНР», а таксама аўтамабільныя знакі, якія яны выдаюць уладальнікам аўтамабіляў. Афіцыйны Кіеў называе тэрыторыі, якія кантралюе групоўка «ДНР», часова акупаванымі.

Беларусь: Да жніўня 2020 году Беларусь падтрымлівала дыпляматычныя стасункі з большасьцю краін-сябраў ААН, а таксама з усімі краінамі-сябрамі Эўразьвязу. Па стане на ліпень 2021 году шэраг амбасадаў краін ЭЗ у Менску альбо спынілі сваю працу цалкам, альбо працуюць у абмежаваным рэжыме.

Улады Беларусі ўдзельнічаюць у міжнародных мерапрыемствах па лініі ЭАЭС. Аляксандар Лукашэнка наведваў Расею шэсьць разоў зь верасьня 2020 году па ліпень 2021-га. Афіцыйныя кантакты з краінамі Захаду, а таксама Ўкраінай фактычна спыненыя і абмяжоўваюцца ўзаемнымі абвінавачваньнямі з абодвух бакоў.

СМІ

«ДНР»: Незалежных СМІ там няма. Працуе «Данецкае агенцтва навінаў», ёсьць тэлебачаньне і газэты, якія кантралююцца кіраўніцтвам групоўкі «ДНР».

З Кіева падзеі на тэрыторыі «ДНР» асьвятляе выданьне «Донбасс. Реалии», якое ўваходзіць у структуру Радыё Свабода. Пэрыядычна дазвол на працу на кантраляванай імі тэрыторыі кіраўнікі групоўкі «ДНР» выдаюць журналістам буйных замежных СМІ.

Беларусь: Па стане на ліпень 2021 году ў краіне дзейнасьць недзяржаўных грамадзка-палітычных СМІ альбо спыненая, альбо моцна абмежаваная.

Ілюстрацыйнае фота. Акцыя салідарнасьці з затрыманымі журналістамі 3 верасьня 2020 году ў Менску
Ілюстрацыйнае фота. Акцыя салідарнасьці з затрыманымі журналістамі 3 верасьня 2020 году ў Менску

Каля 30 журналістаў і рэдактараў знаходзяцца за кратамі ў межах крымінальных спраў, праваабаронцы прызналі іх палітвязьнямі. Шэраг рэдакцый працягвае працу з-за мяжы. З кастрычніка 2020 году таксама абмежаваная магчымасьць працы ў Беларусі замежных, пераважна заходніх СМІ. Міністэрства замежных спраў рэгулярна адмаўляе журналістам у акрэдытацыі для працы на тэрыторыі Беларусі.

Выбары

«ДНР»: Кіраўнік так званай «ДНР» выбіраецца ўсеагульным таемным галасаваньнем тэрмінам на пяць гадоў, пры гэтым адзін і той жа чалавек, згодна зацьверджанай у «ДНР» працэдуры, ня можа прэтэндаваць на вышэйшую пасаду больш як два разы запар. «Народны савет», які выконвае ў «ДНР» ролю «парлямэнту», таксама абіраецца на таемных выбарах, кожны «дэпутацкі мандат» дзейнічае пяць гадоў. На дадзены момант «ДНР» кіруе другі абраны кіраўнік — Дзяніс Пушылін. Вынікі выбараў, праведзеных на тэрыторыі, якая кантралюецца групоўкай «ДНР», афіцыйна не прызнаныя міжнароднымі арганізацыямі, а таксама Ўкраінай і Расеяй.

Кіраўнік так званай «ДНР» Дзяніс Пушылін
Кіраўнік так званай «ДНР» Дзяніс Пушылін

Беларусь: Як і ў «ДНР», кіраўніка Беларусі выбіраюць шляхам таемнага галасаваньня раз на пяць гадоў. Аднак у Беларусі колькасьць прэзыдэнцкіх тэрмінаў для адной і той жа асобы з 1997 году не абмежаваная. За ўсю гісторыю сучаснай Беларусі прэзыдэнцкую пасаду афіцыйна займаў толькі Аляксандар Лукашэнка. Выбарнай таксама зьяўляецца Палата прадстаўнікоў. Яе дэпутатаў абіраюць раз на чатыры гады.

З другой паловы 1990-х гадоў міжнародная супольнасьць не прызнала ніводную выбарчую кампанію ў Беларусі свабоднай.

Сьмяротнае пакараньне

«ДНР»: Уведзенае ў Крымінальны кодэкс з 2014 году ў якасьці пакараньня за асабліва цяжкія злачынствы.

Беларусь: Прадугледжанае ў якасьці выключнай меры пакараньня за шэраг злачынстваў, пералічаных у Крымінальным кодэксе. Зімой 2021 году зьявілася неафіцыйная інфармацыя пра магчымую адмову ад сьмяротнага пакараньня ў новай рэдакцыі Кодэксу, ініцыятарам адмены было Міністэрства ўнутраных спраў. Аднак пасьля публікацыі абнаўленьняў у чэрвені 2021 году сьмяротнае пакараньне засталося ва ўсіх артыкулах, дзе і было.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG