Што вы ведаеце пра яўрэяў Беларусі і Менскае гета? ТЭСТ

Што вы ведаеце пра яўрэяў Беларусі і Менскае гета? ТЭСТ

27 студзеня — дзень вызваленьня канцлягера Асьвенцім — адзначаецца як Дзень памяці ахвяраў Галакосту. Ці шмат вы ведаеце пра гісторыю яўрэяў у Беларусі, Галакост і Менскае гета? Адкажыце на пытаньні тэсту.

ВАШ ВЫНІК: 2 з 5

Паспрабаваць яшчэ раз

Не, не адгадалі. Значна раней, яшчэ ў XIV стагодзьдзі. Першы пісьмовы дакумэнт аб іх зьяўленьні ў Вялікім Княстве Літоўскім — прывілей 1388 году

Так, вы маеце рацыю. Першы пісьмовы дакумэнт аб іх зьяўленьні ў Вялікім Княстве Літоўскім — прывілей 1388 году

Не, не адгадалі. Значна раней, яшчэ ў XIV стагодзьдзі. Першы пісьмовы дакумэнт аб іх зьяўленьні ў Вялікім Княстве Літоўскім — прывілей 1388 году

Не, у гэты час яна была адной з чатырох афіцыйных моў БССР. У 1920 годзе (31 ліпеня) была прынятая Дэклярацыя незалежнасьці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь, у якой прадугледжвалася раўнапраўе такіх моў, як беларуская, расейская, польская і ідыш, у адносінах з арганізацыямі і дзяржаўнымі органамі, у культуры і адукацыі. Ідыш, як і польская, страціў афіцыйны статус у 1936 годзе.

Не, у гэты час яна была адной з чатырох афіцыйных моў БССР. У 1920 годзе (31 ліпеня) была прынятая Дэклярацыя незалежнасьці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь, у якой прадугледжвалася раўнапраўе такіх моў, як беларуская, расейская, польская і ідыш, у адносінах з арганізацыямі і дзяржаўнымі органамі, у культуры і адукацыі. Ідыш, як і польская, страціў афіцыйны статус у 1936 годзе.

Так, у гэты час яна была адной з чатырох афіцыйных моў БССР. У 1920 годзе (31 ліпеня) была прынятая Дэклярацыя незалежнасьці Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусь, у якой прадугледжвалася раўнапраўе такіх моў, як беларуская, расейская, польская і ідыш, у адносінах з арганізацыямі і дзяржаўнымі органамі, у культуры і адукацыі. Ідыш, як і польская, страціў афіцыйны статус у 1936 годзе.

Няслушна, Галакостам называюць палітыку перасьледу і зьнішчэньня 6 мільёнаў яўрэяў нацыстамі і іх памагатымі ў 1933–1945 гг. — пасьля прыходу да ўлады Адольфа Гітлера і да заканчэньня Другой Сусьветнай вайны

Няслушна, Галакостам называюць палітыку перасьледу і зьнішчэньня 6 мільёнаў яўрэяў нацыстамі і іх памагатымі ў 1933–1945 гг. — пасьля прыходу да ўлады Адольфа Гітлера і да заканчэньня Другой Сусьветнай вайны

Так, гэтая палітыка праводзілася ў 1933–1945 гг. пасьля прыходу да ўлады Адольфа Гітлера і да заканчэньня Другой Сусьветнай вайны. Можа яшчэ мець назву Шоа або Катастрофа

Так, ужо 19 ліпеня 1941 году, прыблізна праз тры тыдні пасьля захопу нямецкімі войскамі сталіцы Беларусі, камэндант палявой камэндатуры Менску аддаў загад аб стварэньні Мінскага гета. Дакумэнт быў апублікаваны 20 ліпеня. Пасьля чаго давалася ўсяго пяць дзён на перасяленьне яўрэяў у гета — выдзеленую тэрыторыю, за межы якой ім дазвалялася выходзіць толькі ў складзе працоўных калёнаў

Няслушна, гета было створана ўжо 20 ліпеня 1941 году. 2–3 сакавіка 1942 году — іншая трагічная дата ў гісторыі Менскага гета. У гэтыя дні прайшоў адзін з жудасных пагромаў, у выніку якога загінула каля 5 тысяч вязьняў Менскага гета. Менавіта ў гэтую дату штогод у Менску праходзяць жалобныя мерапрыемствы на Яме, дзе пахаваныя ахвяры гэтага пагрому

Няслушна, у гэты дзень Чырвоная Армія вызваліла Менск ад нацысцкай акупацыі. Гета было створана ўжо 20 ліпеня 1941 году, прыкладна праз тры тыдні пасьля акупацыі нацыстамі Менску ў канцы чэрвеня

Так, яўрэі маглі пакідаць гета толькі ў складзе яўрэйскіх працоўных камандаў з адмысловым накіраваньнем да месца працы. У адваротным выпадку за сыход з гета пагражала сьмяротнае пакараньне. З успамінаў Абрама Рубенчыка: «Штодня зь Юбілейнай плошчы яшчэ да сьвітаньня пад канвоем адводзілі працоўныя калёны на прадпрыемствы і будоўлі гораду і зацемна прыводзілі іх назад на плошчу»

Не. Яўрэі маглі пакідаць гета толькі ў складзе яўрэйскіх працоўных камандаў з адмысловым накіраваньнем да месца працы. У адваротным выпадку за сыход з гета пагражала сьмяротнае пакараньне. З успамінаў Абрама Рубенчыка: «Штодня зь Юбілейнай плошчы яшчэ да сьвітаньня пад канвоем адводзілі працоўныя калёны на прадпрыемствы і будоўлі гораду і зацемна прыводзілі іх назад на плошчу»

Не зусім дакладна. Яўрэі маглі пакідаць гета толькі ў складзе яўрэйскіх працоўных камандаў з адмысловым накіраваньнем да месца працы. У адваротным выпадку за сыход з гета пагражала сьмяротнае пакараньне. З успамінаў Абрама Рубенчыка: «Штодня зь Юбілейнай плошчы яшчэ да сьвітаньня пад канвоем адводзілі працоўныя калёны на прадпрыемствы і будоўлі гораду і зацемна прыводзілі іх назад на плошчу»

Няправільна. Гэтая ініцыятыва належала нацыстам, каб ім было лягчэй вызначаць яўрэяў і выкарыстоўваць у дачыненьні да іх законы нацысцкай расавай палітыкі, накіраваныя на выдаленьне яўрэяў з усіх сфэр грамадзкага жыцьця, прыніжэньне іх праз статус «недалюдзей». З успамінаў Міхаіла Трэйсьцера, 1927 г.н.: «У гета ўсё накіравана на тое, каб пазбавіць чалавека ня толькі пачуцьця ўласнай годнасьці, але і чалавечага аблічча. Голад, холад, лахманы, апазнавальныя знакі — латы і таблічкі з нумарамі дамоў на сьпіне і грудзях... Хадзіць можна толькі па бруку. Згледзеўшы немца мэтраў за 15, здымаць шапку»

Няправільна. Гэтая ініцыятыва належала нацыстам, каб ім было лягчэй вызначаць яўрэяў і выкарыстоўваць у дачыненьні да іх законы нацысцкай расавай палітыкі, накіраваныя на выдаленьне яўрэяў з усіх сфэр грамадзкага жыцьця, прыніжэньне іх праз статус «недалюдзей». З успамінаў Міхаіла Трэйсьцера, 1927 г.н.: «У гета ўсё накіравана на тое, каб пазбавіць чалавека ня толькі пачуцьця ўласнай годнасьці, але і чалавечага аблічча. Голад, холад, лахманы, апазнавальныя знакі — латы і таблічкі з нумарамі дамоў на сьпіне і грудзях... Хадзіць можна толькі па бруку. Згледзеўшы немца мэтраў за 15, здымаць шапку»

Так. Гэтая ініцыятыва належала нацыстам, каб ім было лягчэй вызначаць яўрэяў і выкарыстоўваць у дачыненьні да іх законы нацысцкай расавай палітыкі, накіраваныя на выдаленьне яўрэяў з усіх сфэр грамадзкага жыцьця, прыніжэньне іх праз статус «недалюдзей». З успамінаў Міхаіла Трэйсьцера, 1927 г.н.: «У гета ўсё накіравана на тое, каб пазбавіць чалавека ня толькі пачуцьця ўласнай годнасьці, але і чалавечага аблічча. Голад, холад, лахманы, апазнавальныя знакі — латы і таблічкі з нумарамі дамоў на сьпіне і грудзях... Хадзіць можна толькі па бруку. Згледзеўшы немца мэтраў за 15, здымаць шапку»

Не. Нават паёк з кавалка хлеба, крупаў, солі або вадкага супу належаўся ў якасьці аплаты толькі вязьням Менскага гета, якія працавалі празь біржу працы. Для харчаваньня яго не хапала. Як правіла, адзін рабочы падтрымліваў па 3–4 непрацаздольных, якіх таксама трэба было карміць. Асноўнымі прадуктамі для вязьняў гета сталі бульбяныя ачысткі і іншыя адкіды, якія падбіраліся па дарозе на працу і назад у гета. З успамінаў Ёсіфа Грайфера, 1927 г.н.: «Я працаваў на расчыстцы вуліц, пераносцы розных грузаў, за што і атрымліваў, як правіла, 100 грам хлеба з прымешкам буракоў ці бульбы».

Не. Нават паёк з кавалка хлеба, крупаў, солі або вадкага супу належаўся ў якасьці аплаты толькі вязьням Менскага гета, якія працавалі празь біржу працы. Для харчаваньня яго не хапала. Як правіла, адзін рабочы падтрымліваў па 3–4 непрацаздольных, якіх таксама трэба было карміць. Асноўнымі прадуктамі для вязьняў гета сталі бульбяныя ачысткі і іншыя адкіды, якія падбіраліся па дарозе на працу і назад у гета. З успамінаў Ёсіфа Грайфера, 1927 г.н.: «Я працаваў на расчыстцы вуліц, пераносцы розных грузаў, за што і атрымліваў, як правіла, 100 грам хлеба з прымешкам буракоў ці бульбы».

Так. Нават паёк з кавалка хлеба, крупаў, солі або вадкага супу належаўся ў якасьці аплаты толькі вязьням Менскага гета, якія працавалі празь біржу працы. Для харчаваньня яго не хапала. Як правіла, адзін рабочы падтрымліваў па 3–4 непрацаздольных, якіх таксама трэба было карміць. Асноўнымі прадуктамі для вязьняў гета сталі бульбяныя ачысткі і іншыя адкіды, якія падбіраліся па дарозе на працу і назад у гета. З успамінаў Ёсіфа Грайфера, 1927 г.н.: «Я працаваў на расчыстцы вуліц, пераносцы розных грузаў, за што і атрымліваў, як правіла, 100 грам хлеба з прымешкам буракоў ці бульбы».

Няправільна. Умовы, у якіх апынуліся вязьні Менскага гета, ставілі іх на мяжу жыцьця і сьмерці, аднак дух людзей ня быў зламаны. Было арганізавана падпольле на чале з Ісаем Казінцом. Яго задачай было наладзіць сувязь з горадам, зьбіраць зброю, мэдыкамэнты, выводзіць вязьняў за калючы дрот, даведвацца пра рыхтаваныя немцамі пагромы

Так, было арганізавана падпольле на чале з Ісаем Казінцом. Яго задачай было наладзіць сувязь з горадам, зьбіраць зброю, мэдыкамэнты, выводзіць вязьняў за калючы дрот, даведвацца пра рыхтаваныя немцамі пагромы

Не зусім дакладна. Так, падпольле было, але не займалася адкрытымі акцыямі супраціву. Яго задачай было наладзіць сувязь з горадам, зьбіраць зброю, мэдыкамэнты, выводзіць вязьняў за калючы дрот, даведвацца пра рыхтаваныя немцамі пагромы

Не. Гэтае слова паходзіць з іўрыту і значыць «сховішча». Вязьні стараліся выжыць і для гэтага ўладкоўвалі такія таемныя схроны, дзе магчыма было схавацца. Гэта мог быць падвал, падземны ход, ніша за фальшывай унутранай сьценкай шафы, гарышча з таемным лазам. Па ўспамінах Сімы Марголінай, 1931 г.н.: «У сховішча, разьлічанае на 5–6 чалавек, забілася 10–12, сярод іх малыя дзеці, старыя. Стаялі, цесна прыціснуўшыся адзін да аднаго. Зацякала цела, перасыхала ў роце, ніхто не мяняў позу, было гэта немагчыма»

Так. Гэтае слова паходзіць з іўрыту і значыць «сховішча». Вязьні стараліся выжыць і для гэтага ўладкоўвалі такія таемныя схроны, дзе магчыма было схавацца. Гэта мог быць падвал, падземны ход, ніша за фальшывай унутранай сьценкай шафы, гарышча з таемным лазам. Па ўспамінах Сімы Марголінай, 1931 г.н.: «У сховішча, разьлічанае на 5–6 чалавек, забілася 10–12, сярод іх малыя дзеці, старыя. Стаялі, цесна прыціснуўшыся адзін да аднаго. Зацякала цела, перасыхала ў роце, ніхто не мяняў позу, было гэта немагчыма»

Не. Гэтае слова паходзіць з іўрыту і значыць «сховішча». Вязьні стараліся выжыць і для гэтага ўладкоўвалі такія таемныя схроны, дзе магчыма было схавацца. Гэта мог быць падвал, падземны ход, ніша за фальшывай унутранай сьценкай шафы, гарышча з таемным лазам. Па ўспамінах Сімы Марголінай, 1931 г.н.: «У сховішча, разьлічанае на 5–6 чалавек, забілася 10–12, сярод іх малыя дзеці, старыя. Стаялі, цесна прыціснуўшыся адзін да аднаго. Зацякала цела, перасыхала ў роце, ніхто не мяняў позу, было гэта немагчыма»

Так. Пры прыняцьці рашэньня аб прызнаньні Праведнікам народаў сьвету Яд Вашэм (мэмарыяльны комплекс гісторыі Галакосту ў Ізраілі) улічвае розныя віды дапамогі (напрыклад, выдачу фальшывых дакумэнтаў, даваньне прытулку і г.д.). Выратавальнікамі, як правіла, станавіліся звычайныя людзі, якія самі адчувалі нястачу і пакуты. Іх адзначала чалавечнасьць, гатоўнасьць прыйсьці на дапамогу іншаму ў яго бядзе. Пра подзьвіг Праведнікаў успамінала Мая Крапіна-Левіна, 1935 г.н.: «З намі ў вёсцы Парэчча было каля 40 яўрэйскіх дзяцей. Партызаны ня ведалі, што рабіць, і вырашылі пасяліць дзяцей у адным доме. Заслалі салому, на якой мы спалі ў вопратцы. Кармілі ўсіх з аднаго карыта: налівалі вады, дадавалі мукі і рабілі нешта, што нагадвала зацірку. Калі партызаны зразумелі, што агульны дом для дзяцей — ня выйсьце, нас раздалі „па хатах“. Уявіце, 40 яўрэйскіх дзяцей у вёсцы! Сюды стала наведваліся немцы, і ніхто ня выдаў. Калі немцы ладзілі чарговы „маратон“, сяляне бралі ежу, дзяцей і хаваліся на балоце. Часам па два-тры дні там маглі сядзець»

Няслушна. Гаворка пра людзей неяўрэйскай нацыянальнасьці, якія сьвядома ратавалі яўрэяў у гады Галакосту. Так іх называюць за тое, што яны нават пры пагрозе сьмерці змаглі захаваць чалавечнасьць і дапамагчы бліжняму. Пры прыняцьці рашэньня аб прызнаньні Праведнікам народаў сьвету Яд Вашэм (мэмарыяльны комплекс гісторыі Галакосту ў Ізраілі) улічвае розныя віды дапамогі (напрыклад, выдачу фальшывых дакумэнтаў, даваньне прытулку і г.д.). Пра подзьвіг Праведнікаў успамінала Мая Крапіна-Левіна, 1935 г.н.: «З намі ў вёсцы Парэчча было каля 40 яўрэйскіх дзяцей. Партызаны ня ведалі, што рабіць, і вырашылі пасяліць дзяцей у адным доме. Заслалі салому, на якой мы спалі ў вопратцы. Кармілі ўсіх з аднаго карыта: налівалі вады, дадавалі мукі і рабілі нешта, што нагадвала зацірку. Калі партызаны зразумелі, што агульны дом для дзяцей — ня выйсьце, нас раздалі „па хатах“. Уявіце, 40 яўрэйскіх дзяцей у вёсцы! Сюды стала наведваліся немцы, і ніхто ня выдаў. Калі немцы ладзілі чарговы „маратон“, сяляне бралі ежу, дзяцей і хаваліся на балоце. Часам па два-тры дні там маглі сядзець»

Няслушна. Гаворка пра людзей неяўрэйскай нацыянальнасьці, якія сьвядома ратавалі яўрэяў у гады Галакосту. Так іх называюць за тое, што яны нават пры пагрозе сьмерці змаглі захаваць чалавечнасьць і дапамагчы бліжняму. Пры прыняцьці рашэньня аб прызнаньні Праведнікам народаў сьвету Яд Вашэм (мэмарыяльны комплекс гісторыі Галакосту ў Ізраілі) улічвае розныя віды дапамогі (напрыклад, выдачу фальшывых дакумэнтаў, даваньне прытулку і г.д.). Пра подзьвіг Праведнікаў успамінала Мая Крапіна-Левіна, 1935 г.н.: «З намі ў вёсцы Парэчча было каля 40 яўрэйскіх дзяцей. Партызаны ня ведалі, што рабіць, і вырашылі пасяліць дзяцей у адным доме. Заслалі салому, на якой мы спалі ў вопратцы. Кармілі ўсіх з аднаго карыта: налівалі вады, дадавалі мукі і рабілі нешта, што нагадвала зацірку. Калі партызаны зразумелі, што агульны дом для дзяцей — ня выйсьце, нас раздалі „па хатах“. Уявіце, 40 яўрэйскіх дзяцей у вёсцы! Сюды стала наведваліся немцы, і ніхто ня выдаў. Калі немцы ладзілі чарговы „маратон“, сяляне бралі ежу, дзяцей і хаваліся на балоце. Часам па два-тры дні там маглі сядзець»

Няслушна, іх дэпартавалі далей на ўсход Эўропы, бо не хацелі, каб простыя грамадзяне Трэцяга райху ведалі пра злачынную палітыку нацыстаў па забойстве яўрэяў. З успамінаў Курта Маркса (1929 г.н.), чые бацькі былі забітыя ў Трасьцянцы: «У 1942 годзе я атрымаў апошні ліст [ад маіх бацькоў]. Я ня ведаў, што адбываецца, яны напісалі наступнае: „Мы выяжджаем цяпер далёка, туды, дзе мы будзем працаваць, але куды дакладна, ня ведаем“. [...] у 1942-м годзе мае бацькі прыехалі ў Менск, у Малы Трасьцянец. Пра гэта я даведаўся толькі ў 1994 годзе... Гэта быў эшалён ад 20 ліпеня 1942 году. Я атрымаў апошні ліст ад 19 ліпеня, за дзень да гэтага. Яны прыехалі на некалькі дзён пазьней і адразу з вакзалу [трапілі] у Малы Трасьцянец...

Няслушна, іх дэпартавалі далей на ўсход Эўропы, бо не хацелі, каб простыя грамадзяне Трэцяга райху ведалі пра злачынную палітыку нацыстаў па забойстве яўрэяў. З успамінаў Курта Маркса (1929 г.н.), чые бацькі былі забітыя ў Трасьцянцы: «У 1942 годзе я атрымаў апошні ліст [ад маіх бацькоў]. Я ня ведаў, што адбываецца, яны напісалі наступнае: „Мы выяжджаем цяпер далёка, туды, дзе мы будзем працаваць, але куды дакладна, ня ведаем“. [...] у 1942-м годзе мае бацькі прыехалі ў Менск, у Малы Трасьцянец. Пра гэта я даведаўся толькі ў 1994 годзе... Гэта быў эшалён ад 20 ліпеня 1942 году. Я атрымаў апошні ліст ад 19 ліпеня, за дзень да гэтага. Яны прыехалі на некалькі дзён пазьней і адразу з вакзалу [трапілі] у Малы Трасьцянец...

Так, іх дэпартавалі далей на ўсход Эўропы, бо не хацелі, каб простыя грамадзяне Трэцяга райху ведалі пра злачынную палітыку нацыстаў па забойстве яўрэяў. З успамінаў Курта Маркса (1929 г.н.), чые бацькі былі забітыя ў Трасьцянцы: «У 1942 годзе я атрымаў апошні ліст [ад маіх бацькоў]. Я ня ведаў, што адбываецца, яны напісалі наступнае: „Мы выяжджаем цяпер далёка, туды, дзе мы будзем працаваць, але куды дакладна, ня ведаем“. [...] у 1942-м годзе мае бацькі прыехалі ў Менск, у Малы Трасьцянец. Пра гэта я даведаўся толькі ў 1994 годзе... Гэта быў эшалён ад 20 ліпеня 1942 году. Я атрымаў апошні ліст ад 19 ліпеня, за дзень да гэтага. Яны прыехалі на некалькі дзён пазьней і адразу з вакзалу [трапілі] у Малы Трасьцянец...»

Не зусім так. У ваколіцах вёскі Малы Трасьцянец з канца красавіка — пачатку траўня 1942 году да ліпеня 1944 г. існаваў найбуйнейшы лягер сьмерці на акупаванай тэрыторыі СССР. Трасьцянец вядомы тым, што гэта была зборная назва для трох месцаў зьнішчэньня. Там быў і працоўны лягер, дзе некаторы час маглі ўтрымліваць людзей

Няслушна. У ваколіцах вёскі Малы Трасьцянец з канца красавіка — пачатку траўня 1942 году да ліпеня 1944 г. існаваў найбуйнейшы лягер сьмерці на акупаванай тэрыторыі СССР. Трасьцянец вядомы тым, што гэта была зборная назва для трох месцаў зьнішчэньня. Там быў і працоўны лягер, дзе некаторы час маглі ўтрымліваць людзей

Так. У ваколіцах вёскі Малы Трасьцянец з канца красавіка — пачатку траўня 1942 году да ліпеня 1944 г. існаваў найбуйнейшы лягер сьмерці на акупаванай тэрыторыі СССР. Трасьцянец вядомы тым, што гэта была зборная назва для трох месцаў зьнішчэньня. Там быў і працоўны лягер, дзе некаторы час маглі ўтрымліваць людзей

На жаль, не. Апошні пагром прайшоў на працягу 21–23 кастрычніка 1943 году, пасьля чаго Менскае гета перастала існаваць

Так, у гэтыя дні прайшоў апошні пагром, пасьля чаго Менскае гета перастала існаваць

Не, у гэты дзень быў першы з самых вядомых пагромаў. Апошні пагром прайшоў на працягу 21–23 кастрычніка 1943 году, пасьля чаго Менскае гета перастала існаваць

Няслушна, маўчаньне было абумоўлена афіцыйнай палітыкай антысэмітызму, калі прызнаваць сябе публічна яўрэем і перасьледаваным паводле нацыянальнай прыкметы не было прынята, бо магло пацягнуць за сабой праблемы ў паўсядзённым жыцьці. Абмежаваньні ў кар’еры і адукацыі былі і для тых, хто ў анкеце пазначаў, што заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Галіна Кульчаева (1916 г.н.): «У 50-х гадах мяне выклікалі ў КДБ. Пыталіся: „Вось раскажыце, як вы засталіся жывыя?“ Я кажу: „А што, дрэнна, што я засталася жывая? Гэта хіба дрэнна?“»

Не зусім так. Фармальнай забароны не было. Маўчаньне было абумоўлена афіцыйнай палітыкай антысэмітызму, калі прызнаваць сябе публічна яўрэем і перасьледаваным паводле нацыянальнай прыкметы не было прынята, бо магло пацягнуць за сабой праблемы ў паўсядзённым жыцьці. Абмежаваньні ў карʼеры і адукацыі былі і для тых, хто ў анкеце пазначаў, што заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Галіна Кульчаева (1916 г.н.): «У 50-х гадах мяне выклікалі ў КДБ. Пыталіся: „Вось раскажыце, як вы засталіся жывыя?“ Я кажу: „А што, дрэнна, што я засталася жывая? Гэта хіба дрэнна?“»

Так. Маўчаньне было абумоўлена афіцыйнай палітыкай антысэмітызму, калі прызнаваць сябе публічна яўрэем і перасьледаваным паводле нацыянальнай прыкметы не было прынята, бо магло пацягнуць за сабой праблемы ў паўсядзённым жыцьці. Абмежаваньні ў карʼеры і адукацыі былі і для тых, хто ў анкеце пазначаў, што заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Галіна Кульчаева (1916 г.н.): «У 50-х гадах мяне выклікалі ў КДБ. Пыталіся: „Вось раскажыце, як вы засталіся жывыя?“ Я кажу: „А што, дрэнна, што я засталася жывая? Гэта хіба дрэнна?“»

Так. У 1947 годзе яўрэі, якія вярнуліся пасьля вайны ў Менск, увекавечылі памяць ахвяраў пагрому 2–3 сакавіка 1942 году, усталяваўшы адзін зь першых у СССР помнікаў з надпісам на мове ідыш — «Чорны абэліск». І з таго часу каля яго ў гадавіну пагрому зьбіраліся тыя, хто захоўваў памяць аб загінулых у Менскім гета. У 2000 годзе створаны мэмарыял са скульптурнай групай «Апошні шлях». Тут праводзяцца жалобныя мерапрыемствы ў памяць пра ахвяраў Галакосту. На тэрыторыі былых яўрэйскіх могілак таксама ў час вайны адбываліся расстрэлы, цяпер там некалькі месцаў памяці — «Разьбіты ачаг» і камяні ў памяць дэпартацыяў і іх ахвяраў з розных гарадоў Цэнтральнай Эўропы. Там таксама праходзяць акцыі памяці ахвяраў

Не, гэта мэмарыял «Яма». У 1947 годзе яўрэі, якія вярнуліся пасьля вайны ў Менск, увекавечылі памяць ахвяраў пагрому 2–3 сакавіка 1942 году, усталяваўшы адзін зь першых у СССР помнікаў з надпісам на мове ідыш — «Чорны абэліск». І з таго часу каля яго ў гадавіну пагрому зьбіраліся тыя, хто захоўваў памяць аб загінулых у Менскім гета. У 2000 годзе створаны мэмарыял са скульптурнай групай «Апошні шлях». Тут праводзяцца жалобныя мерапрыемствы ў памяць пра ахвяраў Галакосту. На тэрыторыі былых яўрэйскіх могілак таксама ў час вайны адбываліся расстрэлы, цяпер там некалькі месцаў памяці — «Разбіты ачаг» і камяні ў памяць дэпартацыяў і іх ахвяраў з розных гарадоў Цэнтральнай Эўропы. Там таксама праходзяць акцыі памяці ахвяраў

Не зусім дакладна. Гэта мэмарыял «Яма». У 1947 годзе яўрэі, якія вярнуліся пасьля вайны ў Менск, увекавечылі памяць ахвяраў пагрому 2–3 сакавіка 1942 году, усталяваўшы адзін зь першых у СССР помнікаў з надпісам на мове ідыш — «Чорны абэліск». І з таго часу каля яго ў гадавіну пагрому зьбіраліся тыя, хто захоўваў памяць аб загінулых у Менскім гета. У 2000 годзе створаны мэмарыял са скульптурнай групай «Апошні шлях». Тут праводзяцца жалобныя мерапрыемствы ў памяць пра ахвяраў Галакосту. На тэрыторыі былых яўрэйскіх могілак таксама ў час вайны адбываліся расстрэлы, цяпер там некалькі месцаў памяці — «Разбіты ачаг» і камяні ў памяць дэпартацыяў і іх ахвяраў з розных гарадоў Цэнтральнай Эўропы. Там таксама праходзяць акцыі памяці ахвяраў